1. T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI BİRİNCİ BASAMAĞA YÖNELİK
TANI VE TEDAVİ REHBERLERİ
2012
BRUSELLOZ
Dr. Ayşenur ALPER GÜRZ
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı
2. • Bruselloz, etkeni Brucella bakterileri olan bir
zoonozdur.
• Yaygın bir enfeksiyon olup ülkemizde
hayvancılıkla uğraşılan yörelerde daha sık
görülür.
• Türkiye’de karşılaşılan türler B. melitensis ve
B.abortus’tur.
3. • Bulaşma, temel olarak pastörize edilmemiş süt
ve süt ürünlerinin tüketilmesiyle gerçekleşir.
• Ayrıca hasta hayvanların (koyun, keçi, sığır)
etkeni içeren plasenta, fetus, kan, idrar gibi
organ, sıvı ve atıklarının deri ve mukozaya
temasıyla ve solunma yoluyla da bulaşma
olabilir.
4. • Bruselloz ilkbahar ve yaz aylarında taze peynir
tüketimi ve hayvan doğumlarının artmasıyla
ilişkili olarak daha sık görülür.
• Genç erişkinlerde ve erkeklerde daha çok
karşılaşılması mesleksel konumla ilgilidir.
5. • Hastalık kronikleşme eğilimindedir.
• Sık görülen eklem ve kemik tutulumu yanında
çeşitli organ ve sistemler de tutulabilir.
• Sakroileit ve spondilit sık görülür.
• Uygunsuz ve yetersiz tedavi alanlarda daha sık
olmak üzere yineleyebilir.
• Ölüm, uygun tedavi edilenlerde %1'den
düşükken edilmeyenlerde %3-5'tir.
6.
7. Tanı
Klinik Belirti ve Bulgular
• Ateş, gece terlemesi ve eklem ağrısı akut
brusellozda en sık görülen belirtilerdir.
• Hâlsizlik, bel, sırt ve baş ağrıları, iştahsızlık bu
belirtilere eşlik eder.
• Akut dönemde daha çok geceleri olmak üzere
yükselen ateş vardır.
• Tedavi edilmeyen hastalarda ateş dalgalı bir
gidişle giderek azalır.
8. • Kronik olguların yaklaşık yarısında ateş
görülmez.
• Kronik olgularda daha sık olmak üzere
karaciğer ve dalak büyümesi görülebilir.
• Yine kronik olgularda depresyon da sık
rastlanan bir durumdur.
• Organ tutulumu (sakroileit, spondilit,
epididimoorşit, endokardit, kemik iliği
tutulumu, menenjit gibi) durumunda tutulan
organla ilgili belirti ve bulgular belirgindir.
9. Laboratuvar
• Serumda tüp aglütinasyon yöntemi (Wright
testi) ile antikor araştırılır.
• Uygun klinik bulguların yanı sıra 1/160 ve
üstündeki oranlar pozitif kabul edilir.
• Rose Bengal ancak bir tarama testi olarak
kullanılabilir.
• Bu testle pozitiflik saptanan olgularda Wright
testi yapılarak oran belirlenmelidir.
10. • CRP pozitifliği
• Eritrosit sedimentasyon Özgül olmayan
hızında orta derecede laboratuvar bulguları
artış
• ALT ve AST yüksekliği
• Anemi Seyrek olarak da
• Lökopeni pansitopeni görülebilir
• Trombositopeni
• Lökositoz beklenen bir bulgu değildir
11. Ayırıcı Tanı
• Akut romatizma ateşi
• Kollajen doku hastalıkları
• Aşındırıcı (dejeneratif) eklem hastalıkları
• Salmonelloz, tüberküloz, sıtma gibi ateşle
giden diğer enfeksiyonlar
12. Tedavi
• Tedavinin amacı enfeksiyonun iyileştirilmesi ve
nükslerin önlenmesidir.
• Temel tedavi ilkesi birleşik ve en az 6 hafta
süreyle uygun antibiyotik kullanılmasıdır.
13. Antibiyotik Tedavisinde Kullanılan Kombinasyonlar
Erişkinler:
• Doksisiklin*, günde iki kez 100 mg, ağızdan, 6 hafta
süreyle ve
• Rifampisin** günde bir kez 600-900 mg, ağızdan, 6 hafta
süreyle
ya da
• Doksisiklin, günde iki kez 100 mg, ağızdan, 6 hafta
süreyle ve
• Streptomisin*** günde bir kez 1 g, kas içine, 2-3 hafta
süreyle
14. Antibiyotik Tedavisinde Kullanılan Kombinasyonlar
Çocuklar (8 yaşından büyük)
• Doksisiklin*, 2-4 mg/kg/gün, en çok 200 mg/gün, iki
dozda, ağızdan, 6 hafta süreyle ve
• Rifampisin**, 15-20 mg/kg/gün, en çok 600 - 900
mg/gün, günde bir kez, ağızdan, 6 hafta süreyle
• ya da
• Doksisiklin*, 2-4 mg/kg/gün, en çok 200 mg/gün, iki
dozda, ağızdan, 6 hafta süreyle ve
• Streptomisin***, 20-40 mg/kg, ençok 1 g/gün, tek
doz, kas içine, 14 gün süreyle
15. Antibiyotik Tedavisinde Kullanılan Kombinasyonlar
• Trimetoprim, 10 mg/kg/gün, en çok 480 mg/gün ve
sulfametoksazol 50 mg/kg/gün, en çok 2,4 gr/gün, günlük doz ikiye
bölünerek ve
• Rifampisin**, 15-20 mg/kg/gün, en çok 600 - 900 mg/gün, günde
bir kez, ağızdan, 6 hafta süreyle
ya da
• Rifampisin**, 15-20 mg/kg/gün, en çok 600 - 900 mg/gün, günde
bir kez, ağızdan, 6 hafta süreyle ve
• Streptomisin***, 20-40 mg/kg, ençok 1 g/gün, günde tek doz, kas
içine, 14 gün süreyle
ya da
• Trimetoprim, 10 mg/kg/gün (en çok480 mg/gün) ve
sulfometoksazol 50 mg/kg (en çok 2,4 gr/gün), günlük doz ikiye
bölünerek, 6 hafta süreyle ve
• Streptomisin***, 20-40mg/kg, günde tek doz, kas içine, 14 gün
süreyle.
16. Dikkat Edilmesi Gerekenler
• Doksisiklin kullanırken: Hasta doksisiklin ile aynı anda
antasit, süt ve süt ürünlerini kullanmama ve artacak ışık
duyarlığı konusunda uyarılmalı ve ilacın bol su ile alınması
önerilmelidir. Herhangi bir nedenle antasit kullanılacaksa
doksisiklin ve antasit arasında en az iki saatlik süre olmalıdır.
• Rifampisin kullanırken: Rifampisin tedavisi sırasında
geçmeyen bulantı, kusma ve sarılık görülürse, hasta
tedavinin kesilmesi ve hekime başvurması konusunda
uyarılmalıdır. İlacın, başta idrar olmak üzere tüm beden
sıvıları ve kontakt lensleri kırmızıya boyayabileceği hastaya
anlatılma lıdır.
• Streptomisin kullanırken: Streptomisin kullanan hasta,
kulak çınlaması, işitme kaybı ve denge bozukluğu gibi olası
yan etkilere karşı uyarılmalı, böyle bir durumda ilacı keserek
hekime başvurması önerilmelidir.
17. İlaç Dışı Tedavi
• Akut dönemde dinlenme ve fiziksel aktivitenin
sınırlandırılması önerilir.
18. İzlem
• Serumda antikor uzun süre düşük oranda
belirlenebileceğinden, izlemde serolojinin
değeri yoktur.
• İzlem klinik bulgularla yapılır.
• Hastanın yakın çevresinde benzer hastalığı
olan kişiler sorgulanmalıdır.
19. Korunma
• Hayvanların plasenta, fetus, kan gibi etken
içerebilecek organ ve sıvılarının temas olasılığı
ve doğum gibi işlemler sırasında eldiven,
maske ve gözlük kullanılmalıdır.
• Pastörize olmayan süt ve süt ürünlerinin
pişirilmeden tüketilmemesi gerekir.
• Peynir pastörize edilmemiş sütten yapılmışsa
en az 3 ay salamura koşullarında
bekletilmeden tüketilmemelidir.
20. Sevk Ölçütleri
• Organ ve sistem tutulumu şüphesi
• Gebelik
• Derin kansızlık, lökopeni, trombositopeni,
pansitopeni
• Relaps
• Tedaviyle düzelmeme
• Kronik karaciğer, böbrek, kalp hastalıkları,
lösemi, lenfoma, bağışıklık sisteminin
baskılanması gibi altta yatan hastalık
• İlaç yan etkisi varsa hasta uygun bir merkeze
sevk edilmelidir.
