Διαδρομές στο νομό Ηλείας

1. Ηλειακεσδιαδρομεσ
Στιγμές απόλαυσης στηφύση και τον πολιτισμό
98

2. trips inilia
true life experience
Στο νομό Ηλείας μαγευτικές παραλί-
ες, μοναδικοί υγρότοποι, πλούσια και
πυκνά δάση, ιαματικές πηγές, συνυπάρ-
χουν αρμονικά με θαυμαστούς αρχαιο-
λογικούς χώρους, ιστορικά μνημεία,
βυζαντινά μοναστήρια και παραδοσια-
κούς οικισμούς. Οι διαδρομές στις πεδι-
νέςκαιορεινέςπεριοχές,αποτελούνμια
μοναδική εμπειρία απόλαυσης και γνώ-
σης,δίνουντηνευκαιρίαστονεπισκέπτη
να ανακαλύψει τον τεράστιο ιστορικό
πλούτο του τόπου και παράλληλα να
θαυμάσει τα μοναδικά δώρα που χάρισε
απλόχερα η φύση στην πανέμορφη αυτή
γωνιά της Ελλάδας.
In the prefecture of Ilia there are mag-
nificent beaches, unique wetlands, rich
and dense forests, thermal springs,
standinginharmonynexttothemagnifi-
cent archaeological sites, the historical
monuments, the byzantine monasteries
and the traditional building blocks. Trav-
ellingthroughthelowlandsandthehigh-
lands, is a unique experience of knowl-
edge and pleasure, and gives the visitors
a chance to discover the great and long
localhistoryaswellastoadmirethegifts
that nature gave so generously to this
magnificent area of Greece.
99

3. Από την Πάτρα, ακολουθώντας την εθνική
οδόπροςΠύργο,φτάνετεσταόριατουνομού
Ηλείας. Λίγο πριν από τη διασταύρωση των
Λεχαινών αξίζει να κάνετε μια παράκαμψη,
ακολουθώντας μια ξεχωριστή διαδρομή. Ο
υδροβιότοπος Κοτυχίου, ο οποίος προστα-
τεύεται από τη συνθήκη Ramsar, αποτελεί τη
μεγαλύτερη λιμνοθάλασσα της Πελοποννή-
σου με πλούσια ιχθυοπαραγωγή. Κάθε χρό-
νο καταφτάνουν πάνω από 100 είδη που-
λιών, που κάνουν στάση στο Κοτύχι για να
τραφούν καθώς η περιοχή βρίσκεται στο δυ-
τικό διάδρομο της αποδημίας τους. Το πανέ-
μορφο τοπίο συμπληρώνει το δάσος της
Στροφυλιάς, το μεγαλύτερο παραθαλάσσιο
δάσος της Ελλάδας, με τις αιωνόβιες κου-
κουναριές, που φτάνουν ως τις ακτές του
Ιονίου.
Από την εθνική οδό Πάτρας–Πύργου, είτε
από τη διασταύρωση των Λεχαινών είτε από
τη διασταύρωση της Ανδραβίδας, πηγαίνετε
δυτικά και φθάνετε στην Κυλλήνη, το δεύτε-
ρο μεγάλο λιμάνι της Ηλείας, που συνδέει
την Πελοπόννησο με τη Ζάκυνθο και την Κε-
φαλονιά. Απολαύστε το φαγητό σας στις ψα-
On your way from the city of Patras
towards Pyrgos, through the national road,
you reach the boundaries of the peripheral
of Ilia. A few km before the junction of
Lechaina, it is worth making a short cut,
following a very special route. The wetland
of Kotychi, which is protected by the treaty
of Ramsar, is one of the biggest lagoons of
Peloponnese with intensive fish culture
systems. Every year, more than 100 species
of birds make a stop at Kotychi in order to
get fed, as this area on the west route of
their migration. The forest of Strofylia,
whichisthebiggestcoastalforestinGreece,
completes the puzzle of this beautiful
landscape, with its age–long pine trees
stretching to the coasts of the Ionian Sea.
ThroughthenationalroadPatra–Pyrgos,
or through the junction of Lechaina, or even
the junction of Andravida, go west until you
reach Kyllini, the second biggest port of Ilia,
which connects Peloponnese with the
islands of Zakynthos and Kefalonia. You
may enjoy your lunch in the fish–taverns,
along the coastline, and also visit the ruins
Κοτύχι–Κυλλήνη–Κάστρο–Λουτρά Κυλλήνης
Kotychi–Kyllini–Kastro–Loutra Kyllinis
100

4. ροταβέρνες κατά μήκος της παραλίας και
επισκεφθείτε τα ερείπια της παλιάς πόλης
και το νησάκι της Καυκαλίδας με τον εντυ-
πωσιακό φάρο.
Σε απόσταση 6 χλμ. βρίσκεται το χωριό
Κάστρο, που πήρε το όνομά του από το
φράγκικο κάστρο Χλεμούτσι, που ορθώνε-
ται στην κορυφή του λόφου. Αξίζει μια επί-
σκεψη στο επιβλητικό φρούριο των Βιλε-
αρδουίνων, που θεωρείται ως ένα από τα
σημαντικότερα και πιο καλοδιατηρημένα
κάστρα της Ελλάδας. Από εκεί η θέα είναι
μαγευτική, με όλη την πεδιάδα της Ηλείας
να απλώνεται μπροστά στα πόδια σας ενώ
δυτικά διαγράφονται πεντακάθαρα τα Ιό-
νια νησιά.
Κατηφορίζοντας από το κάστρο προς την
παραλία, μέσα σε ένα δάσος ευκαλύπτων,
βρίσκονται τα λουτρά της Κυλλήνης, γνω-
στά από τους αρχαίους χρόνους για τις ια-
ματικές ιδιότητές τους. Πιο πέρα απλώνε-
ται μια από τις ωραιότερες ακρογιαλιές της
Ηλείας, γνωστή και ως «Χρυσή Ακτή». Μια
περιοχή με μεγάλη τουριστική κίνηση, με-
γάλες ξενοδοχειακές μονάδες και υποδο-
μή για διαμονή και διασκέδαση.
of the old city and the small island of
Kaykalida and its impressive lighthouse.
After a distance of 6km you come across
thevillageofKastro(castleinGreek),which
was named after the Frankish castle
Chlemoutsi, which is still standing at the
top of the hill. It is worth while visiting this
imposingcastleoftheVillehardouins,which
is considered to be one of the best–
preserved castles in Greece. The view from
up there is magnificent; the whole valley of
Ilia stretches right under your feet, while
towards the west, you can see clearly the
figure of the Ionian Islands.
Onthewaydownfromthecastletowards
the beach, in the middle of a forest full of
eucalyptus, you will come across the Baths
of Kyllini, which have been renowned since
the ancient times for their hot therapeutic
springs. A few km further below you will
find one of the most beautiful beaches of
Ilia, also known as “Chryssi Akti”. It is an
areaofgreattouristinterest,withorganized
hotel facilities and resorts where you can
stay and enjoy yourself.
Λιμνοθάλασσα Κοτυχίου
The lagoon of Kotychi
Στροφυλιά
Strofylia
Κυλλήνη
Kyllini Beach
101

5. Ακολουθώντας την εθνική οδό Πάτρας–
Πύργου θα συναντήσετε τη Γαστούνη, μια
από τις ιστορικότερες πόλεις της Ηλείας. Χτι-
σμένη στον εύφορο κάμπο της Ηλείας, περι-
βάλλεται σχεδόν κυκλικά από τον Πηνειό
ποταμό. Επί Τουρκοκρατίας υπήρξε πρωτεύ-
ουσα της ευρύτερης περιοχής, με ιδιαίτερα
προνόμια.Σημαντικόαξιοθέατοοσπουδαίος
ναός της Παναγίας Καθολικής, που χρονο-
λογείταιαπότο12οαι.καιδιατηρείταισεάρι-
στη κατάσταση.
Ανατολικά από τη Γαστούνη βρίσκεται η
αρχαία Ήλιδα, η πρωτεύουσα του ομώνυμου
αρχαίου κράτους και οργανώτρια των Ολυ-
μπιακών Αγώνων. Στο χώρο της αρχαίας πό-
λης οι ανασκαφές έχουν φέρει στο φως ένα
από τα μεγαλύτερα θέατρα του αρχαίου ελ-
ληνικού κόσμου, όπου πραγματοποιούνται
παραστάσεις ακόμα και στις μέρες μας, κα-
θώς και υπολείμματα από την αγορά, την
ακρόπολη, το γυμνάσιο, την παλαίστρα. Επι-
σκεφθείτε επίσης το νέο Αρχαιολογικό Μου-
σείο, εξαιρετικό δείγμα της σύγχρονης ελ-
ληνικής αρχιτεκτονικής.
Κοντά στην αρχαία Ήλιδα βρίσκεται το
On your way from the city of Patras to
Pyrgos, through the national road, you will
comeacrossthecityofGastouni,oneofthe
most historical cities in the prefecture of
Ilia. It is located in the fertile valley of Ilia,
surrounded almost circularly by Pineios
River. During the Turkish occupation Gas-
touni was the capital city of the wider area,
and had special privileges. The temple of
Panagia Katholiki, which is dated back to
the 12th century AC and is still very well–
preserved, is considered to be a place of
great interest.
Eastwards to Gastouni you will come
across ancient Elis, the capital city of the
homonymous ancient state and the one to
organize the Olympic Games. The excava-
tions on the site of the ancient city have
brought to light one of greatest theatres of
the ancient Greek civilization, where theat-
rical plays are still performed, as well as ru-
ins of the ancient market, the acropolis, the
Gymnasium and the Palaestra. You must
also visit the new Archaeological Museum,
an excellent building representing the Mod-
Γαστούνη–Ήλιδα–ΦράγμαΠηνειού –Αμαλιάδα
Gastouni– Elis–Pineios Dam –Amaliada
102

6. φράγμα και η τεχνητή λίμνη του Πηνειού.
Ένα από τα μεγαλύτερα χωμάτινα φράγμα-
τα της Ευρώπης, από το οποίο αρδεύονται
περί τα 200.000 στρέμματα του Ηλειακού
κάμπου. Το τοπίο της λίμνης είναι πραγμα-
τικά μαγευτικό, αξίζει εδώ μια στάση, για
να απολαύσετε την πανοραμική θέα.
Το Φράγμα απέχει 20 χλμ. από την Αμα-
λιάδα, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της
Ηλείας. Μια σύγχρονη πόλη, με έντονη
εμπορικήκίνηση,πουοφείλειτοόνομάτης
στη βασίλισσα Αμαλία. Μην παραλείψετε
να επισκεφτείτε το βυζαντινό ναό της Φρα-
γκαβίλλας σε απόσταση 2χλμ. από την
Αμαλιάδα και το Λαογραφικό Μουσείο της
πόλης.
ern Greek architecture.
Close to the city of ancient Elis, you will
find the dam and the artificial lake of Pi-
neios. It is one of the biggest earth–shaped
dams in Europe, from which 200.000km2
of the Ilian valley are being irrigated. The
landscape of the land is magnificent, and it
is worth making a stop to admire this pano-
ramic view.
The Dam is 20km far from Amaliada, the
second biggest city of Ilia. It is a modern
city,agreattradingcenter,namedafterthe
queen Amalia. Don’t forget to visit the byz-
antine temple of Fragavilla which is 2km far
from Amaliada and the Folkloric Museum of
the city.
Φράγμα του Πηνειού
Pineios Dam
H Ήλιδα υπήρξε οργανώτρια των Ολυμπιακών αγώνων
Elis was the city–host of the Olympic Games
103

7. Ανατολικά του Πύργου παίρνετε το δρόμο
για την αρχαία Ολυμπία. Ανάμεσα στα χωριά
Ηράκλεια και Πουρνάρι, ήταν χτισμένη και η
αρχαία Ηράκλεια, πόλη της Πισάτιδας, φημι-
σμένη για τις ιαματικές πηγές της. Εδώ, σύμ-
φωνα με τη μυθολογία, η Αθηνά έστειλε τον
Ηρακλή να λουστεί.
Στη συνέχεια φτάνετε στο όμορφο χωριό
Πελόπιο με τα άφθονα τρεχούμενα νερά.
Στην ειδυλλιακή «ρεματιά των αηδονιών»,
βρίσκεται το όμορφο μοναστήρι του Αϊ Γιάν-
νη, που γοητεύει τον επισκέπτη, όπως επί-
σης και η θέα από τα υψώματα των χωριών
Πλάτανος και Καυκανιά.
Επόμενος σταθμός η Ολυμπία με τον αρ-
χαιολογικό χώρο, το στάδιο και τα μουσεία
της (αρχαιολογικό, ιστορίας των Ολυμπια-
κών Αγώνων της αρχαιότητας, ιστορίας των
ανασκαφών, ιστορίας των σύγχρονων Ολυ-
μπιακών Αγώνων), τις εγκαταστάσεις της Δι-
εθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας και με πολ-
λές ξενοδοχειακές μονάδες και τουριστικά
καταστήματα. Στην Ολυμπία εκτός όμως από
τις αρχαιότητες, μην παραλείψετε να επι-
Eastwards to Pyrgos you are headed to-
wards the city of Ancient Olympia. Amidst
thevillagesofHerakleiaandPournari,itwas
located the ancient Herakleia, a city of Pis-
atida, which was famous for its thermal
therapeuticsprings.There,accordingtothe
mythology, the goddess Athena sent Her-
cules to wash his head.
After a while, you will come across the
beautiful village called Pelopio, which has
lots of running water. By the romantic
“stream of the nightingales”, you will find
the beautiful monastery of Agios Giannis,
which is quite fascinating to visitors, and
you will experience the fantastic view from
the heights of the villages of Platanos and
Kaykania.
Our next stop is Olympia and its archaeo-
logical site, the stadium and the museums
(Archaeological,TheMuseumoftheHistory
of the Olympic Games in Antiquity, the his-
tory of the excavations, the history of the
contemporary Olympic Games), the facili-
ties of the International Olympic Academy
Ηράκλεια–Πελόπιο –Πλάτανος – Ολυμπία– Μιράκα–Λάλα
–Οροπέδιο Φολόης –Κούμανι–Λαμπεία(Δίβρη)
Herakleia–Pelopio–Platanos–Olympia–Miraka–Lala
–table of Foloi–Koumani–Lampeia(Divri)
104

8. σκεφθείτε τον σιδηροδρομικό σταθμό, το
συνεδριακό κέντρο του πρώην ξενοδοχεί-
ου ΣΠΑΠ, το θέατρο δάσους Δρούβα και το
δημαρχείο.
Προχωρώντας προς τα ενδότερα του νο-
μού θα συναντήσετε τη Μιράκα, γνωστό
χωριό από τις φημισμένες ταβέρνες του.
Κοντά στο σημερινό χωριό θεωρείται ότι
βρισκόταν η ονομαστή πόλη της Πίσας.
Μέσα από μια διαδρομή γεμάτη στρο-
φές, ανεβαίνετε σε υψόμετρο 600 μέτρων
και φτάνετε στο Λάλα, που υπήρξε επί
Τουρκοκρατίας ένα από τα σημαντικότερα
κέντρα των μουσουλμάνων Αρβανιτών.
Σήμερα είναι η πρωτεύουσα του δήμου Φο-
λόης, ο οποίος οφείλει την ονομασία του
στο περίφημο δρυοδάσος.
Μια μικρή παράκαμψη μέσα στο δάσος,
σας οδηγεί στα όμορφα και γραφικά χωριά
Κούμανη και Φολόη, ενώ σκαρφαλώνο-
ντας λίγο ακόμα το βουνό φτάνετε στη Δί-
βρη. Ένα από τα ομορφότερα ορεινά χωριά
της Ηλείας, με πετρόχτιστα σπίτια, γεφύ-
ρια, πλούσια βλάστηση και πολλές πηγές
με γάργαρο νερό. Μη φύγετε χωρίς να δο-
κιμάσετε τα κρέατα και τα τυροκομικά της
προϊόντα, άλλωστε το βουνό και ο καθα-
ρός αέρας θα σας ανοίξουν σίγουρα την
όρεξη.
and many hotel groups and tourist shops. Βut
also, besides the antiquities, don’t forget to
visit the railway station, the congressional
center of the former hotel SPAP, the theatre
of the forest Drouva and the city Hall.
Moving inwards, towards the center of the
peripheral, you will come across Miraka, a vil-
lage famous for its taverns. Not far from this
village, it is said that, the famous city of Pisa
used to be located.
Following a route full of turns, you reach an
area of 600m altitude and a village called Lala,
which used to be, during the Turkish occupa-
tion, one of the most important centers of the
Muslim Arvanites. Nowadays, Lala is the capi-
tal of the municipality of Foloi, which was
named after the famous oak forest.
A shortcut through the forest will lead you
tothebeautifulandpicturesquevillagesKou-
mani and Foloi, and if you climb up the moun-
tain you will get to Divri. It is one of the most
beautiful mountainous villages in Ilia, with
stone–built houses, brigdes, rich vegetation
and many springs with running water. Don’t
leave Divri unless you taste the local meat
and the cheese they produce, since the air of
the mountain will definitely make you feel
hungry.
Δρυοδάσος Φολόης
The oak forest of Foloi
105

9. Δυτικά της Αρχαίας Ολυμπίας ένας επαρ-
χιακός δρόμος οδηγεί στο φράγμα εκτροπής
του Αλφειού. Περνώντας πάνω από το φράγ-
μα κατευθύνεστε στα Μακρίσια, όπου στη
θέση «Κανιά» έχει ανασκαφεί μυκηναϊκό
νεκροταφείο με θαλαμοειδείς τάφους, πολ-
λάευρήματααπότουςοποίουςφυλάσσονται
στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Ολυμπίας.
Συνεχίζοντας φθάνετε στην Κρέστενα και
από εκεί, ανηφορίζοντας τις πλαγιές της
Μίνθης, συναντάτε την ομηρική πόλη Αίπυ,
όπου έχουν διασωθεί ερείπια ανακτόρων,
αγοράς, θεάτρου, ναών και πύργου.
Ακολουθώντας την ίδια ορεινή διαδρομή,
όπου θα συναντήσετε αρκετά μικρά χωριά,
θα φθάσετε στην Ανδρίτσαινα, που θα εντυ-
πωσιαστείτεαπότονκτιριακότηςπλούτοκαι
την σπουδαία Βιβλιοθήκη της με σπάνιες εκ-
δόσεις του 18ου και 19ου αι..
Βορειοδυτικά της Ανδρίτσαινας ένας δρό-
μοςοδηγείπροςτονΑλφειόκαιτοχωριόΜά-
τεσι, με πολλές γραφικές τοποθεσίες, νερά
και πλούσια βλάστηση. Παράλληλα με το
υπέροχο φυσικό τοπίο της περιοχής θα μπο-
ρέσετε να απολαύσετε διάφορα σπορ όπως
Westwards of Ancient Olympia, there is a
provincial road that leads to the diversion
Dam of Alpheios River. Walking over this
dam you are headed towards Makrisia.
There, at the area called “Kania”, a Myce-
naean cemetery has been excavated re-
vealing tombs and many findings which are
being exhibited at the Archaeological Mu-
seum of Olympia.
If you keep going you will reach Krestena
and if you climb up the slopes of the moun-
tain Minthi you will get to the Homeric city
Aepi, where ruins of palaces, of the market,
thetheatre,templesandcastlesarestillbe-
ing preserved.
Staying on the same mountainous route
you are about to come across many little
villages, and you will get to Andritsaina,
whereyouwillbeastonishedbythenumber
of its buildings and by the great Library
which contains some very rare editions dat-
ing back to the 18th and 19th century.
Northwest of Andritsaina there is a road
leading towards Alpheios and the village
Matesi,wherepicturesquelandscapes,run-
ningwaterandrichvegetationwillwelcome
Μακρίσια – Ανδρίτσαινα – Μάτεσι – Επικούρειος
Απόλλωνας –Νέδα
Makrisia–Andritsaina–Matesi–ApolloEpikourios
–Neda
106

10. kayak και rafting στον ποταμό Αλφειό.
Ένας δρόμος που οδηγεί νότια της Ανδρί-
τσαινας,σαςφέρνειστιςΒάσσεςτηςΦιγαλεί-
ας, όπου βρίσκεται ο περίφημος ναός του
Επικούρειου Απόλλωνα. Σε μικρή απόσταση
από το ναό βρίσκεται η αρχαία Φιγαλεία, ενώ
σπουδαίο μνημείο αποτελεί η αρχαία Κρήνη,
στοανατολικόάκροτουοικισμούτης.
Από το σημείο αυτό μπορείτε να ξεκινή-
σετε μια συναρπαστική περιπλάνηση στον
φυσικό παράδεισο του φαραγγιού της Νέ-
δας. Ένα γραφικό κατηφορικό μονοπάτι, με
ξύλινα σκαλοπάτια και κουπαστές, θα σας
οδηγήσειστονκαταρράκτη«Άσπρονερό».
Από τον καταρράκτη, οι πιο τολμηροί μπο-
ρούν τους καλοκαιρινούς μήνες να διασχί-
σουν το φαράγγι ακολουθώντας τη ροή
των πεντακάθαρων νερών της Νέδας.
Μετά από δύο ώρες πορείας φτάνετε στο
τοξωτό πέτρινο γεφύρι, που ενώνει την
Ηλεία με τη Μεσσηνία. Από εκεί συνεχίζο-
ντας στην κοίτη ή στο διαμορφωμένο μο-
νοπάτι στο βόρειο χείλος της κοίτης, φτά-
νετε στο «Στόμιο» όπου το ποτάμι χάνεται
βουίζοντας σε ένα τούνελ 100 μέτρων. Η
περιοχή του Στόμιου είναι το πλέον εντυ-
πωσιακόσημείοτουφαραγγιού.Στακόκκι-
να βράχια, που κρέμονται πάνω από το
φαράγγι, βρίσκεται το εκκλησάκι της Πα-
ναγίτσας και μια σπηλιά ασκητή. Κρυμμένο
50 μέτρα πιο πάνω βρίσκεται ένα μοναδικό
μνημείο της φύσης: ανάμεσα στα θεόρατα
πλατάνια προβάλλει, ο καταρράκτης και η
γαλάζια λίμνη που σχηματίζει η απότομη
κάθοδος του νερού. Αφού απολαύσετε το
μπάνιο σας στη λίμνη, παίρνετε το διαμορ-
φωμένο μονοπάτι στο χείλος της κοίτης του
ποταμού και ανηφορίζετε ομαλά προς την
αρχαία Φιγαλεία. Μετά από πεζοπορία 4
χλμ., θα καταλήξετε στη νοτιοδυτική πύλη
του τείχους της αρχαίας Φιγαλείας, όπου θα
μπορέσετε να περιπλανηθείτε στην πλού-
σια μνημειακή παρουσία του αρχαιολογι-
κού χώρου, που εφάπτεται δυτικά του οικι-
σμού της αρχαίας Φιγαλείας.
you. Besides the beauty of the natural land-
scape of the area, you will be given the op-
portunity to entertain yourselves by trying
rafting and kayak in the river Alpheios.
There is a road that leads south of Andrit-
saina, and this one is going to get you to Vas-
sae of Figalia, where the great temple of
ApolloEpikouriosis.TheancientcityofFigalia
is located close to the temple. There, at the
east side of its building block, you will find a
great monument, the ancient Krini (fountain
in Greek).
From that point and on, an amazing adven-
ture begins for you as the heavens of the
gorge of Neda open their gates for you. A pic-
turesquedeclivitouspath,withwoodensteps
and handrails, leads you to the “White Water”
waterfall. From this waterfall, only the brav-
est of the visitors can cross the gorge during
the summertime, following the flow of the
pellucidNeda’swaters.Intwohourstime,you
will find the arched – stone bridge which con-
nects Ilia with Messinia. There, following the
river bed or the shaped track at the northern
edge of the bed, you reach “Stomio”, where
the river vanishes roaring in a tunnel of 100m.
The area of Stomio is the most impressing
part of the gorge. On the red rocks that over-
hang the gorge, you will see the little church
of Panagitsa and a cave of an anchorite. 50m
furtherup,thereisauniquemonumentofna-
ture, concealed: among the enormous plane
trees, the waterfall of Stomio emerges, form-
ing a blue lake by the steep descend of water.
After you enjoy swimming in the lake, you
may follow the shaped track at the edge of
the river bed and ascend smoothly to Ancient
Figalia. It is going to take you 4km of walking
togettothesouthwestgateofthewallofAn-
cientFigalia,whereyouwillbeabletowander
around the monuments of the archaeological
site, which adjusts to the west side of the
housing area of the ancient Figalia.
Φράγμα του Αλφειού
Alfeios Dam
107

11. ΝότιακαισεμικρήαπόστασηαπότονΠύρ-
γο, βρίσκεται το Επιτάλιο, ανάμεσα στα ερεί-
πια δύο αρχαίων πόλεων. Σ’ έναν λόφο βό-
ρεια από τη σημερινή πόλη υπήρχε η
προϊστορική πόλη, που αναφέρεται από τον
Όμηρο ως Θρύον ή Θρυόεσσα. Στα νοτιοανα-
τολικά απλώνεται η αποξηραμένη λίμνη της
Αγουλινίτσαςενώσεκοντινήαπόστασηανά-
μεσα στα πεύκα και τις πηγές, είναι χτισμένο
το μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής.
Σε λίγο συναντάτε το Ανεμοχώρι, με την
υπέροχη θέα προς το δάσος της Στροφυλιάς.
Στο κοντινό χωριό Σαμικό βρίσκονται τα
ερείπια προελληνικών και πελασγικών τει-
χών, που ταυτίζονται με την ακρόπολη της
αρχαίαςΣαμίας.Συνεχίζονταςνότια,φτάνετε
στον Καϊάφα, ένα μοναδικό οικοσύστημα,
όπου συνδυάζονται αρμονικά το ιστορικό
βουνό του Λαπίθα, η λίμνη, το απείρου κάλ-
λους πευκοδάσος της Στροφυλιάς και η πα-
ραλία με τη χρυσή άμμο. Στο νησάκι της λί-
Southwards and close to the city of Pyr-
gos, Epitalio stands, among the ruins of two
ancient cities. Up on a hill, at the north of
the contemporary town, there used to be a
pre–historic one, which is being mentioned
by Homer as Trhyon or Thrioessa. South-
east,stretchesthedriedlakeofAgoulinitsa,
while in a short distance from there, among
the pines and the springs, is built the mon-
astery of Zoodochos Pigi.
After a while, you come across Anemo-
chori, with the beautiful view to the forest
of Strofylia. There is a village called Samiko
nearby,whereyoucanseetheruinsofpre–
Hellenic and pelasgicus walls, which coin-
cide with the acropolis of ancient Samia.
Moving towards the south, you reach Kaia-
fas, a unique ecosystem, which success-
fully combines the historical mountain of
Επιτάλιο – Ανεμοχώρι – Κάτω Σαμικό – Καϊάφας –
Ζαχάρω–Κακόβατος – Θολό–Λέπρεο
Epitalio – Anemochori – Kato Samiko – Kaiafas –
Zacharo–Kakovatos–Tholo–Leprεo
108

12. μνης Αγία Αικατερίνη είναι χτισμένες οι
εγκαταστάσεις των λουτρών του Καϊάφα,
ενώ οι ιαματικές πηγές, βρίσκονται στη
ρίζα του Λαπίθα.
Ο κεντρικός δρόμος συνεχίζει νότια, σε
μια περιοχή με έντονη βλάστηση, όπου ξε-
προβάλλει η πόλη της Ζαχάρως, γνωστό
τουριστικό θέρετρο που φημίζεται για την
απέραντη παραλία της με τα καταγάλανα
νερά. Μια μικρή παράκαμψη από τον κε-
ντρικό δρόμο σας οδηγεί στον Κακόβατο,
χωριό με αξιόλογα αρχαία ερείπια, ενώ 4
χλμ. πιο κάνω ο κεντρικός δρόμος περνάει
από το χωριό Θολό, με την καταπληκτική
παραλία και το όμορφο παραλιακό πευκο-
δάσος.
Βορειοανατολικά από το Θολό, βρίσκε-
ται το Λέπρεο, στα γύρω υψώματα του
οποίου ήταν χτισμένη η ομώνυμη αρχαία
πόλη, που σύμφωνα με την παράδοση
πήρε την ονομασία της από το μυθικό
ήρωα Λέπριο, γιο του Πυργέα. Σήμερα
έχουν διασωθεί ερείπια από τα τείχη, ενός
ναού, της ακρόπολης και διαφόρων άλ-
λων κτισμάτων. Ο κεντρικός δρόμος συ-
νεχίζει παραλιακά νότια από το Θολό για
να φτάσει στο Γιαννιτσοχώρι, το τελευταίο
χωριό της Ηλείας, πριν από τα σύνορα με
τη Μεσσηνία.
Lapithas, the lake, the magnificent forest of
Strofilia and the beach with the golden sand.
On the small island of Agia Aikaterini, in the
lake, are located the facilities of the thermal
springs of Kaiafa, while the therapeutic
springs are located at the feet of Lapithas.
The central road keeps moving south-
wards, towards an area with rich vegetation,
from which the city of Zacharo emerges, a
famous resort, famous for the endless beach
with the deep blue waters. After a shortcut
from the central road, you get to Kakovatos,
a village with remarkable ruins, while 4km
further below, the central road leads you to
the village Tholo, with the astonishing beach
and the beautiful coastal pine forest.
NortheastofTholo,youfindLepreo,atthe
hills of which was built the homonymous an-
cient city, which according to traditions was
namedafterthemythicheroLeprios,theson
of Pyrgeas. Ruins of the walls, of a temple, of
the acropolis and a number of other buildings
have been saved up to today. The central
road keeps moving southwards onshore,
driving you from Tholos to Giannitsochori,
the last village of the prefecture of Ilia, right
before reaching the boundaries of Messinia.
Αρχαία Φιγαλεία
Ancient Figaleia
109

13. Η διαδρομή αυτή από την Ορεινή Ηλεία μέ-
χρι την Ολυμπία, ταυτίζεται μέσα από τους
Μύθους του Ηρακλή με την πορεία του αν-
θρώπινου γένους και την εξέλιξή του από τον
πρωτόγονο άνθρωπο στον άνθρωπο του Πο-
λιτισμού της Ολυμπίας. Ξεκινάμε πρωί από
την Αρχαία Ψωφίδα μια πανάρχαια πόλη που
οι ιστορικές αναφορές ξεκινάνε 3.000 χρόνια
π.Χ. Σύμφωνα με την μυθολογία, εδώ κατέ-
βαινε ένας άγριος κάπρος, γνωστός σαν Ερυ-
μάνθιοςΚάπρος(3οςάθλοςτουΗρακλή),που
κατέστρεφεταχωράφιατωνκατοίκωντηςπε-
ριοχής που ήταν στις όχθες του ποταμού Ερύ-
μανθου. Ο Ηρακλής νίκησε τον Κάπρο και τον
πήγε και τον παρέδωσε ζωντανό στον Ευρυ-
σθέα.
Ο Ερυμάνθιος Κάπρος δεν ήταν άλλος από
τα άγρια νερά του Ερύμανθου που όταν κατέ-
βαινε ορμητικός κατέστρεφε τα χωράφια, και
This route, starting from the mountain-
ous parts of Ilia, up to Olympia, is identified,
through the myths of Hercules, with the
struggle of the human race and the evolu-
tion of the primitive man to the cultivated
man of Olympia. Early in the morning, we
set off from Ancient Psofida, an ancient
city, references for which go back to
3.000BC. According to the mythology, a
wild boar used to come down here, also
known as Erymanthian Boar (3rd Labor of
Hercules), which laid waste the farmers’
fields that were located by the banks of the
river Erumanthus. Hercules managed to
catch the Boar alive and carried it back to
Eyrustheas.
The Erymanthian Boar symbolized the
wild water of the river Erymanthus that
ΕΡΥΜΑΝΘΟΣ (ΑΡΧ. ΨΩΦΙΔΑ) – ΛΑΜΠΕΙΑ – ΦΟΛΟΗ –
ΑΡΧΑΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑ
Erymanthos (Anc.Psofida) – Lampeia – Foloi –
Ancient Olympia
110

14. ο Ηρακλής που συμβόλιζε τον Ήλιο – Φως
και την απόλυτη ισορροπία στον ύψιστο
βαθμό σώματος και νου, έλιωσε τα χιόνια,
διευθέτησε τα νερά του Ερύμανθου και
έπαψαν να κάνουν ζημιές στα χωράφια. Ο
μύθος αυτός συμβόλιζε τον αγώνα και τη
νίκη του πρωτόγονου ανθρώπου κόντρα
στην άγρια φύση.
Αργότερα θα πάμε στη Φολόη. Εδώ η νι-
κηφόρα μάχη του Ηρακλή με τους Κένταυ-
ρους συμβόλιζε τη νίκη του ανθρώπου του
πνεύματος κατά του ανθρώπου – ζώου.
Ο Ηρακλής συνεχίζοντας την πορεία του
στηνίδιαδιαδρομήπουεμείςθαακολουθή-
σουμε, φθάνει στον Αλφειό.
Το καθάρισμα των στάβλων του Αυγεία
αλλάζοντας την κοίτη των ποταμών Αλφει-
ού, Πηνειού, συμβόλιζε το καθάρισμα της
βρώμικης εξουσίας, από τους άπληστους
αυλικούς για να σκοτώσει στο τέλος και τον
Αυγεία.Γιαναφτάσειαμέσωςμετά,ακολου-
θώντας τα νερά του Αλφειού από τις πηγές,
ταάγριανερά,σταήρεμακαιειρηνικάνερά,
στο γαλήνιο τοπίο της Ολυμπίας, ιδρύοντας
τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Η πεζοπορία μας ξεκινάει λίγο πιο κάτω.
Παίρνουμεέναπαλιόμονοπάτικαικατεβαί-
νουμε στον Ερύμανθο, φθάνουμε σε μια
μεγάλη πετρόκτιστη γέφυρα που ένωσε το
Παραλογγί με την Δίβρη όταν το μόνο μέσο
μεταφοράς ήταν το άλογο. Από εδώ προχω-
ράμεστιςόχθεςτουΕρύμανθουσεμιαεντυ-
rose the water level so much that ravaged
the countryside around, while Hercules
symbolizes the Sun – Light and the perfect
balance of the body and mind, who melted
thesnows,managedtocontroltheriverflow
of Erymanthus and that’s how there were no
more ravages. This myth symbolizes the
battle and the victory of the primitive man
against the wild nature.
Later on we visit Foloi. Right here, Her-
cules won the battle with the Centaurs,
which symbolizes the victory of the spiritual
man over the man with the animal instincts.
Herculesstaysonthesamepaththatwefol-
low,leadinghimandustotheriverAlpheios.
Cleaning the stables of Aygeia by turning
thecourseoftheriversAlpheiosandPineios,
meansthatheputanendtothepowerwhich
was in the hands of greedy courtiers, which
led him, in the end, to killing Augeias. That’s
how he got, through the river of Alpheios
with the springs and the wild river flow, to
the tranquil waters of the peaceful land-
scape of Olympia, in order to find the Olym-
pic Games.
There’s a path starting further down. We
walkdownanoldpath,towardsErymanthus,
reaching a large stone–built bridge, which
used to connect Paralogi with Divri at the
times when the only mean of transportation
was the horse. We walk along the banks of
Αρχαία Ολυμπία
Ancient Olympia
111

15. πωσιακή διαδρομή. Ανάμεσα στις πικρο-
δάφνες, τις αγριελιές, τις λυγιές, τις
βελανιδιέςκαιτααιωνόβιαπλατάνιααλλά
και τα σημάδια μιας μυθικής διαδρομής
που σε συντροφεύουν σε όλο το μήκος
της, τα ζώα θα είναι φιλικά μαζί σου, τα
πουλιάδενθατρομάζουνμετηνπαρουσία
σου. Θα γίνεις κι εσύ ένα με την αρχέγονη
φύση, ηρεμείς, περπατάς ανάλαφρα, την
σέβεσαι, αποτελείς κι εσύ μέρος ενός φυ-
σικού μεγαλείου που νομίζεις πως κατοι-
κείται ακόμα από τους πανάρχαιους «Θε-
ούς». Περπατάς πάνω στα χνάρια του
Ηρακλή που πάει προς την Ολυμπία για να
ιδρύσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Θα αι-
σθανθείς έντονα την ενέργεια του χώρου.
Θαακούςτοθρόισματωνφύλλωνκαιτους
μουσικούς ήχους από τα κρυστάλλινα
νερά του Ερύμανθου, άλλοτε σε ρυθμούς
adagio και άλλοτε σε μεγαλοπρεπή
cresento.
Μετά από δύο ώρες η πεζοπορία μας θα
τερματίσει από αυτό το μαγικό ταξίδι. Από
εδώ θα πάμε για γεύμα σε μια παραδοσια-
κή ταβέρνα στην Λαμπεία. Ένα πανέμορφο
παραδοσιακό οικισμό. Από εδώ παίρνο-
νταςτοδρόμογιατηνΟλυμπίαθασταματή-
σουμε στο μοναδικής ομορφιάς Δρυοδά-
σος της Φολόης.
Erymanthus following a very impressing
path. Among the oleanders, the wild olive–
trees, the osiers, the oak trees and the age–
long plane trees, following the traces of a
mythical path which manifest their pres-
ence all along, the animals are friendly, the
birds aren’t afraid of your presence. You feel
like you’ve become one with this primeval
landscape, you walk on your toes out of re-
spect, and you finally feel like you belong to
the greatness of nature, sensing the pres-
ence of the ancient “Gods”. You step on the
traces of Hercules who is headed towards
Olympia to find the Olympic Games. You feel
the energy of this land. You hear the branch-
es of trees whistling and the music coming
from the crystal waters of Erymanthus,
sometimes in a slow rhythm adagio, and
others in a great crescendo.
This walk lasts two hours and that’s how
this magical trip ends. Next, we have a good
mealinoneofthetraditionaltavernsinLam-
peia. A beautiful traditional little village. On
our way to Olympia we will make a stop at
the magnificent oak forest of Foloi.
Φολόη
Foloi
112

16. Αρχαία Ολυμπία
Ancient Olympia
113

17. Η διαδρομή ξεκινάει από την Αρχαία Φιγα-
λεία. Εδώ παντού θα μας περιτριγυρίζουν
αρχαία μνημεία, άλλοτε μέρη από τα μεγάλα
τείχη που κάποτε έκλειναν μια πόλη 70.000
κατοίκων και άλλοτε Ναοί, αρχαίοι τάφοι.
Από το Αρχαίο Υδραγωγείο θα ξεκινήσου-
με την κατάβαση με πεζοπορία για τη Νέδα.
Πριν φθάσουμε θα μας υποδεχθεί ένας πα-
νέμορφος καταρράκτης. Φθάνοντας στη
Νέδα, θα ξεκινήσουμε τη διάσχιση του μονα-
δικής ομορφιάς Φαραγγιού, περπατώντας
άλλοτεστιςόχθεςκαιάλλοτεμέσαστονερό.
Όσο προχωράμε το φαράγγι θα κλείνει και
τεράστια βράχια σε μεγάλο ύψος θα μας πε-
ρικυκλώνουν. Καθώς προχωράς θα βλέπεις
τη Νέδα άλλοτε να απλώνεται μεγαλόπρεπα
και ειρηνικά και άλλοτε να αγριεύει, να
αφρίζει, να μουγκρίζει μέσα από μυστικά
περάσματα και μετά ξαφνικά πάλι γαλήνια
και ήρεμη.
Θα μετρήσεις τις αντιστάσεις σου, θα νιώ-
σεις πολύ πιο δυνατός, από όσο νομίζεις, θα
είναι στιγμές που θα χαίρεσαι σαν παιδί, θα
νιώθεις σαν πουλί, σαν ελάφι. Οι συνεχείς
αλλαγές του τοπίου θα σε συναρπάσουν. Μι-
Our trip starts from Ancient Figalia. Here,
youaresurroundedbyancientmonuments,
partofwhichusedtobethegreatwallsthat
kept safe a city of 70.000 inhabitants, and
others that used to be Temples and ancient
tombs.
We start descending from the Ancient
Aqueduct, heading towards Neda. Before
we get there, a beautiful waterfall is about
to welcome us. When we reach Neda, we
cross the amazing Gorge, sometimes step-
ping on the banks and others in the water.
As we keep walking, the gorge becomes
narrower and enormous rocks overhung
surrounding us. As you move on, the river
Neda appears stretching in peace and
sometimes furious, foaming and roaring
through hidden paths, and then again all of
the sudden, she gets calm and peaceful.
You are about to measure the levels of
your resistance. You feel stronger than you
thought, and there are times when you feel
happy like a child, free as a bird, like a deer.
ΑΡΧΑΙΑΦΙΓΑΛΕΙΑ–ΝΕΔΑ– ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝ
Ancient Figalia–NeDa–Apollo Epikourios
114

18. κρές κρυστάλλινες λίμνες θα διαδέχονται
η μία την άλλη και σε πολλά σημεία, ανά-
λογα με την εποχή, θα χρειαστεί να κολυ-
μπήσεις στα πεντακάθαρα νερά. Μετά από
τρεις ώρες θα ξεπροβάλλει μπροστά σου η
μεγάλη τοξωτή πετρογέφυρα.
Αν συνεχίσουμε μέσα από το ποτάμι,
μετά από 200 μέτρα, θα βρεθούμε μπρο-
στάσ’ένανκαταρράκτηκαιενσυνεχείαθα
βρεθούμε στο Στόμιο όπου η Νέδα γίνεται
υπόγεια, θα μπούμε για λίγο και θα βρε-
θούμε σε ένα μαγικό υπόγειο κόσμο.
Θα επιστρέψουμε στηΓέφυρακαιθαπά-
ρουμε το μονοπάτι που θα μας οδηγήσει
εκεί κοντά στους εντυπωσιακούς καταρ-
ράκτες της Νέδας και το Εκκλησάκι με το
Ασκηταριό. Από εδώ θα πάμε στο χωριό
Πλατάνια για φαγητό ή θα κάνουμε μπάρ-
μπεκιου στο ποτάμι. Το απογευματάκι θα
πάμε στον Επικούρειο Απόλλωνα, ένα από
τους σημαντικότερους Ναούς της Αρχαιό-
τητας, έργο του αρχιτέκτονα Ικτίνου, που
έκανε και τον Παρθενώνα. Αν είμαστε τυ-
χεροί θα παρακολουθήσουμε μια εντυπω-
σιακής ομορφιάς δύση, και εν συνεχεία θα
πάρουμε το δρόμο της επιστροφής.
The alternations of the landscape will carry
you away. Small crystal ponds success one
another, and at some point, depending on
thetimeoftheyear,youmayhavetoswim.
After3hourswalk,thegreatarchedstone–
built bridge emerges.
If we follow the river, after 200m, we will
see ourselves in front of a waterfall. After
that we get to Stomio, where the river Neda
starts flowing underground. We step in for
a while and a whole magical underground
world appears.
We return to the Bridge and follow the
track that will lead us close to the water-
falls of Neda and to the little church with
the house of the anchorite. This is the track
that will take us to the village Platania
where we can have lunch, or we could also
have a barbeque by the river. In the after-
noon we shall visit Apollo Epikourios, one of
the most important Temples of Antiquity, a
masterpiece,madebythearchitectIktinos,
who also designed the Parthenon. If we get
lucky we will watch a beautiful sunset, and
then take the walk back home.
Νέδα
Neda
115

19. Ο Μυλάων πηγάζει από το Λύκαιο Όρος.
Από εκεί που η Μυθολογία θέλει τη γέννη-
σητουΔία.Απόεκείπουέγινεηπρώτηχρο-
νολογικά γιορτή. Θεσμός στην ιστορία της
ανθρωπότητας τα Λύκαια. Περνάει δίπλα
στην Αρχαία Θεισόα, από το όνομα της νύμ-
φης Θεισόας που μαζί με τις νύμφες Αγνώ
και Νέδα ανέλαβαν από την Ρέα, την μητέ-
ρα του Δία, να τον μεγαλώσουν σ’ αυτή την
ευλογημένη περιοχή. Ο Μυλάων που περ-
νάει λίγα χιλιόμετρα βόρεια της Ανδρίτσαι-
νας, δίπλα στο χωριό Κάρμη, συνεχίζει και
ανάμεσα στο χωριό Μάτεσι και Σέκουλα,
εκβάλλει στον Αλφειό.
Έχει πολύ νερό χειμώνα – καλοκαίρι,
στο διάβα του συναντάει τέσσερις πετρο-
γέφυρες και πολλούς νερόμυλους. Εμείς
θα ξεκινήσουμε από το γραφικό και ιστορι-
κό χωριό Μάτεσι, θα φθάσουμε στην Τούρ-
κικη Γέφυρα στον Μυλάωνα ή Σουλτίνα
όπως τον αποκαλούν τώρα. Από εδώ θα δι-
The river Mylaon has its headwaters on
the mountain Lykaion. This is the place
where, according to the Myth, Zeus was
born. This is the place where the first festi-
val ever took place. The Lycaia festival is an
established event in the history of the hu-
man race. The river Mylaon flows by the
ancientTheisoa,whichwasnamedafterthe
nymph Theisoa. Theisoa, as well as the
nymphs Agno and Neda, were given orders
by Rea, the mother of Zeus, to raise him in
this blessed land.
The river Mylaon flows a few km north
from Andritsaina, next to the village called
Karmi, and continues its course through the
villages Matesi and Sekoula in order to dis-
charge into the river Alpheios.
There is lots of water in the river in the
wintertime, as well as in the summertime,
and along its course you can see many wa-
termills and four stone–built brigdes. We
start our little trip from the picturesque and
historical village called Matesi, and we get
Temple of Apollo Epikourios–Andritsaina
–Mylaon(Soultina)
ΝΑΟΣ ΕΠΙΚ.ΑΠΟΛΛΩΝΑ–ΑΝΔΡΙΤΣΑΙΝΑ– ΜΥΛΑΩΝ(Σουλτίνα)
116

20. ασχίσουμε το ποτάμι με River Trekking –
Kanyoning.Σ’αυτήτηδιαδρομήθαεντυπω-
σιαστείς, θα απομακρυνθείς από την
σύγχρονη ζωή, θ’ αφεθείς σε μια περιπλά-
νηση στα «βάθη» άλλων εποχών. Σιγά –
σιγάθαζωντανεύουνόλεςσουοιαισθήσεις
θ’ αρχίσεις να ακούς ταυτόχρονα τους συμ-
φωνικούς ήχους της φύσης, το κελάηδισμα
τωνπουλιών,τοθρόισματωνφύλλων,τους
ήχους από την ροή του νερού που αλλάζει
συνέχεια με το περπάτημά σου, το σφύριγ-
μα του αέρα, άλλοτε σε ρυθμούς adagio και
άλλοτε σε μεγαλοπρεπή cresento.
Μετά από μία ώρα και είκοσι λεπτά θα
φθάσουμε στο ωραιότερο ίσως μικρό φα-
ράγγι στην Ελλάδα, ύψους πάνω από 80
μέτρα από ενιαίο βράχο και στις δύο πλευ-
ρές που στο επάνω μέρος απέχουν μόνο
λίγα μέτρα. Εδώ υπάρχει ένας εντυπωσια-
κός καταρράκτης με ύψος γύρω στα 50
μέτρα. Το φαράγγι αυτό πρωτοπατήθηκε
από εμάς πριν λίγους μήνες.
Θα είναι πάμπολλες οι φορές που θα
«ανακαλύπτεις» και θα βγάζεις παιδικές
κραυγές θαυμασμού και χαράς. Αφού ξα-
ποστάσουμε για λίγο εδώ, θαυμάζοντας τα
θαύματα της φύσης θα συνεχίσουμε τη φι-
δίσια πορεία του Μυλάωνα μέχρι λίγο πριν
πέσει στον Αλφειό.
to the Turkish Bridge located in Mylaon, or
Soultina as it is called nowadays. From this
point we get to cross the river either by trek-
king, or using kayaks. You will be quite aston-
ished by this route, as you leave behind the
modern ways of life, and you let yourself free
to wander into the “depths” of past times.
Slowly,allofyoursenseswillstarttofunction
and you will start hearing at once the sym-
phonies of the nature, the birds singing, the
whistle of the trees, the sounds of the flow-
ing water, which change with every step that
you take, the whistle of the wind, sometimes
in a slow rhythm adagio, and others in a great
crescendo.
After an hour and twenty minutes walk we
come across probably the most beautiful lit-
tle gorge in Greece. It consists of one solid
rock,80mhigh,andonlyfewmetersdistance
keepthetwosidesapartonthetopofit.Here
is where you will find an impressing waterfall
of around 50m height. We were the ones to
cross this gorge for the first time, a few
months ago.
There will be many times that you will “dis-
cover” something and you’ll find yourself
gaspinglikeachildoutofenthusiasmandjoy.
Afterashortresthere,toadmirethewonders
of nature, we keep the anguine track of the
river Mylaon right up to the point where it
falls into Alpheios River.
117

21. Η διαδρομή που θα κάνουμε με River
Trekking – Πεζοπορία και για τους πιο ριψο-
κίνδυνους με Rapel – Kanyoning στους κα-
ταρράκτες του Τρίτωνα, είναι ένα μεγάλο δι-
αχρονικό ταξίδι στο χρόνο ανάμεσα σε
εντυπωσιακά τοπία, που θα σας μείνει αξέ-
χαστο. Θα ξεκινήσουμε το πρωί, δίπλα από
το χωριό Αμυγδαλιές που βρίσκεται ανάμε-
σα στην Ανδρίτσαινα και την Καλλιθέα και
αφού μπούμε στο Φαράγγι με τους καταρρά-
κτες του Τρίτωνα, θα περάσουμε από το μο-
ναστήρι του Σεπετού, αφού γευματίσουμε,
θα ανηφορήσουμε προς την Αρχαία Αλιφεί-
ρα. Από εκεί θα κατηφορίσουμε και θα κατα-
λήξουμε στον Κέλαδο με τους ιστορικούς
νερόμυλους. Την διαδρομή αυτή μπορεί να
την κάνουμε και αντίστροφα, ξεκινώντας
από τον Κέλαδο ή και τμήμα αυτής.
Τα δύο ποτάμια που εκβάλλουν στον Αλ-
φειό απέναντι και λίγο πιο πάνω από τις εκ-
βολές του Λάδωνα, κυλούν κοντά και πα-
ράλληλα. Η περιοχή ανάμεσά τους είναι
γεμάτη μύθους, παράξενα μνημεία και πα-
ραδόσεις που καλύπτουν διαδρομές πολ-
λών χιλιετιών.
The route we are about to follow, either
by river trekking – walking, or with rapel –
kanyoning for those who feel more risky,
towards the waterfalls of Triton, is a long di-
achronic journey in time, among beautiful
landscapes, which you will never forget. We
depart early in the morning, from the village
Amygdalies which is between Andritsaina
and Kallithea, and after we get into the
Gorge where the waterfalls of Triton are, we
will go by the monastery of Sepeto, and af-
ter we have lunch, we will ascend towards
Ancient Alifira. From that point we will climb
down and end at Kelados with the historical
watermills. We can take this route back-
wards, starting from Kelados, or even a part
of it.
The two rivers, which disembogue in Al-
pheios river right across and a bit further
from the mouth of the river Ladon, flow
closeandinparallel.Thelandamongthemis
fullofmyths,strangemonumentsandtradi-
tions which come from a long time ago.
ΤΡΙΤΩΝΑΣ –ΑΡΧ.ΑΛΙΦΕΙΡΑ– ΜΟΝΗ ΣΕΠΕΤΟΥ
Triton–Ancient Alifira– Monastery of Sepetou
118

22. Ποταμός Αλφειός
Alfeios River
119

23. Η πρώτη διαδρομή ξεκινά από το «Κούμα-
ρο» του Γουμέρου. Από ψηλά ο περιπατητής
μπορεί να θαυμάσει το φιδίσιο δρόμο που θα
ακολουθήσει για να φτάσει στην όμορφη χα-
ράδρα του Ασκητή. Η εναλλαγή των εικόνων
και των εντυπώσεων είναι μοναδική. Τα επι-
βλητικά «ζωνάρια» προκαλούν δέος και
θαυμασμό. Στο δρόμο συναντά και τις αρχαί-
ες ελιές με διάμετρο 14,5 μ. και 15,5 μ. Όταν
φτάσει στο πλάτωμα όπου βρίσκεται το Προ-
σκυνητάρι της Τίμιας Ζώνης, τίποτα δεν τον
προϊδεάζει γι’ αυτό που θα αντικρύσει. Ένα
απότομο πέτρινο αρχαίο καλντερίμι, όπου
στην κατάληξή του πέφτει ένας μικρός κα-
ταρράκτης, οδηγεί τον περιπατητή στο τέλος
ενός φαραγγιού, όπου ενώνονται δύο βρά-
χοι κάτω από τους οποίους είναι η εκκλησία
της Παναγίας του Ασκητή. Η εικόνα αφήνει
άναυδο την επισκέπτη (πλημμυρίζει γαλήνη
και ηρεμία). Αισθάνεται ότι ο χρόνος έχει
σταματήσει και έχει αφήσει ανέγγιχτη αυτή
τη γωνιά της φύσης.
The first route starts from the seat “Kou-
maro” of Goumeros. The walker can admire
the anguine path from above, which he will
have to follow in order to reach the beauti-
ful gorge of Askitis. The alternation of the
landscapesandimpressionsareunique.The
breathtaking “zonaria” provoke a sense of
wonder and admire. During the walk the
visitor comes across ancient olive trees
which have a diameter of 14.5m and 15.5m.
As soon as he reaches the flat land where
the Proskinitari of Timia Zoni is, nothing can
make him suspicious of what he is about to
view. An abrupt ancient stone pavement
meets at its end a small waterfall, leading
the walker at the end of a gorge, where two
rocks meet, underneath which lies the
church of Panagia Askiti. This view leaves
the visitor breathless (full of peace and
calmness). It feels like time has stopped
and left this part of nature untouched.
Γούμερο–Ασκητής (από Κούμαρο)
Goumero–Askitis(through Koumaro)
120

24. 121

25. Η δεύτερη διαδρομή αρχίζει και αυτή
από το Γούμερο και συγκεκριμένα από την
«παλιά σκάλα».
Η θέα είναι μαγευτική. Στα πόδια του πε-
ριπατητή απλώνεται η πεδινή Ηλεία, το λι-
μάνι του Κατακόλου, η Ζάκυνθος. Κατηφο-
ρίζοντας, περνά από ένα φυσικό
περιβάλλον απαράμιλλης ομορφιάς. Αμ-
μουδεροί λόγοι με απολιθωμένα κογχύ-
λια, δίνουν την αίσθηση μιας άλλης επο-
χής. Σε κάποιο σημείο της διαδρομής τα
νερά από τα λαγκάδια της περιοχής ενώ-
νονται για να καταλήξουν στον Αλησό πο-
ταμό. Στη συνέχεια διασχίζει ένα φαράγγι
με πυκνή βλάστηση πρωτόγνωρης ομορ-
φιάς, για να φτάσει τελικά στη χαράδρα
που είναι η εκκλησία της Παναγίας του
Ασκητή.
The second path also starts from Gou-
mero, and to be more specific, from a place
called “palia skala”.
The view is spectacular. Beneath the feet
ofthewalkerliethelowlandsofIlia,theport
of Katakolo, the island of Zakynthos. On his
way down, he goes through a natural envi-
ronment of unparallel beauty. The sandy
hills with the fossils of sea–shells make you
believe that you are a time traveler. While
following the river course, the waters, com-
ing from the dells of the surrounding area,
meet in order to fall into the river Alisos. Af-
ter that, the visitor crosses a gorge of dense
vegetation and unique beauty, and finally,
attheendofthegorge,hecomesacrossthe
church of Panagia Askiti.
Γούμερο–Ασκητής (από«παλιάσκάλα»΄Hαπό το φαράγγι)
Goumero–Askitis(throughthe “paliaskala”
orthe gorge)
122

26. “Τρύπιο Λιθάρι”στo Δήμο Ωλένης
“Tripio Lithari” in M. of Oleni
123

27. Η τρίτη διαδρομή ξεκινά από τη Μαγούλα,
περνά από το χωριό Ώλενα και καταλήγει
στον Ασκητή.
Ο επισκέπτης ανηφορίζοντας φτάνει στο
λόφο της Ώλενας όπου είναι κτισμένο το
ομώνυμο χωριό, εκεί όπου άκμασε η Μεσαι-
ωνική πόλη Ώλενα. Αξίζει να επισκεφτεί το
ναό της Επισκοπής καθώς και τη στενή θο-
λωτή πύλη του φραγκικού κάστρου. Στη συ-
νέχειαπερνάαπότηνΠαλιοώλενακαισυνε-
χίζει το δρόμο για τον ασκητή μέσα από μια
μαγευτική διαδρομή.
The third path starts from Magoula, goes
through the village Olena and ends in Aski-
tis.
As the visitor climbs, he reaches the hill
of Olena where the homonymous village is
and also the place where the mediaeval city
ofOlenahadoncegrown. Itisworthvisiting
thetempleofEpiskopiaswellasthenarrow
vaulted gate of the Frankish castle. After
that he may go through Paliolena and then
keep walking until he reaches Askiti,
through a breathtaking course.
Μαγούλα–Ασκητής
Magoula–Askitis
124

28. Μονή του Ασκητή
Monastery of Askiti
125

29. Ποικιλία μονοπατιών μικρής έως μέτριας
δυσκολίας
Διαδρομές από 30 έως 20 λεπτά
Μολονότιτοπέρασματουποταμούαποτε-
λεί το βασικό θέλγητρο της περιοχής είναι
κρίμα να μην περάσει κανείς από τη Φιγά-
λεια. Μόνο έτσι θα αποκομίσει μια ολοκλη-
ρωμένη εικόνα της φυσιογνωμίας της Νέδας
που περιλαμβάνει και τη σπουδαία ιστορία
της.ΑπότηΦιγάλειαυπάρχουνμονοπάτιαμε
σήμανση που οδηγούν από το χωριό στο πο-
τάμι, αλλά και κατευθείαν στο Στόμιο. Ενα
από τα σημαντικά αξιοθέατα είναι και οι κα-
ταρράκτες του Ασπρου Νερού που πέφτουν
εντυπωσιακά στο ποτάμι.
Η Φιγάλεια πρώην Παύλιτσα, βρίσκεται
όμορφακρυμμένησεέναάνοιγμαπάνωαπό
τη Νέδα και είναι χωρισμένη σε δύο οικι-
σμούς.Οέναςείναιπροςταανατολικά,πάνω
στο δρόμο που έρχεται από Πλατάνια και
περνά το καινούριο γεφύρι της Νέδας (βατός
χωματόδρομος). Εκεί υπάρχει η αρχαία Κρή-
νη, κάτω από τεράστια πλατάνια, που είναι
όπως την είδε ο Παυσανίας, βγάζοντας συ-
νεχώς νερό από τότε. Αλλοι ισχυρίζονται ότι
The level of difficulty of paths ranges
from small to medium.
Duration: 30 to 20 minutes
Although crossing the river is one of the
most attractive things to do in the area, it is
apitynottovisitFigalia.Thisistheonlyway
to gain a more complete picture of the na-
ture of Neda, including the great history of
this land. There are several paths starting
from Figalia, leading through the village to
the river, and even straight to Stomio. One
of the most interesting places to see is the
waterfalls of Aspro Nero, which fall spec-
tacularly into the river. Figalia, former Pavl-
itsa, is carefully hidden behind a rock, right
above the river Neda, and is split in two
housing blocks. The first one is located
eastwards, on the street coming from Pla-
tania,whichcrossesthenewbridgeofNeda
(passable mud road). That’s where the an-
cient Krini (spring) is, under the enormous
planes, standing, looking exactly the same
as Pausanias saw it once, springing water
ever since. Some others claim that this is a
Επίσκεψη στηΦιγάλεια
Awalk to Figalia
126

30. είναι νεώτερη κατασκευή στην οποία χρησι-
μοποιήθηκαν οι αρχαίες πέτρες. Στο σημείο
αυτό υπάρχει επεξηγηματικός πίνακας που
έγινε μαζί με την ολοκληρωμένη σήμανση
της περιοχής της Φιγάλειας από πρόγραμμα
LEADER. Από εδω ξεκινά και το πρώτο μονο-
πάτι για τη Νέδα.
Οταν έρθουμε από Περιβόλια, φτάνουμε
στο σταυροδρόμι με τις πολλές πινακίδες
που δείχνουν τα μονοπάτια και τους αρχαιο-
λογικούς χώρους. Από κει στρίβουμε προς τη
Νέδα και αρχίζουν οι εξής επιλογές:
•Ναπάμεδεξιάστομονοπάτιγιαναδούμε
τατείχηπουπερικλείουνόλητηνπεριοχήκαι
τους τάφους. Συνεχίζοντας φτάνουμε στο
Στόμιο περνώντας και από το εκκλησάκι της
Παναγιάς και την πιθανότατη θέση της σπη-
λιάς της Μέλαινας Δήμητρας.
• Να συνεχίσουμε και να κατηφορίσουμε
αριστερά για το νέο χωριό με τα πιο καινούρ-
για σπίτια και από εκεί να βγούμε πάλι στη
Νέδα.
• Πριν κατηφορήσουμε να στρίψουμε δε-
ξιά όπως δείχνουν οι πινακίδες και να φτά-
σουμε στα ερείπια του ναού της Αθηνάς.
• Πριν το Ναό της Αθηνάς να στρίψουμε
ξανά δεξιά, να βγούμε στην κορυφή του μι-
κρού λόφου (με ωραία θέα στα τείχη) και
κατόπιν να κατηφορίσουμε για να βγούμε
ακριβώς στο πέτρινο γεφύρι κάτω από τα
Πλατάνια.
ΕτσιηεπίσκεψηστηΦιγαλείαμπορείκάλλι-
στα να συνδυαστεί με επίσκεψη στο ποτάμι.
Μια καλή επιλογή είναι να σταθμεύσουμε
κάπου στο σταυροδρόμι, να φτάσουμε στο
ποτάμι, από εκεί στο Στόμιο και να γυρίσουμε
πίσω από το μονοπάτι.
latter construction and that they used the
ancient stones to build it. Right at this point
there is an explanatory board with informa-
tion which was placed by the LEADER group
when the Figalia region was signposted.
This is the starting point of a footpath that
leads to Neda.
IfweusethepathfromPerivolia,wegetto
a junction with many sign posts which show
the pathways towards the archaeological
signs.That’swherewemaketheturntoNeda
and then we have the following options:
• Turn right to the pathway to take a look
at the walls that surround the area and the
tombs.Then,gettoStomioaftervisitingthe
littlechurchofPanagiaandtheplacewhere,
possibly, the cave of Demeter Melena used
to be.
• Go straight ahead and descend to the
left, heading towards the new village with
the modern houses, and then go back to
Neda again.
• Turn right, before descending, and fol-
low the signs to get to the ruins of the tem-
ple of Athena.
• Turn right, right before the temple of
Athena, find ourselves at the peak of a hill
(with a great view to the walls) and then
start descending in order to get right at the
stone–built bridge, under Platania.
This is how someone can combine visit-
ing Figalia and visiting the river.
Another very good option is to leave the
car near the junction, then walk to the river,
then to Stomio, and of course get back fol-
lowing the pathway.
Φιγαλεία
Figalia
127

31. Ασφαλτος 35 χλμ., χωματόδρομος 8 χλμ.
Μετά το Δραγώγι ο δρόμος κατευθύνεται
νότια ψηλά πάνω από την κοιλάδα. Από εκεί
δεξιάμαςαγναντεύομετηΝέδα μέχριτηθά-
λασσα και αριστερά μας την περιοχή των
πηγών.
Ο δρόμος στρίβει βόρεια και φτάνουμε
στο Ναό του Επικούρειου Απόλλωνα. Προ-
καλεί εντύπωση το γεγονός ότι τίποτα στην
περιοχή τριγύρω δε σε προϊδεάζει ότι θα τον
συναντήσεις. Κανένα κτίσμα, καμία λαξευ-
μένη πέτρα, κανένα σημάδι ανθρώπινης δη-
μιουργίας (εκτός από ένα αλώνι), καμία αλ-
λαγή του τοπίου ή της βλάστησης. Ετσι
ξαφνικά εμφανίζεται σε μια στροφή ως ένα
στοιχείο του τοπίου.
Υπάρχει άνετη θέση στάθμευσης δίπλα
στο ναό. Τώρα καλύπτεται με τέντα. Γύρω
από το ναό το τοπίο είναι όμορφο με σκόρ-
πιες βελανιδιές και διάφορα αρχαιολογικά
ευρήματα.
Η διαμόρφωση του χώρου με ξερολιθιές
και μονοπάτια δένει αρκετά καλά με το ναό
και το οικοσύστημα γύρω του.
Η θέα από τις Βάσσες είναι χαρακτηριστι-
κή. Δυτικά βλέπουμε μέχρι και το Ιόνιο. Ανα-
τολικά βλέπουμε τα αραιά δρυοδάση στη
After you leave Dragogi the road is head-
ed south, high over the valley. On our right
hand we can see Neda stretching to the sea
and on our left side the area with the
springs.
The road turns north and we reach the
Temple of Apollo Epikourios. What’s really
impressing with this area is the fact that
nothing gives you the slightest idea of what
you are about to witness. No buildings, no
sculptures, no sign of human presence (be-
sides a threshing floor), no change of the
landscape nor of the vegetation. The tem-
ple appears unexpectedly on a turn as one
of the elements that comprise the land-
scape.
Parking next to the temple is quite easy.
Nowadays it is being covered with a tent.
The landscape around the temple is beauti-
ful, full of stray oak trees and many archae-
ologicalfindings.Thesurroundingareawith
the paths and the dry stone walls fits very
well with the temple and the local ecosys-
tem.
The view from Bassae is unique. West-
wards, the eye meets the Ionian Sea. East-
wards, we can see the thin oak forests on
Δραγώγι – Ναός Επικούρειου Απόλλωνα – Ανδρίτσαινα –
Σκληρού – Κακαλέτρι –Αγ. Σώστης –Αμπελιώνας – Στάσιμο
–Κούβελας
Dragogi – Temple of Apollo Epikourios – Andritsaina –
Sklirou –Kakaletri –Ag.Sostis–Ampelionas–Stasimo –
Kouvelas
128

32. λοφογραμμή πριν την κορυφή του Λύκαιου.
Αφήνοντας το ναό προχωρούμε βόρεια και
συναντάμε ένα σταυροδρόμι. Αριστερά πη-
γαίνουμε προς Ανδρίτσαινα, δεξιά προς τα
χωριά των πηγών. Αυτή είναι και είσοδος
στην περιοχή για όσους έρχονται από Ολυ-
μπία μέσω Ανδρίτσαινας. Λίγες δεκάδες μέ-
τρα πριν το σταυροδρόμι φεύγει άλλος ένας
δρόμος δεξιά κάτω προς Σκληρού.
Αν επιλέξουμε τη διαδρομή προς Σκληρού
φτάνουμεσεέναιδιαίτεραόμορφοκαιπαρα-
δοσιακό χωριό. Συνεχίζει χωματόδρομος
που κατεβαίνει εντυπωσιακά πάνω από μια
κοιλάδα σε ένα ρέμα που φτάνει στη Νέδα.
Εκεί περνάμε το ξωκλήσι του Αγ. Θεράπο-
ντα, φτάνουμε στη Μαρίνα και από εκεί περ-
νάμε απέναντι στο Κακαλέτρι. Η Νέδα σε
αυτό το σημείο είναι σχετικά ήρεμη με πολλά
πλατάνια.
Αν θέλουμε πάντως να κάνουμε τον πλή-
ρη κύκλο θα πρέπει αφού επισκεφθούμε το
Σκληρού, να ξαναγυρίσουμε στον κεντρικό
δρόμο και να πάμε δεξιά προς τα χωριά των
πηγών.
Το τοπίο είναι γνήσια αρκαδικό, με αραιά
δρυοδάση πάνω στους γυμνούς ασβεστολι-
θικούς λόφους. Απέναντί μας βλέπουμε
ακόμη το ναό του Απόλλωνα πάνω στην κο-
ρυφογραμμή μέσα στην τέντα του.
Δε μπορούμε παρά να ζηλέψουμε όσους
τον είδαν πριν το 1987, ακάλυπτο όπως έστε-
κε εκεί για 2500 χρόνια.
Πιο πλούσια βλάστηση υπάρχει στις ρεμα-
τιές. Μετά τη διασταύρωση προς τον Αγ. Σώ-
στη αρχίζουμε να κατηφορίζουμε προς τις
πηγές. Τα δρυοδάση γίνονται πυκνότερα και
αρχίζουμε να βλέπουμε πλέον πλατύφυλ-
λες βελανιδιές και πολλές καστανιές.
Μπορούμενακάνουμεπαρακάμψειςπρος
τον Αγ. Σώστη ή τον Αμπελιώνα, ωραία χωριά
μέσα σε πυκνή βλάστηση (πολλές καστα-
νιές). Πιο κάτω στρίβουμε αριστερά για τη
Νέδα και δεξιά για Πέτρα. 1,5 χλμ. πιο κάτω
από τη διασταύρωση για Πέτρα βρίσκουμε
αριστερά τις κύριες πηγές της Νέδα δίπλα
στο εκκλησάκι της Αγ. Ανάστασης.
Ανδρίτσαινα
Andritsaina
the crest of the hill, right before the peak of
mount Lycaion.
Leaving the temple behind us, we are
headed north to meet a junction. On our left,
the road leads to Andritsaina, and on our
right, to the villages with the springs. This is
also the entrance to the temple for those
who come from Olympia through Andritsai-
na.Afewmetersbeforethecrossroad,there
is another road leading to the right towards
Sklirou.
IfwechoosetheroutetowardsSklirouwe
reach a particularly beautiful and traditional
village. After that there is a descending mud
road which leads over a valley in a stream
which floats towards Neda.
We pass by the little church of Agios
Therapontas, reach the Marina and then we
run across to Kakaletri. At this point Neda is
rather calm and full of planes.
Still,ifwewanttogoallthewayround,we
will have to get back to the main road, after
we visit Sklirou, and turn right towards the
villages with the springs.
The landscape is genuinely Arcadian, with
thin oak forests on bare limestone hills. On
the opposite side of where we stand, we can
still watch the temple of Apollo on the top of
the crest, standing inside its tent.
We can do nothing but feel jealous of
those who visited the temple before 1987,
and saw it uncovered, exactly the way it has
been standing there for 2.500 years.
In the streams there is more luxuriant
vegetation. After the junction with Agios
Sostis we start descending towards the
springs. The oak forests become denser and
we get to see more oak trees with wide leaf
and many chestnut trees.
We can make shortcuts towards Agios
Sostis or Ampelionas, which are beautiful
green villages (with many chestnut trees).
Further down we turn left to Neda and then
right to Petra. 1.5km after the junction to
Petra we find on our left side the main
springs of Neda, next to the little church of
Agia Anastasi.
129

33. Η έναρξη της διαδρομής μπορεί να είναι ο
δρόμος Πύργου – Κυπαρισσίας. Στρίβουμε
για Νέα Φιγάλεια. Αρχικά ανεβαίνουμε σε
χαμηλούς λόφους που καλύπτονται με πυ-
κνά πευκοδάση. Ακριβώς από κάτω, στα πε-
δινάυπάρχουνεκτεταμένοιελαιώνες.Αυτός
ο συνδυασμός, πεύκα για καταφύγιο και
ελιές για φαγητό, είναι ιδανικός για τις τσί-
χλες που συγκεντρώνονται σε μεγάλους
αριθμούς το χειμώνα στην Ηλεία.
Την ημέρα τρώνε ελιές ή έντομα στο έδα-
φος των ελαιώνων και το σούρουπο ανεβαί-
νουν στα πευκοδάση για να κουρνιάσουν.
Από το Λέπρεο μπορούμε να επισκεφθούμε
την ακρόπολη που κατείχε κομβική θέση
πάνω από την πεδινή ζώνη.
ΣυνεχίζονταςφτάνουμεστηΝέαΦιγάλεια,
πρώην Ζούρτσα ιστορικό κεφαλοχώρι. Η
Ζούρτσα είναι χτισμένη στην κορυφή ενός
λόφου που κατεβαίνει προς τη Νέδα. Η θέα
από την εντυπωσιακή εκκλησιά της είναι
ιδανική αγναντεύοντας τις βόρειες πλαγιές
της Νέδας και τους ελαιώνες. Συνεχίζοντας
ανεβαίνουμε και οι ελιές σταματούν. Σιγά –
σιγά βλέπουμε όλο και περισσότερες βελα-
νιδιές. Ωραία δρυοδάση βλέπουμε στην κο-
ρυφή των λόφων προς τη Μίνθη, στο σημείο
Τριάντα λίγο μετά η Νέα Φιγάλεια. Η ανάβα-
ση συνεχίζεται και το τοπίο αγριεύει πλησιά-
The starting point of this route could be
the road connecting Pyrgos – Kyparissia.
We make a turn to Nea Figalia. First, we
driveuptolowhillscoveredwithdensepine
forests. Right under our feet, in the low-
lands, there are many olive groves. This
combination of pines used for nests and ol-
ives for meal, is ideal for the birds called
tsichles, which use to spend the wintertime
in Ilia. During the daytime they eat olives or
insects from the ground of the olive groves,
and when the sun sets they fly up to the
pine forests to sleep.
From Lepreo we have the chance to visit
the acropolis which was located at a nodal
point over the lowland. After that we get to
NeaFigalia,whichusedtobecalledZourtsa,
a historical village. Zourtsa is built on the
top of a hill descending towards Neda. The
view from the church of the village is ideal,
towards the north slopes of Neda and the
olive groves. On our way up the olive trees
vanish. On the other hand more and more
oak trees appear. We see beautiful oak for-
ests on the top of the hills towards Minthi,
at the location called Trianta, not far from
Nea Figalia. The ascending route continues
and the landscape becomes rougher as we
approach the village Petralona, which is
Λέπρεο–ΝέαΦιγαλεία–Περιβόλια–Πλατάνια
Lepreo–Nea Figalia–Perivolia–Platania
130

34. ζοντας προς Πετράλωνα που είναι κι αυτά
χτισμένα σε σημείο παρόμοιο όπως η Νέα Φι-
γάλεια.
Ο δρόμος στρίβει νότια και φτάνουμε στα
Περιβόλια. Αν θέλουμε να συνεχίσουμε το
γύρο της Νέδας, πρέπει να έχουμε το νου μας
να στρίψουμε αριστερά στην πλατεία μόλις
μπούμε στο χωριό. Αν πάμε ευθεία, συνεχί-
ζουμε προς Φιγάλεια. Απο εκει μπορούμε να
περάσουμε το ποτάμι στρίβοντας αριστερά
στο σταυροδρόμι με τις πινακίδες, περνώ-
ντας την Κρήνη και φτάνοντας στη νέα γέφυ-
ρα του ποταμού για να συνεχίσουμε προς
Πλατάνια.
Από Περιβόλια ο δρόμος συνεχίζει για
Δραγώγι. Θα στρίψουμε δεξιά προς το χωριό,
αν θέλουμε να φτάσουμε σε σημείο προσέγ-
γισης του ποταμού ή να περάσουμε απέναντι
προς Κούβελα. Για συμβατικά αυτοκίνητα
μπορεί να υπάρχουν προβλήματα ανάλογα
με τις καιρικές συνθήκες.
Φιγαλεία
Figalia
built on a spot similar to that of Nea Figalia.
The road turns to south and we get to Pe-
rivolia. If we wish to continue the tour
aroundNeda,wemustnotforgettoturnleft
at the first square that we meet as soon as
weenterthevillage.Ifwemovestraight,we
are headed to Figalia. From that point, we
can cross the river by turning left at the
crossroad with the signs, walking by Krini
and getting at the new bridge of the river,
which will allow us to continue our course
towards Platania.
The road at Perivolia goes on and leads to
Dragogi. We turn right towards the village, if
we want to approach the river, or get across
and head to Kouvela. There might be some
problems regarding the usual cars, depend-
ing on the weather conditions.
131

35. Σύνολο 50 χλμ. Ασφαλτος 32 χλμ. καλός
χωματόδρομος 15 χλμ. Δύσκολος χωματό-
δρομος 3 χλμ.
Η νότια διαδρομή είναι ο ιδανικός τρόπος,
για να γνωρίσει κανείς τον Αλφειό. Το εκτός
δρόμου όχημα δίνει μεγάλες δυνατότητες,
αλλά μπορούν να το επιχειρήσουν και τα, όχι
πολύ χαμηλά, συμβατικά αυτοκίνητα.
Θα λέγαμε ότι μπορεί να το επιχειρήσει
οποιοσδήποτε αν είναι προετοιμασμένος να
κάνεικάμποσαεπιπλέονχιλιόμετραγυρίζο-
ντας πίσω σε κάποια δύσκολα σημεία και
επιλέγοντας ηπιότερους δρόμους που απο-
μακρύνονται από το ποτάμι.
Αρχή της διαδρομής είναι η γέφυρα της
εθνικής οδού.
Αμέσως μετά τη γέφυρα στρίβουμε προς
Αλφειούσα. Τοπαραποτάμιο δάσοςτων ιτιών
είναι ζωσμένο με πανύψηλους ευκαλύ-
πτους πάνω στα αναχώματα. Μέχρι το φράγ-
μα δεν υπάρχουν κανονικοί δρόμοι που
οδηγούν στο ποτάμι, μπορούμε όμως να επι-
λέξουμε μικρά αγροτικά δρομάκια που είναι
αδιέξοδα και εξυπηρετούν τα χωράφια. Ετσι
πλησιάζουμε στο ποτάμι που εδω κάτω η
ροή του είναι πολύ αργή.
Στο φράγμα συναντάμε το δρόμο Ολυμπί-
ας –Κρεστένων.
Το φράγμα συγκεντρώνει νερά με τα
οποία αρδεύεται μεγάλο μέρος του κάμπου
του Πύργου. Το καλοκαίρι και το φθινόπωρο
το φράγμα σχηματίζει μια μεγάλη και βαθιά
λίμνη.Τοχειμώνακαισεπεριόδουςέντονων
Total: 50km, on road: 32km, passable mud
road: 15km, rough mud road: 3km
The south route is the ideal way for some-
one to visit Alpheios. The off–road vehicles
are very capable, but also the on–road cars
which are not very low can try this.
We could say that almost anyone can try
this if he is prepared to run a few more km in
ordertogobackinsomepointswithgreatdif-
ficulty and choose smoother ways to get off
the river.
The route starts at the bridge of the na-
tional road.
Right after the bridge we turn towards Al-
fiousa. The riverside willow forest is sur-
roundedbyenormouseucalyptusstandingon
the banks. There is no normal road to lead to
the river, but we can choose one of the farm-
ers’ alleys which lead to dead ends and are
usedtogettothefarms.Thatishowwegetto
the river which has a very slow flow at this
part.
On the dam we come across the road that
connects Olympia with Krestena.
The dam withholds the waters which are
used to irrigate a large part of the valley of
Pyrgos. During the summer and the autumn,
thedamformsabiganddeeplake.Duringthe
wintertime and the periods that the rainfalls
are intense, they increase the amount of wa-
Γέφυρα εθνικής οδού – Αλφειούσα – Φράγμα Αλφειού –
Μακρίσια–Φρίξα–Νότια όχθη
Bridge onthe national road –Alfeiousa–Alpheios Dam
– Makrisia–Frixa–South bank
132

36. βροχοπτώσεων αφήνουν το περισσότερο
νερό να φύγει και έτσι η στάθμη είναι χαμη-
λή. Τότε έχουμε την ευκαιρία να δούμε τις
τεράστιες ποσότητες λάσπης που έχουν
εγκλωβιστεί πάνω από το φράγμα και μέ-
νουν εδώ άχρηστες. Είναι το βασικό υλικό με
το οποίο ο Αλφειός (θα) έχτιζε τις παραλίες.
Το φράγμα περιστοιχίζεται από πυκνές
ζώνες με ιτιές. Στρίβοντας δεξιά για Κρέστε-
ναβρισκόμαστεαρχικάσεμιααπότομηόχθη,
δίπλα στο λόφο, που έχει πεύκα. Κάπου εδω
πιθανολογείται ότι ήταν το λεγόμενο Τυπαίον
όρος από όπου λέγεται ότι οι Ηλείοι γκρέμι-
ζαν τις γυναίκες που παραβίαζαν την απαγό-
ρευση εισόδου στους Ολυμπιακούς Αγώνες,
που ίσχυε γι’ αυτές. Το μέρος αυτό το έδειξαν
και στον Παυσανία, αλλά ο ίδιος αμφισβήτη-
σε αυτή την εκδοχή. Τη μοναδική γυναίκα
που έπιασαν οι ελλανοδίκες, την Καλλιπά-
τειρα, τη συγχώρεσαν.
Στη συνέχεια ο δρόμος διέρχεται μέσα από
το παραποτάμιο δάσος και δεξιά μας βλέ-
πουμε το αντλιοστάσιο που συγκρατεί νερά
που προέρχονται από πηγές και τον τοπικά
αποκαλούμενο ποταμό Σελινούντα. Εδω
επιβάλλεται μια στάση, γιατί πίσω από το
αντλιοστάσιο βλέπουμε τη λίμνη με πυκνή
βλάστηση μέσα και έξω από νερό. Είναι ιδα-
νικό μέρος για παρατήρηση πουλιών: για τα
δενδρόβια είδη, αλλά και για τα πουλιά του
νερού, όπως αλκυόνες, βουτηχτάρια και
ερωδιοί. Μπορούμε να δούμε και τα ψάρια
του Αλφειού στα ήσυχα νερά (καμιά φορά και
τεράστιους κυπρίνους).
Ο δρόμος απομακρύνεται από τον Αλφειό
και συνεχίζει προς Κρέστενα μέσω Μακρισί-
ων.
Από τα Μακρίσια φτάνουμε εύκολα στο
γειτονικό λόφο του Προφήτη Ηλία με το γυ-
ναικείο Μοναστήρι όπου βρίσκονται τα ίχνη
τουμυκηναϊκούΣκιλλούντα.Φτάνονταςστον
Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία
Monastery of Profitis Ilias
ter that leaves the dam in order to keep the
level low. That’s when we have the opportu-
nitytotakealookattheenormousquantities
of mud, which have been trapped on the dam
and stay there useless. This is the mud that
(supposedly) would use to build the banks of
Alpheios. The dam is surrounded by thick
zones of willows. Turning right, towards
Krestena, we find ourselves next to a bold
bank, by the hill, which is full of pines. This is
theplacewherepossiblythesocalledTypaion
mountain used to be, the one from which the
people of Ilia dropped the women that diso-
beyed the forbiddance of entrance to the Ol-
ympicGamesthatappliedtothem.Pausanias
though had doubts about that when they
showed it to him. The only woman the hel-
lanodics caught was Kallipatera, and forgave
her.
After that, the road crosses the riverside
forest and on our right hand we can see the
pumping station which withholds the water
that comes from the springs and the river,
which is called by the locals, Selinounda. This
is a place where we must stop, because right
behind the pumping station there is a lake
with rich vegetation in and out of the water.
This is the ideal spot for bird watching: there
are species that live on the trees, but also
birds that live by the water, like halcyons,
voutichtaria and herns. We can also watch
the fish of Alpheios River living in the calm
waters (sometimes even enormous carps).
The drives us far from Alpheios and is
headed towards Krestena, through Makrisia.
Once we get to Makrisia it is very easy to
get to the nearby hill of Profitis Ilias, where a
133

37. κεντρικόδρόμοσταΜακρίσια,στρίβουμεαρι-
στερά και αρχίζουμε να πλησιάζουμε ξανά
στον ποταμό. Δίπλα μας ο Αλφειός έχει ομαλή
ροή και υπάρχει ένα στενό παραποτάμιο δά-
σος.
Κάποια στιγμή ο ασφαλτόδρομος στρίβει
νότια προς τα Καλυβάκια από όπου πάμε μέ-
χρι Φρίξα, αν έχουμε χαμηλό αυτοκίνητο. Αλ-
λιώς συνεχίζουμε ευθεία οδηγώντας πλέον
κατά μήκος του αναχώματος. Εκεί το ποτάμι
φαρδαίνει και το παραποτάμιο δάσος είναι
αξιόλογο.
Ο δρόμος στρίβει σιγά – σιγά νότια και ανη-
φορίζει μπαίνοντας μέσα στο πευκοδάσος.
Συναντάμε εκεί μια διασταύρωση του δρόμου
που οδηγεί δεξιά προς Καλυβάκια και αριστε-
ρά προς Φρίξα. Σε αυτό το σημείο κοιτώντας
ανατολικά μπορούμε να απολαύσουμε ένα
πραγματικάόμορφοκομμάτιτουποταμούχω-
ρίς πολλές επεμβάσεις.
Επιλέγουμετηναριστερήδιαδρομή.Σελίγο
αρχίζουμε να ανεβαίνουμε μια ρεματιά, ενώ
αριστερά μας υψώνεται ένας κωνικός και κα-
τάφυτος με πεύκα λόφος και δεξιά μας αρχί-
ζουν τα ελαιόδενδρα. Εκεί συναντούμε νέα
διασταύρωση. Δεξιά ο δρόμος συνεχίζει για
Φρίξα. Ο αριστερός δρόμος ακολουθεί μια μα-
γευτική διαδρομή 2,5χλμ. περίπου γύρω από
το λόφο, κάτω από πεύκα, με πλούσιο υπόρ-
ροφο και με εξαιρετική θέα στο ποτάμι που
βρίσκεται από κάτω.
Το έδαφος ωστόσο είναι αμμώδες και ο
δρόμος συχνά κόβεται. Με συμβατικό αυτοκί-
νητο καλό είναι να επιχειρήσουμε διέλευση
μόνο όταν το έδαφος είναι εντελώς στεγνό.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να προσέχουμε
μη συναντήσουμε κάποιο απότομο κόψιμο
του δρόμου από διάβρωση ή κατολισθήσεις
και να είμαστε προετοιμασμένοι να κάνουμε
αναστροφή. Αξίζει πάντως να το επιχειρήσου-
με , αφού στη χειρότερη περίπτωση απλά θα
γυρίσουμε πίσω.
Οτανβρεθούμεπίσωστηδιασταύρωση,συ-
νεχίζουμε προς τα πάνω και ανταμώνουμε
ένα μεγαλύτερο χωματόδρομο που έρχεται
από Φρίξα. Για να συνεχίσουμε τη διαδρομή
κατά μήκος του ποταμού, πρέπει να κατευ-
θυνθούμε δεξιά, αλλά αξίζει τον κόπο να ξο-
δέψουμε ένα μισάωρο στρίβοντας αριστερά
καιναπάμεγύρωαπότολόφοακολουθώντας
τις πινακίδες για τις Ολυμπιακές κατασκηνώ-
σεις.Οδρόμοςπηγαίνειαπότηνανατολικήκαι
βόρεια πλευρά του λόφου. Βρίσκουμε πρώτα
ένα δρόμο που στρίβει δεξιά και χαμηλώνει
προς το ποτάμι. Αν τον ακολουθήσουμε, συ-
ναντάμε τον περιμετρικό του λόφου δρόμο,
που είχαμε βρει προηγουμένως από την άλλη
πλευρά και που όπως είπαμε συνήθως είναι
αδιάβατος. Φτάνοντας στο ποτάμι βρισκόμα-
στε σε ένα πραγματικά απομονωμένο σημείο.
Δυστυχώς,δενυπάρχεισύνδεση μετονπαρό-
χθιο δρόμο που βρίσκεται λίγες εκατοντάδες
μέτρα πιο ανατολικά και από όπου θα μπο-
ρούσαμε να συνεχίσουμε κατά μήκος του πο-
femaleMonasteryis,aswellastracesofthe
Mycenaean Skillounta. Once we enter the
centralroadofMakrisia,weturnleftandwe
startapproachingtheriveroncemore.Next
to us, Alpheios is flowing smoothly and
there is a narrow riverside forest.
At some point, the road moves south-
wards towards Kalyvakia, and that’s the
roadwetakeincasewehavealowcar.Oth-
erwise, we are headed straight along the
banks.Therivergetswiderandtheriverside
forest is remarkable.
The road keeps steering southwards and
ascends, driving us into the pine forest.
That’s where we meet a crossroad, which
leads towards Kalyvakia on the right side,
and to Friza on the left. At this point, if we
take a look to east, we can view a beautiful
part of the river which remains untouched.
We choose the left course. In a while we
start ascending a ravine, while on our left
side a conic green hill full of pines appears,
andolivetreesonourright.That’swherewe
come across a new crossroad. Towards the
right, the road leads to Frixa. The left road
stays on a magnificent route of almost
2.5km around the hill, underneath pine
trees, offering a spectacular view to the
river which flows below.
The ground however is sandy and the
road is often being interrupted. If we use a
regular car, it would be best to try this route
only when the soil is completely dry.
Anyway, we should be careful in case we
meet any sudden missing parts of the road
caused by erosions or landslides and we
must be prepared to turn over. But it is
worth trying it, since the worst case sce-
nario is turning back.
When we get back to the crossroad, we
keep moving onwards until we meet a big-
ger mud road coming from Frixa. In order to
staybytheriversidewemustgoright,butit
is really worth while spending half an hour
turning left to go all the way round the hill,
following the signs which lead to the Olym-
piccampingsite.First,wefindtheroadthat
turns right and lowers towards the river. If
we follow this one, we will come across the
peripheral road of the hill, which we saw
earlier on the other side and said that it is
usuallyimpassable.Assoonaswegettothe
river, we find ourselves in a totally isolated
place. Unfortunately there is no route to
connect the riverside road that’s only a few
hundred meters to the east and which we
could use to continue our riverside route.
Thus, we have to get back.
134