1. Arbo beleid & de
preventiemedewerker
De taken, verantwoordelijkheden en
bevoegdheden van
de Preventiemedewerker.
Onderdeel van Module PEAPER 06V2
Docent William Polm
2009
2. 1. Wat is een
preventiemedewerker?
Door de werkgever in overleg aangewezen
medewerker die zorgt voor de dagelijkse
veiligheid en gezondheid op de
werkvloer, waarbij hij onafhankelijk
adviseert over de arbeidsomstandigheden
en verbeterplannen coördineert en uitvoert
3. 2. In de Arbowet is de term
preventiemedewerker niet te
vinden, klopt dat?
Dat is juist, In de letterlijke tekst van
de Arbowet spreekt men niet over
een preventie medewerker maar
over ‘één of meerdere deskundige
medewerkers’.
4. 3. Is de preventiewerker een taak
of een functie?
De best passende term is ‘medewerker met
preventie taken’ omdat de verschillende
preventie taken verdeelt kunnen zijn over
meerdere personen en in vele kleine
organisaties deze taken naast de huidige
taken van een medewerker worden
uitgevoerd. E.e.a kan ook in een functie als
arbocoördinator worden gegoten
5. 4. Waarom is de verplichting tot
aanstelling van een
preventiemedewerker in de nieuwe
Arbowet aangenomen?
Het aanstellen van een interne
preventiemedewerker komt voort uit
Europese wetgeving van 1989. Nederland
heeft dit artikel kortweg verkeerd vertaald
naar Nederlandse Arbowetgeving. Eind 2004
is Nederland op zijn vingers getikt door het
Europese Hof van Justitie. Door deze
verplichting door te voeren is deze fout weer
hersteld.
6. 5. Is een preventiemedewerker
verplicht voor ieder bedrijf?
Ja. Iedere werkgever/ondernemer
moet zich laten bijstaan door één of
meerdere preventiemedewerkers
7. 6. Mag een werkgever zichzelf
benoemen als
preventiemedewerker?
Als een onderneming niet meer dan 15
medewerkers heeft mag de werkgever
zelf deze taken op zich nemen, mits
voldoende deskundigheid, ervaring en
middelen. De Arbowet sluit met deze
doe-het-zelf mogelijkheid aan bij de
bedrijfshulpverleningstaken
8. 7. Moet een preventiemedewerker
een eigen medewerker zijn of mag ik
deze inhuren?
In principe moet de
preventiemedewerker een eigen
medewerker zijn. De wetgeving geeft
daaraan de voorkeur. Indien dit niet
mogelijk is mag de werkgever
dit, mits goed onderbouwd, inhuren.
9. 8. Wat zijn de wettelijke taken
van een preventie medewerker ?
Meewerken aan het uitvoeren van en
het opstellen van de RI&E
Advies geven en samenwerken met de
medewerkers (of een
vertegenwoordiging; OR, MR of PVT)
Uitvoeren of meewerken aan de
verbetermaatregelen en adviezen
10. 9. Kan een preventiemedewerker
aansprakelijk worden gesteld voor
tekortkomingen of fouten?
Nee. De preventie medewerker wordt
gezien als een gewone medewerker en
kan –net als alle andere medewerkers-
aansprakelijk worden gesteld bij
bewuste roekeloosheid. De werkgever
is en blijft eindverantwoordelijk.
11. 10. Worden de adviezen van een
preventiemedewerker niet bepaald
door (de visie of wens van een)
werkgever?
Nee. De werkgever moet zorgen dat
een preventiemedewerker
zelfstandig en onafhankelijk kan
adviseren aan de werkgever(zelf) en
de werknemers (OR of PVT)
12. 11. Kan een Preventie medewerker
worden benadeeld of ontslagen als
zijn advies nadelig is voor de
werkgever?
Nee. In de wet is opgenomen dat een
preventiemedewerker niet mag
worden benadeeld door de
werkgever en een
ontslagbescherming geniet die gelijk
is aan een lid van een OR.
13. 12. Ligt het vereiste aantal
preventiemedewerkers in de
Arbowet vast of is dit gekoppeld aan
het aantal medewerkers?
Het aantal preventiemedewerkers is niet gekoppeld
aan het totale aantal medewerkers zoals dat bij
bedrijfshulpverlening wel is bepaald. De werkgever
wordt hierin vrijgelaten: het minimum is één. In de
(nieuwe) RI&E wordt in principe het
aantal, gewenste niveau en deskundigheid bepaald.
In de STECR leidraad Preventiemedewerker (geen
wet) is het deskundigheidsniveau wél gekoppeld aan
het aantal medewerker (en aantal aanwezige
risico's).
14. 13. Hoeveel preventiemedewerkers
heeft een onderneming nodig?
Het aantal is afhankelijk van het aantal factoren en zal van bedrijf tot bedrijf
moeten worden bekeken d.m.v. een actualisering (of toetsing) van de RI&E.
Het benodigde aantal zal ondermeer afhankelijk zijn van:
de aanwezige en aantal risico’s
het aantal medewerkers
(de)centralisatie van de werkzaamheden
de wijze waarop de zorg voor arbeidsomstandigheden is georganiseerd en
het stadium waarin het zich bevindt
de doelstelling en de ambitie van een organisatie
benodigde hoeveelheid tijd (indien er meer dan 40 uur/week aan
taakinvulling ligt betekent automatisch meerdere preventiemedewerkers)
15. 14. Heeft iedere vestiging een
preventiemedewerker nodig?
De preventiemedewerker is in principe een
medewerker die zich bezighoudt met de
dagelijkse veiligheid op de werkvloer.
Als u een preventiemedewerker aanstelt die
nooit op de verschillende vestiging komt kijken
of weet wat daar speelt voldoet u wel aan de
aanstellingverplichting, maar is de toerusting
voor het adequaat kunnen uitvoeren van de
taken niet passend/in de geest van de
wetgeving.
16. 15. Heeft een onderneming na de
aanstelling van een
preventiemedewerker nog een
arbodienst of
arbodienstverlener/adviseur nodig?
Een van de doelstellingen achter deze wetswijziging is het beperken van
kosten voor arbodienstverlening. De inzet van externe deskundigen zou i.p.
kunnen worden beperkt en/of meer `op maat’ (toegesneden op behoefte)
worden afgenomen. Voor de toetsing van de RI&E blijft het verplicht om
deze voor te leggen aan een gecertificeerde kerndeskundige of
arbodienst, indien uw onderneming meer dan 10 medewerkers heeft of
geen erkende RI&E methode wordt gebruikt. Deskundigen van een
adviesbureau of arbodienst beschikken vaak over kennis op specifieke
gebieden waardoor inschakeling of ondersteuning bij ingewikkelde of
specifieke problematiek wel wenselijk kan zijn. Om onafhankelijkheid van
een bepaald onderzoek te onderstrepen, kan het soms wenselijk zijn er een
externe partij bij te betrekken of geheel uit te besteden.
17. 16. Door wie en hoe wordt bepaald
of de preventiemedewerker
voldoende deskundig is?
De benodigde deskundigheid of kennisgebieden is afhankelijk
van de risico´s in de onderneming. Deze risico´s liggen vast in de
RI&E. De deskundigheid kan door een onderneming zelf worden
vastgesteld en moet worden toegevoegd aan de RI&E. Een
gecertificeerde deskundige of arbodienst moet deze aanvulling
toetsen en hierover advies uitbrengen. Het is ook mogelijk
advies hierover in te winnen bij een gecertificeerde deskundige
of arbodienst. Hoe de werkgever dat advies verwerkt is
onderwerp van instemmingsrecht van de medezeggenschap
(OR of PVT). Eind 2005 heeft STECR in opdracht van de branche
organisatie Arbodiensten (BOA) ook een leidraad ontwikkeld
waarin het werk- en denkniveau kan worden bepaald.
18. 17. Moet de preventiemedewerker
een opleiding volgen?
Een opleiding is vanuit de Arbowet niet verplicht
, maar voor medewerkers met onvoldoende kennis
van arbeidsrisico´s en over de wijze waarop arbozorg
binnen onderneming moet worden vormgegeven, is
het verstandig om passende opleiding te volgen.
Daarnaast kunnen aanvullende opleidingen gericht op
bepaalde vaardigheden zoals het geven van
voorlichting of succesvol adviseren noodzakelijk zijn.
Opleidingen voor preventiemedewerkers zijn er in
verschillende soorten, maten en prijzen. Daarnaast
kan een individueel coaching of begeleidingsproject
een effectief middel zijn om de preventiemedewerker
naar een gewenst (kennis) niveau te helpen.
19. 18. Worden er wettelijke eisen
gesteld aan de opleiding voor de
preventiemedewerker?
Nee. Vanuit de Arbowet worden er
geen opleidingen vereist, laat staan
eisen gesteld aan de opleidingen. De
wet eist alleen dat de
preventiemedewerkers over voldoende
kennis en deskundigheid kunnen
beschikken.
20. 19. Moet de preventiemedewerker
zich laten certificeren?
In de Arbowet is (op advies van werkgevers in
de SER) bewust gekozen om geen
gecertificeerde preventiemedewerker te eisen.
In de CAO afspraken of binnen een branche is
men wel vrij om over eventuele certificering
van preventiemedewerkers afspraken te maken:
de wetgever (overheid) laat die mogelijkheid
open. Sinds medio 2005 is het mogelijk om u als
preventiemedewerker te certificeren bij
verschillende organisaties waaronder
KIWA, KNV en NedCert.
21. 20. Is een arbocoördinator dezelfde
persoon als de
preventiemedewerker?
De functie van arbocoördinator verschilt van bedrijf
tot bedrijf. Binnen het ene bedrijf is de
arbocoördinator meer beleidsmatig actief, bij het
volgende bedrijf meer coördinerend, bij het andere
bedrijf heeft hij uitsluitend uitvoerende taken. Als de
taken van de arbocoördinator overeenkomen met de
(wettelijke) taken van de preventiemedewerker ligt de
benoeming voor de hand. Als de taken niet
overeenkomen moet worden bezien of ze moeten
worden aangepast of kan een bedrijf een andere
medewerker voor deze nieuwe preventietaken
aanstellen. Veelal zal de huidige arbocoördinator de
wettelijke preventietaken op zich nemen of bij zijn
functie krijgen.
22. 21. Kan een bedrijfshulpverlener
ook preventiemedewerker zijn?
Een bedrijfhulpverlener (BHV-er) is een andere functie dan
een preventiemedewerker. Het belangrijkste verschil is dat
een preventiemedewerker met name bezig zal zijn met het
voorkomen van ongevallen en uitval en een BHV-er zich
bezig houdt met het beperken van de gevolgen van
bedrijfsongevallen.
Een preventiemedewerker werkt aan
arbeidsomstandigheden in een breder kader en zal vanwege
zijn taken een rol spelen in dagelijkse bedrijfsvoering:
signalering-, adviesfunctie en realisatie van
verbetermaatregelen.
23. 22. Kan een medewerker met VCA
voor leidinggevenden (VOL-VCA)
ook preventiemedewerker zijn?
Aan de opleiding van preventiemedewerkers worden
geen eisen gesteld noch zijn opleidingen verplicht. De
deskundigheid moet aansluiten bij de risico´s binnen
het bedrijf. De preventiemedewerker moet voldoende
kennis hebben van de aanwezige risico´s. Een VOL-VCA
opleiding kan een basis vormen voor de taken van een
preventiemedewerker. Daarnaast moet worden
bepaald welke aanvullende kennis en vaardigheden
nog meer noodzakelijk zijn om de bredere taken van
een preventiemedewerker kunnen vervullen.
24. 23. Sinds wanneer is het aanstellen
van de preventiemedewerker
verplicht?
De wetswijziging is ingegaan op 1 juli
2005 maar ondernemingen hadden
tot 31 december 2005 de tijd om
goede invulling te geven aan deze
nieuwe verplichting.
25. 24. Wat zijn mogelijke taken van
een preventiemedewerker?
Naast de wettelijke taken
(voorlichting, adviseren, meewerken aan
RI&E) kan een preventiemedewerker nog
andere taken toebedeeld krijgen zoals
contact onderhouden met
arbodienstverlener(s) en
inspectie(s), toezicht houden op
veiligheid, veilig gedrag, coördineren van
arbo-activiteiten, implementeren van arbo
beleid, verzuimadministratie of
casemanagement.
26. 25. Over welke vaardigheden moet
een preventiemedewerker
beschikken?
Naast kennis en vaardigheden als het geven van voorlichting en advies, die horen bij de wettelijke
taken, moet een preventiemedewerker ook beschikken over vaardigheden als:
iemand kunnen aanspreken op zijn, haar gedrag
arbeidsrisico´s kunnen herkennen
het goed kunnen managen van maatregelen
draagvlak kunnen creëren
oplossingen voor problemen kunnen vinden of daarover beschikken en oppakken
kennis hebben en gebruik kunnen maken van ontwikkelde instrumenten en materiaal en
daarmee kunnen werken aan het uitvoeren van een (branche) RI&E en het plan van aanpak
inzicht hebben in en omgaan met partijen die op ontbrekende terreinen deskundigheid kunnen
leveren
een voortrekkersrol kunnen nemen bij het inrichten en uitvoeren van een goede arbo beleid.
27. 26. Hoeveel tijd moet een
preventiemedewerker krijgen voor
zijn taken?
De hoeveelheid tijd is afhankelijk van meerdere
factoren met als belangrijkste het aantalen de
precieze taken die worden toebedeeld aan de
medewerker. De wet zegt hierover ”voldoende
tijd om de bijstand aan werkgever en OR naar
behoren te kunnen verrichten”. Bij een
onderneming met complexe risico´s en een paar
honderd medewerkers kan het een fulltime
functie zijn, al dan niet verdeeld over meerdere
medewerkers.
28. 27. Moet de ondernemingsraad
akkoord geven aan het aanstellen
van een preventiemedewerker?
Ja. Het aanstellen van een preventiemedewerker of
het toedelen van de preventietaken naar een of
meerdere medewerkers is een verandering van
afspraken op het gebied van arbeidsomstandigheden
en daarmee instemmingplichtig. Als de OR niet
akkoord gaat kan het niet worden ingevoerd, de raad
heeft een stevige onderhandelingspositie! Hetgeen
betekent opnieuw onderhandelen of voorleggen aan
de kantonrechter.
29. 28. Hoe kan de
preventiemedewerker het beste
worden ingevoerd in een
onderneming?
1. Start met het beoordelen van de RI&E en stel de vragen: geven de beschreven
risico´s volledig en betrouwbaar beeld en zijn ze nog actueel?
2. Past het huidige arbobeleid, plan van aanpak bij deze geconstateerde risico´s?
3. Maak een conceptvoorstel met daarin de taken van een preventiemedewerker
maar ook welke personen of functies deze taken krijgen, welke deskundigheid en
vaardigheidseisen worden gesteld, maak een functieomschrijving
(taken, bevoegdheden, verantwoordelijkheden), de wijze waarop wordt
samengewerkt met leiding. OR en werkgever, de beschikbaar gestelde tijd
4. Overleg goed met de OR en licht de keuzes toe, zorg dat de OR instemt met het
definitieve voorstel
5. Maak een communicatieplan (voorlichting) om de wijzigingen in de zorg voor
arbeidsomstandigheden goed te communiceren met de medewerkers
6. Voeg de beschrijving waarop de zorg wordt vormgegeven toe aan de RI&E.
30. 29. Hoe hoog is de boete als een
bedrijf geen preventiemedewerker
heeft?
De boete voor het ontbreken van een
preventiemedewerker bedraagt € 450. Indien
het de preventiemedewerker ontbreekt aan
voldoende deskundigheid, ervaring en
uitrusting of er zijn onvoldoende in aantal of
er is geen werktijd beschikbaar, om de taken
goed te kunnen uitvoeren, riskeert men een
boete van € 900. Als bovenstaande omtrent de
gewenste/noodzakelijke inzet van de
preventiemedewerker niet in de RI&E vermeld
staat kan dat € 225 kosten.
31. 30. Waar kan ik meer informatie
vinden over de taken en activiteiten
van de preventiemedewerker?
Hieronder een klein overzicht van handige
websites:
www.preventiemedewerker.net
www.arbo-preventiemedewerker.startpagina.nl
www.preventieplein.nl
