1. PHÂN BIỆT HAI PHƯƠNG PHÁP HẠCH TOÁN HÀNG TỒN KHO:
KÊ KHAI THƯỜNG XUYÊN & KIỂM KÊ ĐỊNH KỲ
SV Nguyễn Thị Thương - Lớp: KT1.2
Đặt vấn đề: Trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp lựa chọn và áp dụng 1 trong 2
phương pháp hạch toán hàng tồn kho (theo nguyên tắc năm tài chính): phương pháp kê khai thường xuyên
(KKTX) & phương pháp kiểm kê định kỳ (KKĐK). Việc lựa chọn phải thích hợp và phải thực hiện nhất quán
trong niên độ kế toán. Vậy, lựa chọn phương pháp hạch toán hàng tồn kho có ảnh hưởng lớn đến tổ chức công
tác kế toán của doanh nghiệp. Để xem xét sự ảnh hưởng của 2 phương pháp này đến tổ chức công tác kế toán
của doanh nghiệp, chúng ta cần phân biệt 2 phương pháp hạch toán hàng tồn kho.
I/ Hàng tồn kho:
- Uỷ ban chuẩn mực kế toán quốc tế (IASC) là một tổ chức độc lập có mục tiêu nhằm đạt được sự thống nhất
trong các nguyên tắc kế toán mà các doanh nghiệp và các tổ chức trên thế giới sử dụng để lập Báo cáo tài
chính. Uỷ ban này đã xây dựng được hệ thống các chuẩn mực kế toán cơ bản có thể vận dụng ở các quốc gia
khác nhau trên cơ sở tiêu chuẩn hoá và hài hoà đáp ứng xu hướng toàn cầu hoá hiện nay đặc biệt là hài hoà và
thống nhất trong việc lập và trình bày các báo cáo tài chính. Vì vậy có nhiều quốc gia quan tâm đến việc
nghiên cứu, xây dựng và công bố các chuẩn mực kế toán quốc gia trên cơ sở vận dụng chuẩn mực kế toán
quốc tế xem xét chuẩn mực kế toán quốc tế về hàng tồn kho IAS 2 là căn cứ để có thể so sánh với chuẩn mực
kế toán Việt Nam (VAS 2) và những quy định kế toán hàng tồn kho hiện nay từ đó có những phương hướng
hoàn thiện.
* Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS02):
Hàng tồn kho là:
- Những tài sản được giữ để bán trong kỳ sản xuất kinh doanh bình thường
- Đang trong quá trình sản xuất kinh doanh dở dang
- NVL, công cụ dụng cụ để sử dụng trong quá trình sản xuất kinh doanh hoặc cung cấp dịch vụ.
Hàng tồn kho bao gồm:
- Hàng hoá mua về để bán: hàng tồn kho, hàng mua đang đi đường, hàng gửi đi bán, hàng gửi đi gia công chế
biến.
- Thành phẩm tồn kho và thành phẩm gửi đi bán.
- Sản phẩm dở dang: sản phẩm chưa hoàn thành và sản phẩm hoàn thành chưa làm thủ tục nhập kho thành
phẩm.
- NVL, công cụ dụng cụ tồn kho, gửi đi gia công chế biến và đã mua đang đi trên đường.
- Chi phí dịch vụ dở dang.
Đối chiếu IAS 02 & VAS 02:
Theo kế toán quốc tế IAS 02 Theo kế toán Việt Nam VAS 02
1. Phương pháp đánh giá hàng nhập:
- Giá gốc hàng tồn kho gồm:
Tổng chi phí mua gồm:
+ Giá mua ghi trên hoá đơn
+ Các chi phí mua
+ Giảm giá thương mại
Chi phí chế biến gồm:
+ Chi phí trực tiếp liên quan đến sản xuất sản phẩm.
+ Chi phí sản xuất chung: Định phí và biến phí
- Phân bổ chi phí sản xuất chung
+ Phân bổ biến phí dựa trên tình hình sử dụng thực tế máy
móc thiết bị.
+ Phân bổ định phí dựa trên năng suất trung bình của thiết
bị sản xuất
1. Phương pháp đánh giá hàng nhập:
- Đối với nguyên vật liệu, hàng hoá mua ngoài:
Giá nhập = giá mua + chi phí mua + chi phí (thuế
nhập khẩu, hao hụt trong định mức…)
- Đối với thành phẩm, sản phẩm dở dang thì chi
phí bao gồm:
+ Chi phí nguyên liệu trực tiếp
+ Chi phí nhân công trực tiếp
+ Chi phí sản xuất chung: được phân bổ trên khối
lượng sản xuất thực tế chứ không dựa trên cơ sở
năng suất hoạt động bình thường
Page 1 of 4

2. 2. Đối tượng lập dự phòng:
Chủ yếu là các loại hàng tồn kho dùng để bán. Các loại tồn
kho dùng để sản xuất chỉ lập dự phòng khi bán các thành
phẩm sản xuất ra từ các loại vật tư đó giảm sút trên thị
trường.
2. Đối tượng lập dự phòng:
Toàn bộ các loại vật tư, sản phẩm hàng hoá tồn
kho.
III/ Phân biệt
1/ Phương pháp kê khai thường xuyên(KKTX):
a) Nội dung:
- Theo dõi thường xuyên, lên tục, có hệ thống;
- Phản ánh tình hình nhập, xuất, tồn của hàng tồn kho;
- Trị giá hàng tồn kho cuối kỳ = trị giá hàng tồn kho đầu kỳ + trị giá hàng nhập kho trong kỳ - trị giá hàng xuất
kho trong kỳ.
b) Chứng từ sử dụng:
- Phiếu nhập kho, phiếu xuất kho;
- Biên bản kiểm kê vật tư, hàng hoá.
2/ Phương pháp kiểm kê định kỳ (KKĐK):
a) Nội dung:
- Không theo dõi, phản ánh thường xuyên, liên tục;
- Chỉ phản ánh hàng tồn đầu kỳ và cuối kỳ, không phản ánh nhập - xuất trong kỳ;
- Trị giá hàng xuất kho trong kỳ = trị giá hàng tồn kho đầu kỳ + trị giá hàng nhập kho trong kỳ - trị giá hàng tồn
kho cuối kỳ. (cuối kỳ mới tính được)
(cuối kỳ kiểm kê, xác định hàng tồn kho; sau đó, kết chuyển trị giá hàng xuất trong kỳ)
b) Chứng từ sử dụng: chứng từ sử dụng như pp KKTX ;
- Tuy nhiên, cuối kỳ kế toán nhận chứng từ nhập xuất hàng hoá từ thủ kho, kiểm tra và phân loại chứng từ theo
từng chủng loại, từng nhóm hàng hoá, ghi giá hạch toán và tính tiền cho từng chứng từ.
Page 2 of 4

3. c) TK sử dụng:
Phương pháp KKTX Phương pháp KKĐK
Số
TK
Bên Nợ Bên Có Bên Nợ Bên Có
151
-hàng mua đang đi đường
cuối kỳ chưa về nhập kho
-trị giá hàng mua đang đi
đường về nhập kho hoặc
chuyển thẳng giao cho khách
hàng.
- trị giá hàng mua đang đi
đường kỳ trước phát hiện thiếu
hụt ở kỳ này.
-kết chuyển trị giá
hàng mua đang đi
đường cuối kỳ.
-kết chuyển trị giá hàng mua
đang đi đường đầu kỳ sang
TK611.
152
(153)
-trị giá thực tế NVL, ccdc
nhập kho;
-trị giá thừa phát hiện khi
kiểm kê.
-trị giá thực tế xuất kho;
-thiếu hụt khi kiểm kê;
-chiết khấu TM được hưởng
khi mua
-kết chuyển trị giá
NVL, công cụ dụng
cụ cuối kỳ.
-kết chuyển trị giá NVL,
công cụ dụng cụ đầu kỳ
sang TK611.
154
-chi phí trong kỳ liên quan
đến sản xuất sản phẩm
(đối với DN sx sản phẩm)
-giá thành thực tế sản phẩm
nhập kho hoặc chuyển bán;
-trị giá NVL, hàng hoá gia
công xong nhập lại kho.
-kết chuyển chi phí
sản xuất kinh doanh
dở dang cuối kỳ.
-kết chuyển chi phí sản xuất
kinh doanh dở dang đầu kỳ
sang TK631.
155
-trị giá thành phẩm nhập
kho;
-trị giá thành phẩm phát
hiện thừa khi kiểm kê.
-trị giá thực tế thành phẩm
nhập kho;
-trị giá thành phẩm thiếu hụt
khi kiểm kê.
-kết chuyển trị giá
thành phẩm tồn kho
cuối kỳ.
-kết chuyển trị giá thành
phẩm tồn kho đầu kỳ sang
TK632.
156
-trị giá hàng hoá mua
vào(1561);
-chi phí mua hàng hoá
(1562);
-trị giá hàng hoá phát hiện
thừa khi kiểm kê;
-trị giá hàng hoá bị người
mua trả lại nhập kho.
-xuất kho giao đại lý hoặc bán
cho khách hàng;
-trị giá hàng hoá phát hiện
thiếu hụt khi kiểm kê;
-các khoản chiết khấu TM,
giảm giá hàng mua, hàng mua
trả lại.
-kết chuyển trị giá
hàng tồn kho cuối kỳ.
-kết chuyển trị giá hàng tồn
kho đầu kỳ.
157
-hàng hoá, thành phẩm
gửi bán cho khách hàng
hoặc gửi đại lý.
-hàng hoá, thành phẩm gửi bán
và được xác định là đã bán.
-kết chuyển trị giá
hàng hoá, thành phẩm
gửi đi bán cuối kỳ .
-kết chuyển trị giá hàng hoá,
thành phẩm gửi đi bán đầu
kỳ sang TK611 hoặc TK632
611
(khôn
g
có số
dư)
-trong kỳ, hàng mua
nhập kho:
Nợ TK611
Nợ TK1331
Có TK111,112...
-Chi phí mua hàng
tính vào trị giá mua
(Nợ TK611)
-cuối kỳ, kiểm kê xác định
số lượng, trị giá thực tế hàng
tồn kho cuối kỳ:
Nợ TK156
Có TK611
-căn cứ vào kết quả, xác
định tổng trị giá hàng xuất
bán:
Nợ TK632
Có TK611
d/ Sổ kế toán:
- Là các tờ sổ theo mẫu quy định, dùng để ghi chép các nghiệp vụ kinh tế phát sinh theo đúng phương pháp
của kế toán trên cơ sở số liệu của chứng từ kế toán.
- Các doanh nghiệp khác nhau về loại hình, quy mô và điều kiện kế toán sẽ hình thành 1 hình thức tổ chức
sổ kế toán khác nhau : sổ Nhật ký - Sổ cái, sổ Nhật ký chung và sổ cái, sổ Nhật ký chứng từ…
V/ Ưu điểm và hạn chế:
* Đối với phương pháp kê khai thường xuyên:
- Ưu điểm:
+ Xác định, đánh giá về số lượng và trị giá hàng tồn kho vào từng thời điểm xảy ra nghiệp vụ.
+ Nắm bắt, quản lý hàng tồn kho thường xuyên, liên tục, góp phần điều chỉnh nhanh chóng kịp thời tình
hình hoạt động sản xuất kinh doanh của DN.
+ Giảm tình trạng sai sót trong việc ghi chép và quản lý (giữa thủ kho và kế toán).
Page 3 of 4

4. - Nhược điểm: tăng khối lượng ghi chép hằng ngày, gây áp lực cho người làm công tác kế toán. Tuy nhiên,
nhược điểm này được khắc phục khi doanh nghiệp tin học hoá công tác kế toán.
* Đối với phương pháp kiểm kê định kỳ::
- Ưu điểm: giảm khối lượng ghi chép cho người làm công tác kế toán.
- Nhược điểm:
+ công việc kế toán dồn vào cuối kỳ.
+ công việc kiểm tra không thường xuyên trong tình hình nhập, xuất kho là liên tục sẽ gây hạn chế chức
năng kiểm tra của kế toán trong quản lý.
+ khó phát hiện sai sót nếu khi kiểm kê hàng thực tế nhập kho không trùng với ghi sổ kế toán.
V/ Kết luận:
- Dựa vào ưu, nhược điểm của mỗi phương pháp hạch toán hàng tồn kho, DN có thể phân tích sự ảnh
hưởng của mỗi phương pháp đến tổ chức công tác kế toán của DN, từ đó đưa ra quyết định lựa chọn phương
pháp hạch toán thích hợp, mang lại hiệu quả trong công việc.
- Phương pháp KKTX thường áp dụng cho các đơn vị sản xuất (công nghiệp, xây lắp…) và các DN
thương mại kinh doanh các mặt hàng có giá trị lớn như xe hơi, máy móc…
+ Theo phương pháp này người làm công tác kế toán có thể giúp chủ DN biết được mặt hàng nào đang
được tiêu thụ nhanh chóng để kịp thời mua thêm hàng nhập kho dự trữ và bán hàng, hay mặt hàng nào bị ứ
đọng, khó tiêu thụ để nhanh chóng tìm giải pháp tiêu thụ hàng, thu hồi vốn; vì DN kinh doanh các mặt hàng
có giá trị lớn, nếu để ứ đọng hàng nhiều sẽ dẫn đến ứ đọng vốn lớn, kinh doanh không đạt hiệu quả.
+ Quá trình hoạt động giữa kế toán, thủ kho và phòng kinh doanh được diễn ra liên tục thông qua việc
giao nhận các chứng từ.
- Phương pháp KKĐK thường áp dụng ở các DN kinh doanh mặt hàng có giá trị thấp, số lượng lớn, nhiều
chủng loại, quy cách…như các nguyên phụ liệu để may mặc (kim, chỉ, khuy áo,…) và các đơn vị sản xuất ra
1 loại sản phẩm, hàng hoá nào đó vì trong trường hợp này mới tính được tương đối chính xác giá thành.
+ Vì các mặt hàng có nhiều chủng loại và có giá trị thấp nên nếu lựa chon phương pháp KKTX sẽ mất
nhiều thời gian của công tác kế toán và có thể không mang lại hiệu quả vì độ chính xác không cao;
+ Theo phương pháp này khối lượng công việc kế toán dồn vào cuối kỳ lớn nên có thể gặp nhiều sai sót
và khó điều chỉnh;
+ Trong kỳ, chủ DN không thể nắm bắt tình hình tồn, nhập, xuất kho hàng hoá của DN thông qua kế toán
dẫn đến chậm trễ khi đưa ra các quyết định.
- Lựa chon phương pháp thích hợp giúp công tác kế toán được hoạt động thuân lợi hơn, mang tính chính
xác cao hơn và một phần giúp DN kinh doanh đạt hiệu quả dựa trên các báo cáo của kế toán.
* Tài liệu tham khảo:
- Chuẩn mực kế toán quốc tế số 02 ( IAS 02 )
- Chuẩn mực kế toán hàng tồn kho ( VAS 02 )
Page 4 of 4