الخشوع في الصلاة

1. 33‫الصالة‬ ‫في‬ ‫للخشوع‬ ً‫ا‬‫سبب‬
‫اىَْجذ‬ ‫فبىح‬ ِ‫ث‬ ‫ٍحَذ‬
ِ‫اى٘ه‬ ‫داس‬
ً‫ال‬‫أو‬:‫ويقىيه‬ ‫الخشىع‬ ‫يجلب‬ ‫ما‬ ‫على‬ ‫الحشص‬:
1-‫لها‬ ‫والتهيؤ‬ ‫للصالة‬ ‫االستعذاد‬:‫مور‬ٔ‫أ‬‫ب‬ ‫ذكل‬ ‫وحيصل‬
،‫ٕقامة‬‫ل‬‫ا‬‫و‬ ‫ذان‬ٔ‫ل‬‫ا‬ ‫بني‬ ‫ادلػاء‬‫و‬ ، ‫بؼده‬ ‫املرشوع‬ ‫ابدلػاء‬ ‫ٕتيان‬‫ل‬‫ا‬‫و‬ ‫املؤذن‬ ‫مع‬ ‫امرتديد‬ ‫مهنا‬
‫بؼده‬ ‫ادلػاء‬‫و‬ ‫اذلمر‬‫و‬ ‫قبهل‬ ‫سمية‬‫مت‬‫ا‬‫و‬ ‫اموضوء‬ ‫حسان‬ٕ‫ا‬‫و‬.‫خذ‬ٔ‫أ‬‫و‬ ‫اك‬‫و‬‫ابمس‬ ‫تناء‬‫غ‬‫والا‬
‫ا‬ ‫ٕىل‬‫ا‬ ‫امليش‬‫و‬ ‫تبكري‬‫م‬‫ا‬ ‫و‬ ،‫نظيف‬‫م‬‫ا‬ ‫احلسن‬ ‫نلباس‬‫اب‬ ‫ينة‬‫ز‬‫ام‬‫ووقار‬ ‫ينة‬‫بسك‬ ‫ملسجد‬
‫فهيا‬ ‫اص‬‫رت‬‫ام‬‫و‬ ‫امصفوف‬ ‫ية‬‫و‬‫تس‬ ‫ولذكل‬ ،‫امصالة‬ ‫هتظار‬‫ا‬‫و‬.
-2-‫الصالة‬ ‫في‬ ‫الطمأويىت‬:‫امنيب‬ ‫اكن‬‫غظم‬ ‫لك‬ ‫يرجع‬ ‫حىت‬ ‫يطمنئ‬
‫موضؼه‬ ‫ٕىل‬‫ا‬.
-3-‫الصالة‬ ‫في‬ ‫المىث‬ ‫تزكش‬:‫مقوهل‬: {‫يف‬ ‫املوت‬ ‫اذمر‬
،‫صالته‬ ‫حيسن‬ ‫ن‬ٔ‫أ‬ ّ‫حلري‬ ‫صالته‬ ‫يف‬ ‫املوت‬ ‫ذمر‬ ‫ٕذا‬‫ا‬ ‫امرجل‬ ‫ٕن‬‫ا‬‫ف‬ ،‫صالتك‬
‫غريه‬ ‫يصيل‬ ‫هه‬ٔ‫أ‬ ‫يظن‬ ‫ل‬ ‫رجل‬ ‫صالة‬ ّ‫ل‬‫وص‬‫ا‬}.

2. 4-‫معها‬ ‫والتفاعل‬ ‫الصالة‬ ‫أركاس‬ ‫وبقيت‬ ‫المقشوءة‬ ‫اآلياث‬ ‫تذبش‬:
‫ثر‬ٔ‫أ‬‫امت‬‫و‬ ‫ادلمع‬ ‫نتج‬‫في‬ ‫ر‬ّ‫ك‬‫امتف‬ ‫تطيع‬‫يس‬‫ف‬ ٔ‫أ‬‫ر‬‫يق‬ ‫ما‬ ‫مبؼىن‬ ‫ابمؼمل‬ ‫ٕل‬‫ا‬ ‫امتدبر‬ ‫حيصل‬ ‫ول‬
‫تؼاىل‬ ‫هللا‬ ‫قال‬:ً‫ن‬‫ا‬َ‫ي‬ْ ُ‫ُع‬َ‫و‬ ً‫ا‬ّ ُ‫ُص‬ ‫ا‬َ ْ‫هي‬َ‫ل‬َ‫ػ‬ ‫وا‬ُّ‫ر‬َِ‫َي‬ ْ‫م‬َ‫م‬ ْ‫م‬ِِّ‫ّب‬َ‫ر‬ ِ‫ت‬ َ‫َي‬ٓ‫أ‬ِ‫ب‬ ‫وا‬ُ‫ر‬ِّ‫ل‬ُ‫ذ‬ ‫ا‬َ‫ذ‬
ِ
‫ا‬ َ‫ين‬ِ ‫ذ‬‫اذل‬َ‫و‬
[‫قان‬‫ر‬‫امف‬:37].
*‫انًسوز‬ ‫عند‬ ‫بانتسبٍح‬ ‫اٌَات‬ ‫يع‬ ‫انتفاعم‬ ‫انتدبس‬ ‫عهى‬ ‫ٌعٍن‬ ‫يًا‬ ‫و‬
‫انتعوذ‬ ‫بآٌات‬ ‫انًسوز‬ ‫عند‬ ‫انتعوذ‬ ‫و‬ ‫انتسبٍح‬ ‫بآٌات‬..‫وىكرا‬.
*‫وفٍو‬ ‫انفاتحة‬ ‫بعد‬ ‫انتؤيٍن‬ ‫اٌَات‬ ‫يع‬ ‫انتجاوب‬ ‫وين‬،‫عظٍى‬ ‫أجس‬
‫هللا‬ ‫زسول‬ ‫قال‬: {ُ‫و‬ُ‫ٍن‬ِ‫ي‬‫تؤ‬ ‫وافق‬ ‫ن‬َ‫ي‬ ‫فإنو‬ ‫وا‬ُ‫ن‬ِّ‫ي‬‫فؤ‬ ‫اإلياو‬ َ‫ن‬َّ‫ي‬‫أ‬ ‫إذا‬
‫ذنبو‬ ‫ين‬ ‫تقدو‬ ‫يا‬ ‫نو‬ ‫فس‬ُ‫غ‬ ‫انًالئكة‬ ‫تؤيٍن‬} [‫انبخازي‬ ‫زواه‬]‫وكرنك‬ ،
‫فٍقول‬ ،‫حًده‬ ‫نًن‬ ‫هللا‬ ‫سًع‬ ‫قونو‬ ً‫ف‬ ‫اإلياو‬ ‫يع‬ ‫انتجاوب‬
‫انًؤيوو‬:‫أٌضا‬ ‫عظٍى‬ ‫أجس‬ ‫وفٍو‬ ‫انحًد‬ ‫ونك‬ ‫زبنا‬.
-5-‫آيت‬ ً‫ت‬‫آي‬ ‫قشاءته‬ ‫ّع‬‫ط‬‫يق‬ ‫أن‬:‫عْخ‬ ٜٕٗ ‫ٗاىزذثش‬ ٌٖ‫ىيف‬ ٚ‫أدػ‬ ‫ٗرىل‬
ٜ‫اىْج‬‫حشفب‬ ‫حشفب‬ ‫ٍفغشح‬ ٔ‫قشاءر‬ ‫فنبّذ‬ ،.
6-‫بها‬ ‫الصىث‬ ‫وتحسيه‬ ‫القشاءة‬ ‫تشتيل‬:ٚ‫رؼبى‬ ٔ‫ىق٘ى‬:َ‫س‬ََُٗ‫آ‬ْ‫ش‬ُ‫ق‬ْ‫اى‬ ِ‫و‬ِّ‫ر‬
‫ا‬‫ل‬ِٞ‫ر‬ْ‫َش‬‫ر‬[‫اىَضٍو‬:4]ٔ‫ٗىق٘ى‬ ،: {ُ‫اىقشآ‬ ‫ٝضٝذ‬ ِ‫اىحغ‬ ‫اىق٘د‬ ُ‫فا‬ ٌ‫ثأف٘ارن‬ ُ‫اىقشآ‬ ‫صْٝ٘ا‬
‫حغْب‬} [ٌ‫اىحبم‬ ٔ‫أخشج‬].
7-‫صالته‬ ‫في‬ ‫ُجيبه‬‫ي‬ ‫اهلل‬ ‫أن‬ ‫يعلم‬ ‫أن‬:‫قبه‬: {‫قبه‬
‫قبه‬ ‫فارا‬ ،‫عأه‬ ‫ٍب‬ ٛ‫ٗىؼجذ‬ ِٞ‫ّقف‬ ٛ‫ػجذ‬ ِٞ‫ٗث‬ ْٜٞ‫ث‬ ‫اىقلح‬ ‫قغَذ‬ ‫ٗجو‬ ‫ػض‬ ‫هللا‬:‫سة‬ ‫هلل‬ ‫اىحَذ‬
‫هللا‬ ‫قبه‬ َِٞ‫اىؼبى‬:‫قبه‬ ‫فارا‬ ٛ‫ػجذ‬ ّٜ‫حَذ‬:‫هللا‬ ‫قبه‬ ،ٌٞ‫اىشح‬ َِ‫اىشح‬:‫قبه‬ ‫فارا‬ ،ٛ‫ػجذ‬ ّٜ‫ػي‬ ْٚ‫أص‬:‫ٍبى‬‫ل‬
‫هللا‬ ‫قبه‬ ،ِٝ‫اىذ‬ ً٘ٝ:‫قبه‬ ‫فارا‬ ،ٛ‫ػجذ‬ ّٜ‫ّذ‬‫ج‬ٍ:‫قبه‬ ،ِٞ‫ّغزؼ‬ ‫ٗئٝبك‬ ‫ّؼجذ‬ ‫ئٝبك‬:ٛ‫ػجذ‬ ِٞ‫ٗث‬ ْٜٞ‫ث‬ ‫ٕزا‬
‫قبه‬ ‫فارا‬ ،‫عأه‬ ‫ٍب‬ ٛ‫ٗىؼجذ‬:ٌٖٞ‫ػي‬ ‫اىَغن٘ة‬ ‫غٞش‬ ٌٖٞ‫ػي‬ ‫أّؼَذ‬ ِٝ‫اىز‬ ‫فشاه‬ ،ٌٞ‫اىَغزق‬ ‫اىقشاه‬ ‫ئٕذّب‬

3. ‫هللا‬ ‫قبه‬ ،ِٞ‫اىنبى‬ ‫ٗال‬:‫عأه‬ ‫ٍب‬ ٛ‫ٗىؼجذ‬ ٛ‫ىؼجذ‬ ‫ٕزا‬}.
8-‫ٗا‬ ‫عزشح‬ ٚ‫ئى‬ ‫اىقلح‬‫ٍْٖب‬ ّ٘‫ىذ‬:‫ثبىغزشح‬ ً‫االٕزَب‬ ‫اىقلح‬ ٜ‫ف‬ ‫اىخؾ٘ع‬ ‫ىزحقٞو‬ ‫اىَفٞذح‬ ‫ا١ٍ٘س‬ ٍِ
‫ٍْٖب‬ ‫ف٘ائذ‬ ‫اىغزشح‬ ٍِ ّ٘‫ٗىيذ‬ ،‫ئىٖٞب‬ ‫ٗاىقلح‬:
*ٔ‫ثقشث‬ ‫ٝجزبص‬ ٍِ ‫ٍْغ‬ ٗ ،ٓ‫ٗساء‬ ‫ػَب‬ ‫اىجقش‬ ‫مف‬...‫٣فغبد‬ ‫اىزؼشك‬ ٗ‫أ‬ ‫اىَشٗس‬ ٍِ ُ‫اىؾٞطب‬ ‫ٍْغ‬ ٗ
ً‫ٗاىغل‬ ‫اىقلح‬ ٔٞ‫ػي‬ ‫قبه‬ ‫اىقلح‬: {‫ع‬ ٚ‫ئى‬ ٌ‫أحذم‬ ٚ‫في‬ ‫ئرا‬ُ‫اىؾٞطب‬ ‫ٝقطغ‬ ‫ال‬ ٚ‫حز‬ ‫ٍْٖب‬ ُ‫فيٞذ‬ ‫زشح‬
ٔ‫فلر‬ ٔٞ‫ػي‬} [‫داٗد‬ ٘‫أث‬ ٓ‫سٗا‬].
9-‫ّذس‬‫ق‬‫اى‬ ٚ‫ػي‬ ٙ‫اىٞغش‬ ٚ‫ػي‬ َْٚٞ‫اى‬ ‫ٗمغ‬:ٜ‫اىْج‬ ُ‫مب‬ٚ‫ػي‬ َْٚٞ‫اى‬ ٓ‫ٝذ‬ ‫ٗمغ‬ ‫اىقلح‬ ٜ‫ف‬ ً‫قب‬ ‫ئرا‬
ٍِ ‫أٍْغ‬ ٕ٘ٗ ‫اىزىٞو‬ ‫اىغبئو‬ ‫ففخ‬ ‫أّٖب‬ ‫اىٖٞئخ‬ ٓ‫ٕز‬ ٜ‫ف‬ ‫اىحنَخ‬ ٗ ، ‫اىقذس‬ ٚ‫ػي‬ ‫ٝنؼَٖب‬ ُ‫مب‬ ٗ ٙ‫اىٞغش‬
٘‫اىخؾ‬ ٚ‫ئى‬ ‫ٗأقشة‬ ‫اىؼجش‬‫ع‬.
10-‫اىغج٘د‬ ‫ٍ٘مغ‬ ٚ‫ئى‬ ‫اىْظش‬:‫هللا‬ ‫سع٘ه‬ ُ‫أ‬ ‫ػبئؾخ‬ ِ‫ػ‬ ‫ٗسد‬ ‫ىَب‬ٍٚ‫س‬ ٗ ٔ‫سأع‬ ‫هأهأ‬ ٚ‫في‬ ‫ئرا‬
‫فح‬ ‫مَب‬ ‫ٝحشمٖب‬ ٕ٘ٗ ‫اىَؾٞشح‬ ٔ‫أفجؼ‬ ٚ‫ئى‬ ‫ْٝظش‬ ّٔ‫فا‬ ‫ىيزؾٖذ‬ ‫جيظ‬ ‫ئرا‬ ‫أٍب‬ ،‫ا١سك‬ ٘‫ّح‬ ٓ‫ثجقش‬
ْٔ‫ػ‬.
11-‫اىغجبثخ‬ ‫رحشٝل‬:ٜ‫اىْج‬ ‫قبه‬: {‫اىحذٝذ‬ ٍِ ُ‫اىؾٞطب‬ ٚ‫ػي‬ ‫أؽذ‬ ٜٖ‫ى‬}‫ش‬ّ‫م‬‫رز‬ ‫ثبىغجبثخ‬ ‫ا٣ؽبسح‬ ٗ ،
‫ث٘حذاّٞخ‬ ‫اىؼجذ‬ٍْٔ ‫ثبهلل‬ ‫ّؼ٘ر‬ ُ‫اىؾٞطب‬ ٕٔ‫ٝنش‬ ‫ؽٜء‬ ٌ‫أػظ‬ ‫ٕٗزا‬ ‫اىؼجبدح‬ ٜ‫ف‬ ‫ٗا٣خلؿ‬ ٚ‫رؼبى‬ ‫هللا‬.
12-‫اىقلح‬ ٜ‫ف‬ ‫ٗا١دػٞخ‬ ‫ٗا١رمبس‬ ‫ٗاٟٝبد‬ ‫اىغ٘س‬ ٜ‫ف‬ ‫اىزْ٘ٝغ‬:،ّٜ‫اىَؼب‬ ‫ثزجذد‬ ٜ‫اىَقي‬ ‫ُؾؼش‬ٝ ‫ٕٗزا‬
‫اىخؾ٘ع‬ ٜ‫ف‬ ‫ٗأمَو‬ ‫خ‬ّْ‫اىغ‬ ٍِ ‫فبىزْ٘ٝغ‬ ‫ٗا١رمبس‬ ‫ى٠ٝبد‬ ‫اىَزؼذدح‬ ٍِٞ‫اىَنب‬ ‫ٗسٗد‬ ٓ‫ٗٝفٞذ‬.
13-ٔ‫ثَ٘مؼ‬ ّ‫ش‬ٍ ‫ئرا‬ ‫اىزلٗح‬ ‫ثغج٘د‬ ٜ‫ٝأر‬ ُ‫أ‬:ٚ‫رؼبى‬ ‫قبه‬:ٌُُْٕ‫ذ‬ِٝ‫ض‬ََٝٗ َُُ٘‫ن‬ْ‫ج‬َٝ ُِ‫ب‬َ‫ق‬ْ‫ر‬َ٢ِ‫ى‬ َُُّٗ‫ش‬ِ‫خ‬ََٝٗ
‫ا‬‫ب‬‫٘ػ‬ُ‫ؾ‬ُ‫خ‬[‫ا٣عشاء‬:901]ٚ‫رؼبى‬ ‫ٗقبه‬ ،:‫ا‬‫ب‬ِّٞ‫ن‬ُ‫ث‬َٗ ‫ا‬‫ا‬‫َّذ‬‫ج‬ُ‫ع‬ ‫ٗا‬ُّ‫َش‬‫خ‬ ََِْ‫َّح‬‫ش‬‫اى‬ ُ‫بد‬َٝ‫آ‬ ٌَِْْٖٞ‫ي‬َ‫ػ‬ َٚ‫ي‬ْ‫ز‬ُ‫ر‬ ‫ا‬َ‫ر‬ِ‫ئ‬
[ٌٝ‫ٍش‬:85]‫هللا‬ ‫سع٘ه‬ ‫قبه‬ ،: {‫ئ‬‫ٝق٘ه‬ ،ٜ‫ٝجن‬ ُ‫اىؾٞطب‬ ‫اػزضه‬ ،‫فغجذ‬ ‫اىغجذح‬ ً‫آد‬ ِ‫اث‬ ‫قشأ‬ ‫را‬:‫ٝب‬
‫اىْبس‬ ٜ‫في‬ ‫فأثٞذ‬ ‫ثبىغج٘د‬ ‫ٗأٍشد‬ ،‫اىجْخ‬ ٔ‫في‬ ‫فغجذ‬ ‫ثبىغج٘د‬ ً‫آد‬ ِ‫اث‬ ‫أٍش‬ ،ٜ‫ٗٝي‬}[ٌ‫ٍغي‬ ٓ‫سٗا‬].
14-ُ‫اىؾٞطب‬ ٍِ ‫ثبهلل‬ ‫االعزؼبرح‬:‫ٝزٕت‬ ٜ‫م‬ ٜ‫ىيَقي‬ ‫ثبى٘ع٘عخ‬ ٍٔ‫قٞب‬ ٔ‫ػذاٗر‬ ٍِٗ ‫ىْب‬ ٗ‫ػذ‬ ُ‫اىؾٞطب‬
‫فل‬ ٔٞ‫ػي‬ ‫ِّظ‬‫ج‬‫ٗٝي‬ ٔ‫خؾ٘ػ‬ٔ‫ر‬.،ٚ‫رؼبى‬ ‫هللا‬ ٚ‫ئى‬ ‫اىغٞش‬ ‫اىؼجذ‬ ‫أساد‬ ‫ميَب‬ ،‫اىطشٝق‬ ‫قبهغ‬ ‫ثَْضىخ‬ ُ‫اىؾٞطب‬ ٗ
‫ال‬ ٗ ‫اىقلح‬ ٗ ‫اىزمش‬ ٍِ ٔٞ‫ف‬ ٕ٘‫ٍب‬ ً‫ٗٝلص‬ ،‫ٝقجش‬ ٗ ‫ٝضجذ‬ ُ‫أ‬ ‫ىيؼجذ‬ ٜ‫فْٞجغ‬ ،ٔٞ‫ػي‬ ‫اىطشٝق‬ ‫قطغ‬ ‫أساد‬
ُ‫اىؾٞطب‬ ‫مٞذ‬ ْٔ‫ػ‬ ‫ْٝقشف‬ ‫رىل‬ ‫ثَلصٍخ‬ ّٔ‫فا‬ ‫ٝنجش‬:‫ا‬‫ب‬‫ٞف‬ِ‫ؼ‬َ‫م‬ َُ‫ب‬َ‫م‬ ُِ‫ب‬َ‫ط‬َّْٞ‫ؾ‬‫اى‬ َ‫ذ‬َْٞ‫م‬ َُِّ‫ئ‬[‫اىْغبء‬:67].
15-ٌٖ‫فلر‬ ٜ‫ف‬ ‫اىغيف‬ ‫حبه‬ ٜ‫ف‬ ‫اىزأٍو‬:‫هبىت‬ ٜ‫أث‬ ِ‫ث‬ ٜ‫ػي‬ ُ‫مب‬ٗ ‫ٝزضىضه‬ ‫اىقلح‬ ‫حنشد‬ ‫ئرا‬
ٔ‫ى‬ ‫فقٞو‬ ،ٖٔ‫ٗج‬ ُ٘‫ٝزي‬:‫فٞق٘ه‬ ‫ىل؟‬ ‫ٍب‬:‫ٗا١سك‬ ‫اىغَ٘اد‬ ٚ‫ػي‬ ‫هللا‬ ‫ػشمٖب‬ ‫أٍبّخ‬ ‫ٗقذ‬ ‫ٗهللا‬ ‫جبء‬

4. ‫ٖب‬ُ‫ز‬‫حَي‬ ٗ ‫ٍْٖب‬ ِ‫أؽفق‬ ٗ ‫ٝحَيْٖب‬ ُ‫أ‬ ِٞ‫فأث‬ ‫ٗاىججبه‬.‫اىذٍ٘ع‬ ‫رْقطغ‬ ٌ‫ى‬ ٚ‫في‬ ‫ئرا‬ ٜ‫اىزْ٘خ‬ ‫عؼٞذ‬ ُ‫مب‬ ٗ
ٔ‫ىحٞز‬ ٚ‫ػي‬ ٔٝ‫خذ‬ ٍِ.
16-‫اىقلح‬ ٜ‫ف‬ ‫اىخؾ٘ع‬ ‫ٍضاٝب‬ ‫ٍؼشفخ‬:ٔ‫ق٘ى‬ ‫ٍْٖٗب‬: {‫فلح‬ ٓ‫رحنش‬ ٌ‫ٍغي‬ ‫اٍشٛء‬ ٍِ ‫ٍب‬
‫رإد‬ ٌ‫ى‬ ‫ٍب‬ ‫اىزّ٘ة‬ ٍِ ‫قجيٖب‬ ‫ىَب‬ ‫مفبسح‬ ‫مبّذ‬ ‫ئال‬ ،‫سم٘ػٖب‬ ٗ ‫خؾ٘ػٖب‬ ٗ ‫ٗم٘ءٕب‬ ِ‫فٞحغ‬ ‫ٍنز٘ثخ‬
ٔ‫مي‬ ‫اىذٕش‬ ‫رىل‬ ٗ ،‫مجٞشح‬} [ٌ‫ٍغي‬ ٓ‫سٗا‬].
17-‫اىغج٘د‬ ٜ‫ف‬ ‫ٗخق٘فب‬ ‫اىقلح‬ ٜ‫ف‬ ٔ‫ٍ٘امؼ‬ ٜ‫ف‬ ‫ثبىذػبء‬ ‫االجزٖبد‬:ٚ‫رؼبى‬ ‫قبه‬:ٌُْ‫ن‬َّ‫ث‬َ‫س‬ ْ‫ُ٘ا‬‫ػ‬ْ‫د‬‫ا‬
‫ا‬‫خ‬َْٞ‫ف‬ُ‫خ‬َٗ ‫ا‬‫ب‬‫ػ‬ُّ‫ش‬َ‫ن‬َ‫ر‬[‫ا١ػشاف‬:88]ٌٝ‫اىنش‬ ‫ّجْٞب‬ ‫ٗقبه‬ ،: {‫عبجذ‬ ٕ٘ٗ ٔ‫سث‬ ٍِ ‫اىؼجذ‬ ُ٘‫ٝن‬ ‫ٍب‬ ‫أقشة‬
‫اىذػبء‬ ‫فأمضشٗا‬} [ٌ‫ٍغي‬ ٓ‫سٗا‬].
18-‫اىقلح‬ ‫ثؼذ‬ ‫اى٘اسدح‬ ‫ا١رمبس‬:ٍِ ‫حقو‬ ‫ٍٗب‬ ‫اىقيت‬ ٜ‫ف‬ ‫اىخؾ٘ع‬ ‫أصش‬ ‫رضجٞذ‬ ٚ‫ػي‬ ِٞ‫ٝؼ‬ ‫ٍَب‬ ّٔ‫فا‬
‫اىقلح‬ ‫ثشمخ‬.
ً‫ا‬‫ثاني‬:‫صفوه‬ ‫ِّر‬‫ذ‬‫وتك‬ ‫الخشوع‬ ‫عن‬ ‫تصرف‬ ‫التي‬ ‫والشواغل‬ ‫الموانع‬ ‫دفع‬:
19-ُ‫اىَنب‬ ٍِ ٜ‫اىَقي‬ ‫ٝؾغو‬ ‫ٍب‬ ‫ئصاىخ‬:‫أّظ‬ ِ‫ػ‬‫قبه‬:ً‫شا‬ِ‫ق‬ ُ‫مب‬(‫ص٘ة‬ ‫ٗقٞو‬ ‫ّقؼ‬ ٔٞ‫ف‬ ‫عزش‬
ُّ٘‫ٍي‬)ٜ‫اىْج‬ ‫ىٖب‬ ‫فقبه‬ ،‫ثٞزٖب‬ ‫جبّت‬ ٔ‫ث‬ ‫عزشد‬ ‫ىؼبئؾخ‬: {ٜ‫أٍٞط‬-ٜ‫أصٝي‬-‫رضاه‬ ‫ال‬ ّٔ‫فا‬ ْٜ‫ػ‬
ٜ‫فلر‬ ٜ‫ف‬ ٜ‫ى‬ ‫رؼشك‬ ٓ‫رقبٗٝش‬} [ٛ‫اىجخبس‬ ٓ‫سٗا‬].
20-‫ّق٘ػ‬ ٔٞ‫ف‬ ‫ص٘ة‬ ٜ‫ف‬ ٜ‫ٝقي‬ ‫ال‬ ُ‫أ‬ٜ‫اىَقي‬ ‫رؾغو‬ ‫رقبٗٝش‬ ٗ‫أ‬ ُ‫أى٘ا‬ ٗ‫أ‬ ‫مزبثبد‬ ٗ‫أ‬:‫ػبئؾخ‬ ِ‫فؼ‬
‫قبىذ‬ ‫ػْٖب‬ ‫هللا‬ ٜ‫سم‬:‫هللا‬ ٜ‫اىْج‬ ً‫قب‬ً‫أػل‬ ‫راد‬ ‫خَٞقخ‬ ٜ‫ف‬ ٜ‫ٝقي‬-‫ّغ‬‫ث‬‫ٍٗش‬ ‫ٍخطو‬ ‫مغبء‬ ٕ٘ٗ-
‫قبه‬ ٔ‫فلر‬ ٚ‫قن‬ ‫فيَب‬ ‫ػيَٖب‬ ٚ‫ئى‬ ‫فْظش‬: {‫أث‬ ٚ‫ئى‬ ‫اىخَٞقخ‬ ٓ‫ثٖز‬ ‫ارٕج٘ا‬ّٜ٘‫أر‬ ٗ ‫حزٝفخ‬ ِ‫ث‬ ٌٖ‫ج‬ ٜ
ّّٔٞ‫ثأّججب‬-ً‫أػل‬ ‫ٗال‬ ‫رطشٝض‬ ‫ٗال‬ ‫رخطٞو‬ ٔٞ‫ف‬ ‫ىٞظ‬ ‫مغبء‬ ٜٕٗ-ٜ‫فلر‬ ٜ‫ف‬ ‫آّفب‬ ْٜ‫أىٖز‬ ‫فاّٖب‬ ،} [ٓ‫سٗا‬
ٌ‫ٍغي‬].
21-ٖٔٞ‫ٝؾز‬ ً‫هؼب‬ ٔ‫ٗثحنشر‬ ٜ‫ٝقي‬ ‫ال‬ ُ‫أ‬:‫قبه‬: {ً‫هؼب‬ ‫ثحنشح‬ ‫فلح‬ ‫ال‬} [ٌ‫ٍغي‬ ٓ‫سٗا‬].
22-‫حبقت‬ ٗ‫أ‬ ِ‫حبق‬ ٕ٘ٗ ٜ‫ٝقي‬ ‫ال‬ ُ‫أ‬:‫اىؾخـ‬ ٜ‫ٝقي‬ ُ‫أ‬ ‫اىخؾ٘ع‬ ٜ‫ْٝبف‬ ‫ٍَب‬ ُ‫أ‬ ّ‫ل‬‫الؽ‬ٓ‫حقش‬ ‫ٗقذ‬
‫هللا‬ ‫سع٘ه‬ ّٖٚ ‫ٗىزىل‬ ،‫اىغبئو‬ ٗ‫أ‬ ‫اىج٘ه‬ِ‫حبق‬ ٕ٘ ٗ ‫اىشجو‬ ٜ‫ٝقي‬ ُ‫أ‬:،‫اىج٘ه‬ ‫اىحبثظ‬ ٛ‫أ‬
‫أٗحبقت‬:ٌ‫ٗعي‬ ٔٞ‫ػي‬ ‫هللا‬ ٚ‫افي‬ ‫قبه‬ ،‫ىيغبئو‬ ‫اىحبثظ‬ ٕ٘ ٗ: {‫ه‬ ‫ثحنشح‬ ‫فلح‬ ‫ال‬ٔ‫ٝذافؼ‬ ٕ٘ٗ ‫ٗال‬ ً‫ؼب‬

5. ُ‫ا١خجضب‬} [ٌ‫ٍغي‬ ‫فحٞح‬]‫ثبىخؾ٘ع‬ ‫رزٕت‬ ‫سٝت‬ ‫ثل‬ ‫اىَذافؼخ‬ ٓ‫ٕٗز‬ ،.‫ٍذافؼخ‬ ‫أٝنب‬ ٌ‫اىحن‬ ‫ٕزا‬ ‫ٗٝؾَو‬
‫اىشٝح‬.
23-‫ؼبط‬ّْ‫اى‬ ٔ‫غيج‬ ‫ٗقذ‬ ٜ‫ٝقي‬ ‫ال‬ ُ‫أ‬:‫هللا‬ ‫سع٘ه‬ ‫قبه‬ ،‫قبه‬ ‫ٍبىل‬ ِ‫ث‬ ‫أّظ‬ ِ‫ػ‬: {ٜ‫ف‬ ٌ‫أحذم‬ ‫ّؼظ‬ ‫ئرا‬
‫ٝق٘ه‬ ‫ٍب‬ ٌ‫ٝؼي‬ ٚ‫حز‬ ٌْٞ‫في‬ ‫اىقلح‬} [ٛ‫اىجخبس‬ ٓ‫سٗا‬].
24-ٌ‫اىْبئ‬ ٗ‫أ‬ ‫اىَزحذس‬ ‫خيف‬ ٜ‫ٝقي‬ ‫ال‬ ُ‫أ‬:ُ١ٜ‫اىْج‬‫فقبه‬ ‫رىل‬ ِ‫ػ‬ ّٖٚ: {ٌ‫اىْبئ‬ ‫خيف‬ ‫رقي٘ا‬ ‫ال‬
‫اىَزحذس‬ ‫ٗال‬}ٔ‫فلر‬ ِ‫ػ‬ ٜ‫اىَقي‬ ‫ٗٝؾغو‬ ،ٔ‫ثحذٝض‬ ٜٖ‫ٝي‬ ‫اىَزحذس‬ ُ١.ٝ ‫قذ‬ ٌ‫ٗاىْبئ‬ٜٖ‫ٝي‬ ‫ٍب‬ ٍْٔ ٗ‫جذ‬
ٔ‫فلر‬ ِ‫ػ‬ ٜ‫اىَقي‬.ٌ‫أػي‬ ‫ٗهللا‬ ٌ‫اىْبئ‬ ‫خيف‬ ‫اىقلح‬ ٓ‫نش‬ُ‫ر‬ ‫فل‬ ‫رىل‬ ٍُِ‫أ‬ ‫فارا‬.
25-ٚ‫اىحق‬ ‫ثزغ٘ٝخ‬ ‫االّؾغبه‬ ً‫ػذ‬:‫هللا‬ ٜ‫سم‬ ‫ٍؼٞقٞت‬ ِ‫ػ‬ ٚ‫رؼبى‬ ‫هللا‬ َٔ‫سح‬ ٛ‫اىجخبس‬ ٙٗ‫س‬
ْٔ‫ػ‬: {ٜ‫اىْج‬ ُ‫أ‬‫قبه‬ ‫ٝغجذ‬ ‫حٞش‬ ‫اىزشاة‬ ٛ٘‫ٝغ‬ ‫اىشجو‬ ٜ‫ف‬ ‫قبه‬:‫ف٘احذح‬ ‫فبػل‬ ‫مْذ‬ ُ‫ئ‬}‫ٗاىؼيخ‬
‫ٝنض‬ ‫ٗىئل‬ ‫اىخؾ٘ع‬ ٚ‫ػي‬ ‫اىَحبفظخ‬ ‫؛‬ ْٜٖ‫اى‬ ‫ٕزا‬ ٜ‫ف‬‫اىقلح‬ ٜ‫ف‬ ‫اىؼَو‬ ‫ش‬.ٓ‫عج٘د‬ ‫ٍ٘مغ‬ ُ‫مب‬ ‫ئرا‬ ٚ‫ٗى‬َ١‫ٗا‬
‫اىقلح‬ ٜ‫ف‬ ‫اىذخ٘ه‬ ‫قجو‬ ٓ٘‫فيٞغ‬ ‫رغ٘ٝخ‬ ٚ‫ئى‬ ‫ٝحزبط‬.
26-ِٝ‫اٟخش‬ ٚ‫ػي‬ ‫ثبىقشاءح‬ ‫اىزؾ٘ٝؼ‬ ً‫ػذ‬:‫هللا‬ ‫سع٘ه‬ ‫قبه‬: {ِٝ‫ٝإر‬ ‫فل‬ ،ٔ‫سث‬ ‫ٍْبط‬ ٌ‫مين‬ ُ‫ئ‬ ‫أال‬
‫اىقشاءح‬ ٜ‫ف‬ ‫ثؼل‬ ٚ‫ػي‬ ٌ‫ثؼنن‬ ‫ٝشفغ‬ ‫ٗال‬ ،‫ثؼنب‬ ٌ‫ثؼنن‬}‫قبه‬ ٗ‫أ‬(‫اىقلح‬ ٜ‫ف‬[ )‫داٗد‬ ٘‫أث‬ ٓ‫سٗا‬].
27-‫اىقل‬ ٜ‫ف‬ ‫االىزفبد‬ ‫رشك‬‫ح‬:‫رس‬ ٜ‫أث‬ ‫ىحذٝش‬‫قبه‬:‫هللا‬ ‫سع٘ه‬ ‫قبه‬: {‫ٗجو‬ ‫ػض‬ ‫هللا‬ ‫ٝضاه‬ ‫ال‬
ْٔ‫ػ‬ ‫اّقشف‬ ‫اىزفذ‬ ‫فارا‬ ،‫ٝيزفذ‬ ٌ‫ى‬ ‫ٍب‬ ٔ‫فلر‬ ٜ‫ف‬ ٕ٘ٗ ‫اىؼجذ‬ ٚ‫ػي‬ ‫ٍقجل‬}‫هللا‬ ‫سع٘ه‬ ‫عئو‬ ‫ٗقذ‬ِ‫ػ‬
‫فقبه‬ ‫اىقلح‬ ٜ‫ف‬ ‫االىزفبد‬: {‫اىؼجذ‬ ‫فلح‬ ٍِ ُ‫اىؾٞطب‬ ٔ‫ٝخزيغ‬ ‫اخزلط‬} [ٛ‫اىجخبس‬ ٓ‫سٗا‬].
28-‫اىغَبء‬ ٚ‫ئى‬ ‫اىجقش‬ ‫سفغ‬ ً‫ػذ‬:ٔ‫ق٘ى‬ ٜ‫ف‬ ٔ‫فؼي‬ ٚ‫ػي‬ ‫ٗاى٘ػٞذ‬ ‫رىل‬ ِ‫ػ‬ ْٜٖ‫اى‬ ‫ٗسد‬ ‫ٗقذ‬: {‫ئرا‬
‫اىغَبء‬ ٚ‫ئى‬ ٓ‫ثقش‬ ‫ٝشفغ‬ ‫فل‬ ‫اىقلح‬ ٜ‫ف‬ ٌ‫أحذم‬ ُ‫مب‬} [‫أحَذ‬ ٓ‫سٗا‬]ٗ ٔٞ‫ػي‬ ‫هللا‬ ٚ‫في‬ ٜ‫اىْج‬ ّٜٖ ‫ٗاؽزذ‬ ،
‫قبه‬ ٚ‫حز‬ ‫رىل‬ ِ‫ػ‬ ٌ‫عي‬: {ٌٕ‫أثقبس‬ ِ‫ىزخطف‬ ٗ‫أ‬ ‫رىل‬ ِ‫ػ‬ ِّٖ‫ىْٞز‬} [ٛ‫اىجخبس‬ ٓ‫سٗا‬].
29-‫اىقلح‬ ٜ‫ف‬ ٍٔ‫أٍب‬ ‫ٝجقق‬ ‫ال‬ ُ‫أ‬:ٔ‫ىق٘ى‬ ‫هللا‬ ‫ٍغ‬ ‫ٗا١دة‬ ‫اىقلح‬ ٜ‫ف‬ ‫اىخؾ٘ع‬ ٜ‫ْٝبف‬ ‫ٍَب‬ ّٔ١
: {ٚ‫في‬ ‫ئرا‬ ٖٔ‫ٗج‬ ‫و‬َ‫ج‬ِ‫ق‬ ‫هللا‬ ُ‫فا‬ ٖٔ‫ٗج‬ ‫و‬َ‫ج‬ِ‫ق‬ ‫ٝجقق‬ ‫فل‬ ٜ‫ٝقي‬ ٌ‫أحذم‬ ُ‫مب‬ ‫ئرا‬} [ٛ‫اىجخبس‬ ٓ‫سٗا‬].
30-‫اىقلح‬ ٜ‫ف‬ ‫اىزضبؤة‬ ‫ٍجبٕذح‬:‫هللا‬ ‫سع٘ه‬ ‫قبه‬: {‫ٍب‬ ٌِ‫فيٞنظ‬ ‫اىقلح‬ ٜ‫ف‬ ٌ‫ُم‬‫ذ‬‫أح‬ ‫ة‬َ‫ء‬‫رضب‬ ‫ئرا‬
‫ٝذخو‬ ُ‫اىؾٞطب‬ ُ‫فا‬ ‫اعزطبع‬} [ٌ‫ٍغي‬ ٓ‫سٗا‬].
31-‫اىقلح‬ ٜ‫ف‬ ‫االخزقبس‬ ً‫ػذ‬:‫قبه‬ ‫ٕشٝشح‬ ٜ‫أث‬ ِ‫ػ‬: {‫هللا‬ ‫سع٘ه‬ ّٖٜٚ‫ف‬ ‫االخزقبس‬ ِ‫ػ‬
‫اىقلح‬}‫اىخقش‬ ٚ‫ػي‬ ٔٝ‫ٝذ‬ ‫ٝنغ‬ ُ‫أ‬ ٕ٘ ‫ٗاالخزقبس‬.

6. 32-‫اىقلح‬ ٜ‫ف‬ ‫اىغذه‬ ‫رشك‬:‫هللا‬ ‫سع٘ه‬ ُ‫أ‬ ‫ٗسد‬ ‫ىَب‬: {ٜ‫ٝغط‬ ُ‫ٗأ‬ ‫اىقلح‬ ٜ‫ف‬ ‫اىغذه‬ ِ‫ػ‬ ّٖٚ
ٓ‫فب‬ ‫اىشجو‬} [‫داٗد‬ ٘‫أث‬ ٓ‫سٗا‬]‫ا١سك‬ ‫ٝقٞت‬ ٚ‫حز‬ ‫اىض٘ة‬ ‫ئسعبه‬ ‫؛‬ ‫ٗاىغذه‬.
33-ٌ‫ثبىجٖبئ‬ ٔ‫اىزؾج‬ ‫رشك‬:‫هللا‬ ‫سع٘ه‬ ّٖٚ ‫فقذ‬‫صلس‬ ِ‫ػ‬ ‫اىقلح‬ ٜ‫ف‬:‫ٗافزشاػ‬ ‫اىغشاة‬ ‫ّقش‬ ِ‫ػ‬
‫اىجؼٞش‬ ُ‫ٗئثطب‬ ،‫اىجؼٞش‬ ُ‫ماٝطب‬ ‫اى٘احذ‬ ً‫اىَقب‬ ‫اىشجو‬ ِ‫ٝ٘ه‬ ُ‫ٗأ‬ ‫اىغجغ‬:ٍِ ‫ٍؼيٍ٘ب‬ ‫ٍنبّب‬ ‫اىشجو‬ ‫ٝأىف‬
ْٔ‫فٞ٘ه‬ ٔ‫ٍْبخ‬ ‫ُغٞش‬ٝ ‫ال‬ ‫مبىجؼٞش‬ ٔٞ‫ف‬ ٜ‫ٝقي‬ ٔ‫ث‬ ‫ٍخق٘فب‬ ‫اىَغجذ‬.
َ‫اى‬ ‫ٗا١عجبة‬ ‫ىزحقٞيٖب‬ ‫ىيخؾ٘ع‬ ‫اىجبىجخ‬ ‫ا١عجبة‬ ٍِ ٓ‫رمش‬ ‫رٞغش‬ ‫ٍب‬ ‫ٕزا‬‫ىزلفٖٞب‬ ْٔ‫ػ‬ ‫ؾغيخ‬.
‫ٍحَذ‬ ‫ّجْٞب‬ ٚ‫ػي‬ ً‫اىغل‬ ٗ ‫اىقلح‬ ٗ ‫هلل‬ ‫ٗاىحَذ‬.