1. BAB 9
WARISAN
KESULTANAN MELAYU

2. Sistem Pemerintahan
Dan Pentadbiran
Sistem
WARISAN Perundangan
KESULTANAN
MELAKA
Kegiatan
Ekonomi
Sosiobudaya

3. 9.1.1: Sistem 9.1.2: Sistem
pemerintahan Pemerintahan
dan dan
Pentadbiran Pentadbiran
Negeri-negeri Negeri
Melayu Sembilan

4. Sistem Pemerintahan dan Pentadbiran
SULTAN
Pembesar
Peringkat Negeri
Pembesar
Peringkat Daerah dan
Jajahan
Penghulu Peringkat Kampung

5. a) Sultan
-Pemerintah tertinggi
-Berkuasa mutlak
-Mempunyai daulat
-Ada keistimewaannya yang
tersendiri
1.Penggunaan bahasa istana
2.Penggunaan warna
3.Cop mohor diraja
4.Alat muzik tradisional
5.Penggunaan alat-alat
kebesaran
-Penderhaka akan mendapat
tulah

6. b) Pembesar Peringkat Negeri /
Daerah
-Menjaga & mengekalkan
keamanan
-Memungut cukai
-Menyerah hasil/cukai kepada sultan
-Menyediakan tenaga buruh
-Membekalkan tenaga tentera
-Mempertahankan kedaulatan negeri
-Menghadap sultan dan melaksanakan
istiadat menjunjung duli

7. c) Pentadbiran Peringkat Kampung
i- Ketua Kampung ialah penghulu @ penggawa
Tugasnya: - orang perantaraan di antara pembesar
daerah dan rakyat
- tidak bergaji, hasil cukai dari orang kampung
sebagai sumber pendapatan.
ii- Peranan Ketua Kampung
i. Memungut cukai
ii. Membekalkan tenaga tentera
iii.Mendapat tenaga buruh untuk sultan
iv.Memastikan seluruh rakyat di kampungnya taat setia
kepada sultan
sambungan…..

8. Golongan yang penting di kampung
Golongan Agama Golongan Magis
- cerdik pandai Islam -Pawang dan bomoh
- Penasihat sultan, -Mempunyai kuasa magis
kadi, -Boleh menyembuhkan
mufti dan pembesar. penyakit
- Berdakwah,mengajar - Berpengetahuan dalam
agama, berkarya.
- imam, khatib, bilal bidang perubatan
dan juru nikah

9. Latihan Pengukuhan
-Lambang kedaulatan
Raja -Memiliki kesempurnaan, kebolehan
atau Sultan dan keistimewaaan
1.
Sultan atau raja perlu memiliki ciri-ciri di atas kerana
A Dihormati rakyat
B Dipuja oleh rakyat
C Disanjung oleh rakyat c
D Dikenang oleh rakyat
2. Yang manakah antara berikut merupakan alat kebesaran diraja
I keris
II tombak
III pedang
IV lembing
A I dan II D
B II dan III
C II dan IV
D I dan IV
Sambungan……

10. Sila klik
1. Di antara berikut yang manakah merupakan tugas seorang
pembesar dalam sistem pentadbiran masyarakat Melayu
tradisional
I menjaga dan mentadbir kawasan jajahan
II memastikan setiap rakyat taat setia kepada sultan
III menyediakan tenaga kerja untuk sultan
IV memungut cukai di kawasan jagaan masing-masing
A I, II, dan III
B I, II dan IV
C I, III dan IV
D II, III dan IV c

11. SISTEM PEMERINTAhAN dAN PENTAdbIRAN
NEgERI SEMbILAN
Yamtuan Besar
Undang
Lembaga
Buapak

12. YAMTUAN bESAR
-Pemerintah tertinggi di Negeri Sembilan
-Yang Dipertuan Besar
-Ketua Negeri

13. UNdANg
- Ketua Luak / Luhak
- Tugas utama memilih Yamtuan Besar
- Ada 4 orang Luak (Sg. Ujong, Rembau,
Jelebu, dan Johol)

14. LEMbAgA
-Ketua suku
-Peranannya
i. memilih undang
ii.menjaga keamanan dan keselamatan
iii.Menyelesaikan pertelingkahan antara suku
iv.Menguruskan pembahagian harta pusaka
v. Orang perantara antara anggota sukunya
dengan Undang

15. bUAPAK
-Ketua perut
-Setiap anggota perut adalah anak buah
-menjadi tempat rujukan soal yang berkaitan
dengan adat dan hukum

16. Cara Pemilihan Pemimpin
Yamtuan Besar
Undang
Lembaga
Buapak
Anak buah

17. Alat-alat Kebesaran Diraja Negeri Sembilan
Lambang kekuasaan dan pengesahan Yang Dipertuan Besar
16 kaki payung kuning
16 bilah pedang
16 bilah keris panjang
16 batang tombak benderang
8 buah tepak sirih
8 buah tempat abu
8 batang tiang lilin
4 tunggul (panji-panji) berwarna kuning
2 tunggul (panji-panji) berwarna merah
2 tunggul (panji-panji) yang berwarna hitam

18. Latihan Pengukuhan
1. Siapakah yang menjadikan pemerintahan tertinggi di Negeri
Sembilan
A Raja
B Buapak
D
C Pembesa
D Yamtuan Besar
2. ‘Lembaga’ antara struktur dalam pentadbiran di Negeri Sembilan.
Antara berikut yang manakah tugas ‘Lembaga’?
I memilih Undang
II menjaga keamanan
III mengetuai pentadbiran
IV menyelesaikan masalah antara suku
A I, II dan III
B I, II dan IV
C I, III dan IV
B
D II, III dan IV

19. Sistem perundangan berasaskan undang-undang adat dan undang-undang
bertulis

20. Sistem Perundangan
Undang-undang Bertulis
Hukum Kanun Melaka
Undang-undang Adat
Undang-undang Laut Melaka
Adat Temenggung
Undang-undang Pahang
Adat Perpatih
Undang-undang 99 Perak
Undang-undang Kedah

21.  Undang-undang adat ialah peraturan yang
berlandaskan amalan kebiasaan dan dihafal
turun-temurun
 Dua jenis undang-undang iaitu Adat Perpatih
dan Temenggung

22. Aspek Adat Adat
Perpatih Temenggung
Tempat asal Pagar Palembang
Ruyong
Amalan Negeri Semua negeri
Sembilan Tanah
dan Melayu
Naning kecuali N.9
Corak Unsur dan Naning
Bercorak
Pemerintahan demokrasi autokratik

23. Jurai keturunan Mengikut sebelah Mengikut sebelah
ibu bapa
Perkahwinan Sesama suku Mengikut hukum
dilarang syarak
Pembahagian harta Mengutamakan Mengutamakan
pusaka anak perempuan anak leleki
Tujuan hukuman Memberi Memberi
pemulihan pengajaran

24.  Undang-undang bertulis merupakan
himpunan peraturan, larangan, dan adat
istiadat dalam bentuk bertulis
 Negeri Johor. Perak dan Pahang mempunyai
undang-undang yg hampir sama dengan
Melaka kerana negeri-negeri tersebut
merupakan jajahan takluk Kesultanan Melayu
Melaka

25.  Hukum Kanun Melaka
 Undang-undang Laut Melaka
 Undang-undang Pahang
 Undang-undang Kedah
 Undang-undang Perak

26. Soalan Pengukuhan
1. Bagaimanakah undang-undang adat dikekalkan?
A Ditulis dan dibukukan
B Dihafal secara lisan
C Diajar secara tulisan C
D Diamanahkan kepada orang tertentu
1. Antara berikut yang manakah tergolong sebagai
undang- undang adat?
I Adat perpatih
II Adat Melayu
III Adat tradisional
IV Adat temenggung
A I dan II
B II dan III
C III dan IV
D I dan IV

27. Klik
3. Apakah unsur yang terkandung dalam hukuman
dan undang- undang yang digubal oleh kerajaan
Melayu?
I Nasihat
II Pengajaran
III Pencegahan
IV Hukuman
A I, II dan III
B I, II dan IV
C I, III dan IV A
D II, III dan IV

28. Pertanian
Perikanan
Kraf Tangan
Perlombongn
Sistem percukaian
Sitem Serah
Sistem Kerah
Perdagangan
Timbangan, sukatan, dan ukuran
Pengangkutan

29. 1. Jenis tanaman sebagai sumber makanan yang penting seperti
b) Padi Sawah
c) Padi huma
d) Sayur-sayuran
e) Buah-buahan
f) Ubi
8. Kawasan utama pertanian lebih tertumpu di kawasan berhampiran sungai
kerana
i) Tanahnya subur
j) Mudah mendapatkan sumber air. ( Terusan Wan Mat Saman)
12. Antara kawasan utama penanaman padi ialah
m) Delta Sungai Kedah
n) Delta Sungai Kelantan

30. Padi Sawah
Ubi Padi Huma
Jenis Tanaman
Buah-buahan Sayur-sayuran
Kawasan padi
Delta Delta
Sungai Kedah Sugai Kelantan

31. Peralatan Pertanian
Mengemburkan
tanah dengan
cepat
Menanam anak
padi
Menuai padi

32. Membajak tanah
Menuai padi
Memukul padi bagi
memisahkan bijirin
daripada
tangkainya

33. Serkap
Bubu 1. Peralatan Traditional Tanggul
Tangguk

34. Contoh
Alatan
Menangkap
Ikan

35.  Penggunaan Peralatan ini menunjukkan masyarakat
Melayu mempunyai kemahiran menangkap ikan.
 Hasil tangkapan akan diperdagangkan kerana mendapat
permintaan yang tinggi
4. Lebihan tangkapan pula akan Keropok
Ikan kering
dibuat
Belacan Budu

36. Membuat senjata Menenun
(Keris) songket
Masyarakat Melayu mahir dalam
Barangan perhiasan
daripada emas dan
perak

37. 1. Hasil perlombongan yang terdapat di Tanah Melayu ialah seperti
Bijih timah
dan emas.
2. Kawasan utama perlombongan bijih timah adalah seperti berikut :-
Bahan Negeri Kawasan Perlombongan
Bijih timah Perak Lembah Kinta, Larut, Dinding,
dan Beruas
Selangor Sungai Bernam, Sungai
Selangor, dan Sungai Klang
Negeri Sungai Linggi, dan Sungai
Sembilan Ujong.

38. Mendulang
3. Kemahiran
melombong Bijih
timah yang
digunakan oleh
masyarakat Melayu
tradisional
Melampan Lombong
Siam

39. Cukai dikenakan
Ke atas
Hasil hutan
Hasil pertanian Hasil perlombongn Hasil perdagangan
(getah perca,dan
(beras) (bijih timah) (ikan kering)
Rotan)

40. 2. Cukai merupakan sumber pendapatan pemerintah
3. Sungai merupakan jalan perhubungan dan pengangkutan utama serta
tempat kegiatan memungut cukai
4. Cukai juga melambangkan kekuasaan seseorang pembesar di
kawasannya.
Jenis cukai Huraian
a) Cukai bebas kuala Cukai yang dipungut di
kuala sungai
b) Cukai labuh batu Cukai yang dipungut di
tempat-tempat tertentu di
sepanjang sungai.
c) Cukai perdagangan Cukai ke atas rakyat yang
digunakan untuk membuat
bunga emas(ufti)
d) Cukai tanaman Cukai yang dikenakan jika
tanaman mengeluarkan
hasil yang banyak.

41. 1. Rakyat menyerahkan sebahagian daripada hasil
tanaman kepada pemerintah menyediakan tanah untuk
rakyat.
3. Kadar dan nilai serahan bergantung pada hasil tanaman.

42. 1. Pekerjaan yang dilakukan tanpa diberi upah, contohnya
membina istana, kubu, dan saliran.
3. Sistem ini melambangkan taat setia dan pengorbanan
rakyat terhadap pemerintah.

43. Kegiatan
perdagangan
Dilakukan secara
Berjual beli
Tukar barang

44. Pusat
perdagangan
Pelabuhan Pelabuhan Pelabuhan Pelabuhan
Melaka Kedah Klang Johor Lama

45. Rempah
Hasil tenunan Garam
Barang-Barang
Dagangan
Bijih timah Gambir
Lada Hitam Beras

46.  Meramu – kegiatan mengumpul hasil hutan
untuk tujuan perdagangan.
Kayu kayan
Hasil
Madu lebah Rotan
hutan
Damar

47. Sistem Matawang
Sistem Barter
(Pertukaran barang)
Siput Geweng dan Siput Gerus
Matawang logam
Emas dan Perak
Abad ke 15 wamg logam
Kaleng (Calains) digunakan
di Melaka

48. Contoh-contoh Matawang

49. ….. Lagi contoh matawang

50. Kaul, Cupak dan
Dacing dan Pikul Gantang
Emas Beras
Perak
Garam
Rempah
Rempah
Bijih Timah
Kacang
Bijih Timah

51. Unit Relung
► Mengukur keluasan tanah
Jengka dan Hasta
(Angota badan) ► Mengukur panjang dan pendek
Sesuatu benda.
Sepelaung, Setanah nasi,
Sehari, Sepekerjaan
Dan Sepurnama ► Mengukur jarak antara
kampung dengan kampung.

52. Jenis-Jenis
Pengangkutan
Pengangkutan Denai Pengangkutan
Air Penarikan Darat

53. Pengangkutan
Air
Perahu
Jalur
Kolek Sampan

54. Perahu ditarik untuk
sampai ke sungai
Denai Penarikan Menghubungkan Pahang
dan Melaka
Masa perjalanan
disingkatkan

55. Pengangkutan
Darat
Lembu
Gajah
Kerbau

56. Soalan Pengukuhan
1. Tikar Bakul Tudung saji
Kraftangan di atas diperbuat daripada daun
I nipah
II rotan
III pandan
IV mengkuang D
A I, II dan III
B I, II dan IV
C I, III dan IV
D II, III dan IV
1. Mengapakah rakyat terpaksa memberi sebahagian daripada
hasil tanaman mereka kepada pemerintah?
A Sebagai tanda terima kasih kepada pemerintah
B Rasa hormat yang tinggi kepada pemerintah
C Mengekalkan tulah menimpa mereka
D Rakyat akan dihukum jika tidak memberi kepada
pemerintah
A Sambungan..

57. Klik
3. Ukuran panjang boleh dilakukan dengan kaedah
I hasta
II kepal
III jengkal
IV pikul
A I dan II
B I dan III
C II dan IV
D I dan IV
B

58. Gaya hidup golongan
Gaya hidup rakyat jelata
bangsawan

59.  Adat Pertabalan
 Adat Menjunjung duli
 Muzik bangsawan
 Upacara menyambut utusan
 Tarian bangsawan
 Pesta, pertunjukkan seni, sukan dan permainan
 Pakaian raja
 Sastera bertulis
 Adat resam

60.  Permainan
 Adat resam
 Pendidikan
 Kesusasteraan dan Persuratan
 Seni muzik, seni tari dan nyanyian

61. Masa lapang Karya persuratan
Adat resam Kesenian rakyat

62. Seni tari Seni mempertahankan diri
KESENIAN RAKYAT
Seni suara Seni tekat
Seni tenun Seni muzik
Seni ukir

63.  Hadrah dan ghazal
 Alat muzik seperti gong, nafiri, kompang,
rebana ubi dan seruling

64.  Tarian tradisional seperti joget, inang,kuda
kepang dan zapin

65. Lagu yang terkenal ialah
 Endoi atau dendang Siti Fatimah
 Ulit Anak
 Dikir Barat
 Nazam
 Nasyid
 Marhaban
 Qasidah
 Hadrah
 Rodat
 Ghazal

66.  Mahir mengukir tembaga, memahat,
mengukir pintu dan membuat mimbar masjid
 Jenis ukiran bercorak ukiran timbul,
terbenam dan tembus
 Tema ukiran berbentuk daun, bunga dan
tulisan khat ayat Al-Quran

67. o Terkenal di Terengganu, Kelantan dan
Pahang
o Jenis tenunan ialah tenunan biasa, songket
dan benang ikat celup
o Corak tenunan berunsur tumbuhan, bunga,
binatang dan geometri

68.  Kraftangan yang popular
 Menggunakan kain baldu sebagai dasar
disulami dengan benang emas

69.  Dapat mendisiplinkan dan membentuk
ketahanan diri seseorang untuk menghadapi
musuh

70. Golongan Bangsawan Golongan Rakyat
Faedah

71.  Semasa tidak menjalankan urusan
pentadbiran negara
 Bermain separ raga, catur ,senjata, bersilat
dan menunggang kuda
 Mendengar hiburan dari tukang cerita,
penyair, penyanyi dan ahli muzik
 Dipersembahkan dengan pelbagai muzik dan
tarian

72.  Semasa menunggu hasil atau selepasmenuai
hasil sertapada waktu petang atau malam
 Bermain layang-layang, gasing, bersilat dan
congkak
 Bercerita, bersyair dan berpantun

73.  Dapat memupuk persefahaman serta saling
membantu
 Mendapat hiburan
 Dapat menajamkan fikiran dan ingatan yang
mengkehendaki daya pemikiran yang pantas

74. Lisan Tulisan

75.  Disampaikan melalui cerita oleh tukang cerita
sambil bermain alat muzik gendang dan
rebab

76. Cerita Asal Usul •Cerita Asal Usul Tiga Buah Gunung
•Cerita Asal Usul Bukit Marak di
Kelantan
Cerita Binatang •Sang Kancil dan Harimau
•Pelanduk dan Buaya
•Kura-kura dan Arnab
Cerita Jenaka •Cerita Pak Kaduk,
•Cerita Lebai Malang
•Cerita Si Luncai
Cerita Penglipur Lara •Hikayat Malim Deman
•Hikayat Raja Muda
•Hikayat Anggun Cik Tunggal
Cerita Dongeng •Puteri Saadong di Kelantan
•Tasik Dayang Bunting
•Cik Siti Wan Kembang

77. Misa Melayu
Sejarah Melayu
Tuhfat al- Nafis
Nazam Kamzul Ula
Kitab al-Darr al Manzum
Syair Sultan Ahmad
Tajiddin

78.  Hiburan
 Memberi nasihat
 Menambahkan ilmu pengetahuan

79. Adat Bercukur
ADAT RESAM
Adat Berkhatan
Adat Perkahwinan
Melayu

80.  Amalan yang ditetapkan oleh sesebuah
masyarakat dan diwarisi secara turun
temurun

81.  Merisik
 Meminang
 Bertunang
 Menghantar belanja
 Akad nikah
 Bersanding

82.  Mencukur rambut bayi selepas seminggu
dilahirkan sebagai tanda kesyukuran
 Diadakan bacaan berzanji dan marhaban
 Tahlil dan doa selamat dibaca pada akhir
upacara

83.  Bagi kanak-kanak lelaki yang sudah baligh
atau cukup umur
 Dilakukan secara beramai-ramai
 Sebelum upacara kanak-kanak lelaki akan
dimandikan dan diarak mengelilingi
kampung
 Dikhatankan oleh Tok Mudin

84. Pendidikan Formal
Pendidikan Tidak Formal (Tidak Rasmi

85.  Perkara yang dipelajari
 Adab sopan
 Adat Istiadat
 Pantang larang
 Kemahiran pertukangan dan ilmu perubatan tradisional
Belajar melalui
 Ibubapa dan orang dewasa yang berpengalaman
 Pemerhatian
 Melalui cerita lisan, pantun, peribahasa dan teka teki

86.  Berkembang selepas kedatangan agama Islam
 Perkara yang dipelajari
 Kitab muqaddam dan Al-Quran
 Fardhu ain , rukun Islam dan rukun Iman
 Mengira, menulis jawi dan tajwid
Aktiviti dijalankan di:
 Istana
 Surau, masjid dan madrasah
 Pondok
 Rumah guru agama

87.  Seseorang individu boleh berdikari tanpa
mengharapkan bantuan orang lain
 Melahirkan individu berakhlak mulia,
bersopan, bertatasusila dan berhemah tinggi

88. Soalan Latihan
1. Antara yang tergolong dalam kumpulan
pemerintah ialah
I ulama
II pendekar
III pembesar
IV pedagang
A I, II dan III
B I, II dan IV
C I, III dan IV
A
D II, III dan IV
Sambungan……

89. Klik
2. Siapakah yang menjadi pakar rujuk sultan dan masyarakat
dalam hal-hal kesusasteraan, kesenian dan kebudayaan?
A Kadi
B Imam
C Ulama D
D Pendeta
3. Rumah orang Melayu di Johor mendapat pengaruh reka
bentuk dari
A Siam
B Bugis
C Acheh D
D Belanda

90. Sekian Terima kasih
Selamat Maju Jaya