1. โครงการปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
พระราชดารัส
"การจะเป็นเสือนั้นมันไม่สาคัญ สาคัญอยู่ที่เราพออยู่พอกิน และมีเศรษฐกิจการ
เป็นอยู่แบบพอมีพอกิน แบบพอมีพอกิน หมายความว่า อุ้มชูตัวเองได้ ให้มีพอเพียง
กับตัวเอง"
นางสาวพัชราภรณ์ ทรงโฉม เลขที่34 ชั้น ม.4/8

2. เศรษฐกิจพอเพียง เป็นปรัชญาที่ชี้แนวทางการดารงอยู่และปฏิบัติตนของ
ประชาชนในทุกระดับ รวมถึงระดับรัฐบาลในการพัฒนาและบริหารประเทศ ให้ดาเนิน
ไปในทางสายกลาง ที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงมีพระ
ราชดารัส แก่พสกนิกรชาวไทยมาโดยตลอดตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๑๗ และภายหลังวิกฤติ
เศรษฐกิจ พ.ศ. ๒๕๔๐ ได้ทรงเน้นย้าเป็นแนวทางการแก้ไขเพื่อให้รอดพ้น และ
สามารถดารงอยู่ได้อย่างมั่นคงและยั่งยืนภายใต้กระแสโลกา ภิวัตน์ และความ
เปลี่ยนแปลงต่างๆ
นางสาวพัชราภรณ์ ทรงโฉม เลขที่34 ชั้น ม.4/8

3. สานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ได้เชิญ
ผู้ทรงคุณวุฒิในทางเศรษฐกิจ และสาขาอื่นๆ มาร่วมกันประมวลและกลั่นกรอง
พระราชดารัส เรื่องเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อบรรจุในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม
แห่งชาติ ฉบับที่ ๙ (พ.ศ. ๒๕๔๕-๒๕๔๙) และได้จัดทาเป็นบทความเรื่อง "ปรัชญา
ของเศรษฐกิจพอเพียง" และได้นาความกราบบังคลทูลพระกรุณาขอพระราชทาน
พระบรมราชวินิจฉัย เมื่อวันที่ ๒๒ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๔๒
โดยทรงพระกรุณาปรับปรุงแก้ไขพระราชทาน และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ
พระราชทานพระบรมราชานุญาต ให้นาบทความที่ทรงแก้ไขแล้วไปเผยแพร่ เพื่อ
เป็นแนวทางปฏิบัติของสานักงานฯ และทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง ตลอดจนประชาชน
โดยทั่วไปในที่ ๒๑ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๒
นางสาวพัชราภรณ์ ทรงโฉม เลขที่34 ชั้น ม.4/8

4. หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
เศรษฐกิจพอเพียงเป็นปรัชญาชี้แนวทางการดารงอยู่และปฏิบัติของประชาชน
ใน ทุกระดับ ตั้งแต่ระดับครอบครัว ระดับชุมชน ถึงระดับรัฐ ทั้งในการพัฒนาและ
บริหารประเทศ ให้ดาเนินไปในทางสายกลาง มีความพอเพียง รวมถึงความจาเป็น
ที่จะต้องมีระบบภูมิคุ้มกันในตัวที่ดีพอสมควร ต่อการมีผลกระทบใด ๆ อันเกิดจาก
การเปลี่ยนแปลงทั้งภายนอกและภายใน ซึ่งจะต้องอาศัย ความรอบรู้ ความ
รอบคอบ และความระมัดระวัง ในการนาวิชาต่างๆ มาใช้ในการวางแผนและ
ดาเนินการทุกขั้นตอน
ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ที่ทรงพระกรุณาปรับปรุงแก้ไขพระราชทาน
ข้างต้น เป็นที่มาของ นิยาม "๓ ห่วง ๒ เงื่อนไข" ที่คณะอนุกรรมการขับเคลื่อน
เศรษฐกิจพอเพียง สานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ
นามาใช้ในการรณรงค์เผยแพร่ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ผ่านช่องทางต่างๆ อยู่ใน
ปัจจุบัน ซึ่งประกอบด้วยความ พอประมาณ มีเหตุผล มีภูมิคุ้มกัน บนเงื่อนไข
ความรู้ และ คุณธรรม
นางสาวพัชราภรณ์ ทรงโฉม เลขที่34 ชั้น ม.4/8

5. ในวันที่ ๔ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๔๐ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอ
ดุลยเดช ทรงมีพระราชดารัสว่า
"การจะเป็นเสือนั้นมันไม่สาคัญ สาคัญอยู่ที่เราพออยู่พอกิน และมีเศรษฐกิจการ
เป็นอยู่แบบพอมีพอกิน แบบพอมีพอกิน หมายความว่า อุ้มชูตัวเองได้ ให้มี
พอเพียงกับตัวเอง"
พระราชดารัส "เศรษฐกิจแบบพอเพียง" พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิ
พลอดุลยเดช พระราชทานเมื่อวันที่ ๔ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๔๐
นางสาวพัชราภรณ์ ทรงโฉม เลขที34 ชั้น ม.4/8
่

6. เศรษฐกิจพอเพียงเป็นแนวคิดที่ยึดหลักทางสายกลาง คาว่า ความพอเพียง
นั้นหมายถึงความพร้อมที่จะจัดการกับผลกระทบที่เกิดขึ้นจากทั้งภายนอกและ
ภาย ใน ระบบเศรษฐกิจแบบพอเพียง ยังสามารถมองได้ว่าเป็นปรัชญาในการ
ดารงชีวิตให้มีความสุข ที่จาเป็นต้องใช้ทั้ง ความรู้ ความเข้าใจ ผนวกกับคุณธรรม
ในการดาเนินชีวิต เศรษฐกิจพอเพียงไม่ใช่เพียงการประหยัด แต่เป็นการดาเนิน
ชีวิตอย่างชาญฉลาด และสามารถอยู่ได้ แม้นในสภาพที่มีการแข่งขัน และการไหล
บ่าของโลกาภิวัตณ์ นาสู่ ความสมดุล มั่นคง และยั่งยืน ของ ชีวิต เศรษฐกิจ และ
สังคม
นางสาวพัชราภรณ์ ทรงโฉม เลขที่34 ชั้น ม.4/8

7. อภิชัย พันธเสน ผู้อานวยการสถาบันการจัดการเพื่อชนบทและสังคม
ได้จัดแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงว่าเป็น "ข้อเสนอในการดาเนินกิจกรรม
ทางเศรษฐกิจตามแนวทางของพุทธธรรมอย่างแท้จริง" ทั้งนี้เนื่องจากใน
พระราชดารัสหนึ่ง ได้ให้คาอธิบายถึงเศรษฐกิจพอเพียงว่า "คือความ
พอประมาณ ซื่อตรง ไม่โลภมาก และต้องไม่เบียดเบียนผู้อื่น" การ
ดารงชีวิตอยู่ได้ จาเป็นที่จะต้องประกอบไปด้วยปัจจัยสาคัญสี่ประการ ซึ่ง
ได้แก่ อาหาร เครื่องนุ่งห่ม ยารักษาโรค และที่อยู่อาศัย ซึ่งในโลกยุคทุน
นิยมอย่างเช่นปัจจุบันนี้ ปัจจัยทั้งสี่ไม่อาจ จะหามาได้ถ้าปราศจาก เงิน ซึ่ง
ถือว่าเป็นสื่อกลางในการแลกเปลี่ยนสินค้าและบริการมาแต่นมนาน การ
ได้มาซึ่งเงินนั้น จาเป็นที่บุคคลจะต้องประกอบสัมมาอาชีพ แล้วนาเงินที่
ได้มานั้น ไปแลกเปลี่ยนให้ได้มาซึ่งปัจจัยในการดารงชีวิต
นางสาวพัชราภรณ์ ทรงโฉม เลขที่34 ชั้น ม.4/8

8. ระบบเศรษฐกิจพอเพียงมุ่งเน้นให้บุคคลสามารถประกอบอาชีพได้อย่างยั่งยืน
และใช้จ่ายเงินให้ได้มาอย่างพอเพียงและประหยัด ตามกาลังของเงินของ บุคคล
นั้นโดยปราศจากการกู้หนี้ยืมสิน และถ้ามีเงินเหลือ ก็แบ่งเก็บออมไว้บางส่วน
ช่วยเหลือผู้อื่นบางส่วน และอาจจะใช้จ่ายมาเพื่อปัจจัยเสริมอีกบางส่วน (ปัจจัย
เสริมในที่นี้เช่น ท่องเที่ยว ความบันเทิง เป็นต้น) สาเหตุที่แนวทางการดารงชีวิต
อย่างพอเพียงได้ถูกกล่าวถึงอย่างกว้างขวางใน ขณะนี้ เพราะสภาพการดารงชีวิต
ของสังคมในปัจจุบัน ได้ถูกปลูกฝัง หรือสร้าง หรือกระตุ้น ให้เกิดการใช้จ่ายอย่าง
เกินตัว ในเรื่องที่ไม่เกี่ยวข้องหรือเกินกว่าปัจจัยในการดารงชีวิต เช่น การบริโภค
เกินตัว ความบันเทิงหลากหลายรูปแบบ ความสวยความงาม การแต่งตัวตาม
แฟชั่น การพนันหรือเสี่ยงโชค เป็นต้น จนทาให้ไม่มีเงินเพียงพอเพื่อตอบสนอง
ความต้องการเหล่านั้น ส่งผลให้เกิดการกู้หนี้ยืมสิน เกิดเป็นวัฏจักรที่บุคคลหนึ่งไม่
สามารถหลุดออกมาได้ ถ้าไม่เปลี่ยนแนวทางในการดารงชีวิต
ในแง่เศรษฐกิจมหภาค ระบบเศรษฐกิจแบบพอเพียงอาจจะทาให้ระดับการ
บริโภคโดยรวมลดลง ซึ่งเป็นไปได้เนื่องจากประชาชนจะไม่กู้หนี้ยืมสินเพื่อมาใช้
จ่าย แต่อาจทาให้กาลังการใช้จ่ายสะท้อนภาพจริงของเศรษฐกิจ
นางสาวพัชราภรณ์ ทรงโฉม เลขที่34 ชั้น ม.4/8

9. การนาไปใช้
ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงนี้ เป็นกรอบแนวความคิดและทิศทางการพัฒนาระบบเศรษฐกิจ
มหภาคของไทย ซึ่งบรรจุอยู่ในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ ๑๐ (พ.ศ.
๒๕๕๐-๒๕๕๔) เพื่อมุ่งสู่การพัฒนาที่สมดุล ยั่งยืน และมีภูมิคุ้มกัน เพื่อความอยู่ดีมีสุข
มุ่งสู่สังคมที่มีความสุขอย่างยั่งยืน หรือที่เรียกว่า สังคมสีเขียว ด้วยหลักการดังกล่าว
แผนพัฒนาฯฉบับที่ ๑๐ นี้จะไม่เน้นเรื่องตัวเลขการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ แต่ยังคงให้
ความสาคัญต่อระบบเศรษฐกิจแบบทวิลักษณ์ หรือระบบเศรษฐกิจที่มีความแตกต่างกัน
ระหว่างเศรษฐกิจชุมชนเมืองและชนบท
นางสาวพัชราภรณ์ ทรงโฉม เลขที่34 ชั้น ม.4/8

10. ปัญหาหนึ่งของการนาปรัญชาเศรษฐกิจพอเพียงไปใช้ก็คือ ผู้นาไปใช้อาจยัง
ไม่ได้ศึกษาหรือไม่มีความรู้เพียงพอ ทั้งยังไม่วิเคราะห์หรือตั้งคาถาม เนื่องจาก
ประเพณี สมเกียรติ อ่อนวิมล เรียกสิ่งนี้ว่า "วิกฤตเศรษฐกิจพอเพียง" คือ ความไม่รู้
ว่าจะนาปรัชญานี้ไปใช้ทาอะไร กลายเป็นว่าผู้นาสังคมทุกคน ทั้งนักการเมืองและ
รัฐบาลใช้คาว่า "เศรษฐกิจพอเพียง" เป็นข้ออ้างในการทากิจกรรมใด ๆ เพื่อให้รู้สึก
ว่าได้สนองพระราชดารัสและให้เกิดภาพลักษณ์ที่ดี หรือพูดง่ายๆ ก็คือ "เศรษฐกิจ
พอเพียง" ถูกใช้เพื่อเป็นเครื่องมือเพื่อตัวเอง สมเกียรติได้ให้สัมภาษณ์วิจารณ์
โครงการในยุครัฐบาลทักษิณ ชินวัตร ว่า "รัฐบาลยังไม่ได้ใช้อะไรเลยเกี่ยวกับ
เศรษฐกิจพอเพียง ใช้แต่พูดเหมือนคุณทักษิณ แต่คุณทักษิณพูดควบคู่กับการเอา
ทุนนิยม ๑๐๐ เปอร์เซ็นต์ลงไป ซึ่งรัฐบาลนี้ต้องปรับทิศทางใหม่ เพราะรัฐบาล
ไม่ได้เอาเศรษฐกิจพอเพียง เป็นปรัชญาและเป็นนโยบายทางวัฒนธรรม และ
สังคม" สมเกียรติยังมีความเห็นด้วยว่า ความไม่เข้าใจ นี้ อาจเกิดจากการสับสนว่า
เศรษฐกิจพอเพียงกับทฤษฎีใหม่นั้น เป็นเรื่องเดียวกัน ทาให้มีความเข้าใจว่า
เศรษฐกิจพอเพียงหมายถึงการปฏิเสธอุตสาหกรรมแล้วกลับไปสู่เกษตรกรรม ซึ่ง
เป็นความเข้าใจที่ผิด
นางสาวพัชราภรณ์ ทรงโฉม เลขที่34 ชั้น ม.4/8

11. ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงนี้ ได้รับการเชิดชูสูงสุด จากองค์การสหประชาชาติ
(UN) โดยนายโคฟี อันนัน ในฐานะเลขาธิการองค์การสหประชาชาติ ได้
ทูลเกล้าฯถวายรางวัล The Human Development Lifetime
Achievement Award แก่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เมื่อ ๒๖
พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๔๙ และได้มีปาฐกถาถึงปรัชญาเศรษฐกิจพอ เพียงว่าเป็น
ปรัชญาที่สามารถเริ่มได้จาก การสร้างภูมิคุ้มกันในตนเอง สู่หมู่บ้าน และสู่
เศรษฐกิจในวงกว้างขึ้นในที่สุด เป็นปรัชญาที่มีประโยชน์ต่อประเทศไทยและนานา
ประเทศ โดยที่องค์การสหประชาชาติได้สนับสนุนให้ประเทศต่างๆที่เป็นสมาชิก
๑๖๖ ประเทศยึดเป็นแนวทางสู่การพัฒนาประเทศแบบยั่งยืน
นางสาวพัชราภรณ์ ทรงโฉม เลขที่34 ชั้น ม.4/8