2. O xogo.
Aproximación
conceptual.
As clasificacións do
xogo

3.  Que o xogo é unha
manifestación de carácter
universal amósao o feito de que
sempre estivo presente nas
diferentes culturas, e ademáis
está presente en moitas especies
animais.

4.  En case todas as culturas
a xente nova ten unha
relación estreita co xogo.
 Isto amosa a función
adaptativa do xogo.

5.  O xogo practícase ó longo de
toda a vida; o home xoga
desde a infancia ata a vellez,
aínda que a actividade lúdica
céntrase de maneira especial
nos primeiros anos da
existencia, constituindo a
expresión natural do neno.

6.  Despréndese, por
tanto, que o xogo é
unha actividade
natural do home,
necesaria e positiva,
imprescindible para o
seu propio equilibrio
persoal.
 Trátase dunha
manifestación que
acompaña o neno
durante toda a súa
etapa de
desenvolvemento,
influíndo na súa
evolución intelectual,
afectivo, psicológico
y social.
Constitúe pois un instrumento
decisivo a manexar polos
educadores, animadores,
etc.

7.  O concepto
de Xogo
varía en
función da
idade á que
se practica;
cada etapa
evolutiva,
vive o xogo
de forma
distinta.

8.  Deste xeito, non é o
mesmo o xogo
infantil, que se
caracteriza por ser
unha actividade:
 primaria e única
 necesaria e esencial
 con fin en si mesma
 moi seria.

9.  que o xogo adulto,
considerado como unha
actividade:
 secundaria (o traballo é a
actividade primaria)
 accesoria, como distracción
ou utilización do ocio; como
compensación ou descanso
 cun fin exterior ó xogo
 non seria ou trascendente.

10. Desde un punto de vista
máis infantil o xogo:
› Actividade motriz máis natural
no neno.
› O instrumento para o seu
desenvolvemento e
crecimento,
independentemente de
estímulos externos.
› Isto débese a que o xogo é
unha actividade xeradora de
pracer, altamente motivante e
coa que o neno se entrega
plenamente á acción que
entraña o propio xogo.

11.  Diferentes escolas e autores
achegáronse ó xogo. Vexamos:

12.  Actividade física ou mental sen
finalidade útil, á que un entrégase polo
pracer que proporciona

13. Acción libre,
espontánea,
desinteresada e
intrascendente que,
saíndose da vida
habitual, efectúase
nunha limitación
temporal e espacial
conforme a
determinadas regras
establecidas ou
improvisadas, e cun
elemento informativo
que é a tensión.

14. Medio de expresión, instrumento de
coñecemento, factor de socialización,
regulador e compensador da
afectividade, un efectivo instrumento de
desenvolvemento das estructuras do
movimento; nunha palabra, resulta un
medio esencial de organización, de
desenvolvemento e de afirmación da
personalidade.

15.  HUIZINGA
› Actividade libre.
› Sen interese material.
› Non significa vida corrente.
› Absorve mentalmente ó
xogador.
› Está regulamentado.
› Ten un tempo e un espazo
determinado.
› Promove o asociacionismo.

16. CAGIGAL:
› Acción libre.
› Espontaneidade.
› Desinterese material.
› Intrascendencia.
› Fora da vida habitual.
› Limitación espazo-
temporal.
› Regulamentación.
› Tensión.

17. ANTONELLI
› Acción libre.
› Incertidume.
› Improducción.
› Ficción.
› Regulamentación.

18. De entre todas as definicións aportadas polos
diferentes autores pódense sacar unha serie de
características comúns que resumen a principal
esencia do xogo:
 Actividade voluntaria, elexida libremente: no
xogo ninguén está obrigado a xogar
forzosamente.
 Actividade espontánea
 Actividade natural e necesaria.
 Actividade pracenteira: xeradora de pracer y
divertimento.

19.  Limitado temporal e/ou espacialmente:
por unha serie de normas ou regras
establecidas ou improvisadas.
 Ficticio: o xogo representa unha
mensaxe simbólica que o alonxa da
vida cotiá. O xogo é ficción,
representación.

20.  Actividade formativa: xa que contribúe
ó desenvolvemento integral
(intelectual, afectivo, psicolóxico e
social) do neno
 Ten finalidade en sí mesmo.
 Carácter socializador: contribuíndo a
mellorar aa convivencia e a relación co
resto dos individuos.

21.  EVADIR
 EDUCAR
 MOTIVAR
 DIVERTIR
 RESPETAR
 ACTIVIDADE
UNIVERSAL

22.  O xogar evadímosnos.
 Abstracción do mundo real.
 Esquecémosnos de todo o que nos rodea.
 Créase un mundo máxico.
 Creamos roles (funcións) non reais,
situacións de fantasía.
 Este evasión axudanos a liberar tensións, a
olvidar preocupacións.
 Mediante o xogo fuximos de problemas
laborais, económicos, familiares, etc.
 Damos a través do xogo espazo para a
imaxinación e sacamos a relucir a nosa
personalidade con total liberdade.

23.  Se educar é un proceso polo que a
persoa desenvólvese e madura
logrando adaptarse ó entorno no que
vive, se educar e coñecer, descubrir,
experimentar, recoñeceremos que o
xogo é unha das mellores formas de
educar que existen.
 É a primeira forma na que o ser
humano se relaciona co mundo ó que
acaba de chegar. O xogo vai
axudando a forxar a personalidade do
individuo e axudándolle a adaptarse á
vida.

24.  é unha actividade voluntaria, sen presións,
nen nerviosismo ou rixidez como pode ser
unha competición deportiva.
 O xogo ten un alto compoñente de
atención e concentración.
 Esta atención e concentración aparecen
porque si. Porque o xogo é voluntario e ahí
radica a súa motivación. É algo que
quérese facer”.
 Isto é o que algúns autores chaman:
tensión do xogo.

25.  O ser humano xoga moito porque se divirte.
Se fose unha actividade sen os
compoñentes de diversión que aporta o
xogo xogaríase moito menos. Non so os
nenos xogan, os adultos fanno tamén para
relaxarse, descansar, deixar a un lado os
problemas da vida diaria.
 “Sen divertimento o xogo perdería parte da
súa esencia. Esa diversión xenera unha
sensación persoal de benestar e
relaxación”.

26.  Refírese á aprendizaxe de normas e
valores. Isto é importante como
preparación para a vida, como
aprendizaxe para cumprir unhas pautas
sociais comúns, non individuais ou
particulares.
 Ensínanos a socializarnos e non só a través
de regras senón tamén de valores, valores
como a cooperación, o traballo en equipo,
a colaboración para o ben común, o
respeto polas dificultades que poidan ter os
demáis, etc ...

27. O carácter universal do
xogo é a característica
de maior relevancia. O
xogo non diferencia
entre culturas, razas,
sexo, idade ou clases
sociais. Dase en todas
as persoas sen
distinción. Ese é o seu
carácter universal.

28.  Aparecen sobre todo nos séculos XIX e
XX. Ímolas clasificar en referencia á
causa que motiva o xogo..

29. Estas teorías afirman que o neno
xoga para liberar enerxía e
desenvolverse. Distinguimos:
 Teoría do exceso de enerxía ou da
enerxía supérflua de H.SPENCER
(1897): según esta teoría o xogo ten
como función a descarga
agradable e sen finalidade do
exceso de enerxía.
 Teoría psicoanalítica de FREUD:
este autor afirmaba que o xogo é a
manifestación de tendencias ou
desexos reprimidos e ocultos. O
xogo serve para satisfacer os
instintos do ser humano.

30. Estas teorías afirman que o neno xoga
por atavismo, por curiosidade, para
consolidar as súas aprendizaxes.
Distinguimos:
 Teoría do instinto modificado de MACK DOUGALL: o neno
xoga porque é unha necesidade instintiva. Estes instintos
vanse modificando ó longo do desenvolvemento vanse
expresar de distinto xeito co que tamén se producirá
unha modificación do tipo de xogo.
 Teoría do exercicio complementario de MARTÍNEZ
MEDRANO E. (1983): esta é unha teoría básica para a
organización de xogos de carácter educativo. Según este
autor o xogo é un medio de fixación dos novos hábitos
adquiridos e serve para conservar mediante a repetición
de actos, as novas habilidades

31.  Estas teorías afirman que o neno xoga para
asociarse a outros e para adaptarse á sociedade.
Distinguimos:
 Teoría do exercicio preparatorio de KARL GROOS
(1902): xurde a raíz das observacións dos xogos dos
animais e está baseada nos estudos de Darwin que
afirman que sobreviven aquelas especies mellor
adaptadas ás condicións cambiantes do medio.
Por iso, o xogo é unha preparación para a vida
adulta e la supervivencia (socialización), xa que
axuda a desenvolver virtudes específicas que logo
lle axudarán a subsistir.
 Teoría catártica de KANT: que di que o xogo actúa
encauzando os instintos nocivos para a sociedade;
da saída a aquelas tendencias que a sociedade
prohíbe.

32. -PIAGET
-GARCIA FOGEDA
-DOMINGO BLÁZQUEZ

33.  Elimina a distinción entre actividades
físicas e intelectuais
 O xogo é unha actividade que estimula
o desenvolvemento global da
intelixencia infantil.
 Xogar é aplicar coñecemento. Por tanto
xogar e dar os pasos progresivos no
proceso de aprendizaxe para
evolucionar como ser humano.

34.  A medida que o neno madura vaise
desenvolvendo o pensamento motor
nunha serie de compoñentes que Piaget
clasifica en:
› Control dos reflexos.
› Imaxe mental do corpo (esquema corporal).
› Coordinación dos eixes do corpo.
› Equilibrio do corpo.
› Acción e movemento coordinado.

35.  Xogo sensomotriz ou de entrenamento práctico:
se se realiza na etapa sensomotriz (0-2 años). O
neno realiza certos movementos polo mero
pracer de facelos, sen ningún propósito ou
finalidade.
 Xogo simbólico: se coincide ca etapa
preoperativa (2-6 años). Este tipo de xogos
supoñen xa unha forma de representación e
proporcionan ó neno un medio de expresión
propia, permitindo ademáis resolver os conflictos
que se plantexan no mundo dos adultos.

36.  Xogo reglado.
 Refírese á etapa de operacións concretas e formais (a partires
dos 6 anos).
 Trátase dun xogo que vai desempeñar un papel importante na
socialización do neno.
 Están sometidos a unha serie de regras que todos os
participantes deben respetar.
 Neste sentido, Piaget distingue tres etapas en función da
conciencia da regra que teñen os nenos:
 1ª etapa: as reglas non se consideran obrigatorias, simplemente
se acatan.
 2ª etapa: as reglas consideranse “sagradas”. Os nenos creen
que as regras son de orixe adulto e como tal non se poden
modificar.
 3ª etapa: as regrsas consideranse como un “mutuo acordo” e
deben respetarse. Pero as regras pódense modificar por mutuo
consentimento.

37.  Xogo simple (0-6 anos): realizanse actividades motrices lúdicas de
corta duración, con regras simples, e que movilizan as capacidades do
practicante sen grandes exigencias físicas nin complexidades técnicas.
 Predeporte (6-12 anos): actividades motrices lúdicas de duración
media, cunhas regras algo máis complicadas e que esixen unha
movilización dunhas
capacidades feitas á medida dos jóvenes
pre y puberales.
 Deporte (a partir dos 12 anos): as actividades motrices lúdicas son
de longa duración, con regras
complicadas, movilizando
a capacidade agonística do participante
e utilizando destrezas e tácticas complexas.

38.  Xogos de organización simple (hasta 6 anos):
apenas existe comunicación motriz e as regras son
moi sinxelas.
 Xogos codificados (6-9 anos): presentan un grao
máis elevado de comunicación motriz. Establecense
relacións de colaboración-oposición. A estratexia e
as regras aumentan en dificultade.
 Xogos regulamentados (a partires dos 9 anos): a
comunicación motriz adquire a súa cota máis
elevada. A estratexia e as regras son complicadas.