1. CTU 553 HUBUNGAN ETNIK
PEMBANGUNAN POLITIK DLM
KONTEKS HE DI MALAYSIA

2. Pengenalan
Kerjasama Politik &
Hubungan Etnik
Konsep Modenisasi
& Pembangunan
Politik
PEMBANGUNAN
POLITIK DLM Pemupukan HE
KONTEKS HE DI Secara Formal
Perlaksanaan
MALAYSIA Modenisasi &
Pembangunan
Politik Di Malaysia Hubungan Etnik
Selepas Penubuhan
Malaysia
Kemajmukan
Masyarakat Dalam
Proses Politik Di
Malaysia

3. Konsep Modenisasi &
Pembangunan Politik

4. Konsep Modenisasi
• Konsep modenisasi
– Merujuk kepada proses transformasi dan
perubahan berencana
• Dua aspek modenisasi:
– Pembangunan ekonomi
– Pembangunan politik

5. Modenisasi

6. Pembangunan Politik
• Matlamat- untuk membina negara-bangsa
melalui kaedah top-down seperti:
– Menghayati ideologi negara
– Menerapkan dasar-dasar awam
– Memupuk semangat nasionalisme
• Bagaimana untuk ukur kejayaan
pembangunan politik?
– Melalui penilaian dasar-dasar awam.

7. Pembangunan Politik
• Juga melibatkan perubahan dalam aspek
struktural dan budaya  sistem politik
berubah.
• Tiga proses utama
– Perbezaan struktur politik (∆ feudal/
autoritatian → trias politica)
– Sekularisasi budaya politik (∆
[agama+negara] → [agama ↔ negara])
– Penyertaan politik yang besar oleh rakyat
(trakyat menentukan pemimpin mereka)

8. Pembangunan Politik
• Komponen-komponen bagi amalan
demokrasi:
– Parti-parti politik
– Majlis perwakilan rakyat atau parlimen
– Perlembagaan negara, dan
– Pilihanraya

9. Perlaksanaan Modenisasi &
Pembangunan Politik Di Malaysia

10. Modernisasi
• Mula dari Eropah barat akibat daripada
– Revolusi Perancis
– Revolusi Perindustrian
• Disebarkan menerusi proses imperialisme dan
kolonialisme.
• Cabaran Malaysia
– Sejarah penjajahan
– Kemajmukan etnik
– Gabungan wilayah dan kerajaan yang berbeza.

11. Kemajmukan Etnik Dalam
Proses Politik Di Malaysia

12. • Aspek demografi:
– Keunikan komposisi etnik
– Mewarnai wajah sosiobudaya, proses politik.
• Jumlah penduduk, 26.6 juta (2006)
– MCI (Semenanjung): 55%, 25%, 7%.
– DBMO (Sarawak); KMB (Sabah).

13. Ini dulu
Etnik Agama Penempatan Aktiviti Ekonomi
Melayu Islam Luar bandar Pertanian
Cina BKKT dll Bandar Peniaga
India Hindu Estet Buruh
Dayak Kristian, tradisi Luar bandar Pertanian
Melanau Islam, Kristian Luar bandar Pertanian
Kadazandusun Kristian Luar bandar Pertanian
Bajau Islam Luar bandar Pertanian

14. Semenanjung
• Semenanjung
– Melayu (Islam, kampung, pertanian)
– Cina (Buddha dll., bandar, perdagangan)
– India (Hindu dll., estet, pelbagai subetnik)
– Lain-lain (Orang Asli, Baba-Nyonya, Portugis,
Siam).
• P.Pinang, M=C;
• Melaka, Johor, Selangor, M>51%;
• Kelantan, Terengganu, Perlis, M>90%

15. Sarawak
• Sarawak
– Dayak (Trad, Kristian, luarbandar, pertanian)
– Melayu (Islam, kampung, pinggir bandar, pertanian)
– Melanau (Islam, Kristian, luarbandar, petani, nelayan)
– Cina (bandar, perdagangan)
• Tiada kelompok etnik majoriti secara mutlak
– Dayak 44.3%
– Melayu 23.2%
– Melanau 5.7%
• Contoh pluraliti- etnik Dayak ada 20 sub-etnik
(Kayan, Kenyah, Kelabit, Murut, Penan, dll)

16. Sabah
• Sabah
– Kadazandusun (trad, Kristian)
– Bajau, Murut, bumiputera Islam
– Cina
• Saiz penduduk antara etnik tidak jauh beza
– Kadazandusun 24.8%
– Peribumi lain 20.6%
– Bajau 18.5%
– Melayu 18.5%

17. Aspek Demografi Politik
• Majoriti Melayu, 125 kerusi
• Sabah dan Sarawak, 31 kerusi
bumiputera
• Majoriti Cina di Semenanjung (23), Sabah
(1) dan Sarawak (6)
• 33 kerusi plural
• Peratusan kerusi: Melayu/Bumiputera,
71.2%, Cina 13.7%, kawasan plural
15.1%.
• BN sebagai contoh perkongsian kuasa.

18. Kerjasama Politik &
Hubungan Etnik

19. Kerjasama Semasa British
• Ciri-ciri strategi British ke arah negara-
bangsa di Tanah Melayu
– Berperingkat-peringkat
• peringkat awal, terhad;
• meluas selepas Malayan Union, penyerahan
Sabah dan Sarawak kepada British
– Pemisahan dan pembahagian kuasa (kuasa
Sultan dihadkan)

20. Kerjasama Semasa & Selepas
Pendudukan Jepun
• Mengajar pentingnya kerjasama antara
etnik untuk mencapai objektif politik
• Contoh kerjasama antara etnik
– AMCJA-PUTERA
– UMNO-MCA, then MIC
• Kembalinya British ke Tanah Melayu
membawa Malayan Union.
• Malayan Union sebagai negara-bangsa
bersifat unitary, dan kesaksamaan.

21. Ciri-ciri Malayan Union
Ciri-ciri penting Malayan union
• Pemusatan kuasa di tangan kerajaan
pusat
• Raja-raja Melayu hilang kuasa, kecuali hal
berkaitan Islam dan adat istiadat Melayu.
• Hak kerakyatan berasaskan prinsip jus
soli.

22. Kerjasama Semasa & Selepas
Pendudukan Jepun
• Tentangan membawa kepada penubuhan
UMNO pada 11 Mei 1946 di bawah Dato’ Onn
Jaafar.
• Penubuhan MIC (1946) dan MCA (1949)-
kesediaan untuk kerjasama dengan Melayu
• Hasil kerjasama UMNO, MCA, MIC, menang 51
drp 52 kerusi MPP 1956.
• Dato’ Onn keluar UMNO dan tubuhkan IMP
kerana cadangan untuk buka UMNO kepada
bukan Melayu tidak dipersetujui.

23. Kerjasama Selepas
Penubuhan Malaysia
• Parti Perikatan → Barisan Nasional 1972
(ahli-ahli baru: PAS, Gerakan, dan SUPP)
• Sejak merdeka 1957, proses politik
berasaskan etnik dan penubuhan parti
politik seterusnya terus menepati garis
etnik.

24. Kerjasama Selepas
Penubuhan Malaysia

25. Sarawak
• Di Sarawak, SUPP ditubuhkan 1959
– sebagai persediaan untuk pemerintahan
sendiri
– Asalnya multi-etnik, tetapi berubah setelah
calon bukan Cina kalah dalam PR 1963

26. • Cadangan penubuhan Persekutuan Malaysia pada awal
thn 1960 turut mendesak etnik bumiputera menubuhkan
parti masing-masing.
• Di kalangan Dayak dan Iban:
– SNAP (Parti Kebangsaan Sarawak atau Sarawak National
Party) ditubuhkan oleh etnik Iban, khasnya dr kawasan Skrang-
Saribas pada 1961.
– dipimpin oleh Stephen Kalong Ningkan.
• Dakwaan Dayak dan Iban di Lembah Rejang tidak
mendapat tempat dlm SNAP, maka:
– Parti Pesaka Anak Sarawak (Pesaka) ditubuhkan
– oleh Temenggong Jugah Anak Barieng dr Rejang pada 1962.

27. • Bagi Melayu dan Melanau, dua parti
ditubuhkan berasaskan etnik dan kawasan.
1. PANAS (Parti Negara Sarawak) ditubuhkan
pd tahun 1960
-dipimpin oleh golongan perabangan dari
Kuching iaitu Abang Mustapha.
2. Barjasa (Barisan Rakyat Jati Sarawak) 1961.
- ditubuhkan oleh Melayu/Melanau dr
Lembah Rejang atas dakwaan mereka tidak
diwakili dalam PANAS.

28. • Perubahan besar proses politik di Sarawak selepas Malaysia berlaku
kepada etnik Cina, Melayu dan Melanau.
• Bagi etnik Cina:
– selepas tahun 1970 SUPP menjadi teman pilihan bagi Melayu dan
Melanau untuk menubuhkan kerajaan campuran selepas pilihanraya
umum tahun 1969/71.
– di akhir 1970-an, DAP muncul di Sarawak sebagai pesaing kepada
SUPP untuk mendapat sokongan Cina.
• Etnik Melayu dan Melanau:
– perpaduan politik semakin kukuh sejak penggabungan Berjasa dan
PANAS dlm Parti Bumiputera yg dipimpin oleh Abd Rahman Yakub dan
Abd Taib Mahmud.
– Kekuatannya meningkat apabila Temenggong Jugah membawa Pesaka
bergabung dgn Parti Bumiputera utk membentuk PBB (Parti Pesaka
Bumiputera Bersatu) pd pertengahan 1970-an.

29. • Kini, dlm konteks percaturan politik;
- etnik Dayak dan Iban berpecah kpd PBB, SPDP, PRS dan SUPP
yg berada dlm Barisan Nasional,
- juga di antara SNAP dan beberapa puak dpd peninggalan
pengharaman PBDS iaitu kumpulan Moggie-Tajeim dan MDC
(Malaysian Dayak Congress) yg masih menunggu pendaftarannya
diluluskan.

30. Sabah
• Pelbagai etnik bumiputera di negeri Sabah seperti
Kadazandusun, Bajau, Murut dan lain-lain terpisah
berasaskan anutan agama.
• Justeru parti-parti yg ditubuhkan akan mendapat
sokongan dpd pribumi beragama Islam @ Kristian.
• Sejak menyertai Malaysia pd thn 1963, Sabah diperintah
oleh semua etnik utama negeri.

32. • Ini bermula dgn Donald Stephen:
– menubuhkan parti UNKO (United Kadazan National
Organization) pada Ogos 1961.
– bagi menyatupadukan Kadazandusun dan
bumiputera bukan Islam.
• Kemudian Mustapha Harun:
– menubuhkan USNO (United Sabah National
Organisation) pd Disember 1961.
– Menyatukan Bajau, Murut dan etnik lain
• Cina bernaung di bawah SCA (Sabah Chinese
Association).

33. • Antara beberapa parti politik di Sabah:
i. UNKO – Donald Stephen
ii. USNO – Mustapha Harun
iii. Parti Berjaya – Harris Salleh
iv. Parti Bersatu Sabah (PBS) – Joseph Pairin
Kitingan.
v. UMNO

34. • Kejatuhan PBS membawa perubahan besar kepada proses politik di
Sabah daripada beberapa sudut.
1. UMNO tlh berjanji sekiranya parti tsbt berjaya merampas
pemerintahan negeri, jawatan Ketua Menteri akan mengikut
giliran di antara bumiputera Islam, bumiputera bukan Islam dan
Cina supaya semua mempunyai peluang utk memerintah.
2. keruntuhan PBS melahirkan beberapa buah parti baru spt PBRS
(Parti Bersatu rakyat Sabah), dan PDS (Parti Demokratik
Sabah), yg melibatkan pemimpin utama dpd PBS yg tlh
meninggalkan parti tsbt.

35. Pemupukan Hubungan Etnik Secara
Formal

36. Pemupukan Hubungan Etnik Secara
Formal
• Slps Persekutuan Tanah Melayu merdeka dpd Inggeris
pd thn 1957, satu perjanjian - kontrak sosial dicapai
antara Melayu dan bukan Melayu.
• Kontrak sosial ini bertambah kompleks apabila
Persekutuan Malaysia ditubuhkan pada tahun 1963 dgn
kemasukan Sabah dan Sarawak dan Singapura.
• Kewujudan Malaysia menambahkan lagi elemen-elemen
khasnya yang turut termaktub dlm Perlembagaan
Persekutuan Malaysia.

37. Kontrak Sosial 1957
• Berdasarkan perjanjian antara Raja-raja Melayu dan
Raja British (1948), Malayan Union tlh dimansuhkan dan
digantikan dgn Persekutuan Tanah Melayu.
– Ketuanya adalah Pesuruhjaya Tinggi (merupakan
wakil Raja British), yg mempunyai kuasa yg luas dlm
hal membuat undang-undang dan menjalankan
pentadbiran negeri.
– mempunyai Majlis Perundangan Persekutuan yg
berhak membuat undang-undang sebagaimana
termaktub dlm Jadual Perjanjian 1948 dan
sehubungan itu lahirlah Perlembagaan Malaya 1948.

38. • Perlembagaan Malaya 1948:
– memusatkan kuasa perundangan tetapi memberi kuasa
pentadbiran kepada kerajaan-kerajaan negeri di Malaya.
– mengandungi peruntukan khas yg bertujuan melindungi kuasa
Raja-raja Melayu dan kepentingan orang Melayu.
• Pilihanraya pertama (Jun 1955) tlh diadakan utk memilih ahli-ahli
Majlis Perundangan Persekutuan Malaya.
• Parti Perikatan yg terdiri dpd UMNO, MCA dan MIC tlh memenangi
pilihanraya tsbt dgn mendapat 51 kerusi, m/kala satu kerusi
dimenangi oleh Parti Islam Se-Tanah Melayu.

39. • Tahun 1956 satu persidangan tlh diadakan di London
antara pemimpin Parti Perikatan dgn pihak British.
• Persidangan tsbt tlh memutuskan bhw Persekutuan
Tanah Melayu akan menjadi sebuah negara yg merdeka
pd 31 Ogos 1957.
• Lanjutan dpd persidangan tsbt, satu Suruhanjaya yg
diketuai oleh Lord Reid tlh dibentuk pd bulan Mac 1956.

40. • Tugas utama Suruhanjaya Reid:
– merangka satu perlembagaan persekutuan bg mewujudkan satu
kerajaan pusat yg kuat dan dpt memerintah dgn baik.
• Perkara yg dicadangkan oleh Suruhanjaya Reid:
– kewarganegaraan
– kedudukan Raja-raja Melayu
– pembahagian kuasa antara negeri dan kerajaan pusat
– hak-hak istimewa orang Melayu
• Dlm usaha merangka perlembagaan, Suruhanjaya Reid turut
meminta pandangan dpd Raja-raja Melayu, pemimpin-pemimpin
parti-parti politik, dan pandangan serta cadangan dpd org ramai.
• Antara perkara yg menjadi perhatian utama adalah tuntutan-
tuntutan dpd org Melayu dan bukan Melayu.

41. • Di antara perkara penting “kontrak sosial” adalah spt
berikut:
1. Kedudukan Raja-raja Melayu tidak boleh dipersoal.
2. Hak Istimewa Melayu tidak boleh dipersoalkan.
3. Hak kerakyatan berdasarkan prinsip jus soli bagi
yang lahir selepas Persekutuan Tanah Melayu.
4. Islam adalah agama persekutuan, tetapi agama-
agama lain boleh diamalkan tanpa sebarang sekatan.
5. Bahasa Melayu adalah bahasa rasmi tetapi bahasa
lain (Cina dan Tamil) boleh digunakan.

42. Perjanjian Malaysia, 1963
• Tidak mengubah kontrak sosial.
• Merupakan persetujuan yang dicapai di antara para
pemimpin Persekutuan Tanah Melayu, Sabah, Sarawak
dan Singapura semasa mereka sama-sama bersetuju
utk menubuhkan Persekutuan Malaysia.
• Mengandungi semua tuntutan Sabah, Sarawak dan
Singapura yang dipersetujui dan dimaktubkan ke dalam
Perlembagaan Persekutuan Malaysia tahun 1963.
• Dua puluh perkara merupakan suatu dokumen yg
mengandungi tuntutan-tuntutan yg dikemukakan oleh
Sabah sebagai syarat negeri itu bersetuju menyertai
Malaysia.

43. • Dua puluh perkara tersebut menyentuh:
– Agama.
– Bahasa.
– Perlembagaan.
– Imigresen.
– Kewangan.
– Bumiputera Sabah.

44. • Bg mengetahui perkara yg dipersetujui dan dimaktubkan dlm
Perlembagaan Persekutuan Malaysia utk Sabah dan Sarawak
hasil rundingan Malaysia, beberapa perkara harus dirujuk, di
antaranya:
– Senarai tambahan kepada Sabah dan Sarawak, dalam
Senarai II (Senarai Negeri), Jadual ke-9.
– Senarai tambahan kepada Sabah dan Sarawak, dalam
Senarai III (Senarai Konkuren), Jadual ke-9.
– Perlindungan-perlindungan khas bagi Sabah dan Sarawak.
– Pemberian khas kepada Sabah dan Sarawak (dalam
peruntukan kewangan).
• Asas ini penting utk memahami proses politik antara etnik dan
hubungan antara kerajaan pusat serta negeri, khasnya berkaitan
sabah dan Sarawak.

45. HUBUNGAN ETNIK SELEPAS PENUBUHAN
MALAYSIA
Bentuk
• Perpaduan dan integrasi adalah proses semula jadi dan
boleh berlaku dgn sendiri apabila individu-individu yg
terlibat melihat faedah dpd proses tersebut.
• Di negara ini, proses perpaduan dan integrasi
memerlukan penglibatan langsung pihak kerajaan dgn
dasar-dasar bersifat top-down.
• Dlm konteks ini, DEB dan dasar-dasar yg selanjutnya,
iaitu Dasar Pembangunan Nasional dan Dasar
Pembangunan Wawasan merupakan suntikan penting
dpd kerajaan yg cuba mewujudkan perpaduan

46. Pencapaian
• Dlm pembangunan ekonomi memang wujud ukuran
tertentu yg boleh dijadikan penanda aras
pencapaiannya.
• Mengukur pencapaian perpaduan nasional boleh dilihat
melalui pelaksanaan dan prestasi setiap dasar kerajaan
yg menyentuh soal perpaduan negara.
• Dasar pelajaran kebangsaan misalnya, penggunakan
Bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar ialah salah
satu langkah mewujudkan perpaduan.

47. KESIMPULAN
• Tiada satu etnik dapat menegakkan kerajaan sendiri
kecuali melalui kerjasama antara pelbagai etnik agar
tiada kelompok dianiayai kerana percaturan kuasa dan
politik sempit.
• Cabaran terbesar terhadap pembangunan ekonomi dan
kestabilan politik boleh dilihat dlm keadaan timbal-balik
iaitu:
– Jika ekonomi merosot – akan menjejaskan kestabilan politik.
– Jika politik tidak stabil – membawa kesan negatif pada
kemakmuran ekonomi.
• Survival Malaysia dari segi ekonomi dan politik
bergantung kepada integrasi nasional yg berpanjangan.