1. Nº0 2€ EDITA:
Xaneiro 2008 A.S.C.ARREDEMO
Editorial Imaxinario
Por que facemos
o que facemos
LUIS SEOANE
Lembra, Isaac. Cando estamos
cansos, coma nas lendas, a terra
chámanos. Fai soar a súa vos de
paxaros que berran dende o
fundo dos boscos. Cantamos
nela os cabelos ao ar tinxidos
pra guerra. O temor do océano,
da noite. Cantamos ao máis
vello pobo coñecido. Á funda-
ción mesma dos nosos medos.
De alá saímos os senlleiros, os
inadatados, os condanados
inxustamente, os que procuran
o pan, os xogadores, os perse-
guidos, os arrichados, tamén o
xusto, o argalleiro, o luxurioso,
o san, e as ponlas frorescentes
das linaxes abafadas.
Loitamos pola comunidade
dos homes e das mulleres, a
felicidade, a precisión, a crari-
dade, a xustiza. Agora que
estamos i-é tarde vimos den-
de moi lonxe, dende as som-
bras, como tantos outros e
outras viñeron denantes. Un
pobo vivindo na anarquía
dende hai mil anos. Antre
embargos, vilanías, benzoa-
rios, herdanzas, repartos. Des-
poxado polos señores. Tamén
a Irmandade dos homes cei-
bes que tratou de segurar a
paz coa violencia axustando
na raíña as súas aldraxes.
Lembra, Isaac. A execu-
ción isolada, o encalzo do
home no bosco, a matanza
coleitiva nas estradas, o espo-
lio, os bens confiscados, o
despoxo, a condena por fame.
Caballeros de La Coruña,
Caballeros de Santiago, Caba-
lleros de cada cibdade, arma-
FOTOGRAFÍA: GZIFOTO
dos cabaleiros polo arrecada-
dor de impostos, polos
Isaac Díaz Pardo na zona cero
mestres de armas dos Bancos,
delaitores de xenerosos
homes de povo, que queren
afogar os recordos, que
Diante da xunta de accionis- colectivo Burla Negra, en nosos propios medios o irredutible que continúa a tamén nos esquezan. Tam-
tas do 23 de Xaneiro do colaboración con outros número cero do xornal Gali- traballar e crear no día a día pouco acorden o noso nome,
2008, un paso máis no afasta- colectivos sociais e culturais cia, unha vella e aínda nece- esa Galiza Imaxinaria que o berro común do pasado.
mento definitivo de Isaac do país e moitas persoas saria utopía proxectada desde soñaron os devanceiros e que Nós acordaremos sempre,
Díaz Pardo da dirección do absolutamente inconformes o IGI en 1977. Un exemplar homes e mulleres como Isaac aínda desde a fosa, no cavei-
Instituto Galego da Informa- con este sacrificio ruín, deci- único que alén do seu valor Díaz Pardo salvagardaron da ro, en Santa Compaña polos
ción e do grupo Sargadelos, dimos dar testemuño deste testemuñal, quere tamén dei- barbarie fascista para nós e camiños despois de moitas
desde a Rede de Acción acto de violencia contra a xar constancia de que hai para os que veñan e as que vegadas mortos.
Socio-Cultural Arredemo e o nosa cultura editando polos unha cultura viva, libre e veñan despois de nós. Na Galiza, ise vello povo,
carballo carcomido de raios e
bestigos, loita dende hai sécu-
los o home coas ratas… ven-
cendo sempre as ratas.
Reábrese o Foro Negro. A necesidade de gobernar o descontento Mais ollade a Galiza
erguerse paseniñamente de
En decembro de 2003, o Foro Negro congregou no IGI a persoas na costa, o contestado parque ambiental de Ribadavia, os abusos todos os supricios. Construín-
e colectivos, no marco da contestación social ao despropósito do urbanísticos e demais actividades en contra do ben común, volven do, antre o desamparo e a
Prestige. Cinco anos despois asistimos, nun contexto político dife- situar a cidadanía na necesidade de demandar dos gobernantes un inxuria, o propio universo.
rente, á perpetuación de dinámicas e á asunción de modelos de compromiso co desenvolvemento económico, cultural e social do Erguéndose de antre as
“progreso” á marxe dos intereses da cidadanía e a prol dos intere- país baixo criterios de sustentabilidade e de auténtico interese xeral. pedras coberta de cicatrices,
ses económicos e particulares duns poucos. Sábado 19 de xaneiro de 2008. Un novo paso na vertebración de anguria, de farrapos, pra
A proliferación de canteiras no Courel, a instalación da planta da Rede de Acción Socio-Cultural Arredemo. voltar a marchar no tempo,
regasidicadora en Mugardos, a instalación masiva de piscifactorías www.arredemo.info torpemente.

2. 2/
O Castro-Sargadelos:
patrimonio da Galiza MANIFESTO NACIONAL
O complexo “O Castro-Sargadelos” é o resultado dun insólito proceso de continuidade e supervivencia a cuberto de calquer eventualidade e cal-
criación colectiva inspirado, propulsado e catalizado por Isaac Díaz Pardo quer peripecia empresarial que o poña en perigo de desnaturalización,
e Luis Seoane. Encetouno Isaac hai máis de meio século. Hoxe constitue destrago ou desaparición. En canto ben de interese cultural para o povo
un Patrimonio cultural da Galiza enteira. Compre que o poder político do galego, é patrimonio da cidadanía, e á cidadanía incúmbelle reclamar do
goberno galego así o declare institucionalmente, meiante o procedimento poder democrático que actúe e interveña para defendelo e mantelo ao dis-
que formalmente sexa necesario e acaído, para preservalo e garantir a sua por da cultura do común de nós, da nosa nación.
As orixes xerminais do pro- financeira de José Rey e Fede- Seoane, e moi axiña, con Información (IGI), como labo-
xecto están na conxunción de rico Nogueira, en terreos que Andrés Fernández Albalat, ratorio de criación ideatoria e
duas fontes de inspiración e a sensíbel e fidel Mimina, a darán a luz o proceso de recu- comunicativa, hoxe sometido
decisión e dous episodios da muller e compañeira leal de peración de Sargadelos. a asedio por corte de suminis-
epopeia de resisténcia cívica, Isaac, cede solidariamente do A Magdalena e O Castro tros. Nesa urdime, as factorí-
galeguista e republicán á bar- Pazo do Castro de Osedo, pro- non foron, pois, nen naceron as industriais d’O Castro e
barie do fascismo franquista. priedade da sua familia. como simples fábricas ou Sargadelos foron o artefacto
No primeiro caso, trátase Cinco anos despois Isaac empresas industriais. Tam- funcional para a conxunción
dunha decisión individual viaxa a Bos Aires, e alí aceita pouco Sargadelos, filla delas. arte-industria. Foron unha
tomada, en dous chanzos, por o convite dos exiliados para O que foron denominaríase empresa formalmente priva-
Isaac Díaz Pardo no decurso montar a Magdalena, unha hoxe un combinado de “labo- da que funcionou, por necesa-
da sua traxectoria existen- fábrica de porcelanas confor- ratorio de ideas” e “factoría ria suplencia, con criterios de
cial. No segundo, consiste me ao modelo pioneiro da do cultural”: Laboratorio de For- empresa pública eficiente
nun proceso dialóxico Castro e avincallado con ela, mas e Seminario de Sargade- orientada a fins sociocultu-
antre Isaac e Seoane, mar por medio. E aí configú- los. Seoane e Díaz Pardo e rais colectivos.
activado nunha diná- rase un cerebro colectivo, pri- máis o colectivo de leais ao Isaac, Seoane e os demáis
mica de grupo no exilio mordialmente sobre a cone- proxecto que se foron inte- idearon ese proxecto, edifica-
arxentino e proseguido xión entre Isaac e Luis grando no proceso dérono ron ese complexo, e fixéronlle
despois de por Seoane, mais tamén cos construído por enteiro. Semi- ese gasallo inmenso ao povo
vida. Rafael Dieste, Lorenzo Varela, nario de Estudos Galegos galego. Correspóndenos agora
A finais dos Blanco Amor, Núñez Búa, resucitado. Laboratorio Xeoló- aos cidadáns pórmos a salvo
anos corenta, Arturo Cuadrado, Antonio xico de Laxe legado por Isi- esa inxente obra. Por iso
Díaz Pardo Baltar… Neses intres, alí, na dro Parga Pondal. Museu requiro públicamente, a inter-
decide deixar a Magdalena, constitúese un Galego Carlos Maside de Arte vención do poder político
criación pictóri- Laboratorio Cerámico e concí- Contemporánea, teima xene- democrático do que os cida-
ca e aborda a bese a criación dun Laborato- rosa de Luis Seoane. Edicións dáns mesmos nos dotamos. A
criación das Cerá- rio de Formas de Galicia. do Castro para a recuperación obra de Isaac e Luis, o com-
micas do Castro, Faráno realidade eiquí, na imprentada da memoria his- plexo cultural O Castro-Sarga-
coa colaboración Terra, en 1963, Díaz Pardo e tórica. Instituto Galego de delos, é patrimonio da Galiza.
Cerámica Aquelarre de Sargadelos
A volta de Isaac Díaz Pardo FERMÍN BOUZA
Cando a fin da guerra civil, Galicia asolágase na auga lidade nacente dunha arte os de formas novas e ganas tempos e a propor o seu estu-
tras o golpe de estado do 36, reaccionaria do novo réxime autocrítica e que anda rom- de encher Galicia do vello dio e análise sistemática, por-
o conxunto do que chama- e as ondas dese mar chegan pendo cos seus principios his- espírito vangardista e creador. que a información é a nova
mos España reconvértese nun ata os recunchos máis arre- tóricos. Pasarán algúns anos E tantos outros coma Luis deusa dun tempo que xa se
país nacionalcatólico, regresi- cunchados. Unha idea do ata que, no conxunto do esta- Seoane. E de entre eles che- veu riba de nós. Faltou pecha-
vo e cavernario, nun salto mundo propia daquel réxime do, xentes coma Millares e o gou Isaac Díaz Pardo coas lo cun grande diario galego e
atrás de varios séculos, unha (e tamén lonxe dos usos e grupo El Paso, volvan a pen- súas propostas de deseño e en galego, que agarda a man
das cousas que desaparece da costumes cotiáns dos outros sar a materia en termos ano- creación e todo o que foi O do tempo do posíbel para
paisaxe e aquela idea da van- feixismos e nazismos, aínda vadores, como fixeron en Castro e Sargadelos, un xeito nacer. O último intento, o de
garda que encheu de novos preto éstes de certas vangar- Galicia xentes como Reimun- moi especial de devolver ao Edicións de Referencia, con
pulos as xeracións de Isaac e das, coma o futurismo, entre do Patiño, que retoma a crea- mundo do popular aquela Antón Baamonde como guiei-
mesmo a algunhas anteriores. outras) que racha coa menta- tividade no punto no que pescuda das formas que foi a ro, e eu mesmo na aventura,
pode ser transmitida ás novas alma das vangardas. non puido ser. Pero a idea de
xeracións. Isaac é o embaixador dun Isaac segue vixente, tanto no
No medio, o horror dunha pasado creador, roto na Gue- eido da investigación infor-
posguerra que os demócratas rra, e que con el e outros vol- mativa como do grande
e galeguistas que aquí pasa- ve a nacer cara ao futuro, medio galego.
ron sufriron coma unha lousa nesa sensibilidade que agora Vaian estas liñas como
inmensa e brutal. Fóra estaba vai unir a arte e a empresa, o lembranza e apoio a Isaac, e
a señardade, pero aquí estaba culto e o popular. que o tempo e as súas luzes
o horror e o maior sufrimen- Engadido a iso, a paixón de Galicia, nos devolvan
to, a humillación e a morte. de Isaac polo novo mundo da aquel espírito de futuro e
Da señardade do exilio chega- información, que lle leva a aquela aventura que un día
ban xentes como Seoane, che- adiantarse tamén aos novos nos propuxo Díaz Pardo.

3. /3
Vellas e queridas lembranzas HERMINIO BARREIRO
A miña primeira ou segunda distas. O Buenos Aires en fin expectación e o éxito, algún
memoria de Isacc Díaz Pardo de tódalas músicas e tódalas tempo despois, da súa gran
debe ser dos primeiros anos artes. A cidade de Borges, de exposición en Madrid, na que
60 en Madrid. Escoitei o seu Cortázar. A cidade tan queri- homenaxeaba a Julián Gri-
nome, a gabanza da súa per- da da nosa patria emigrada e mau.
sonalidade e o primeiro exilada. Dos labregos sen Falaba moito Seoane e
reconto da súa actividade terras de toda Galicia e de falaba con paixón e coñece-
artística e política, de labios Castelao. Un Buenos Aires do mento. E, de cando en cando,
de Luis Seoane. Acababa de que eu non oíra nunca falar… abría un gran bloc de debu-
chegar Seoane a Madrid. E retratábanos tamén Seo- xos e deseños que levaba
Entrevistábase coa xente de ane, o noso querido e grandí- sempre con el… E alí estaban,
Brais Pinto. Falábanos de simo artista, intelectual e si, deslumbrantes, cegadoras,
política, de ética, de arte, de patriota, aquel Madrid co que máxicas, as cores e as formas
literatura, de compromiso. el se reencontraba e que lle de Sargadelos. E entón Luis
Falábanos de Galicia. Da Gali- parecía –dicíanos– o Madrid falaba con moito amor de
cia da derrota e do exilio, de La gallina ciega satirizado Isaac, do espírito cheo de
pero dunha Galicia nova que por Max Aub. Facíanos ver, inquedanzas do que sería
renacía. Falábanos da Galicia en definitiva, o descoñeci- durante anos o pequeno tras-
do exterior. Dunha Galicia mento que nós tiñamos de no omnipotente da gran
que era máis que a Galicia nós mesmos, a necesidade de fábrica das artes galegas…
abatida da posguerra. Falába- rachar con aquel mundo sór- Eu lembrarei sempre xun-
nos, en fin, dunha Galicia dido da dictadura franquista, tos a Luis e a Isaac. Non foi
para min descoñecida e que a busca, en fin, do pasado unha casualidade que Luis
descubría con emoción. republicano tan vulnerado. Seoane partira cara o alén
O relato de Seoane era o Abríanos os ollos Seaone mentras falaba por teléfono
relato dun Buenos Aires cada día. Teño viva na miña con Isaac Díaz Pardo. Non o
esplendente. Do Buenos Aires imaxinación a lembranza dun esquezamos: a plástica de
dos grandes murais, dos cafés día, falándonos da historia da Sargadelos son eles dous e a
pletóricos de bohemia, dos pintura e das artes, entre o sombra protectora de Picasso.
escaparates multicoloristas, silencio e o asombro de Vale- Non dilapidemos a súa her-
das exposicións máis vangar- riano Bozal. E lembro a danza inalienable. ILUSTRACIÓN: GONZALO VILAS
León Felipe e Isaac Díaz Pardo:
unha historia de poetas
XESÚS ALONSO MONTERO
Cando, en 1939, se produce a grave Desfeita en España, emigran Rafael Dieste, Lorenzo Varela, Xosé Otero Espasandín, Carmen
a moi distintos países centos e centos de intelectuais, conscientes Muñoz Manzano, Ramón de Valenzuela, Xosé Núñez Búa e Anto-
de que no seu país o destino sería o paredón ou a cadea. Países nio Baltar. Nese elenco sobresae (pola enerxía, polo saber e pola
houbo, como México, que recibiron o elenco máis potente e bri- lealdade á canción desterrada) a figura inxente de Luís Seoane.
llante dos éxodos intelectuais da Historia: escritores, médicos, Isaac Díaz Pardo, en 1955, vai a América, como tantos galegos,
pedagogos, historiadores, artistas plásticos, filósofos, profesores facer as Américas. Pero é un emigrante singular: a súa viaxe a
universitarios, antropólogos, críticos literarios, biólogos, músi- América, concretamente a Buenos Aires, é unha viaxe á procura da
cos… tamén poetas, algúns deles voces ilustres da poesía europea “canción”, para o noso viaxeiro sospeitada na voz de Seoane, de
do século XX. Dieste, de Lorenzo Varela…
Entre os poetas do éxodo (precisamente en México) ergue a Sospeitaba ben: eles, desterra-
súa voz, bíblica tantas veces, poderosa sempre, León Felipe (Feli- dos galegos, mantiñan o lume
pe Camino Galicia). Un breve poema seu, por definitorio, por ético e estético da verdadeira
acertado e redondo, naceu para inmortalizar unha situación canción. Díaz Pardo, no seu
daquel dramático éxodo colectivo. afán de liberarse, en Galicia,
da lousa intelectual do poder,
Franco, tuya es la hacienda, do cabalo e da pistola, vai á
la casa, procura das Américas, emigra
el caballo a Buenos Aires, que era o
y la pistola. lugar da canción. Cando regre-
Mía es la voz antigua de la tierra. sa é un retornado rico: rico en
Tú te quedas con todo y me dejas desnudo y errante por el mundo. ideas, en proxectos e en inicia-
Mas yo te dejo mudo… ¡mudo! tivas que axiña cristalizaron
y ¿cómo vas a recoger el trigo en realidades, que constitúen,
y a alimentar el fuego para o seu país, un dos gran-
si yo me llevo la canción? des capítulos do acontecer cul-
tural, económico e industrial.
A canción estaba fóra, no desterro forzoso: Antonio Machado, Pasaron os anos, bastantes
Juan Ramón Jiménez, Rafael Alberti, Carles Riba, Pere Quart, Del- anos, e os da facenda, os do
gado Gurriarán, Lorenzo Varela… Entre tantas voces poéticas, a de cabalo e os da pistola tratan
León Felipe, español “del éxodo y del llanto”. de terxiversar esas fecundas
En 1955 Isaac Díaz Pardo vai por primeira vez a América, a realidades e de apagar o lume
Buenos Aires. Non sei se nesas datas Díaz Pardo coñece os sober- sagro que Díaz Pardo foi bus-
bios versos de León Felipe, pero cónstame que tiña a evidencia car, en 1954, a Buenos Aires.
de que na diáspora española estaba a canción (a poesía) e, coa Pero xa non vive o poeta
canción, o discurso crítico, a erudición cuestionadora, a voz do León Felipe para contar este
compromiso e a música da esperanza. En Buenos Aires este uni- roubo, o triste destino daque-
verso ético e estético represéntano, entre outros, Luís Seoane, la nobre e fermosa canción. León felipe

4. 4/
Ecoloxía
Antoloxía
do disparate I
Piscifactorías
Territorio e Medio Ambiente:
Por interese xeral do
empresario, infórmase aos
veciños: ‘Unha outra mul-
tinacional necesita da vosa
unha década catastrófica?
axuda e do voso sacrificio. MARTIÑO NERCELLAS MÉNDEZ / XABIER VÁZQUEZ PUMARIÑO
Debemos sacrificar a nosa
historia, a nosa paisaxe e o Antes de pensar en facer país mamente dependente dos 2018 estase a discutir o trasla- Biodiversidade
noso futuro. Regalade os quizais habería que conside- combustibles fósiles, é clara- do de Reganosa fóra da ría. Esto foi algo que nunca
terreos, ou vendédeos rar qué é un país e cáles son mente insostible. Tal vez o A sobreexplotación dos importou. Como consecuen-
baratos. E dade as graZas.’ aqueles elementos que o defi- transporte é un luxo para boa mares, ademais de contamina- cia de todas as políticas ante-
nen. Puidera parecer, a estas parte da poboación (cál é o ción e outros cambios, fixo riormente descritas a día de
Canteiras no Courel alturas, unha pregunta retóri- prezo do barril de petróleo?) que estea a rematar a activida- hoxe asistimos a unha simpli-
A Xunta cre preciso impul- ca pero visto o escenario limitando así as relacións per- de pesqueira e como conse- ficación do medio natural. As
sar firmemente as ‘piza- actual cabe máis que nunca soais e económicas. O territo- cuencia as piscifactorías están especies ameazadas están
rreiras’ no Courel. Será facerse este tipo de preguntas. rio está fortemente desestru- xa pechadas pois non teñen extintas e moitas, comúns ata
polo seu impacto na mello- Parece claro que a cultura turado e segue a haber un subministro de penso (obviou- hai pouco, fican arestora en
ra do nivel adquisitivo dos e a lingua son elementos defi- número inxente de mortes en se intencionadamente esta vías de desaparición. Como
veciños? Polo crecemento nitorios dun pobo. Pero que- estrada e forte contaminación relación no seu día). O merca- exemplos paradigmáticos, o
da poboación? Pola mello- darse neste punto é claramen- difusa. do chino, e os seus 18.000 km lobo ten agora unha poboa-
ra dos servizos? Polo tra- te deficitario e proporciona Non se apostou polo arte- de costa fixeron o resto. ción dez veces inferior, a
ballo de calidade? Polo respostas sesgadas e miopes. llamento do territorio con aguia real, o arao e a pita do
turismo que atraen? Así, parece haber un certo transportes públicos colectivos Auga monte nin existen. Só hai
consenso en torno a cues- rápidos, eficaces e baratos. Complicada situación co uso especies xeralistas, pragas e
Cidade da Cultura tións como a recuperación da dos recursos hídricos debido un bo número de especies
Necesaria, útil e imprescin- lingua, un certo orgullo na Enerxía á errática política de planifi- exóticas.
dible. E grande. Hemerote- defensa da nosa cultura e no O consumo continuou cación sobre o territorio: pro- Mentres que podemos
cas con xornais expandi- recoñecemento das nosas raí- medrando a un ritmo impara- blemas de abastecemento, contemplar grandes exten-
dos. Pasou o tempo dos
arquivos comprimidos.
Traballo para todos. Ponte
entre nonseiqué e nonsei-
canto. Buena, Bonita e
Buena e Bonita. Como a
casa de cultura de sempre
con cerrollo na porta, pero
de todos os galegos.
ces. Mais todo isto non xurde ble, tanto das enerxías fósiles altísimos custos en subminis- sións de cultivos forestais
Fervenza do Ézaro no baleiro senón máis ben como de todas as demais. As tro e depuración, contamina- maderables, a penas pode-
Inaugurada por Fraga en nun espacio físico e nun terri- enerxías alternativas, como a ción e ríos e humidais moi mos atopar bosques nalgún
agosto do 2000, esta singu- torio concreto cunhas caracte- eólica, demostraron que non deteriorados. As inundacións punto remoto do interior,
lar fervenza destaca por rísticas peculiares que son o eran alternativas senón com- son un fenómeno común. onde só ficarán aqueles
facer do Xallas o único río molde do propio país. Así, plementarias, pois non se Foi pena non aplicar a extensos e de renome.
en Europa que desemboca dende o momento en que reduciu a emisión de gases de directiva marco da auga xa A consecuencia é que a
de tal xeito no mar (os damos por bo un modelo de efecto invernadoiro. dende o seu comezo. penas podemos atopar natu-
domingos). xestión do territorio baseado A equivocación foi seguir reza silvestre. Quedan os
na depredación sobre o mes- apostando por un modelo de Residuos documentais na tv.
Casas de cultura mo, atacamos directamente produción centralizado ao Foise incrementando exponen-
Pensadas co cu de cultura. as nosas sinais de identidade dictado das grandes corpora- cialmente a súa produción. As Espacios naturais
Casas: Suxeito; Cultura: e á propia cidadanía. Antes cións enerxéticas e deixando tres erres nunca se tomaron en Ao entender estes como par-
Complemento Circunstan- de facer país hai, dende logo, poucas posibilidades para a serio pensando que coa incine- ques temáticos para o uso
cial de lugar/tempo/modo/ que non desfacer país. produción descentralizada da ración ou variantes facían des- meramente turístico están
A responsabilidade é de enerxía. Neste contexto, a aparecer o problema. Os cus- deteriorados e illados, incapa-
Os tres do Eixo todos. Máis son os gobernos contribución das políticas de tos dispáranse ao igual que a ces de manter os ciclos bioxe-
Xunto cos demais veciños coas súas políticas de xestión eficiencia enerxética quedan contaminación. oquímicos por si mesmos e
da parroquia, esixían segu- do territorio os que teñen a practicamente anuladas. inaxeitados para cumprir a
ridade para non seren chave para a sustentabilidade Medio rural principal función para a que
atropelados polos coches do noso territorio nos próxi- A urbanización do territorio Repítense, lustro tras lustro, deberan ser concibidos, pois
no perigoso vial que se mos anos. A modo de exemplo A política do cemento e do políticas caducas meramente foron deseñados como unida-
viña de construír no seu ofrecemos dez ámbitos nos ladrillo seguiu sendo o motor produtivistas sen ter en conta des illadas no medio do terri-
barrio. Garantíronllela que se librará a batalla polo económico e así non houbo a sostibilidade das mesmas torio, incluso sen áreas de
entre reixas. Máis seguri- territorio nos próximos dez xeito de trocar a estrutura nas súas tres dimensións: amortecemento ao seu redor.
dade non se ten visto. anos segundo fagamos unha urbanística do territorio. A económica, ambiental e Non se concibiu unha rede de
política responsable e sostible urbanización do mesmo con- social. Así, primaron as con- corredores de interconexión
Reganosa ou nos deixemos levar polo tinuou a ser tan dispersa centracións parcelarias ao entre eles que garantiran a
De acordo. Aceptamos a produtivismo caduco baseado como masiva. Preséntanse chou, o cultivo intensivo de súa saúde.
ría de Ferrol como exem- en ideas preconcibidas sobre o serios problemas de sostibili- especies arbóreas de rápido
plo de mar aberto. Acepta- país e a economía, máis pro- dade: hai dificultades de crecemento (moitos en zonas Paisaxe
mos que Tojeiro especulou pias de hai medio século. Hai abastecemento de augas, xes- concentradas) e a gandería O país está irrecoñecible, é a
“un pouco”. Aceptamos claras evidencias globais da tión de residuos, de transpor- industrial; mentres, descoidá- Galicia non soñada. Non hai
Mugardos como lugar idó- imperiosa necesidade de te, sobre todo cara ás grandes base a formación dos recur- un só lugar dende o que un
neo para unha planta rega- mudar modelos de desenvolve- cidades, alto consumo enerxé- sos humanos e as novas ten- non divise varios elementos
sificadora. Aceptamos pol- mento actuais, incorporando a tico, etc. dencias dos mercados. perturbadores de gran magni-
bo como animal de variable ambiental, e xa vai Non se apostou pola urba- En consecuencia, continúan tude: centrais eólicas, urbani-
compañía. sendo hora de que nos decate- nización sostible, compacta e os incendios cíclicos de dimen- zacións, grandes infraestrutu-
mos e non desperdiciemos dez de calidade. sións crecentes, a progresiva ras de transporte, áreas
anos máis, luxo inconcibible desertización do territorio e a desertificadas. O litoral é
na era da información: ente- Litoral e medio mariño práctica desaparición e marxi- unha orla de cemento. As pai-
rremos os antigos manuais. A urbanización do litoral foi nalización da poboación rural saxes de campiña tan só son
brutal. A costa está irrecoñeci- residual. A práctica de facer apreciables en fotos antigas e
Infraestruturas de ble por macropiscifactorías, grandes explotacións mineiras os montes son gólgotas.
transporte urbanizacións (máis dun ao aire libre (Valdeorras, Cau- A paisaxe galega foi relega-
O modelo de construción de millón de novas vivendas), rel, Terra Cha…) fíxose norma da a algunha literatura do
grandes infraestruturas, como superportos, portos deportivos pois o medio rural é xa un século anterior.
autoestradas, AVEs, etc., altisi- e instalacións industriais. No deserto demográfico e cultural. Vémonos en dez anos.

5. /5
Ecoloxía
A minaría galega JUAN RAMÓN VIDAL ROMANÍ
Galicia deixou de ser unha o territorio galego nomeada- compañías estranxeiras mica das Pontes, a prezo de pouco menos dramatico, máis
provincia mineira hai moitos mente nas provincias de (inglesas, francesas, canadia- saldo, foi parar integramente semellante o da lousa. Aquí
anos. Os seus recursos minei- Lugo e Ourense. As chatas de nas e alemás) deron cabo dos para a Factoría de San Cibrao as ratios entullos produci-
ros de agora son exclusiva- desta siderurxia de corredoira últimos recursos mineiros e aproveitada para facer dos/material aproveitado son
mente os que se chaman foron a sua utilización como galegos. materia prima para envases un poco máis baixas. Entre
minerais e rochas industriais: combustible do carbón vexe- No século XX chegou o tem- de refrescos, papel para un 20 e un 30%. Ou sexa por
seixo, caolín, arxilas, lignitos, tal e a súa contribución á des- po do expolio dos últimos envolver bocadillos e agora cada 20 bloques de granito
lousa, cuarcita e granito. Moi- aparición das carballeiras recursos, os únicos que man- muíños eólicos que xeran fican na canteira tan só 80
to se ten louvado, para des- galegas. (É curioso notar que teñen a maldita sona de Gali- máis enerxía que novamente bloques que nin se aprovei-
gracia dos galegos, a potencia- as ferrerías foron manexadas cia como provincia mineira: fuxe para fóra. Galicia é unha tan.
lidade mineira de Galicia e de por biscaynos e os mazos por as rochas e minerais indus- inmensa máquina de produ- Tal vez sexa este o sino de
feito os seus recursos mine- cataláns). Nomeadamente de triais que son a coitelada cir enerxía que non para de Galicia, conservadora ata no
rais foron moi variados debi- entre todas elas cómpre des- mortal que vai acabar por fuxir dela para deixar as seu xeito de explotar os seus
do á complexidade da súa tacar a industria do Marqués unha banda cos recursos ganancias fora dela e os refu- “recursos mineiros” da manei-
xeoloxía que deu oportunida- de Sargadelos que arrasou as mineiros e por outra co gallos que ninguen quere: ra máis primitiva que existe
de á formación de xacemen- fragas do norte de Lugo pri- medio ambiente. Todas estas lamas vermellas, cinzas e aínda que na vez de utilizar a
tos minerais de todo tipo. meiro para facer material de explotacións son a ceo aberto, furados, para os galegos. cuña de madeira empregan a
Os primeiros empresarios dos guerra aínda que despois se as que máis dano producen O último capítulo desta vella dinamita, e no millor dos
que hai rexistro histórico que continuara coa cerámica de pois a súa explotación arras- historia é o das chamadas casos o fio de diamante e o
coñeceron e explotaron os Sargadelos na súa primeira tra a xeración de grandes can- rochas ornamentais: granitos, soplete de acetileno. Somos o
recursos mineiros de Galicia etapa. Na Segunda Guerra tidades de entullos que ocu- lousas e cuarcitas. A industria último povo de Europa en
foron os Fenicios. Esluída nas mundial novamente a guerra pan mais espazo que o da Lousa en datos fornecidos explotar o seu territorio dun
brétemas dos relatos con refe- foi o motor da explotación orixinal e que non hai outra polas mesmas empresas do xeito tan suicida
rencias xeográficas pouco masiva dos recursos da mina- solución que deitalas na sector nin chegan aproveitar e irreflexivo.
precisas Galicia parece identi- ría metálica galega como é o superficie da terra. No caso o 1% do que estragan. No
ficarse como algunha das caso do wolfram quer en dos lignitos xa esgotados, o millor dos casos por cada
Illas Casiterites. Pouco, se Galicia quer no norte de Por- resultado son inmensas peza de lousa que fica enriba
algo, fica daquela primeira tugal. Aproveitando man de escombreiras de difícil rexe- dunha casa 99 mais agar-
minaría. Os seguintes en obra barata, a economía da ración pola vexetación e dan polo Xuízo Final na
entrar en Galicia á procura, fome nunha version galega inmensos furados que por propia canteira de
esta vez de ouro, foron os do Klondike canadiano, os lóxica se encheran coas chu- onde foron extraí-
romanos. A sua explotación gambusinos locais andaron á vias dando lugar a grandes das. Non é de
masiva do ouro deixou pega- procura do wolframio que lagoas. É o único caso en que extrañar este
das aínda hoxe recoñecibles logo vendían a alemáns ou se ten restituído os xacemen- baixo rende-
en zonas como As Médulas, o ingleses segundo quen lles tos ás suas condicions orixi- mento pois
val do Sil e o do Lor no Cou- ofertara millor prezo. Din que nais. Converteron en lagoas o estes terroristas
rel. Despois dos romanos foi moitos cargamentos de wol- que inicialmente o eran hai ecolóxicos
no século XVIII-XIX a side- framio foron ter ao fondo do millóns de anos. Pero o que empregan o
rurxia rural que aproveitaba mar comprados polos ingle- había dentro das lagoas con- método da carga
maus xacementos de ferro, ses para que os alemans non verteuse en fume, cinzas e a de dinamita e
(con moito xofre) a que fixo poideran con aquel produto queima dos lignitos transfor- despois a apañar
agromar unha pleiade de millorar as blindaxes dos mouse en enerxía eléctrica o pedazo máis
pequenas ferrerías e os seus carros de combate. E xa que fuxiu, de novo para fóra grande que fique.
mazos ou machucas por todo despois da 2ª Guerra Mundial de Galicia. A da Central Tér- O caso do granito é un
A paisaxe inadvertida MUNILLA & RUMBAO
da terra, pero, dalgunha maneira, posúe a capacidade de
apoderarse dun pedazo da nosa alma. Para os románti-
cos do XIX, a contemplación da paisaxe constituía unha
experiencia estética transcendente: é dicir, que facía do
individuo mellor persona. Por moito que a paguen, a
paisaxe véndese sempre barata.
Pero é que a paisaxe é tamén un recurso vivo e
mudable que pode ser explotado para beneficio noso
sen necesidade de destruílo ou degradalo. E manteño
Fotografía da Ría de Ares e Pontedeume en 1956, agasallo de Díaz Pardo a Luis Seoane ademais que é un recurso dos máis importantes cos
que conta este país, máis valioso que tódolos quilova-
A paisaxe de Galicia está, penso eu, de saldo. Véndese humana que vai dende un ata unhas poucas decenas de tios limpos e que tódolos rodaballos mansos (por
barata, regálase. Se cadra é porque non sabemos o que quilómetros. Pero á parte das definicións que nos depa- mencionar os dous tipos de industria que deterioran
vale, porque ignoramos que teña valor algún. Ignora- re a ecoloxía da paisaxe, ou calquera outra disciplina e desfiguran a península do cabo Vilán, a primeira
mos e, polo tanto, somos inocentes. Igual que nunha científica ou técnica, a paisaxe é un constituínte funda- paisaxe protexida de Galicia, alá polo ano 1933). Máis
desas novas que, de cando en vez, saltan aos xornais, mental do que nós somos. Conta Isaac Díaz Pardo que, que tódolos eucaliptos para moer, que tódolos minu-
nas que se dá conta do achado dun obxecto de valor nunha das súas viaxes á Arxentina, levoulle a Luis Seoa- tos que se poidan aforrar –ninguén sabe para que–
mítico ou incalculable (…aquela ópera perdida de von ne unha fotografía tirada dende Cabanas no ano 1956, nas vías e autovías abertas a macheta, que tódolos
Weber, a penúltima carta de Rimbaud dende Marsella) con vistas da Ría de Ares e Pontedeume. As terras de portos exteriores, que tódalas vivendas baleiras e tris-
nun recuncho esquecido dunha casa. En efecto, estaba labradío modelaban o relevo case a mollarse no mar. E tes… Insistir nun desenvolvemento baseado en todos
nesa caixa de papeis vellos que se levara aquel señor tan apuntaba Díaz-Pardo: “O conxunto tiña unha gran bele- estes tódolos e tódalas está moi ben, se o que se pre-
amable que nos limpou o faiado, o mesmo que agora za, hoxe diminuída pola especulación e pola cerril euca- tende é xuntar cartos e liscar axiña. O cambio de
vemos –velaí o tes no telexornal– vestido de etiqueta á liptización do país”. Cando Seoane ollou para a fotogra- paradigma é, porén, claro: trátase de traballar “den-
porta de Sotheby´s. E nós a mirar con cara de pampos. fía, rompeu en saloucos. “Era unha situación tro” da paisaxe e non “ás costas” dela. Este cambio
E que será a paisaxe? A paisaxe é un nivel de organi- comprensiblemente difícil”: o sentimento da propia urxente require dun certo tempo para pensar, un
zación da natureza que se atopa xusto por riba do nivel terra entendida como paisaxe foi demasiado para aquel novo pouso na mirada e, como di meu amigo Mon-
de ecosistema. É tamén unha escala de percepción home rexo e sensible. Si, a paisaxe é a pel e as formas cho de Grobas, quererlle máis á terra.

6. 6/
Lingua
Antoloxía
do disparate II
Urbanización salvaxe
A política lingüística do
Regla de catro: Dado un
lugar salvaxe X, constrúes
N edificios para vender a
un número de xente R que
goberno bipartito
quere apartamentos para XOSÉ MANUEL SARILLE
veranear en X… Unha vez
construídos os N edificios, Case todo o mundo concorda prender cales son os obxecti- deles é a normalización da os deputados do Bloque. Mais
segue sendo X salvaxe? e en que as principais iniciati- vos que verdadeiramente se lingua galega. a realidade é que a nomencla-
se X xa non é X por non vas a prol do galego no últi- pretenden acadar. Imos anali- Estamos pois ante un dos tura do BNG homologou defi-
ser salvaxe, seguirá R que- mo século débense ás forzas zar ese comportamento no cinco puntos principais do nitivamente, non episodica-
rendo veranear alí? Ou nacionalistas. Tamén se consi- goberno da Xunta de Galicia, programa. Ao cabo de dous mente, a súa política de lingua
que? dera que se estas forzas dei- xa que é a institución decisi- anos e pico a fraude non coa dos outros partidos.
xasen de actuar, as demais va á hora de normalizar a lin- pode ser maior. Cando incluí- Polo demais só hai tres
Enerxías renovables tendencias desentenderíanse gua galega. ron este eixe actuaron liturxi- asuntos que mencionar nestes
Estragan os montes, aca- do problema. Por iso é impor- Despois das eleccións auto- camente, como se fai tradicio- dous anos e medio. Primeiro, o
ban cos ríos, non xeran tante coñecer a política do nómicas, o PSOE e o BNG nalmente nos plenos programa de goberno estipula
emprego, …pero, en fin, BNG, a principal organización pactaron un programa de municipais de Vigo. Alí apró- o cumprimento do Plan Xeral
son renovables. nacionalista, porque así pode- goberno que recolle cinco banse por unanimidade todas de Normalización, mais nada se
mos medir as enerxías e com- eixes centrais de goberno. Un as iniciativas sobre lingua, fixo nin se fará. Segundo, apro-
Compañía de Radio sabendo, todos, que non se bouse un decreto que amplía o
Televisión de Galicia vai cumprir nada, mais preci- número de materias de ensino
A única, a auténtica, a samente por iso resulta áxil en galego; o Plan Xeral marca-
inigualable. A Compañía votar e pasar a outro punto. ba como meta un decreto
de Radio Televisión de Despois Pérez Touriño e semellante ao catalán con todas
todos os galegos e de todas Anxo Quintana deciden xes- as materias en galego agás as
as galegas. A de Gayoso, a tionar a política lingüística a linguas foráneas, mais aquí
de Piñeiro, a de CTV, a do medias, mais o quince de aprobouse un co cincuenta por
Grupo Voz, a do Correo setembro de 2005 Quintana cento, seguindo o modelo do
Gallego, a do Partido Popu- declara que “pola lingua non PP nas Baleares; o grao de
lar, a do Partido Socialista, vai haber problema”. O PSOE cumprimento ao cabo de tres
a do Bloque, a de Caixa fíxose cargo e nomeou a res- meses de curso é nulo. Terceiro,
Galicia, a de Tojeiro. ponsábel, que desenvolve o fixeron unha campaña de sen-
seu labor co mesmo criterio e sibilización de pésima calidade.
Novo Estatuto obxectivos que os anteriores Que move á cúpula do
Grazas á existencia dunha directores xerais do PP, é dicir BNG a actuar así? Eu coido
identidade clara de quen sen a máis mínima idea. que o desinterese polo idio-
somos e de onde estamos, Pero polas razóns expresa- ma, que para eles é un estor-
á calidade intelectual e das ao comezo deste artigo bo. Por iso practican unha
moral da nosa clase políti- convén non perder de vista a impostura, predican ritual-
ca. Á actitude negociadora quen conscientemente perdeu mente a importancia do gale-
duns e á man esquerda a lingua de vista, é dicir ao go e despois inhíbense na
dos outros. E grazas ao BNG. Porque aquí é onde fan o práctica. E como na sociedade
interese polo país por truco os seitarios: para calmar galega non se detectan outras
diante de dinámicas parti- os ánimos bótanlle a culpa ao enerxías coas que se poida
darias espúreas, podemos PSOE da política lingüística do contar, esta é efectivamente a
hoxe en Galiza, presumir Bipartito. A isto apúntanse até crónica dun grande fracaso.
do novo estatuto que
temos.
Incendios
A solución non é plantar
bosque autóctono nin loi-
tar contra o abandono do
Cruzamos a linha?
rural. Menos churrasco, VALENTIM R. FAGIM
menos fumar e que chova.
Quando durante séculos, os Limite 2: Há palavras que entanto, as políticas linguísti- espanhol. “Sempre” foi assim
Porto deportivo de habitantes de um país não não se podem dizer e sobre- cas elaboradas desde 1983 e rotular o português de
Cangas presenciam a sua língua nas tudo escrever. Em 1904 “Aos” tenhem-se alicerçado numa ESTRANGEIRO só tem vindo
Obra pública que como é bocas e nas mãos do poder, e “Libertade” (sic) eram POR- fantasia que sendo tão repe- a afiançar o processo, fechan-
desexable en calquera podemos concluir que nem TUGU S. Em 1971 o ILG afir- tida acabou por fazer parte do assim a porta a qualquer
actuación urbanística no existe país, nem língua. No mava que “Xornal” “Só “ e do SC do nacionalismo gale- modificação do Sentido
país, entronca perfecta- seu lugar, uma rede vai-se “Estrada” eram, já não portu- go: é possível quebrar o Comum.
mente coa identidade do desenhando por volta do pró- guês, mas LUSISMOS. Hoje, Limite 1 sem quebrar o 2 e o Sendo eu miúdo, havia no
territorio no que se sitúa: prio falar, aprisionando-o e escrever como estou a escre- 3. A sua formulação popular zoológico de Vigo uma gaiola
o Morrazo marcando-lhe limites. No ver não é NORMATIVO. A mais popularizada é “Primei- com dous lobos. Confio que
idioma da Galiza esta linha formulação do SC é “o galego ro normalizar e depois nor- ambos tenham desaparecido
PXOM de Vigo incontornável tem-se mani- é como é e há que deixá-lo mativizar”. de ali, a gaiola e o zoológico.
Vigo sen vivir en min, festado de três formas funda- como está”. Tendo em conta que os Por ser o cárcere de dimensõ-
e tan alto Vigo espero, mentais e para cada uma Limite 3: Há uma fron- galegos e as galegas fomos e es reduzidas, os animais,
que Vigo porque non Vigo delas o Sentido Comum (SC) teira estatal que não se somos educadas maciçamente quando acordados, passavam
e Porro por Caballero tem elaborado máximas para- pode ultrapassar. Portanto, para virar utentes de espan- o dia todo a gizar círculos de
(Do poemario Castri- lisadoras, aprimoradas gera- aceita-se o galego das Astú- hol, esta fantasia tem-se tor- maneira compulsiva. Comen-
llos en el aire) ção após geração: rias, ou de Leão e até de Cáce- nado reforço precioso deste tava-se até, embora poda ser
Limite 1: Há espaços res mas não o de Portugal, o processo. O mecanismo repe- uma lenda urbana, que dado
Campos de golf sociais que a nossa língua Brasil, Angola ou Timor. A te-se todos os dias, a cada ins- dia os lobos foram translada-
Todo o que sexa apoiar o não pode ocupar. Em 1870 formulação do SC frisa que tante: quando os falantes de dos para um habitáculo
deporte de base e a mocida- era a poesia não folclórica, “O galego e de Galicia (sic)” “galego” batem com uma maior mas era tanta a força
de, e todo o que sexa loitar em 1951 as colunas dos jor- portanto de Espanha. limitação, por exemplo um do costume que só utilizavam
pola dinamización da nosa nais, hoje a TV por cabo. A Estes três limites formam espaço inexistente (revistas, uma extensão mínima do
cultura e dar resposta ás formulação do SC (Sentido uma Trindade que como a filmes, internet) ou formas de novo espaço. O resto, para
reivindicacións históricas Comum) é “o galego serve sua versão Santa são UNA e denominar a realidade (união além dessa linha imaginária,
dos cidadáns…. Todo iso, para o que serve” às vezes Trina porque afinal fazem de facto, surto de gripe, Bento simplesmente não existia.
todo iso, é sempre motivo seguida de “E na verdade não parte do mesmo processo de XVI), esta carência é preen- Ainda bem que não somos
de satisfacción e alegría. serve para muito”. substituição linguística. E, no chida mecanicamente em lobos.

7. /7
Comunicación
Antoloxía
do disparate III
Da prensa, e do xornal Galicia Eólicos
Son xigantes, amiga ADE-
que Díaz Pardo non puido editar GA, non son muíños de
vento.
Enerxía hipnótica galega
MARGARITA LEDO ANDIÓN
Portos exteriores
Unha boa nova. A demos-
En Galiza, ao igual que no res- tándose de Portela Valladares Comezaba cun chamamen- tración de que Galiza está
to da Europa, o período de ou fronte a Solá, o editor de to, que rubricaba o xorna- aprendendo a xogar por
entreguerras creaba as condi- Vida Gallega. Como Lustre lista Antón Vilar Ponte, bandas
cións que lle ían dar corpo, é Rivas. Como o viaxante de a prol do idioma galego
dicir, un Programa, ás alterna- Calzados Senra, Víctor Casas, e que se metamorfosea O bosque autóctono:
tivas que se viñeran perfilan- que aos dezaseis anos mercou na primeira Irmandade Película galega máis ‘taqui-
do e que a nivel político un exemplar de A Nosa Terra da Fala, en Coruña. lleira’ da historia que
vemos representadas no agra- no Cantón coruñés e en que a Os parámetros para situou a produción audio-
rismo, no nacionalismo e no leu ingresa na Irmandade da a prensa diaria de visual do país na punta de
republicanismo. A prensa, Fala. É o seu director dende masas, dunha ou doutra lanza da animación euro-
suxeito na historia, pénsase 1921 ate xullo do 1936. O 2 de cor, é dicir con intereses e pea e do mundo enteiro,
como constructora da cidada- novembro, dende o cárcere de con ideoloxía, para Faro ou facéndonos felices a todos
nía e entrelázase cos procesos Pontevedra, despídese por car- para La Voz como para Nor- e marcando un fito na his-
–relativos– de urbanización, ta do arquitecto vigués Gómez oeste, El Pueblo Gallego, La toria da cultura galega.
coa esixencia de liberdades, Roman: “Reorganicen o Parti- Zarpa ou Galicia entroncan depositaria da soberanía, Evidentemente tivo que
coa alfabetización pública, co do, e xa claramente, pois non cos procesos de urbanización, senón, como realidade plural ser en debuxos animados.
aumento do poder adquisitivo pode ser dúbida para ninguén, cos primeiros xérmolos da e dialéctica, mudábel e extor- Era iso, non?
e a idea de lecer, cunha nova cun matiz netamente esquer- aplicación de dereitos como sionábel, que pasa axiña para
concepción empresarial e pro- dista dentro das esencias vivas os da alfabetización univer- a idea de programa en vistas Clase política
fesional: necesidade de plan- da personalidade de Galicia…” sal, co desexo de participar dun receptor colectivo para Ahhhh. E que é moi fácil
teis estábeis, especialización, A identidade entrecrúzase cos no común –queríamos ferro- propostas das que formen criticar. É moi fácil criticar.
desenrolo dos xéneros xorna- intereses populares. Este é o carril e queriamos votar–, con parte os propios medios de Pero outra cousa é gober-
lísticos, desenvolvemento das modo de pensar que orienta conflictos á vista e coa posibi- comunicación. nar, amigo. Se tanto sabes,
Artes Gráficas e das asocia- ANT nos setenta. Recollo a lidade de facer medrar os Polifónica e nómada, a goberna ti, ala, goberna ti,
cións. É nese tempo cando cita dende “Galicia Hoy”, de sinais de que a vida mellora e Xeración do 36 –que formou monta un partido, monta
unha xeración se mete a xor- Isaac Díaz Pardo. de que o lecer –deportes ou ao Isaac– métese por entre a un partido, gaña unhas
nalista.Unha xeración acribila- O século XX comezaba excursións, sociedades recrea- historia terreal –por exemplo eleccións!!!
da con bala real no 1936. para nós o ano 1916, o mes- tivas, circos de artesáns…– é por entre os medios de comu-
Como Johan Carballeira, corre- mo ano en que se congregan un ben social. nicación– para lle dar continui- Protesta
dor de comercio, poeta nou- os primeiros dadaístas no De xeito sobranceiro afír- dade, cos materiais a bordo e Actividade que practican
centista, alcalde de Bueu. “Cabaret Voltaire”, en Zurich, mase unha categoría, o públi- coa procura doutros mais algúns disconformistas,
Como Blanco Torres, interdis- ao pé da ruela do espello e da co, non como unha abstrac- afíns, á nación. Fai política, fai manipulados sempre por
ciplinar e independente, afas- morada no exilio de Lenín. ción, esa entidade que é xornalismo, fai axitación. outros, e que responde a
intereses sempre espúreos
e maniqueos, en contra da
boa vontade e do bo facer
Xestión Cultural dos gobernos. (Literal)
Medios de comunica-
Adeus Carmiña ALBERTO GARCÍA
ción…
Interna
La Voz de Galicia: Periódi-
co de Galicia, que mira por
Galicia, por Caixa Galicia…
Non vou explicar como se me bles e os existencialistas, entre sistema cultural máis forte e ción social e cultural coincide Por Galicia y por cosas de
pideu, a diferenza entre os os grandes e os íntimos, entre transformador, o discurso que no noso país cun renacemento esas.
modelos de democratización os fríos e os emocionantes, sustenta o peso da nosa evo- social que entronca directa-
da cultura e democracia cultu- entre os divertidos e os inte- lución cultural na compoñen- mente coa revolución cívica El Correo Gallego: Periódi-
ral. A diferencia entre os rrogativos, entre os espectacu- te social, xa non é aquela provocada polo negro ronsel co gallego, que no habla
modelos baseados na oferta de lares e os relacionais, entre os reinvidicación histórica. O do Prestige e da resposta cida- gallego pero tiene un her-
actividade cultural e os basea- glamurosos e os cotiáns discurso da sociocultura é a dá que suscitou, que ao meu mano pequeño que lo
dos na demanda. Entre os (Puig). Entre os que crean e día de hoxe un discurso “ofi- entender supón un punto de habla y es orgullo de todos
modelos verticais e os hori- sosteñen cidadanía e os que, cial”, o que é moi de agrade- inflexión crucial na historia los gallegos (de los de San-
zontais… entre os previsi- en voz de Miralles, en vez de cer por unha banda pero actual de Galiza. Como di tiago más)
facernos máis cultos e libres, tamén nos deixa certa sensa- Manolo Rivas “de súpeto, o 1
se teñen convertido nun ción irónica de orfandade dos de Nadal de 2002, os galegos Faro de Vigo: Es de Vigo,
novo factor de desigual- tempos de Carmiña Burana, transformaron o paraugas habla de Vigo y se compra
dade e distinción, os Seminal Brothers e os nun símbolo de liberación. sobre todo en Vigo. Algu-
que só aumenta a inimigos íntimos que tan cla- Déronlle a volta á historia. no en Orense
fenda entre ros e trabucados referentes Había un ser libre, polo
unha minoría nos ofrecían. menos, baixo cada paraugas. E Otros diarios: Los hay de
ilustrada e a A democracia cultural está xuntáronse como nunca antes todo tipo: de progreso, de
maioría indi- hoxe plenamente asumida en se vira. Disque os estorniños la propia región, que
ferente á Galiza, por unhas políticas voan xuntos e fan figuras no miran al atlántico, que tie-
apropiación públicas diferentes das ante- ar para espantar ás grandes nen su opinión, con sus
da oferta riores pero sobre todo por rapinas. Unha arte defensiva. ideales, lo típico…
cultural. unha sociedade máis viva que Chovía a chuzos e os galegos
Non vou a de dez anos atrás. Unha soltaron o pesadume do lom- Resumindo:
explicar as sociedade que en termos estri- bo e abrírono en forma de ás.” Hai xente que di que hai
moitas dife- tamente culturais está evolu- Que ese espírito renacido e problemas en Galicia.
renzas (e cionando como o resto das o optimismo co que se trasla- Como dicía Cholas que
outras compatibilidades) sociedades occidentais: cam- da neste texto, nos sirvan dicía Churchill, o ridículo é
dos dous modelos por varias biando usos de simple consu- para reivindicar moitas veces. fixarse.
razóns. A principal é que o mo pasivo a dinámicas de Desta volta a D. Isaac Díaz
discurso da importancia da colaboración participativa Pardo e a súa contribución á
sociocultura, da aposta pola coas propias fontes de consu- cultura galega contemporá-
implicación social a prol dun mo. Pero ademais esta evolu- nea. Que así sexa.

8. 8/
Educación
Que mal-a educación!!!
CONCHA FERNÁNDEZ
Parece mentira, se non se ve ninguén! E o caso é que, os llar… Fillos e fillas con menos
non se cre, agora que os mozos e mozas entenden presión e menos esixencias…
nenos e as nenas pasan 10 pouco do que len e non saben Profes e Profas máis preocu-
anos ESCOLARIZADOS expresarse, e iso sen ter en pados polo seu recoñecemen-
OBRIGATORIAMENTE (6-16 conta que case un 25% non to social e económico que
anos), veñen co Informe Pisa consegue a certificación de polo fracaso do sistema…
a dicirnos que cada ano imos Estudos Secundarios!! Administración Educativa
a peor: que a maioría dos e Os políticos e políticas, ocupada en cambiar leis para
das estudantes de Secundaria mentres, están ocupados no que todo siga igual.
teñen serias dificultades de debate sobre a Relixión e a A quen lle interesan cida-
comprensión lectora e de Educación ético-cívica, como dáns e cidadás ben prepara-
expresión escrita; por non en tempos de María Castaña: das? Total para traballar e
falar do calculo básico, das antes de que se separasen traballar en precario canto
catro regras, que parece que Igrexa e Estado! Iso sí, todos menos entendas, menos sai-
só manexan as nenas máis garanten, a cal máis, que se bas e menos aspiracións
avantaxadas. estuden –non que se aprenda teñas mellor… para producir
A Familia di que a mala nada– 2 idiomas estranxeiros máis capital para os máis
Educación é cousa da Escola, e se manexen os aparellos capitalistas; que, penso eu,
a Escola di que non é respon- tecnolóxicos máis chic. O que po teñen para preocuparse da mellor tecnoloxía para demo- son os mesmos da idea de
sábel: que a Familia está des- non sabemos é como se fai Mala Educación e doutras cratizarnos, superar as des- introducir o Obradoiro de
aparecida e delegou a educa- para aprender 2 idiomas necesidades desas complica- igualdades de clase e conse- Iniciativas Emprendedoras. E
ción dos seus fillos e fillas e, estranxeiros sen ler e escribir das: afectivas, de formación guir cohesións sociais (todo tamén, os que venden cursos
por outra banda, a Política o propio… Tampouco para persoal e en valores… moi de actualidade e moi e cursos á carta para prepa-
Educativa non ten dirección que imos empregar os apare- Falar de cooperación e interesante para a conversa- rarnos para traballar “a des-
nin investimentos para asu- llos, cada quen que se vaia coordinación –palabras ben ción, pero pouco para a pro- tajo” en traballos tan valora-
mir a formación da cidanía entendendo!! difíciles, que tampouco se dución). dos e ben pagados como
en sociedades complexas e As nais e pais están dema- entenden nin practican– para Total que o da Mala Educa- repoñedores, caixeiras,
“multi” (multiculturais, multi- siado explotadas e ocupados resolver o problema é cousa ción ao fin beneficia un pou- comerciais de obxectos sofis-
rraciais, …) como a nosa. para que aos seus fillos e duns poucos e poucas que co a todo mundo: mantén o ticados ou en servizos de
Vaia, que a culpa é de fillas non lles falte de nada seguimos acreditando que estado das cousas: Pais e nais seguridade dos mesmos
todos e a responsabilidade de (material, claro), e pouco tem- unha Boa Educación é a con máis tempo para traba- señores e bens.
Comunidade
Unha experiencia de dinamización
socio-comunitaria: as festas do barrio
de San Pedro en Santiago de Compostela
PATRICIA PORTO PADERNE
O barrio de San Pedro é asociativo é empresarial do festas téñense en conta varios
un lugar no mundo moi barrio. eixos clave:
acolledor, se alguén de fóra A Comisión de festas, ao • A participación e implica-
vén vivir nel cando leva logo destes catro anos, vivíu ción activa dos axentes
unha semana xa coñece un proceso de consolidación sociais ademais do traballo
varios sitios onde lle deixar interno importante como gru- en rede
as chaves a alguén se o pre- po humano reforzado polo • A integración de todas as
cisa. apoio positivo de moitas per- idades e procedencias cul-
Xa presenta a priori unhas soas e entidades e funcionan- turais. Propóñense desde
condicións axeitadas para o do como unha rede. concertos de rock, reggae
traballo de dinamización Os negocios do barrio son ou folque ate música de
comunitaria, tanto no tempo unha peza clave e implicá- corais ou da Banda Muni-
como nos espazos e nas rela- ronse totalmente na recada- cipal, dende teatro ate
cións, son moitas as asocia- ción, na difusión e na pro- karaoke ou danza e poesía,
cións e organizacións que gramación. Unha das incluida programación
levan anos traballando nel, actividades do calendario infantil.
existe ademais un gran festivo, a feira de artesanía • O uso do galego como veí-
número de lugares de encon- na Rua de San Pedro, botou culo de comunicación e de
tro: pequenas tendas onde os seus tentáculos fora das expresión
podes ficar a falar un bo datas festivas e xa se fixo en • A visibilidade e protago-
pedazo, bares, moitos bares, dúas ocasións máis en cola- nismo das mulleres en
entidades de vital importan- boración coa Asociación de ámbitos onde habitual-
cia: asociación veciñal e os Comerciantes que se está a mente non están presentes
centros de dinamización crear. Ambas as dúas con (concertos de rock, por
sociocultural. grande éxito de público e de exemplo).
A idea de recuperar as satisfacción xeral. Isto bene- En conclusión, tentamos
festas xurde dentro da Coor- ficia a todo o mundo, poten- conectar coa idea de festa tra-
denadora de Barrio e, des- cia a economía local e dicional aplicándolle valores
pois de 15 anos, en 2003 vól- aumenta a autoestima das e e estratexias mais actuais e a
vense celebrar as festas dos habitantes. fórmula, polo que parece,
mobilizando o tecido social, Para a planificación das funciona, e moi ben.