6th Regional Conference in Sarajevo, May 17-18 2012.

1. HEPATITIS C
Sarajevo maj 2012

2.  ŠIROM SVIJETA 500 MILIONA LJUDI
ZARAŢENO JE HEPATITISOM B ILI C
 HEPATITIS B I C ZAJEDNO GODIŠNJE
USMRTE PREKO 1,5 MILIONA LJUDI
 VEĆINA ZARAŢENIH NE ZNA DA JE
ZARAŢENO

3. JETRA

4. HEPATITIS C

5. Virus hepatitisa C
 Virus definisan 1989. godine
 Ranije poznat kao Non A – Non B
 Visoka sposobnost mutacije
 6 tipova, mnogo podtipova i kvazivrsta

6. Najveći rizik od zaraze je kod:
 Osoba koje su primale krv prije 1995. god.
 Osoba koje uzimaju ili su uzimale opojne
droge putem injekcija
 Osoba na dijalizi
 Hemofiličara
 Osoba koje su se tetovirale ili imaju piersing
 Zdravstvenih radnika

7. Mogući, ali rjeđi način zaraze
 Nezaštićeni polni odnos
 Sa inficirane majke na novorođenče tokom
poroda
 Među članovima porodice inficiranog ako
koriste zajednički pribor za ličnu higijenu
Za oko 30% oboljelih nije moguće utvrditi
način na koji je došlo do prenošenja
infekcije

8. Simptomi bolesti
 Veoma blagi (sindrom gripe), oko 30%
oboljelih nemaju simptoma bolesti
 Tupi bol ispod desnog rebarnog luka
 Bolovi u mišićima i zglobovima
 Umor, malaksalost
 Vrlo rijetko se javlja žutilo

9. Tok bolesti
AKUTNA INFEKCIJA
HCV
OPORAVAK
15-30% HRONIČNA INFEKCIJA BLAGE FORME
HCV BOLESTI
CIROZA JETRE
DEKOMPENZIRANA HEPATOCELULARNI
CIROZA JETRE KARCINOM
TRANSPLANTACIJA
SMRT
JETRE

10. Otkrivanje bolesti
 Biohemijske pretrage (AST/ALT...)
 Markeri na hepatitis C
 PCR
 Genotipizacija virusa (određivanje tipa
HCV)

11. Liječenje
 Antivirusna terapija (za genotip 1 i 4 traje 48
sedmica, a za geotip 2 i 3 traje 24 sedmice)
 Hepatoprotektivna terapija
 Dijetalna jetrena ishrana
STROGA APSTINENCIJA OD
KONZUMIRANJA ALKOHOLA I
NARKOTIKA !!!

12. Demografske karakteristike uzorka
Banja Luka Sarajevo Zenica
Uzorak u Uzorak u Uzorak u
n/N n/N n/N
populaciji populaciji populaciji
Godine starosti:
18-24 30.8 80/260 11.9 31/261 29.6 77/260
25-34 53.8 140/260 68.6 179/261 45.8 119/260
35-44 12.3 32/260 18.0 47/261 18.5 48/260
>45 3.1 8/260 1.5 4/261 6.2 16/260
Godine starosti:
18 7.5 6/80 0.0 0/31 1.3 1/77
19-24 92.5 74/80 100.0 31/31 98.7 76/77
Godine starosti:
U prosjeku 29 260/260 30 261/261 30 260/260
Spol:
Muški 91.2 237/260 88.5 231/261 95.8 249/260
Ženski 8.8 23/260 11.5 30/261 4.2 11/260
Obrazovni status:
Bez obrazovanja 0.4 1/260 5 13/261 5 13/260
Osnovno 12.7 33/260 17.6 46/261 26.2 68/260
Srednje 82.3 214/260 75.9 198/261 67.3 175/260
Više/visoko 4.6 12/260 1.5 4/261 1.5 4/260
BBI medju IKD u BiH

13. Koliko ste imali godina kada ste prvi put
koristili bilo kakvu drogu?
60
50 47.7 46.8
40 37.6
34.0 34.8
32.7
%30 27.6
19.6 19.3
20
10
0
Banja Luka Sarajevo Zenica
<15 16-18 >18
BBI medju IKD u BiH

14. Koliko ste godina imali kad ste
prvi put ubrizgali drogu?
78.7
80
74.0
70.2
70
60
50
%40
30
24.0
20.6
18.3
20
9.2
10
1.5 2.3
0
Banja Luka Sarajevo Zenica
<15 16-18 >18
BBI medju IKD u BiH

15. Od koliko ste različitih osoba tokom proteklog mjeseca
uzeli prethodno korištene igle i/ili špriceve koje ste
potom upotrebili za svoje ubrizgavanje?
100 3.1
10.5 12.0 9.3
90 18.4
17.9 23.2
14.2
80 23.0 19.6
70
18.4
14.9
60
% 50
40 79.0 76.4
66.5 68.4
30 60.6 63.2
20
10
0
Banjaluka 2009 Banjaluka 2007 Sarajevo 2009 Sarajevo 2007 Zenica 2009 Zenica 2007
0 1 2+
BBI medju IKD u BiH

16. Da li ste u posljednjih godinu dana dobili sterilne igle/špriceve od
nevladine organizacije ili neke državne zdravstvene institucije?
(predstavljeni su svi pozitivno dati odgovori)
60
50
40
%30
20 39.1 40.9
10
14.3
5.6 7.7
0 1.1
Banjaluka 2009 Banjaluka 2007 Sarajevo 2009 Sarajevo 2007 Zanica 2009 Zenica 2007
BBI medju IKD u BiH

17. Da li ste se ikada testirali na hepatitis C?
(predstavljeni su svi pozitivno dati odgovori)
90
80
70
60
50
%
40 78.7
65.8
30
20 39.0
34.8 35.0
23.8
10
0
Banjaluka 2009 Banjaluka 2007 Sarajevo 2009 Sarajevo 2007 Zanica 2009 Zenica 2007
BBI medju IKD u BiH

18. Rezultati nalaza
Banja Luka % (95% CI) n/N Sample %
HIV (Ab/Ag) 0.6 (0 - 1.4) 2/260 0.8
Syphilis (TPHA) 0.2 (0 - 0.4) 2/260 0.8
Hepatitis A (Anti HAV IgM) / 0/260 /
Hepatitis B (HBsAg) 0.9 (0 - 1.2) 2/260 0.8
Hepatitis C (Anti HCV) 50.6 (42.8 - 59) 150/260 57.7
Sarajevo % (95% CI) n/N Sample %
HIV (Ab/Ag) 0.3 (0 - 0.4) 1/261 0.4
Syphilis (TPHA) / 0/261 /
Hepatitis B (HBsAg) 3.2 (0.2 - 3.7) 4/261 1.5
Hepatitis C (Anti HCV) 49.7 (40.9 - 58.2) 135/261 51.7
Chlamydia trachomatis (IgM/ IgG) / 0/261 /
Zenica % (95% CI) n/N Sample %
HIV (Ab/Ag) / 0/260 /
Syphilis (TPHA) / 0/260 /
Hepatitis B (Anti HBc) 18.9 (12.4 - 26.8) 44/260 16.9
Hepatitis B (HBsAg) 0.9 (0 - 2.1) 4/260 1.5
Hepatitis C (Anti HCV) 19.5 (12.3 - 27.2) 66/260 25.4
BBI medju IKD u BiH

19. Procjena veličine IKD populacije
(uz korišćenje RDS procjena)
Sarajevo: 889 (703 -1075, 95% CI)
Banja Luka: 534 (354 – 714, 95% CI)
Zenica: 852 (809 - 895, 95% CI)
Federacija BiH: 4900
Bosna i Hercegovina: 7500
BBI medju IKD u BiH

20. Evropski odgovor na hepatitis
U odnosu na stanje s globalnim odgovor na HCV, Europska unija
posvećuje mnogo više paţnje na problem širenja virusnih hepatitisa. U
2010, je izrađen politički dokument za identifikaciju regionalnog okvira
u odnosu na širenje HCV i koji je identifikovan kao poziv na akciju za
zemlje članice EU i zemlje u procesu integracija u EU . Kao direktni
proizvod je Summit -konferencija o hepatitisu B i hepatitisu C u
Bruxellesu (Belgija).
Summit je organiziran od strane belgijskog predsjedanja EU-a i okupili
su se
predstavnici Europske unije, SZO, Europska komisija i Parlamenta EU.
Poziv na akciju je odgovor na WHO Rezolucija 63/18 i poziva drţave
članice EU i Europske komisije na sledeće akcije:

21. 1. Poboljšati svijest o opasnosti koju predstavlja hepatitis B (HBV) i HCV
2. Integracija HBV / HCV programa prevencije (NSP;OST) u postojeće
javnozdravstvene okvire
3. Povećati nadzor za HBV i HCV diljem Europe (EVIDENCE BASE)
4. Podrška razvoja i integracije isplativih tehnologija i postupaka za
potrebu prevencije virusnih hepatitisa, cijepljenja, kontrole i
upravljanja,uključujući screening osoba/populacija sa visoko rizičnim
ponašanjem zasnovano na znanstvenim i epidemiološkim temeljima
5. Osigurati opći pristup ranom savjetovanje i liječenje za osobe zaražene
HBV ili HCV
6. Proširiti sredstva neophodna za istraživanja za HBV i HCV
Osim toga, hepatitis C se spominje u brojnim strateškim dokumentima
EU-a, uključujući Deklaraciju Europskog parlamenta od 29. studenog
2006 i EU strategije za ovisnosti o drogama Plan 2009-2012; 2013-2018;

22. 6 KLJUČNIH OBLASTI DJELOVANJA –PREPORUKE EU
Političkoj razini – Izrada Strategija i Nacionalnih planova za Hepatitise(HBV HCV)
Praktičnoj razini – Prikupljanje i praćenje podataka zasnovano na naučno
utemeljenim modelima
Prevencija – Podrška , razvoj i širenje programa za smanjenje štete koji uključuju
edukaciju o HCV, NSP i OST kao i uvođenje ovih programa unutar zatvora
Rana dijagnoza – Povećanje broja savjetovanih i testiranih u DPST centrima
Pristup liječenju – Ojačavanje fondova zdravstva i socijalne zaštite te
omogućavanje tretmana za veći broj oboljelih. Preventivno cijepljenje populacija sa
izraženim rizičnim ponašanjem (IDU,Prisoners) sa vakcinama za HBV u svrhu
smanjenja koinfekcija, i kvalitetniji edukativni rad sa tim populacijama u cilju
sprečavanja drugih koinfekcija (HIV;TB)
Istraživanje i praćenje – Kontinuirano provođenje BB studija među populacijama
sa izraženim rizičnim ponašanjem (BBS-IDU 2007;2009;2012), KAO I
ADEKVATAN ODGOVOR NA REZULTATE TAKVIH STUDIJA

23. HVALA na paţnji!
Vaša pitanja...........
Asocijacija Margina
margina_bih@yahoo.com
info@margina.ba
www.margina.ba