zenbait metalen azalpena, 3 ebaluaketarako.

1. LAURO IKASTOLA
Goitiko Anzubiaga, 2
48180 LOIU
www.lauro.org/
Metal bat gorputz sinple bat da, normalean
solidoa, beroa eta elektrizitatea garraiatzen
duena eta bere distiragatik desberdintzen dena.

2.  Metal bat gorputz sinplea, solidoa
tenperatura normalean dagoena
(merkurioa izan ezik), beroa eta
elektrizitatea garraiatzen duena, distira
bereziduna, dentsitate handiduna
(masa/bolumena), gogortasuna (sodioa
eta potasioa bigunak dira), kristalezko
egitura duena (atomoak ordenatuak
izatea esan nahi du).
70 elementu inguru metalak dira, burdina
erabiliena izanik.

3. Metalei, bero handia eragiten zaienean
urtzen dira. Molde batean isuri
ezkero, gogortzean moldearen forma
hori hartuko du. Gaur egun
ere, horrela egiten da.

5. Metal hau lur-azalean ez da oso ugaria.
Gehienetan Kasiterita mineraletik lortutakoa da.
EZAUGARRIAK
Kolorea zuri disdiratsua
Urtze-puntua oso bajua
Pisu espezifikoa Oso arina
Toxikotasuna Ez da toxikoa
Ezaugarri mekanikoak Oso erresistetzia mekaniko txikia:
• Oso harikorra
• Oso xaflakorra (asko mehetu
daiteke)
• Biguna da. (marratu daiteke)
Ezaugarri elektrikoak Bereo eta elektrizitate eroaleak.
Ezaugarri kimikoak Airean gatza da erdoiltzea
Aleazioak : Eztainua + kuprea = brontzea

6. 1. Txikitzea
2. Birrintzea
3. Ur ontzi batean
murgiltzen da.
4. Labean sartu.
5. Prozesu
elektrolitikoa
% 99,9ko
purutasuna
lortzen da.

8. Metal hau k.a 5000. urtetik erabiltzen da,
Erromatarrak erabilera zabaldu zuten. El mineral
de plomo más empleado es
la galena, que está compuesta de sulfuro de
plomo.
EZAUGARRIAK
Kolorea zuri urdinska (ebakiberrietan
disdiratsua, baina oxidatu distira
galdu egiten du)
Urtze-puntua baxua
Pisu espezifikoa Oso aztuna
Toxikotasuna Toxikoa da
Ezaugarri mekanikoak Oso erresistetzia mekaniko txikia:
• Oso xaflakorra (asko mehetu
daiteke)
• Biguna da. (kolpe txikiz erraz
deformatzen da), oso
erresistentzia mekaniko txikia.
Ezaugarri elektrikoak Bereo eta elektrizitatearen eroalea.
Ezaugarri kimikoak Airean gatza da erdoiltzea

10. Material sendoa da.
• Berotuz, erraza da bere itxura aldatzea
Makinak eraikitzeko material baliagarria da
Material magnetikoak sortzeko baliagarria da
Ugaria da; Lurreko %5-a burdina da eta mineral batzuetan bere
aberastasuna %70 arte irits daiteke
EZAUGARRIAK
Kolorea Zuri grisaska
Urtze-puntua oso altua
Pisu espezifikoa Oso astuna
Toxikotasuna Ez da toxikoa
Ezaugarri mekanikoak • Biguna
• Harikorra ,harilkoak egin daiteke
• Xaflakorra
• Mailuz jota zaila moldatzeko.
Ezaugarri elektrikoak Bereo eta elektrizitate eroaleak.
Ezaugarri kimikoak Erabat oxidatzen da.
Ezaugarri magnetikoak Imanek erakarri egiten dute.

11. Burdina lortzeko burdinaren minerala
da abiapuntua; burdinaren minerala,
burdinaren kontzentrazio handia duen
minerala da.
Hona hemen burdinaren mineral
batzuk:
hematita (%70 burdina; Fe2O3)
magnetita (%72 burdina; Fe3O4 )
limonita (%50-%66 burdina;
Fe2O3+H20)
siderita (%48 burdina; FeCO3)
All iron
xxxxxxxxxx
xxx
http://teknodbh.eu/attachments/article/87/Burdinazko%20METALAK.pdf

12. Burdina + karbonoa + beste zenbait elementuren aleazioa da,
eta karbono-kantitatea % 0,03 eta % 1,7 bitartekoa du.
EZAUGARRIAK ALTZAIRUA
Kolorea Zuri grisaska
Urtze-puntua oso altua
Pisu espezifikoa Oso astuna
Toxikotasuna Ez da toxikoa
Ezaugarri mekanikoak • Biguna
• Harikorra ,harilkoak egin daiteke
• Xaflakorra
• Mailuz jota zaila moldatzeko.
Ezaugarri elektrikoak Bereo eta elektrizitate eroaleak.
Ezaugarri kimikoak Erabat oxidatzen da.
Ezaugarri magnetikoak Imanek erakarri egiten dute.

13. Burdina purua industrian erabilpen
gutxiko materiala da, gehien bat
Karbonoarekin aleatuta dago, altzairua
(acero) bihurtzeko, hartzen dituen
ezaugarriengatik:
• xxxxx
• Xxxxx
Burdina + carbonoa = ALTZAIRUA • Xxxxx Auto-industriarako
Zeintzuk dira ezagutzen
dituzun, beste
erabilerak? Bilatu
datorren egunerako
Eraikuntzarako

14. Zinka, nahiz eta zenbaitetan trantsizio-metal gisa sailkatu den, metala da. Bere taldeko
beste elementuekin dituen antzekotasunez gain, magnesioaren eta berilioarenzenbait
ezaugarri dauzka. Elementu hau urria da Lurrean, baina erraz erauzten da. Bere
aplikaziorik garrantzitsuenetako bat altzairuaren galbanizazioa da. Funtsezko elementu
kimikoa da. Paracelsok aurkitu eta izendatu zuen XVI. mendean.
EZAUGARRIAK
Kolorea Zuri urdinska
Urtze-puntua ertaina
Pisu espezifikoa Astuna
Toxikotasuna Toxikoa da
Ezaugarri mekanikoak • Erresistentzia mekaniko txikia
12 kg/mm2
• Biguna
• Harikorra ,harilkoak egin daiteke
• Xaflakorra
• Mailuz jota erraza moldatzeko.
Ezaugarri elektrikoak Bereo eta elektrizitate eroaleak.
Ezaugarri kimikoak Oxidatu eta geruza grisa egiten
zaio, erguratsetik babestuz.
Erabilpenak Teilatuak, erretenak, tutuak, etb
Burdina eta altzairua oxidaziotik
Zink + kuprea = LETOIA (cast. Latón) babesteko erabiltzen da. Horrela
estalitako altzairu GALVANIZATUA
izaten da.

15. Zinkaren %50 gutxi gorabehera teilatuentzat txapak, kanaloiak,
urak jaisteko tutuak, baldeak eta ur-depositoak fabrikatzeko
erabiltzen da. %30a geruza protektore bezala edo burdinen eta
altzairuen galbanizazioan. Gelditzen dena aleazio batzuk
sortzeko erabiltzen da, bereziki latoia.
Letoiaz
eginda.