Memoria rede museistica 2012 (1)

ÍNDICE
LIMIAR
1. MODELO DE XESTIÓN
2. PROGRAMAS
2.1. PROGRAMA ARQUITECTÓNICO
2.2. PROGRAMA COLECCIÓNS
2.3. ACCIÓN CULTURAL
2.3.1. Concertos:
2.3.2. Revistas Orais:
2.3.3. Cine
2.3.4. Artes Escénicas
2.3.5. Exposicións
2.3.6. Xornadas e Conferencias
2.3.7. Museoloxía Social
2.3.8. Efemérides
2.4. DIDÁCTICA
2.4.1. Actividades escolares
2.4.2. Actividades e obradoiros extraescolares
2.4.3. Actividades e obradoiros de verán
2.4.4. Actividades e obradoiros de nadal
2.4.5. Obradoiros complementarios das
exposicións

2.4.6. Programa exclusivo do Museo de
Etnográfico de San Paio
2.4.7. Programa exclusivo do Museo Provincial
do Mar
2.4.8. Programa exclusivo do Museo Pazo de Tor
2.5. PROGRAMA ECONÓMICO
2.6. PLAN ESTRATÉXICO DA REDE MUSEÍSTICA
PROVINCIAL
2.7. PERSOAL
2.8. CONSERVACIÓN
2.9. DOCUMENTACIÓN E INVESTIGACIÓN
3. ESTADÍSTICAS ANUAIS 2012

LIMIAR
O 2012 é o ano de revisión, de rexeneración e de novas expectativas. Constitúe un
puntode inflexiónconrespectoáorganizacióne xestióndosprincipais activos que conforman
a Rede Museística Provincial. A gravidade do novo escenario económico fixo que nos
detivéramos a pensar se realmente camiñábamos todos na dirección correcta e, o máis
importante, se camiñábamos todos xuntos nesa mesma dirección.
Despoisde facerexame de conciencia, chegamos á conclusión de que necesitábamos
dar un novo golpe de temón na nosa traxectoria e reunificar esforzos para recuperar o noso
papel como principal activo dinamizador socio-cultural da provincia.
O 2012 é o momento de dar un paso ó frente e asumir a responsabilidade que nos
corresponde comodinamizadoresculturales da provincia, logo de tres anos afastada da toma
de decisións do MPL. Desde este ano comezará a funcionar unha nova infraestructura
funcional cunnovoorganigramade persoal,aprobadopoloPlenodaDeputaciónprovincial, no
que se reforzao papel da Xerenciaasumiráa responsabilidade da Rede Museística Provincial,
co obxectivo de conquerir unha optimización dos recursos dispoñibles, tanto materiais e
económicos como humanos. Establecemos unha refedifinición de tódolos departamentos,
aplicando criterios de racionalidade e operatividade.
Buscamos un novo achegamento á sociedade, facéndoos partícipes dunha
programaciónestable e sostible,revalorizandoopapel esencial dodepartamento de didáctica
e do seu persoal, clave de bóveda desta nova infraestrutura.
QueremosrecuperarnoMuseoProvincial afilosofíadamuseoloxía social que fixo dos
outros tres museos da provincia un referente a nivel nacional. Para iso hai que manter un
contacto permanente coasociedade parapoderpercibirassúas necesidades, algo totalmente
imprescindible nun tempo de cambios constantes, condicionado por unha total perda de
confianza da cidadanía no sistema.
A Rede Museística debe converterse nun núcleo de sinerxias culturais, nun punto de
encontro activo para a participación cidadá. Temos que abrir as portas, ir creando lazos de
confianza coa xente se queremos xerar ese sentimento de pertenza necesario para construír
unha identidade cultural común, sempre traballando desde o local ó global (concepto de
glocalidade).
Neste novociclovanxogar unpapel decisivo as TIC’s, como ferramenta para traspasar
os muros dos propios museos e superar as limitacións impostas polos paradigmas
museolóxicos tradicionais. Vamos profundizar aínda máis no uso das novas tecnoloxías e das
redes sociais como medio esencial para achegar o museo a novos usuarios, facilitar a súa
implicación activa e lograr a súa participación directa nos proxectos da Rede Museística,
establecendo un diálogo permanente con eles.

Asimesmo, a publicación de contidos en internet constitúe unha manifestación do
código de transparencia que se aplicará a tódolos actos administrativos de xestión desta
institución.
O plan estratéxico deseñado para o periodo 2011-2014 define as súas liñas de
actuación na recuperación daquelas estratexias do pasado, que se abandonaron nalgún
momento, pero que marcaron o camiño correcto cara ós obxectivos que ahora queremos
acadar. Esta Xerencia retoma as rendas desta vía cunha nova mirada, co obxectivo final de
ofrecer ós nosos usuarios un servizo de máxima calidade.

1. MODELO DE XESTIÓN
A Rede Museística Provincial, foi constituída oficialmente no mes de xuño do ano
2006, aglutina os catro Museos actualmente dependentes da Deputación Provincial de Lugo:
MPL, Narla, Tor e Mar.
Mediante o achegamentoaopúblico,diálogocoas distintas realidades, facendo que a
institución que xestionamos se reinvente continuamente. Defendemos unha estrutura de
xestiónautónoma,profesional e participativa, que permita un desenvolvemento máis sólido
da Rede Museística, facendo dos nosos museos lugares máis próximos a todos os cidadáns,
xerando,deste xeito, novascondiciónsparaa distribucióndacultura e accesibilidade ao noso
patrimonio.
Traballamos con diñeiro público e non podemos restrinxir o acceso á cultura, así a todo,
debemosamplialo, acrecentando a capacidade da Rede de museos como espazo educativo e
de investigación. Debemos abrirnos a novos públicos, crear redes de traballo con outras
instituciónse axentesculturais, artísticose sociaisdonosoámbito, nun entorno que debe ser
totalmente descentralizado. O reto é lograr estender os efectos da nosa acción cultural ao
maior número de públicos, sen por iso rebaixar o rigor e a calidade que deben marcar as
características dasactividades.Nonexiste ungran público maioritario, senón moitos públicos
minoritarios, diferenciados, con intereses, gustos e formacións diferentes; a todos eles
queremos achegarlles os nosos museos.
"Capacidades diferentes e accesibilidade" son os parámetros nos que centramos a
nosa actividade nos últimos dez anos. Esperemos que sigan servindo no futuro.

2. PROGRAMAS
2.1. PROGRAMA ARQUITECTÓNICO
Pazo de Tor
- Cambiodascristaleirasnabiblioteca porcristaisanti-raiosUVA e acristalamento daparte
superiordunhaparede.
- Mobiliarioparaa biblioteca(tresmesasparaconsultae unha de ordenador).
- Restauracióndo antigofol da fragua.
- Adecuacióndaaulade didáctica:
 Arranxoiluminación.
 Colocaciónde tarimano chan.
 Instalacióndunequipode son(micrófono).
 Colocaciónde cristaissobre osantigoscomedeiros.
 Mobiliarioparaa aula: corentae catro cadeirasnovase unhapantallade proxección.
- Montaxe de novosespazosexpositivos:forxa,poleiro,guarnicioneríae cabalerías.
- Colocaciónde tarimano chan e novospuntosde luzna salade cabalerías.
- ConexiónWifinaaulade didácticae biblioteca.
- Reparacióntáboas do corredorpor parte do carpinteirodadeputación.
- Limpezapezasde guarnicionería.
- Desratizacióndabiblioteca,salacaldeiras, almacéns,sotose áreasexteriorescadatresmeses
- Arranxoe posta a puntodo ascensor.
- Reparacióndunhacanle dotelladoconteaasfáltica.
- Recollidade augapara control de legionellae potabilidade.
- Instalacióndunhaconexióninternet3G
MuseoProvincial doMar
- Reposiciónde sistemade iluminación,porparte dopersoal doMuseo durante todoano
2012.
- Reposiciónde tuboprotectorde cable eléctrico dafarolaubicacana parte posteriordo
edificio2012.
- Pintadoe fixaciónde pezasexpostasnoxardintraseiro“Antenasde Goneos”.

- Fixaciónda mangeirade rego na fachadaposteriordoedificio.
- Fixaciónda escada na fachadaposteriordoedificio.
- Mantenemento de todaa zona axardinada dorecinto“corte de céspede e poda de
árbores”.
Museo Etnográfico De San Paio de Narla
- Cambioda billanolavabodobaño de homes.
- Colocaciónde armariosnovospara gardar pezasno almacén.
- Limpezadosaccesose da plataformadocastro da fortalezavariasvecesaoano.
- Reposición do sistema de iluminación, por parte do servizo de mantemento da
Deputación. As reposicións urxentes e fáciles son feitas polo propio persoal da fortaleza.
- Arranxodosdeshumificadores.
- Arranxoda cisterna.
- Reparacióndaporta de de cristal da entrada(novembro).
- Desratizacióndasinstalaciónscadatresmeses.
- Recollidade auga,control lexionellae potabilidade.
- Instalacióndunrouternovo.
Museo Provincial de Lugo
- Melloradosistemaeléctricoe de alumeadoexterior.
- Acondicionamentodacuberta.
- Consolidacióndoparamentodoclaustro.
- Adecuacióndastaquillasdodepartamentode vixianciae limpeza.
- Construción dunnovoespazocontaquillase monotorizaciónde cámaraspara a seguridade
privada.
- Novoservizode WIFIcon coberturaentodo o edificioe xardín.

- NovoD.A.F.O.coninformesdanecesidade de medidascorrectorasenrelaciónasobras
levadasacabo nos últimos5 anosna Rede Museística.
- Informessucesivosadeputaciónsobre accións,e medidascorrectorasen:Climatización,
pingueiras, ascensor,desaugue,iluminacióne xardín.
- Novamegafonía.

2.2. PROGRAMA COLECCIÓNS
Museo Etnográfico de San Paio de Narla
Traballosde catalogaciónpara a redaccióndoCatálogode SanPaiode Narlapor parte
do Departamentode Etnografía
Museo Pazo de Tor
Traballosde inventariotopográficodasdiferentescolecciónsdopazo
Museo Provincial de Lugo
- Control e seguimentodosistemade xestióndocumentalmediante otransvasamentode
datosao sistemainformático.Continuacióndostraballospordepartamentos.
- ContinuacióndadixitalizacióndasfichastécnicasdosfondosdasdistintascolecciónsdoMPL.
- Incrementode colecciónsconnovosfondosparaoDepartamentode BelasArtes
principalmente.Ex:doazónsde BlasLourés,VázquezCereijo.
- Postaenvalor dosfondosde reservaa travésda súa investigacióne/ouexposiciónasícomo
polapublicacióndoscatálogosdalgunhacoleccióncomaode Castro Freire.
- Alternanciade fondosnaexposiciónmediante rotaciónde fondosenalmacén,aportacións
externasoupréstamosconcretos.
- Iniciotraballosde reordenacióndascolecciónsde arqueoloxíanosalmacénse optimización
dos seusespazosde reserva.
- Revisióndascolecciónsconnovaslecturas:3ªedicióndoproxectoDiálogoscocolectivoLIBA
cunha intervenciónde diálogocoasecciónde Arte Galegaatravés dosreversosdaobra de
arte e mediante recursosaudiovisuais.
- Xestiónscompletase control dospréstamoscondicionadosde obrasparaexposicións
temporaisexternas.
- Postaenvalor dos fondosde reservaa travésde exposiciónstemporais,préstamosexternos,
investigacióne/oupublicación.
- Diversosestudose propostasde acondicionamentoespacialtendoencontaa necesidadede
espazose as limitaciónsdoedificio(ex:baixocubertas).
- Informessobre deficienciasestruturaisdomuseo,enespecialnoque atinxe afiltraciónse
humidadesvariasrecurrentes,polasúarepercusióndirectanosfondosexpostos.

- Fomentodainvestigacióndascolecciónsatravésde bolsascomoa de ceramoloxíados
materiaiscastrexosdoMPL para investigadoresexternos.
- Fomentodaaccesibilidade áscoleccións:Accesopúblicoáscolecciónse atención
personalizadaainvestigadorese outrosusuarios.
- Direccióne coordinacióndosdistintosdepartamentoscientíficosparaarealizacióne
priorizacióndaspropostase plansde traballorelativoáscoleccións.
- Externalizaciónde fondosendepósito.Ex:renovacióndoconveniodoMapaFontánco IES
“Lucus Augusti”de Lugo.
- Fomentodoincrementode coleccións atravésde xestiónsvariasparanovosingresosa
travésdepósitosoudoazónsprincipalmente.Propostasde incrementode colecciónenbase a
informestécnicos.
- Revisión,actualizacióne normalizaciónadministrativadosacordosde depósitoconmuseos
estatais.
- Difusióndostraballosde investigacióne documentacióndascolecciónsparao seu
coñecementoe divulgación.
- Supervisióne coordinacióndahabilitacióndunnovoespazode almacenaxe externoparao
trasladodosfondosdepositadosnoactual edificiodaTICao pavillónnº2 de Sta.María (ambos
os douslocaisda Deputaciónde Lugo).
- Solicitude de topografíae comprobaciónde fondosdoinventarioatodosos
departamentos científicos paraa elaboracióndunplande seguridade,e aredaccióndunplan
de conservaciónpreventivadendeaxerencia.

2.3. ACCIÓN CULTURAL
2.3.1. Concertos:
Concertos Florais (Xardíns doMuseo Provincial de
Lugo):
TinnoVaz(27/07/2012)
NajlaShami (03/08/2012)
TelmoFernández (10/08/2012)
Ricochet(17/08/2012)
Concerto Letras Galegas
(17/05/2012):
ConjuntoVocal Lugh.Director:FernandoG.
Jácome
A historiadojazz nun concerto, por MarosaJazz Project (09/05/2012):
A agrupaciónmusical mariñáMarosa JazzProject ofrécenoscatroconcertosdidácticospara
todosos públicososdías 16, 17, 18 e 19 de maionoscatro museosdaRede Museísticada
Deputaciónde Lugo.Este
espectáculo,coque se pretende
achegar este movementomusical a
todotipode públicos,conta
cunhaGuía Didácticada autoría
de Israel Arranz que nosilustra
sobre a cronoloxía,intérpretese
subxénerosdeste movemento
musical .A entradaé libre e
gratuíta.

CALENDARIODE CONCERTOSNOSMUSEOS DA REDE DA DEPUTACIÓN:
MuseoEtnográficoSan Paiode Narla,Friol
Mércores,16 de maio,ás18.00 horas.
Pazode Tor, Monforte de Lemos
Xoves,17 de maio,ás18.00 horas.
MuseoProvincial doMar, San Cibrao,Cervo
Venres,18 de maio,ás 20.30 horas.
MuseoProvincial de lugo
Sábado,19 de maio,ás 21 horas.

2.3.2. Revistas Orais:
O pazo das musas, nº 29 (28 de marzo de 2012)
Mércores,28 de marzode 2011. Revistaoral de periodicidadetrimestral,editadapoloMuseo
Provincial de Lugo(Rede MuseísticadaDeputaciónde Lugo).Hora: 20 horas.Lugar: Refectorio
do MuseoProvincial de Lugo.Duraciónaprox.:1:30 h. Deseño gráficoe animacióndixital:
tatata. Coordina:AntonioReigosa. No bicentenario da Constitución de1812 (A Pepa),
promulgada o 19 de marzo de 1912 en Cádiz.
SUMARIO:
Portadamusical:Canon(Pachelbel),porCarlaMondeloCoriae HugoRodríguezRey (Ensemble
de Corda) (3’)
O nacementodunmuseo:No80º aniversariodoacordode creacióndo MPLugo, porFernando
Arribas(10’)
Música: Oboe de Gabriel (EnnioMorricone “La Misión),porCarlaMondeloCoriae Hugo
RodríguezRey(Ensemble de Corda) (3’)
BicentenariodaConstituciónde 1812 (I):Todosos partosson complicados...,maisentodos
alumeaunhanovavida.200 anosda Constituciónliberal de 1812, por Xosé RamónVeiga
Alonso(10’)
Música: Tú, gitana(Luar na Lubre),porCarla MondeloCoriae Hugo RodríguezRey(Ensemble
de Corda) (3’)
Poesía:PoesíaSentimentalista,1,porManuel CelsoMatalobos(5’)
Música: Minuetto(Boccherini),porCarlaMondeloCoriae Hugo RodríguezRey(Ensemble de
Corda) (3’)
BicentenariodaConstituciónde 1812 (e II):...e nese partotaménhoubolugueses.Os
deputadosnasdúaslexislaturasde 1810-1814, por Xosé RamónVeigaAlonso(10’)
Música: O sondo ar (Luarna Lubre),por CarlaMondeloCoriae Hugo RodríguezRey(Ensemble
de Corda) (3’)
Exposiciónvirtual:Quenlle dáavoltaá tortilla?,porPaulaCabaleiro(10’)

Música: O xove príncipe e a xove princesa(Rimski-Kórsakov),porCarlaMondeloCoriae Hugo
RodríguezRey(Ensemble de Corda) (3’)
Opinión:Intervencióndopúblico(5’)
Epílogo:por Encarna Lago, xerente daRede Museística(3’)
Contraportadamusical:Love Me Tender(ElvisPresley),porCarlaMondeloCoriae Hugo
Rodríguez Rey(Ensemble de Corda) (3’)
O pazo das musas, nº 30 (27.09.2012)
Xoves,27 de setembrode 2012. Revistaoral de periodicidade trimestral,editadapoloMuseo
do MuseoProvincial de Lugo.Duraciónaprox.:1:30 h. Deseñográficoe animacióndixital:
tatata. Coordina:AntonioReigosa.
Este númeroestádedicadoao Barroco,termo (dofrancésbaroque) que dánome ao
movementocultural e estiloartísticoque se desenvolveudesde oséculoXVIIatamediadosdo
XVIIInaarquitectura,pintura,música,literatura…e outras moitasdisciplinas.
Entre outroscontidos,terálugara presentacióndaorquestra"Il combattimento(Músicase
instrumentosdobarroco)"
SUMARIO,nº 30
Portadamusical
Sonatanona perdue soprani e fagotto(D.Castello),porIl Combattimento(Músicase
instrumentosdobarroco) (5’)
A pegadado barroco na cidade de Lugo
Lugo barroco,por FernandoArribas(10’)
Música
La Bataglia(F.Biber),porIl Combattimento(Músicase instrumentosdobarroco) (5’)
Letras dobarroco (I)
FermosoTejomeue Vilancete (textosde FranciscoRodriguesLobo),porIsidroNovo(5’)
Música
Las voix humaines(M.Marais),porIl Combattimento(Músicase instrumentosdobarroco) (5’)
A memoriadobarroco no MPLugo
Obra do barroco noMPLugo, por María Quiroga(10’)

Música
ConcertoinLa minore perfagotto(A.Vivaldi),porIl Combattimento(Músicase instrumentos
do barroco) (5’)
Letras dobarroco (II)
En dia de cinza,sobre as palabras-quiapulvisese Antesdaconfissậo(textosde FranciscoM.
de Melo),por IsidroNovo(5’)
Música
Suitte enMi menor(J.Hotteterre) (Le Romain),porIl Combattimento(Músicase instrumentos
do barroco) (5’)
Letras dobarroco ( e III)
Coloquioen1201 coplasgalegas(selección) (textoFr.MartinSarmiento),porIsidroNovo(5’)
Música
Música acuática (G.FHaendel),porIl Combattimento(Músicase instrumentosdobarroco)
(15’)
Opinión
Intervencióndopúblico(5’)
Epílogo
por Encarna Lago, xerente daRede Museística(3’)
Contraportadamusical
Taffelmusik(G.PTelemann),porIl Combattimento(Músicase instrumentosdobarroco) (5’)
REVISTA:O pazo das musas, nº 31 (27.12.2012)
Centenarios:(Mondoñedo,1854-1912) e (Celanova,1912- Vigo,1979).
Xoves,27 de decembrode 2012. Revistaoral de periodicidade trimestral,editadapoloMuseo
do MuseoProvincial de Lugo.Duraciónaprox.:1:30 h. Deseñográficoe animacióndixital:
tatata. Coordina:AntonioReigosa.
SUMARIO
Portadamusical
por (3’)

Proxección
Deitadofrente aomar (CelsoEmilioFerreiro).Videocreadopoloalumnadode 3º ciclode E.
PrimariodoCEIP da Barqueira,Cerdido(A Coruña) (2’)
CelsoEmilio
A Di-versíadade CelsoEmilioFerreiro,por (10’)
Música
por Pilocha(3’)
O son da nosafala(RadioLugo)
por e , de Lugo
Participanalumnos/ase profesores/asdeste centro,coordinadospoloDepartamentode
Linguae LiteraturaGalega(12’)
Música
por Pilocha(3’)
Lecturas da obrade LeirasPulpeiro(Bancode Vocesde RadioLugo)
Convidaremosaosasistentesalerunpoemade M. LeirasPulpeiro,converténdose asínos
primeiroscolaboradoresdunambiciosoproxectodaemisoraRadioLugopara que a poesía
teñapresenzacontinuadanasúa programacióne,ademais,irfacendorealidade unarquivo
oral que se vai denominar""(10’)
Opinión
Epílogo
por , xerente daRede Museística(3’)
por Pilocha(3’)

REVISTA ORAL Castronela, nº1 (31 de marzo de 2012)
Sábado,31 de marzo de 2012. Revistaoral de periodicidadeanual,editadapoloMuseo
FortalezaSanPaiode Narla(Rede MuseísticadaDeputaciónde Lugo).Hora: 19 horas.Lugar:
MuseoFortalezaSan Paio de Narla,Friol (Lugo).Duraciónaprox.:1:30 h.Deseñográficoe
animacióndixital:tatata.Coordina:AntonioReigosa....SUMARIODECONTIDOS”
SUMARIO
Portadamusical:Alén doteurecordo(letra:Marica Campo e Mero Iglesias),porMini e Mero
(3’)
ColecciónsdoMuseoFortalezaSanPaiode Narla:Ao trope e ao paso(útilesde montar),por
Mª RosarioFernándezGonzález(10’)
Música: A RosiñadoEstanqueiro(Parrafeotradicional),porMini e Mero (3’)
Algode literatura(I):“Tresedificios”(fragmento),dolibroFinísimopónasás,por Xerardo
Quintiá(5’)
Música: Penélope(Letra:Xosé MªDíaz Castro. Música: Mero Iglesias),porMini e Mero (3’)
Algode historia:OfarmacéuticoJulioCastroVesenFriol,porHiginioMartínezFernándezde la
Vega(10’)
Música: Aradiño(letra:Manuel María / Música: AntónCampelo),porMini e Mero (3’)
Algode literatura(II):“Tresedificios”(fragmento),dolibroFinísimopónasás, porXerardo
Quintiá(5’)
Algode tradiciónmusical:Xotade Caroi,Muiñeirade Calvose Mazurca de Lampai,polas
PandereiteirasdoCPIDr.LópezSuárezde Friol (10’)
Friol na internet:Oblog“Friol.Algomáisque pane queixo”,porJosé Mª CarricobaArmestoe
Blanca CastroGerpe (10’)
Música: Aquí(letrae música:X.L. RivasCruz),por Mini e Mero (3’)
Algode literatura(e III):"Sonde nácara", "Volversobre ascousas","Ir polocamiñoe sentir"e
"MazinguerZ coroadode chorimas",poemasdolibroFornelos &Fornelos.Primeira
Fundación,porXerardoQuintiá(5’)
Algode memoria:“Tiempode ilusión.Tiempode recuerdo”,programadaserie “Vivircadadía”

de TVE dirixidaporJ.Luis RodríguezPuértolas,emitidoo28 de marzo de 1979. Protagonizado
por varios nenose nenas,a mestrae outraspersoasde Friol (12’)
Música: Cantode berce (tradicional),porMini e Mero (3’)
Opinión:Intervencióndopúblico(5’)
Epílogo:por Encarna Lago, xerente daRede MuseísticadaDeputaciónde Lugo (3’)
Contraportadamusical:Crime daXestosa(tradicional,letrade PradoLameiro),porMini e
Mero (3’)
REVISTA ORAL A voz dos Carraos, Museodo Mar de San Cibrao

Revistaoral:A voz dos lemavos, nº 1 (26 de maio de 2012)
Primeironúmerodarevistaoral "A VOZDOS LEMAVOS".Sábado,26 de maiode 2012, ás 19:00
horas.Revistaoral de periodicidadeanual,editadapoloMuseoPazode Tor (Rede Museística
da Deputaciónde Lugo).Lugar: Pazode Tor, Monforte de Lemos(Lugo).Duraciónaprox.:1:30
h. Deseñográficoe animacióndixital:tatata.Coordina:AntonioReigosa.Interveñen,entre
outros,AntónValcarce (música),IvánÁlvarez(arqueoloxía),OlgaNovo(poesía),Mªdel
RosarioFernández(novassalasdoMuseoPazo de Tor) e o grupodo Obradoirode Teatro do
CEIP A Gándara, dirixidoporEvaF. Ferreira.
SUMARIO e COLABORADORES
Nº 1
Sábado,26 de maio de 2012. Revistaoral de periodicidade anual,editadapoloMuseoPazode
Tor (Rede Museísticada Deputaciónde Lugo).Hora:19 horas. Lugar: Pazode Tor, Monforte de
Lemos(Lugo).Duraciónaprox.:1:30 h. Deseñográficoe animacióndixital:tatata.Coordina:
AntonioReigosa.
SUMARIO
Portadamusical
A ti.Letra, músicae intérprete:AntónValcarce (3’50’’)
Arqueoloxía
O Castro de Monforte de Lemos,por IvánÁlvarezMerayo(10’)
Música
Aínda que comamoscenteo.Letra,músicae intérprete:AntónValcarce (3’45’’)

Poesía(I)
Premontaña,porOlgaNovo(5’)
Música
Sacra Ribeira.Letra,músicae intérprete:AntónValcarce (3’50’’)
Novascolecciónse EspazosexpositivosnoMuseoPazode Tor
por Mª RosarioFernándezGonzález(10’)
Música
AntónLobezno.Letra,músicae intérprete:AntónValcarce (3’25’’)
Poesía(II)
Intuición,porOlgaNovo(5’)
Música
Mel Courel.Letra,músicae intérprete:AntónValcarce (4’10’’)
SegredosdoPazode Tor
A fillaque aleitaaopai.Un cadro con historia,porAntonioReigosa(10’)
Música
Baladado fillodocrego.Letra,música e intérprete:AntónValcarce (4’10’’)
Poesía(e III)
PoesíaenPosiciónFetal,porOlgaNovo(5’)
Teatro
Representacióndaobra“Os wachi-wachi buscanfogar”,poloObradoirode Teatrodo CEIPA
Gándara. Dirixe EvaF. Ferreira(15’)
Música
Suwing.Letra,músicae intérprete:AntónValcarce (3’22’’)
Opinión
Epílogo
por Encarna Lago, xerente daRede MuseísticadaDeputaciónde Lugo(3’)
GalizaSon.Letra, músicae intérprete:AntónValcarce (3’10’’)

2.3.3. Cine
Ciclode Cine Euroárabe Amal
Ciclode Cine Itinerante Amal Musical:Chekpoint Rock noMPLugo
A Rede Museísticada Deputaciónde Lugocolaborou co Festival Amal ofrecendonoscatro
museosalgunhasdaspelículasque concorren.Neste caso,noMuseoProvincial de Lugo,o
xoves,25 de outubro,ás 20 horas,proxectouse CHEKPOINTROCK.
CHEKPOINTROCK.Canciónsdesde Palestina
FermínMuguruza, JavierCorcuera/ España/2008/2009 / 70 min
Cal é a músicaque ponvoz e melodíaa Palestina?Quénsonosseusmúsicosmáis
representativose cómo viven?Qué pensandodestinoque llestocouvivire cómose enfrontan
a travésdas súas letrase melodías?
A músicaé unhaformade expresiónque tenunhaorixe ancestral nasculturasárabes,o
mesmoque enGalicia.É unha linguaxe sensiblee universal que aoigual que ocine pode unir
os pobosde todoo mundoe levarnosaestablecernovasvíasde comunicacióne diálogo.Por
iso,este anocontará cun programa que vai reunircine e música,así comoartistasárabes e
galegos.

O CicloItinerante de Cine Amal Musical estáorganizadopoloFestivalAmal encolaboraciónco
MACUF (A Coruña),oMARCO (Vigo),aRede Museísticade Lugo e o CentroCultural
Deputaciónde Ourense-MarcosValcárcel,asícomosalasde músicaenvivoentoda Galicia
(XancaraJazz, o Contrabaixo,oGarufa,El JazzFilloa,oBâbâ Bar).
Todo o mesde Outubrode 2012, o público puidoasistiraproxecciónsgratuítasde cine
documental musical nosmuseose aconcertosnas salascolaboradoras.Paragozar do cine e da
músicafeitaenGaliciae no mundodurante catro semanasseguidas.
Proxecciónsnos museosda Rede Museística:
-CHEKPOINTROCK,MuseoProvincial de Lugo,xoves,25de outubro,ás 20 horas.
-BRIDGINGTHE GAP,Museo Provincial doMar,San Cibrao-Cervo,venres,26de outubro,ás 20
horas.
-NEXTMUSIC STATION:MARRUECOS,Museo Pazode Tor, Monforte de Lemos,sábado,27 de
outubro,ás 20 horas.
-FESTIVALIN THE DESERT, MuseoFortalezaSanPaiode Narla,Friol,domingo,28de outubro,
ás 20 horas.
A 34 Semana Internacional de Cine de Autor no MPLugo
O Grupo FotocinematográficoFonmiñá venorganizandoenLugodesde 1979 a Semana
Internacional de Cine de Autor,e desde entón,cadasetembro,propónaoscinéfilosun
programa intensode proxeccións,exposiciónse outrosactosnos que o cine e os que o fan
posible sonprotagonistas.
A Áreade Culturae Turismoda Deputaciónde Lugo,xuntoconoutras institucións,
patrocinarone acolleronalgúnsdosactoscomo, neste caso,no MuseoProvincial de Lugo,

onde estivoubicadaaexposicióndedicadaaodirectore produtorde cine RicardoNúñez,e
onde se proxectaron 5 películasdociclo“Cine e radio”.
PROGRAMACIÓNDA SEMANA DA 34 SEMANAINTERNACIONAL DE CIINEDE AUTOR NO
MPLUGO:
Luns,17 de setembro
Exposicióndedicadaaodirectore produtorRicardo Núñez
Inauguración:ás13:00 horas.
RefectoriodoMPLugo(do17 ao 25 de setembro)
Neste actotaménse presenatráolibro"RicardoNúñez.Oemperadordasimpatía"
Luns,17 de setembro
Ciclo:Cine e Radio
Proxección:Díasde Radio
SalaMultiusosdoMPLugo, 20:00 horas.
Martes, 18 de setembro
Ciclo:Cine e Radio
Proxección:GoodmorningVietnam
Mércores,19 de setembro
Ciclo:Cine e Radio
Proxección:Sintoníade amor
Xoves,20 de setembro
Ciclo:Cine e Radio
Proxección:Oúltimoshow
Venreses,21de setembro
Ciclo:Cine e Radio
Proxección:Radioencuberta

CINE: LT22 Radio La Colifata
Entre as actividadesprogramadasarredordaexposición“Entre Marbellae Torremolinos
[imaxesde manicomio]”,de Xosé Reigosa(Salade ExposiciónsdoPazode SanMarcos), coa
colaboracióndoClube Cultural Valle-Inclán,este xoves,26de xaneiro,ás20:00 h. proxectouse
a película"LT22 RadioLa Colifata"undocumental que amosaunproxectopioneirodoHospital
PsquiátricoBorda(BosAires) aocrear unhaemisorapara que os enfermosmentaispuidesen
expresarse librementee mantivesenocontactocoa sociedade,unhaespeciade terapiasocial.
A proxección tivolugarnoSalónde Actosda Deputación conentrada é libre e gratuíta.

2.3.4. Artes Escénicas
- I Festival Butohde Lugo
No MuseoProvincial de Lugo,do17 ao 22 de decembrode 2012.
O butohé unhadanza que nace no Xapónda posguerrae dohorror nuclear,e busca neste
climade derrota unnovosentidodocorpo e da vidafronte asimposiciónsestéticas,políticase
sociais.
Entre a tradicióne a vangarda,os seusfundadores,KazuoOhnoe Tatsumi Hijikata,
investigaron unmovementoque conectabaoancestral daculturaxaponesaconvangardas
europeascomoo teatroda crueldade ouo expresionismoalemán.
As reminiscenciasdobutohpodenlevarnostantoaoteatroNohcomo aos corposdeformesde
FrancisBacon. O Xapónsintoístaconvive coadesolaciónatómica.Obutohconectaespazose
temposdiferentesmentresse preguntaacercadaexistenciahumanae docosmos.
Na cidade de Lugo hai un interese crecenteporestadanza.Oscursos impartidosporMatilde
JavierCiriapropiciaron acreacióndo grupode butohHerdanza,que participounoproxectode
creaciónartística multidisciplinarEntolearte e naNoite dosMuseos,ámbolosdouseventos
promovidospolaRede MuseísticadaDeputaciónde Lugo.
O obxectivoé seguiralimentandoestasemente,deixarnoslevarpolaviaxe dassúasraíces,
tenderunhaponte cara esta danzaque á súavezconecta diferentesculturas,sensibilidadese
maneirasde entenderomundoque habitamos.
Para istopropuxemosunnovoachegamentoaobutoh,unfestival que terálugarnoMuseo
Provincial de Lugodo17 ao 21 de decembro,e que mediante unmosaicode actividades
exploraráassúas distintasdimensións.A nosaintencióné que estasexaaprimeiraedicióndun
eventoque medre nacidade cunhaperiodicidade bianual e taménabertoaoutras tendencias
escénicas.
O equipoorganizadordofestivalestácompostoporungrupo de persoasque proveñendo

ámetoda danza,do teatro,a fotografía,o deseñoe a literatura,e coordinadoporMatilde
JavierCiria.Osintegrantesdeste equipopertencenáAsociaciónCultural 3Monospara a
promocióndasartes escénicas,e formanparte de distintosgruposde danzae performance
que nos últimosanosrealizarondiversaspropostasartísticasdentroe fórade Lugo.
ACTIVIDADES:
Luns,17 de decembro
20:00 horas.- InauguracióndaexposiciónButohFue inauguracióndoFestival Butoh
Mércores,19 de decembro
20:00 horas: Recital-Performance de haiku
Venres,21 de decembro
21:00 horas: PezacolectivaGrupoHerdanza/Solode Matilde Javier Ciria.Noclaustrodo
MPLugo
EXPOSICIÓN:BUTOH FU
Nestaexposición combináronse fotografías,vídeoe textoparaofrecerunpanoramado butoh.
Por unhabanda,presentarase ahistoriadobutoha travésdosseusprincipaisreferentes,
dende asorixesconKazuoOhnoe Tatsumi Hijikataata a actualidade,conunapartado especial
para o panorama dobutoh enEspaña.Por outra banda,a travésde paneistextuais
presentáronse textosdosartistas,asícomo unhaabordaxe destalinguaxeescénicadende
distintasperspectivascríticasque permitenasúareflexión.Porúltimo, houboposibilidadesde
navegarpor distintosvídeosparaprofundizarnoprocesocreativodopropiobailarínbutoh.
- Dramaturxias de Baúl, no MPLugo
O venres,14 de decembro,ás20:30 horas, tivolugar, noMuseo Provincial de Lugo,asegunda
edicióndasDramaturxiasde baúl,unhaREPRESENTACIÓN TEATRALque ademaissirveucomo
acto de clausuradas acciónsformativasdoano2012 doProxectoteatral Buxigangaque
promove a áreade Culturada Deputaciónde Lugo.
Os participantesnoobradoirode dramaturxia,impartidopolodramaturgoRubénRuibal
(PremioNacional de Literatura),foronelaborandoentre osmesesde xuñoe decembro
diferentespezasteatraisque nesedíaforon representadasoulidaspordiferentesespazose
salasdo MPLugo.
A representación estivocoordinadaporRubénRuibal e contacoa participaciónde Brian
Rodríguez,AnxoManoel Lamelo,PabloIglesias,GermánFrasio,ElviraVelasco,IriaAcevedo,
Conchi Madrina,RubénPérez,María Grandío e simónPiñón.

- Algomáis que pan e queixo
Os días 23, 24 e 25 de maio representousenoMuseoEtnográficode Sanpaiode Narlaa obra
“Nono creo”, a cargo dogrupo de teatroescolar“Algomáisque pan e queixo”doCPI“Doutor
LópezSuárez”de Friol.
Calendariode representacións:
Mércores,23 de maio,ás12:15 h., para o alumnadodoEP de Friol.
Xoves,24 de maio,ás12 h.,para o alumnadode Eso e CPIde Guntín.
Venres,25 de maio,ás 12 h.,para o alumnadode 1º e 2º de ESO de Friol.
Venres,25 de maio,ás 13 h.,para o alumnadode 3º e 4º de ESO de Friol.
- TEATRO:O médico a paos, por Pinchacarneiro
O xoves 19 de xaneirode 2012, ás 18:00 h.,na Sala MultiusosdoMPLugo,o grupo de teatro
Pinchacarneiro representou “Omédicoapaos”, versiónde José Colmenerosobre acoñecida
obra de Molière.PinchacarneiropertenceáFundaciónAnade,dedicadaáinserción
sociolaboral de persoasconalgunhadiscapacidade mental atravésdasartes escénicas.Esta
actividade formaparte dosactos que os museosdaRede Museísticae as áreasde Culturae
BenestarSocial,adscritasávicepresidenciaprimeiradaDeputaciónde Lugo,programaroncon
motivodo Día Internacional daPersoasconDiscapacidade 2011. A entradaé libre e gratuíta.

- A Fortalezaenmovemento
Noite Europea dos MuseosenFriol
O sábado,19 de maio de 2012 (Noite EuropeadosMuseos),ás21:00 horas, a Asos
ciación3 Monospresentaunespectáculode danzae teatro “A Fortalezaenmovemento”no
MuseoEtnográfico de San Paiode Narla,enFriol.
Espectáculoque consisteununpercorridopolasdiferentessalasdaFortalezade SanPaiode
Narla,coa intenciónde guiarópúblicopolosdistintosmomentoshistóricosclavesdeste
edificio.
Recreáronse asactividadespropiasde cadaestancia(cociña,salade armas,ameado,
ferramentas…) atravésdo teatro-danza.
Nuntempoaproximadode 30/40 minutose cun vestiariosinxeloe neutro,trataron,através
da interpretacióne omovemento,darformaós ambientese sucesossuxeridospolopropio
espazo.

- A barberíado Pallarego
TEATRO: A barbería do Pallarego,polo grupo de teatro infantil Érase unha vez…
O sábado,14 de xaneiroe 2012, ás 18.00 h.,no MuseoProvincial doMar, enSan Cibrao-Cervo,
fíxose a representacióndaobraA barbería do Pallarego pologrupo de teatroinfantil de
Mondoñedo “Érase unhavez…” compostopor máisdunhaduciade mozase mozosentre os8
e os14 anos.A entradaé libre e gratuíta.
- Espazos que danzan

Espazos que danzan: 10º Encontro Universitariode Danza Contemporáneada USC
Encontro de danza co que pretendemosachegaradanza universitariaánosa cidade cunha
programaciónque se desenvolveuduranteosdías16 e 17 de abril.Neste Encontrode Danza
contemporáneaxogousecoaideadareinterpretaciónartísticadoespazourbanoa travésda
adaptabilidadedaspezasde danzaós distintoslugares.Asactuacións tiveron unhaduración
aproximadade 20 minutose correrona cargo de compañíasinternacionaise galegas,coa
especial participacióndascompañíasda Universidadede Santiagode Compostela.
Ás 18 horasdo martes,17 de abril,na Praza da Soidade,aCía. MU-danza.USC desenvolveuo
espectáculo Vintecaixas.

2.3.5. Exposicións
- Exposición“VII PremioInternacional de Fotografíasobre
Discapacidade da FundaciónAnade” (do 14 ao 30 de decembrode
2012)
ExposicióndostraballospremiadosnoVIIPremioInternacional de Fotografíasobre
Discapacidade daFundaciónAnade e noI Premiode ArtesPlásticasrealizadaspolaspersonas
con discapacidade,convocadopolamesmafundación.
Esta mostra,organizadapolaFundaciónANADEencolaboracióncoMPLugo e a áreas de
Culturae Turismoda Deputaciónde Lugo,amosou asobras premiadasnestescertamesque
teñenoobxectivode facervisiblearealidade duncolectivode persoascondiferentes
discapacidades.
- Exposición“Nuncamáis. A rebelióndun pobo” (do 10 de
decembrode 2012 ao 15 de xaneirode 2013)

Con motivododécimoaniversariodacatástrofe do‘Prestige’, contamoscoa
exposiciónitinerante,‘NuncaMáis,arebelióndunpobo’,cuxocomisarioé Uxio
Breogáne que se puidoverno MuseoProvincial dende hoxe até o 15 de xaneiro.Esta
mostra preténdese chamaraatenciónsobre todoo que supuxo,dende oeidosocial e
cultural e inclusoeconómico,oMovementoNuncaMáis.
- Exposición“Marionetas e contos domundo. Colecciónde Pedro
Lavado Paradinas” (do 3 de decembroao 31 de xaneirode 2013)
O 3 de decembrode 2012 (Día Internacional daDiscapacidade), inaugurouseaexposición
“Marionetase contosdo mundo.Colecciónde PedroLavadoParadinas”,que permaneceuno
refectoriodoMPLugoata finaisde xaneirode 2013. O acto inaugural asistiuopropietarioda
coleccióne xefe doServizode MuseosdoMinisteriode Cultura, PedroLavadoParadinas.
Unha parte destaexposición amosousenosmuseosdaRede Museísticadependentesdaárea
de Culturae Turismoda Deputaciónde Lugo.

- EXPOSICIÓN “El hálitodel ángel”, de MartaBarros
"El hálitodel ángel",de MartaBarros, na Sala de ExposiciónsdoMuseoProvincial de Lugo.
MARTA BARROS (Ferrol,1967)
De pai e avófotógrafosafeccionados,dende nenaestivensemprerodeadade cámaras
fotográficas;maisomeuinterese porestaarte comezouna Facultade de BB.AA.da
Universidade Complutense de Madrid,candofunparar á clase de CristinaGarcía Rodero.No
entanto,especialiceime endeseño.Easí,durante dezasete anosdediqueime aodeseño
gráfico,traballei paradistintasaxenciaspublicitariase estudiosde deseño,e realiceimoitas
campañasinstitucionaisdaXuntade Galicia;aíndaque sempre procurei estarencontacto coa
fotografía.Actualmente estudocuartocursode comunicaciónaudiovisual naUniversidade de
A Coruña.Perofoi con Rocío Brage nosobradoirosda UDC cando retomei amiñabusca na
fotografía.
EL HÁLITO DEL ÁNGEL é,en palabrasde Marta Barros, unha exposicióndedicada“á miña irmá
Sofía e á loita que día a día mantén coa dor,tanto física como emocional.Ohálito do anxo é
unha viaxea traveso da enfermidade,a frustración,oslazosxenéticos,a certeza absoluta do
queé correcto,a fe e mais a perda da mesma.E como toda viaxetivo unha ruta:vinte
fotografíasen coracompañadasporun texto esmiuzado en vintefrases,como títulos,pero que
xuntosforman un todo.Estaviaxecomeza o día que visitei Sofía nun hospital,estaba
incrustada nun sofá deskaivermello na sala común.Xa non quedaba nela ningún resto da diva
queacostumaba atormentarnos.Osseusollosazuiscubríransecun frío gris e traspasaban o
televisor cara un mundo quesó ela coñecía.A boca como unha ferida aberta atravesaba este
rostro de boneca quesempre tivera. Era a cara máis triste quexamaiscontemplara,algo
doíachepordentro só con mirala: parecía un anxiño ao quese lle romperan asás.Cando me
situei diantedela centrou a mirada en min con cansazo deter percorrido moita distancia e
díxome:irmanciña.Coa súa vozretrocedía variasdécadase un invisible lazo atounos

fortementee comezou a tirar da corda para recuperala cada vezque se perdía.O resto do
tempo quenon pasaba con ela estaba cosseusfillos que empecei a vivilosdendeentón até o
de agora coma meuse sacaba fotos,moitasfotos,a modo deterapia.EseMadrid quenon
admitetratosestaba tan desesperado quesedeixaba apuntarpola miña cámara sen se
defendernin maquillar.Xamaisentendín queas luces non iluminan assombras.
Acompañounostodoo camiño o anxo da garda,quenosdeu o valorque ásveces non tiñamos
e reconfortounoscando o necesitábamos;e,como non,deu o título á exposición.Atopámolo
perdido no caixón da nosa infancia,e outrosxurdiron ao paso,algúnscon ásnegras.Dá igual
os quilómetrosquepercorrasxa que,ásveces, asviaxessó nos conducen ao punto departida,
aínda quecoa sensación deter sido castigadossen motivo.Durantetoda esta viaxenon solteia
cámara quesempretiven preto por se a desesperación chegara.Percorrín osceosde Ferrol,
Villarrube,Seselle, Madrid e Navalmoraldela Sierra”.
- “Diálogos no MuseoProvincial de Lugo [3]: REVERSOS,
intervenciónde L.I.B.A. COLECTIVO”(do26 de outubroao 9 de
decembrode 2012)
https://docs.google.com/file/d/0B-QLAJKxc4YedS11RFFsWGg0alE/edit?pli=1
Lugar do Museo:SecciónArte galega.Colecciónsde Pintura,planta1.ª
Intervencións:
1. Descriciónenvídeo(Sala12)
Xuntoa 5 cadros volteadossitúanse4pantallasde 10” nas que se reproducenvídeos,cadaun
de 1-2 minutos,nosque persoasanónimasdescribenocontidoicónicodocadrovolteado.O
espectadorperde oreferenteorixinal que é substituídoporunhanarracióndescritiva.

2. Proxecciónintempore (Sala14)
Xuntoao cadro xiradoproxéctase unvídeoentemporeal dunlugaractual contidooureferido
no cadro. Esta pezavinculaoMuseo ao lugarreal exterior.
3. Son intempore (Sala15)
Xuntoa un cadro volteadoovisitante atopaunsauricularesatravésdosque se reproduce un
son relativoáescenarepresentada.
4. Versiónsfragmentarias(Sala13)
Xuntoao cadro xirado,en6 pantallasde 2”, reprodúcense mediante unloopde fotos,que son
partesdun todo,imposiblesde recoñecerpoloespectador.
Nunca me miras alí onde te vexo.(...) O que miro nunca é o que querover
Jean JacquesLacan
Investigarosprocesosdamiradaderivandooópticocara ao háptico,cara a todasaquelas
sensaciónsnonvisuaisque experimentaunindividuoé oprincipal obxectivodoproxecto
Reversos.Quizaisesteamosdemasiadosacostumadosapercorreras salasdos museos
buscandoestímulosvisuaisenclave formalista:beleza,cor,composición,trazo…,poreste
motivoL.I.B.A propónundesprazamentocontextual dasobrasincidindonarecepcióndas
imaxese entodasaquelasexperienciasque constrúenaspezasmáisaládomarco e a peaña;
expandindocadapintura,e inclusoomuseomesmo,comoentesvivosinspiradorese
desexantes,narradoressilenciososde intrahistoriasconstruídasbaseándosenasexperiencias
vitaisdosque miran.
Nestaexposiciónexplorouse oreversal dunmodopoliédrico.Porunlado,oconceptode
reversibilidade,noseusentidomáisexplícitodanon-visióndoanverso,meraocultación.Por
outro o reversocomosímbolode todasas situaciónsque se relacionancoacto creadore que
se perdenna exhibiciónclásica:oque o espectadormiranuncaé o que quere ver.Introdúcese
o PrincipiodoMuseocomolugar da antivisión,comolugarde experienciassubxectivasque
constrúenun“museoimaxinario”,remitíndonosaMalraux,unmetamuseolatente dentrodo
espazofísicoe obxectivodomuseomesmo;peroademaispropoñemoseste conceptocomo
estratexiareactivaante ozeitgeistcultural enque vivimos,que necesita,irremediablemente,
outras formasde experimentare transmitirasobrasde arte.
Neste contexto,oLaboratoriode InvestigaciónenBelasArtes(L.I.B.A) presentou catro
estratexiasde narraciónendiferentessalasdomuseo:porunlado a descricióndaobra de arte
delimitandooutrocamiñocara ao Real,unhanovainvitaciónáreinterpretacióne imaxinación
do subconscientedoideariocolectivo.Unhasubstitucióndunhaobrapolasúavisión
contemporáneaintempore comoaquiloque “fai tanxibleapermanencia”,que codificaa
evolucióncomohistoria.A recolocacióne translaciónmetafóricaatravésda instalaciónsonora
ou a descriciónfragmentadadunhasituaciónnarrada.Encalqueracaso, o feitode simularou
substituírunprocedemento,imaxe ouconceptoimplicaque certaformaaurática se recupera,
noncomo orixinalidade senóncomounhaespecie de metalinguaxe poética.

Reversossupónoutromodode vere entenderasobrasde arte, unhainvitacióná imaxinación
a travésda frustraciónda preminenciavisual;extensiónsdunsignificadoque nonxorde ex
nihilo,senónque se engade,comose adhirenasdiferentescapasde realidade,ánosa
significacióndomundo.
O Laboratoriode InvestigaciónenBelasArtes(L.I.B.A) xordenoaño2008, a raíz do bieniode
doutoradoda Universidadede Vigo“Modosde coñecementonaprácticaartística
contemporánea”.Desde entónconsolidouunhatraxectoriamultidisciplinartantonoámbito
expositivocomonaediciónoua produciónde eventos,traballandoentreoutras,coa
FundaciónSerralves(Porto,Portugal),Laboral (Xixón),Alterarte (Ourense) ouSalaX
(Pontevedra).
- EXPOSICIÓN “Ela en plural”(do 3 de outubroao 3 de novembrode
2012)
Promove:ColectivoArgazo:
Hai un mundode auga. Augapoloaire cando voanas pingas,auga polochancando bebe a
terra e auga na auga como un xerme hermafrodita.
Neste mundode augahabita“ela” que sonmoitase ningunhaconcreta,todascoa redondez,
co infinitapresenzadacálidaperfección.
Entrade e a luzda nosa humilde casaacolleravoscosbrazosabertosdaprimavera,
transportándovosásdistintasvertentesdacontinuadaexpresiónque dásignificadoánosa
vida. Quedadesconvidados,pois,aunanaco da nosa mirada.
[ColectivoArgazo]

ARTISTAS QUE PARTICIPANNA MOSTRA:
Pintura:Man, Arza PardoBarbeitoe Marta Paz.
Fotografía:CarolinaMiraz e ErnestoGómez.
Poesía:Concha BlancoMontecelos,LinoGarcía Salgado,VerónicaMartínezDelgado,Alberte
Momán e GabrielaRodríguez.
Música: RichardDowlinge CarlosSantos.
Ela en plural,por Lino García
Houboun tempono que Penélope debuxabasombrasnochan mentresoseutapiz
desaparecíana maxiada noite perseguindoainquietantefigurade Ulises,quizásasúa
ausenciagardadanun pequenofrascode nostalxia.
Hoxe esassombrassérvennosparabrindarunhaparticularhomenaxe aese rostroindefinido
que tantossoñostatuou na espreitadunnovoamencer.Sonasnosasmans as que esculpen
coa definicióndainexactitude momentosde cálidofervor,asque maquillanoabstractodos
pasos,as que capturan ese invisiblemundoatravésdoserenociclope daimaxinación,asque
rubricanno fondodonoso seras mareas maisprofundase sentidas,asque ispende
contemporaneidade otempoque nosmata.
Somosnós,na ecuánime calmada nosapermanente metáfora,osproscritosdacincentaalma,
os portadoresdamáisletal das armas:A nosa verdade.
Máis que nunca estaxanelade disparidade ábrese aoventocomoareaao mar e publica,sen
rubor algún,onoso tímidoclamordiante dasmudas tentaciónsque camiñannuncírculo
abertoás vocesda imaxinación.
A nosamirada,pois,envoltaentransparente sedanonpretende falarporninguén,agáspor
nós mesmos,máisaspirafecundarnasdurmidasconcienciasunanacode libertariacorpara
esnaquizarnorostroda razón a dor que non se desprende.
Esta carta de presentacióné anosa translúcidaintenciónenmarcadanaintermitenteluzque
ansiamoscompartirsegundotrassegundo,comoosnosospasose a sombra da leve voz, para
vivirunpouco máislibres.
Ela, endefinitiva,somoselase nuncanospoderánsubstituír.
Ela sonelase permanecenpresasnoescurotapizdanosa ignorancia.
Liberémonospois.Éde xustiza.

- Exposición“Arte paragozar”(Sensualidade e erotismonos museos
da Rede MuseísticadaDeputaciónde Lugo)
(Do 12 de xulloao 30 de setembro(prorrogadoatafinais de
outubro) de 2012)
Esta mostra é representativade diferentessensibilidadesendistintasépocas,desde o
mundoclásicoata a actualidade.Oamore o erotismomitolóxico,relixioso,
heterosexual ouhomosexual,galante oucoqueto,osespidos,osequívocos,ostópicos
e osprexuízos,osensualismoirreverente,oreprimidoe oprovocado… todo un
mosaicode suxestiónsparaossentidos.
A travésdestasobrase pezasseleccionadasde entre osfondosdoscatro museosque
conformana Rede Museísticada Deputaciónde Lugo,tentamoschamara atencióndo
visitante sobre asensualidade e oerotismonasobrasde arte.Trátase dunhamostra
monográficaaínda que plural,diacrónicae polifacética,desde propostastécnicase
postuladossociais,ideolóxicose relixiosos,enmoitoscasos,incompatibles.
Unha parte dasobras e obxectosque se amosanformanparte da exposición
permanente doscatros museosperooutrasproveñendosalmacéns,poloque,
ademais,estaé unhaoportunidade únicaparacoñecerestesfondos.
A arte procurou case sempre o goce do espectador,estimularosseussentidos,pero
non,necesariamente,consegue provocaromesmoefecto encadaun deles.A nosa
bagaxe cultural e as nosasexperienciasactivanfantasíasque acabanconformando
imaxinariosdiferentes.Vemose sentimosdiferente porquedistintaé anosa resposta
ás incitacións;onde algúnspodemostransformarcertosestímulos enpracenteiros,
outrospodenreaccionarcon rexeitamentoouindiferenza.
Esta mostra é representativade diferentessensibilidadesendistintasépocas,desde o
mundoclásicoata a actualidade.Oamore o erotismomitolóxico,relixioso,
heterosexual ouhomosexual,galante oucoqueto,osespidos,osequívocos,ostópicos
e osprexuízos,osensualismoirreverente,oreprimidoe oprovocado… todo un
mosaicode suxestiónsparaossentidos.
Comopuntofinal destaexposición,desenvolvéronse unhasxornadassobre oerotismo
endiferentesdisciplinas(cine,literatura,arquitectura,música,fotografía,gastronomía
…) abertasao públicoenxeral e nasque interviñeron coñecidosespecialistas.
http://www.museolugo.org/archivos/docs/1781_Folleto%20exposici%C3%B3n_ARTE%
20PARA%20GOZAR.pdf

- “CORENTA ANOS RODANDO”(Auxilia-Lugo) (do17 de xuño ao 15
de xullo 2012)
Con estaexposicióninvitámosvosaviaxarnun"túnel dotempo".Auxilianace oficialmenteen
Lugo o 1 de maiode 1972. Na décadados 70 empezapordar "visibilidade"auncolectivo
marxinado,odas persoascondiscapacidade,agrupándose,saíndoárúa, indode colonias...
Nos80 centrámonosna supresiónde todotipode barreiras,físicase mentais(campañasde
mentalizacióne sensibilizaciónsocial).Nos90,apostamospolanormalización(integración
escolare laboral,actividade deportiva,participaciónenfestaspopulares...). Ea partir do
séculoXXI,incorporamosasTIC (NovasTecnoloxías)ánosaacción social,sobre todoen
materiade accesibilidade (www.lugoaccesible.net).
E sempre dende oVOLUNTARIADOSOCIAL. [Auxilia-Lugo]
Durante a inauguración damostra, o xoves,14 de xuño,norefectoriodoMuseoProvincial de
Lugo, realizouseunhaperformancenosxardínsdoMuseo(Praza Fillos de Antónde Marcos)
por parte de HipócritaTeatro,inspiradanahistoriade Auxilianaque participaronvarios
membrosdamesma,con músicaao vivointerpretadaporYurySidar.

- “Fotografíaa cegas”(do 7 ao 10 de xuño)
A exposición Fotografía a cegas que se desenvolveunoscatromuseosdaRede Museísticaata
o 10 de xuño.Trátase dostraballosresultantesdunhaexperienciapioneiranaque particiaron
7 invidentes,aterapeuta,MercedesCabada,osfotógrafos,IagoEireos,GermánLimeres,Xosé
Reigosae AntonioLópez,e Henrique Lamas,autordunhagravaciónque documentaa
experiencia.
“O obradoiro “Fotografía cegas”resultou un enredo fascinanteno queartistas,persoaldos
museose invidentestivemosa oportunidadedeaprenderquea fotografía éunha forma,outra
máis,de expresarmosemocións,sensacións,opinión esentimentosmedianteunha imaxeque
se crea, non nosnososollos,senón na nosa cabeza.
A imaxenace da idea,a idea da experiencia,e a nosa experiencia di quetodososdías facemos
centosde cousassen “velas”,só ideando,idealizando,construíndo imaxescoa memoria (os
oito cegosfomosantesvidentes),coasdescriciónsqueos quevedesnostransmitidese cos
recursostécnicos queos artistasfotógrafosnosensinastes.
Tedes quesaberque a maioría de nóstemospensado mercarunha cámara para fotografaras
nosasviaxes,asreuniónsfamiliarese sociais,e outroseventosque“veremos”coa axuda
doutrosollos.
Se queredes“ver” asnosasfotos,o documentalecomo foi o curso,o 7 de xuño inaugúrasea
exposición coa nosa obra noscatro museosda Rede Museística da Deputación de Lugo”.
Trinidad Canosa, Eladio Fernández,AntonioFernández,AntonioLópez,ÁngelesMiguélez,
Manuel Paz Sánchez e PilarYáñez

- “Converxencias 2012”(Escolade Arte e DeseñoRamónFalcón) (do
26 de abril ao 31 de maio de 2012).
A Escolade Arte “RamónFalcón de Lugo” presentounoMuseoProvincial de Lugoaexposición
Converxencias2012. A mostraestivocompostaporunha selecciónde obrase proxectos
realizadosnosúltimosanospolosalumnosdosdiferentesciclose estudosimpartidosno
centro.O deseñográficoe de interiores, acerámica,afotografía,os mediosaudiovisuaiso
gravadoe a serigrafíaartística cohabitarone interactuaronreciprocamente nunespazo
común,escenariode interseccióndasdistintasespecialidadesdaescola.Noutrosensoa
exposicióntamén foinexode converxenciadaescolae a cidade.Osproxectosdosalumnosde
EstudosSuperioresde DeseñoGráfico,concibene expresanolabordodeseñadorgráfico
como a dun creadorcuxa actividade tenporobxectoautilizacióndalinguaxe gráficaparaxerar
mensaxese transmitircontidosde naturezadiversaentodosaqueleseidosdacomunicación
que a sociedade precise.Éclaro,o obxectivodaEscolade Arte e Superiorde Deseñoé formar
deseñadoresque ademaisde optimizarosprocesosde comunicaciónsexancapacesde
analizar,innovar,investigar,transmitirvalores,difundirculturae adquirirunha
responsabilidade social e ambiental.Poroutrolado,osproxectosdosalumnosde Estudos
Superioresde Deseñode Interiores,demostranunhanotable capacidadeparaanalizar,
investigare proxectar,asícomo expresanavocaciónde dirixirequiposde proxectose de
execuciónde obrasde deseñode interiores,aomesmotempoque manifestanaversatilidade
destesfuturosprofesionaisparaactuar comointerlocutoresdirectosante asadministracións
públicasnoámbitoda súa profesión.Osámbitosprincipaisonde desenvolvenassúas
actividadesson:vivendae deseñodosespazosinterioresparaohábitat;deseñode espazos
comerciaise de ocio;deseñode espazosadministrativos;deseñode espazosculturais,
educativose lúdicos;deseñode espazosefémeros;rehabilitaciónde vivendas;paisaxismoe

deseñode espazospúblicos;xestiónempresarial de actividadescreativas;deseñodosespazos
interioresdosdistintossistemasde transporte; xestiónde obras,medicións,orzamentose
prevenciónde riscosnoámbitododeseñode interiores;direcciónde obrasnoámbitodo
deseñode interiores;investigaciónse docencia.A fotografíae osmediosaudiovisuaistamén
estánpresentesnamostracoas obrasdos alumnosdoCicloFormativode Grao Superioren
FotografíaArtística. Estesestudosteñencomoobxectivodarunhaformaciónintegral no
campo da fotografía,desenvolvendoacreatividade e ocoñecementodestadisciplinaartística.
O nosoplande estudosconstade douscursos académicosademaisdunproxectofinde
carreira e unhasprácticas enempresa,que se levaríana cabo taménno segundoano.Combina
a práctica fotográficadiaria,encamiñadaárealizaciónde traballosprofesionaise proxectos
fotográficospersoais,coaimparticiónde coñecementostécnicose unhaimportante áreade
reflexiónsobre ateoría,a historiadafotografía e da imaxe audiovisual.Ostraballosdos
alumnosdoCicloSuperiorde CerámicaArtística,servende paradigmaparaentenderas
ensinanzasimpartidasnestadisciplina,orientadaaformarprofesionaiscunamplo
coñecementotécnico,artísticoe cultural,que oscapacitapara exercera súaactividade,ben
enempresascerámicas,benrealizandounlaborartísticono seupropiotaller,xasexanoeido
artístico,artesanal ou industrial.A duracióndocicloé de dous cursosacadémicos,con
proxectofinal e prácticasenempresa,titulándose comoTécnicoSuperiorde ArtesPlásticase
DeseñoenCerámicaArtística.Estesestudos,permitenoaccesoa outrosestudoscomo:
ArquitecturaTécnica,Enxeñería,Deseñoindustrial,Maxisterio,(EducaciónEspecial,Infantil e
Primaria),BelasArtes,Xeoloxía,HistoriadaArte,aosGraos de ArtesPlásticase Deseñoe aos
Graos de Conservacióne Restauraciónde BensCulturais.A serigrafíataméntenpresenzana
exposición.PodemosaproximarnosaotraballodesenvolvidopolosalumnosdoCicloMediode
SerigrafíaArtística,que ao finalizarseuperíodoformativorecibenatitulaciónde Técnicosen
SerigrafíaArtísticade ArtesPlásticase Deseño.Assúasobrasdemostranuncontrol dos
procesosbásicosde realizacióndaserigrafíaartística,coas técnicastradicionaise actuais
propiasdestaespecialidade,analizandoasespecificaciónstécnicasdosmateriaisutilizadose
organizandoosmediosde producióne asmedidasparaseumantementoperiódico
preventivo.Estasserigrafíasseleccionadasademaisevidencianunhanotable capacidade para
aplicarcon rigor a reproduciónfotomecánica,asupervisióne arealizacióndaimpresión.
Finalmente,taménestánpresentesconidentidade propiaasobrasdos alumnosdoCiclo
Formativode Grao SuperiorenGravadoe Técnicasde estampación.Asmatrices,talladas,
impresas,osgravados, acompáñannos coasúa maxiaexpresiva,lediciae sensibilidadenesta
exposición,materializadaporfuturosprofesionaisque mantendovivaatradiciónatópanse na
vangarda,deixándonosasúapegada, a súa impronta,asúa persoal fabulaciónde soñose
realidades.

- Exposición“Blas Lourés”(do22 de marzo ao 17 de xuño de 2012)
BLAS LOURÉS
Presentamosunhamostraantolóxicae retrospectivadunartistalucense que merece o
recoñecementoauntraballoconstante,enocasiónspioneiro,que elixiuficarnasúa cidade,
desenvolvendoasúavocación enLugo senrenunciara brevesestadíasexternasouásetapas
de primeiraaprendizaxe enMadridcunhabolsada DeputaciónProvincialde Lugo.A gran
capacidade creativade BlasLourésfai necesariaarevalorizacióndasúaobra nonsó como un
feitocultural individual,senóncomoparte dahistoriada arte lucense e galega.Estamerecida
exposiciónmonográficaé representativade todaunhavidadedicadaáarte. En consecuencia,
é a mostra máisextensae completaque se lle dedicoue pechaunciclode numerosase
continuasexposiciónsque comezacoaprimeiracolectivanaque participouen1954 tras volver
de Madrid, ou polaprimeiraindividual que fixoenLugoen1960. Continúanasdécadasdos
sesentae setenta,especialmente prolíficasquizaispolaintensaactividadeartísticacoa
agrupación“Os Urogallos”donde se integrabaxuntocungrupode amigosartistas,e sigue co
restoda súa produciónposterioratahoxe.
BlasLourés naceuen1926 e con dezasete anoscomezoucoapintura.Estagran secuencia
temporal fai que a tarefade realizarmosunhaescolmadaobra completasexauntraballo
complicadoe difícil e unexerciciode memoriahistórica.Aíndaasí,como obxectivoprincipal
intentouse seleccionardentrodasúainxente produciónartística,todososmomentos doseu
decursovital para apreciara súa evolución,madureze consolidación.Poreste motivoaparece
representadadendeasúaprimeiraobrapictóricaaté a última, -de momento-,realizadano
ano 2011, xuntocunhamostra da obragráfica, osdebuxose osesmaltes.
A preponderanciadafiguracióné unhaconstante entodaa súa obra,nesaliñada corrente
neofigurativistadoséculopasado.Sonosnovosrealismosque se mesturancoasinfluencias
doutrasvangardasda primeirametade doséculoXX,dandoresultados moi interesantese un
gran eclecticismoformal.Porén,alinguaxeexpresivae ouniversocreativode cadaautoré
únicoe persoal e transmítese atravésde diferentesformatose materias.

Coherencia,é unhapalabraque define aproduciónpictóricade Blas.Oscomezosrealistasnon
impidenque experimente cocubismo,expresionismoe outrastendencias,porque cunhalonga
e fecundatraxectoriaé inevitábel pasarpordiferentesetapasestilísticas:aépocavermellae a
épocaazul,por exemplo.A pesardasformasxeometrizadas,símbolode modernidadee
vangarda,e os coqueteoscoaabstracción,nasúa obra prevalece sempreafiguración.Comoel
mesmodi:“a miñapintura,aínda que sempre é a mesma,tivodistintoscamiños”e é “o
retratoda miñavida”.
A cor é un dosfundamentosdasúaarte,e con este recursoconsegue asperspectivas,aforzae
a rotundidade dasrepresentacións,inclusoapreponderanciadoseuusodeterminaetapasou
momentoscreativos.Outracaracterísticasalientábel é aimportanciaque lle dá aodebuxo,
que evolucionacaraá sinxeleza,caraás liñasesenciais.
A iconografíaé variada,peroten unhaconstante sempre:amullercomoiconae inspiraciónao
longodo tempo,entendidadesexeito,aoigual que Colmeiro,comounharepresentaciónxeral
do eternofeminino.Predominanasescenascontemaspopularesnaliñade Cezanne,Milletou
van Gogh.En xeral,todososxéneros(retrato,paisaxe…) se tratancunhaprofunda
subxectividadeexplorandodiversosenfoques.
Mencióná parte merecenosgravadostan característicosdeste artistaque até hai pouco
estampabael mesmodirectamente.A técnicapreferidaé olinoleogravado,aíndaque tamén
tenpunta seca,augatintas,algunhaxilografía,etc.Ouso da cor, enbase sobre todo a azuise
vermellos,é tamén significativonaobragráficaxuntoco dominiodaliña,ambosos dous
recursossonmoi representativosdalinguaxe expresivade BlasLourés.
AureliaBalseiro[Comisariae directoradoMPLugo]
ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS
Táboa redonda
BlasLourés na arte galegacontemporánea
Martes, 15 de maiode 2012, ás 20:00 horas
Interviron:JuanPuchadesQuilis,MiguelAnxoMacía,JesúsLópeze Jorge Espiral.Moderou:
AureliaBalseiro,comisariadaexposición.
Lugar: Sala de ExposiciónsdoMPLugo
Concerto de Ensemble de corda
Mércores,23 de maiode 2012, ás 20:00 horas
Visitastécnicas a cargo da comisaria da exposición,AureliaBalseiro.
-Xoves,19 de abril de 2012, ás 19:30 horas.
-Xoves,31 de maiode 2012, ás 19:30 horas.
Coloquio
A arte das influencias.A literaturanapinturae viceversa

Martes, 5 de xuñode 2012, ás 20:00 horas
Interviron:BlasLourés,PacoMartín, CamiloGómez Torrese AntonioReigosa.Moderou:
AureliaBalseiro,comisariadaexposición.
- Exposición“Quenlle dá avolta á tortilla?”(do16 de marzo ao 15
de abril de 2012)
Quen lle dá a volta á tortilla? Homes,mulleres,xénero e roles nas colecciónsde 3 museos
provinciais,é un proxectoexpositivoenrede desenvoltopolocolectivoMedusaMediacióne
os museosMUBAN de Murcia, Museode Leóne os museosintegradosnaRede Museísticada
Deputaciónde Lugo,e no que participaronos/ascreadores/asAmancioGómez,Nadir,Esther
Santás,Chelete Monereo,SergioSotomayor, AnaMartínez,PaulaCabaleiro,IagoEireose Noa
Persán.Tras o acto de inauguración,YolandaHerranzexecutaronaperformance “'Estamos(I)
somos(+D) '”.
Amancio González reinterpretou o mosaico romano deHilas e asNinfas.Presenta á muller
como un ser manipuladorcuxa arma depoderéa sedución quealenta as paixónsafastandoao
homeda razón.Esta visión contémplasena teoría da represión de Freud ondetodosostraumas
proveñen dosdesexosreprimidoseasrelacións quese establecen entre homese mulleres é
unha loita depoder.
A obra de CheleteMonereo teceu un mapa sobreos protagonistasda obra quenosmostra a
complexidadedasrelaciónse todososelementos,quecompón,afectan, interferen nesta.Isto
expón unha cuestión:Canto haidenaturale canto de construído nasemocións?Como
podemostraballara xestión dasmesmas?

Esther Santás evidenciou nunha linguaxecontemporánea unha parteda historia quenon
aparecena táboa orixinal,aquela en queSanta Catalina convenceaos50 sabiosdo seu dogma,
custándollemúltiplestorturase morrer decapitada.Desdecando sepercibe a intelixencia
feminina como unha ameaza.Un relato deixando entrevera visión patriarcalda intelixencia
feminina como unha ameaza a erradicará mínima mostra.
A obra de Nadirfalounos sobreo camiño cara á igualdadededereitos e a emancipación da
muller evidenciando oslastresque carrexamosdebido á tradición xudeo-cristiá.No seu lenzo
atopamosa representación dunha maternidadeforzosa eun pensamento patriarcale
represivo.Entre outrosnumerosossímbolosealusións,presenta un mundo veloznosseus
avancespero lento aínda na súa transformación do ensamento.
Paula Cabaleiro traballou co “envoltorio”:o espazo,asvestidurascomo capa última ondese
manifestaa identidadefronteao outro.Unha transformación superficialqueafecta
profundamenteao individuo.Á súa veztraslada emociónsdesoidade,esgotamento e
frustración dunha mullerdeclase obreira a unha mullerde clase alta e con iso suxírenosqueas
esixenciassociais poden sercárceres que van máisaló da posición social. É nosfeminismosda
primeira onda ondeseestablece estaidentificación entre mulleres de distinta clase e únense
para loitar pola igualdadedosseusdereitos.
Estasideas de condicionamento dexénero eclase social determinadas,atópasetamén na obra
de Noa Persán.Na súa reinterpretación do retrato de dona Mª dePaz e Taboada,deEnrique
Navarro,a muller decide liberarse detodo aquilo quecoarta a súa liberdade:os prexuízos,a
falsa moral,os cánonsdebeleza herdadosdexeración en xeración e cuxaslóxicasse continúan
repetindo na actualidade.
Ana Martínez partiu dascargasque levan asmulleres do cadro “Un día máis deInocencio
Medina Beira” e revisa os discursossobreo xénero desdeunha perspectiva autobiográfica.
Unha muller portadora dunha arquitectura construída ao longo da Historia,asdicotomías
branco-negro,home- muller,corpo - mente,rosa-azul,o dogma científico:“capacidade
reprodutiva”,“patoloxíassexuais”,“condicionamento xenético”.Cargasmutadasemutables,
espazospara a identidade,construídosou gañadosá historia.Trasconseguira igualdadede
dereitosentre homese mulleres contémplanseoutrasnecesidadeseaospoucosa arquitectura
acolle o imprevisible, o diverso.Esta muller á súa vez camiña pola vida apoiándoseno quelle
ensinaron asmulleres do pasado,tratardecomprenderéo quepermite avanzar.
Iago Eireos trasladou ao momento actuala obra “A Escola de Doloriñas”de Julia Mingillón.Na
primeira móstraseunha aprendizaxecompartida entrenenosenenasde distintasidades.Na
obra de Iago cuéstionanseascontroversiassobreo xénero asignado.Ofreceun lugarao
ambiguo fronteaosdeterminismos,crea un espazo quemodela asactitudes,mostra as
dificultadesqueentraña superarosxuízos,o illamento,e unha construción da identidadeque
desemboca no desenvolvemento persoal.Unha visión transxénero eun posicionamento crítico

sobrea responsabilidadedo sistema educativo na construción dassociedades.
Na reinterpretación da “Odalisca de Gaya”por Sergio Sotomayordesfíxoseda pelda
sexualidade. Expuxoestasdivisiónscomo unha especialización da evolución dasespeciesen
continuo cambio,eque máisaló de homesou mulleres somosunidadescompostasporoutras
centosde miles conformando novosconxuntosqueseamplifican ata o infinito. Unha
cosmovisión quesostén unha idea da vida como un agregado continuo.
- “Vázquez Cereijo1970-2000”(do10 de novembrode 2011 ao29
de febreirode 2012)
Salade ExposiciónsdoMuseoProvincial de Lugo
VÁZQUEZ CEREIJO: PINTURA E FUROR CREADOR
No firmamento da pintura galega do noso tempo,a obra de JoséVázquezCereijo loce cun
resplandorespecialde estrela á partee solitaria. Artista dunha poderosa personalidadede
pintor,gravadorepoeta,é posuidordun mundo propio eexclusivo,no calá ininterrompida
sucesión dostraballose os díashai queengadirlle a súa constanteeirrefreable paixón pola
existencia.A súa brillante traxectoria é a do eterno buscadordunha beleza terrible e moderna,
inalcanzablee fatídica.VázquezCereijo,quena súa adolescencia en Lugo estivo tentado polo
ballet e as artesescénicas e máis tarde,en Madrid,polo estudo da Arquitectura,acabou
realizando unha obra pictórica na que ossoñosnocturnoseasvolicións diúrnasmesturadasse
plasman en composiciónsqueexpresan a forza corporalemental dun homeque,para vencera
súa angustia existencial,queredominarplasticamenteo eterno xiro do catavento da fantasía

humana.
O punto departida da pintura de VázquezCereijo,na década dosanossetenta da pasada
centuria,baséasena vehemencia e desmesura dasimaxes.Ao igualqueo “Orlando furioso”de
Ariosto,o seu estro é arrebatado eviolento,debarroca intensidade.Desexoso dechegarao
fondo da vida e da arte que encerra unha composición pictórica,na súa obsesiva preocupación
pola sexualidadeea animalidadedosseres viventes,realiza unha serie de grandescadrosque
o tudense, JosédeCastro Arines,emparentaba cosenormeslenzossurrealistasdeWifredo Lam
e de Roberto Matta.Asimaxesde bestasferocese de vexetaisespiñosos,deformasafiadasse
ferintespintadasporVázquezCereijo,constitúen a marfallada dunha fauna eflora
monstruosas.Á distorsión edescomposición dasformasengádeselleso cromatismo e
tonalidadesescuraseviolentasda totalidade.A intensidadeexpresiva eemocionalda súa obra
primeira é a mostra máisevidentedun tumultuoso temperamento cuxavisión do mundo non
podeser máis catastrófica.Sen dúbida ningunha traduceasinquietudessoterradasda maioría
de todosaquelesquedaquela soportaban a lousa queesmagaba a alma demoitosespañois.
Co paso do tempo,quetodo o amortecee tempera,a pintura de VázquezCereijo discorrepor
canles máistranquilase serenas.Aosbrutaisseresbicudose agresivossucedéronosaspaisaxes
e cadrosde obxectosmáisquietose inofensivos.Oartista,sen abandonara visión apesarada
da realidade,busca,non obstante,unha expresión máistemperada eesperanzadora da vida.
Nosseuscadros,entre figurativoseabstractos,con reminiscenciasneocubistas,futuristase
neometafísicas,utiliza unha maiordelicadeza pictórica defrías gamasgrises,verdese azuis,de
matizadasedensaspinceladas.Con motivosdescritivosquerecordan ossoñosnocturnosou os
recordosdoslugaresquedeixaron unha pegada na súa memoria,o pintorparececompracerse
na plasmación emotiva e selectiva do suxeito abordado no soportepictórico.Moiimportanteé
sinalarcomo VázquezCereijo,na escuridadedosseuscadros,busca a claridade,acentuando o
pálido fulgorquedespendea luz nastebras.Unha vezmáiso artista moderno sénteseherdeiro
do barroco e do romanticismo,querecibecomo o legado dunha herdanza da queapenasé
conscienteou máisben transmisor.
De grandeimportancia na produción deVázquezCereijo éa obra gráfica.Osseus gravadosao
buril, assúasxilografíase linóleos,realizadoscon técnicas queenlazan coasdasvangardas
históricas da primeira metadedo século XX,ocuparon gran parteda súa actividadea finaisdo
século.O pintorilustrou poemasdeJuan ManuelBonet -inventordun poeta checo descoñecido,
PavelHrádok- e recolleu en carpetasoslinogravadosda paisaxeurbanadascidadesquemáis
ama.O caso de Praga é para el paradigmático da cidadecentroeuropea na calse encontra o
seu “paraíso perdido”e recobrado,a mística “Xerusalén”celeste dosseussoños.Ocaótico
amoreamento devellase pequenascasas,asagudastorresgóticaseosaliñamentostortuosos
dasquellas da urbecentroeuropea son a transcrición dunha poética visión dun urbanismo que
o pintorsoñou deneno.Osseus gravados,peseao dinamismo ea axitación dassúasformas,
paralelasás súasúltimaspinturasson un remanso depaz,quena súa infancia,viviu dentro do
recinto amurallado echeo derecunchosdo seu Lugo natal.
[AntonioBonetCorrea]
José VázquezCereijo
Nace na capital de Lugo(Galicia),noano 1940, na casa familiardaprazaMaior, onde tamén

viviuoseutío Luís V.Pimentel ataoseufalecemento.
Á idade de dezanoscomezaos estudosde pinturanoCírculo das Artesda mande D. Ricardo
Camino.NaadolescenciafainoconD.Anxel Xohan,compartindoestesestudoscosde baile
clásicocon D.ª PilarTabernero,que aglutinaunimportante grupocultural entre outros:
Manuel María, Uxío Novoneyra(candobaixabadoCourel),CelestinoFernándezde laVega,
etc.frecuentandoastertuliasdohotel MéndezNúñezconLuísPimentele visitantesforáneos.
En 1958 trasládase a Santiagoa estudarprimeirocursode Medicina.
En 1959 trasládase a Madrid a estudarArquitectura.
Nosprimeirosanosde Madrid,ademaisdosestudos,realizaoservizomilitarcomovoluntario
no MinisteriodoAire.
A amizade conTinoGrandio inflúe noseudesexode pintar,que taménlle facilitaafamilia
Kreisler.Ataese momentosófacía ilustraciónse obramenorsobre papel.
A asistenciadiariaátertuliade D.CelsoEmilioFerreiroachégaoaomundocultural presente
moi enriquecido.
A partirdos últimosanos60 e toda a décadados 70 mergúllase naculturado“27” polasvisitas
que fai ao estudiodopintorD. GregorioPrietoe as que dúasvecespor semanalle fai ael no
seuestudioapintoraMaruja Mallo,que á súa vezimplicaavisitade gran númerode persoas
do mundodela.
Froitodestafrecuente relacióné arealizacióndacase totalidade daobra gráficada pintora,
sendoa máisnotable Homenaxe aRevistade Occidente,coapoiode D.ª SoledadOrtega
Espotornoque taména prologaría.
Destestempos é a primeiraexposición“grande “dopintornoCentroCultural daVilade
Madrid (prazade Colón).
Crea a galeríade arte Minima,na praza das Salesas,onde expónaPicassoe a Miró e taménos
seusamigosGregorioPrietoe ManoloViola.Pasadounanovenderáa galeríapor serlle
imposibletantadedicación.
No ano1978 formará grupocon José Luís de Dios,Luís EduardoAute e tresmáis,expoñendo
enArco variasvecese convarias galerías.Conclúe aunióncunhaserie de viaxesporcentroe
norte de Europa.
Desde osanos 70 manténunhaamizade case familiarconJuanManuel Bonete Andrés
Trapiello,que deuoseufroitoenvariaspublicacións.
O seucarácter viaxeirofaille percorrerRusiacomunistae paísesdoEste que conclúe cunha
exposiciónnoCentroCultural de Colón(Madrid)conóleose gravadossobre Pragaque
presentoupersoalmente D.EugenioGranell,glosandotaménolibroPragade Juan Manuel
Bonete VázquezCereijoeditadoporAndrésTrapiello.
Os librosde poemas,gráficos,etc.realízaossempre coacolaboracióndasúamullerAnne
Nikitik.
Xa no novoséculoXXI,seguindoosconsellosdopoetae folcloristaD.HasmishHenderson,
comezaa pintar de cabalete nasillasHébridas,berce dosavósdasúa muller,pinturaque
compaxinacoado estudio.

- Exposición“Reflexarte”(doo25 de outubro de 2012 ata o 6 de
xaneirode 2013)
REFLEXARTE
Salade ExposiciónsdoPazode SanMarcos (sede daDeputaciónde Lugo)
A arte contemporáneaaxudacunhaactitude innovadoraatrazar parte dese itinerariovital,
abordandoun día a día creativoa travésde linguaxesuniversais,que dalgúnxeitoevidenciana
pluralidade conceptual e formal naque se movenosque integrana colectivaReflexarte,os
artistasJuliaAres,María Xosé Díaz, TonoGalán, TiagoMadeira,AciscloManzano,Manuel
Patinha,SoledadPenalta,PacoPestana,Montse Rego,CarmenSenandee Álvarode laVega.
Son creadoresque desenvolvenoseutraballodendehai anosdentrodoámbitoda escultura,e
o únicoargumentoque osuniupara a ocasióné o empregodovidrocomo mediode
actuación.Salvoexcepciónscomoade JuliaAres,enxeral é a primeiravezque vinculanasúa
traxectoriaá deste material,revalorizadoenrecentescitasinternacionaiscomoa Bienal de
Veneciade 2011.
O proxectonace na Coruña,con motivodo75 aniversariode CristaleríaEl Reflejo,fundadaen
1935 por JesúsAresGonzález.Grazasá xenerosidade destaempresa,osartistaspuideron
construír os seuspropiossoñosdeixandoque aimaxinaciónfluíse atravésdabelezae
luminosidade transparente docristal.José LuisReye María JesúsAresachegaronasúa
creatividade ámontaxe e JosefinaCerviñofixoopropiocunrigorosotextohistoriográficono
catálogoda mostra.
A Rede Museísticada Deputaciónde Lugoséntese gratificadaencolaborarnunproxectoque
catalizaa mirada plásticadestesonce artistas,xaque dende estainstitucióncompartimoso
ánimode impulsara culturadeste país,estimulada,comaneste caso,porunhainquietude
explorativaque traduce ailusionante naturezacreativanaque producenosnososartistas.

- TEATROS FABULONÍRICOS (do10 de xulloao 16 de setembrode
2012)
SALA DE EXPOSICIÓNSPAZODESAN MARCOS(sede daDeputaciónde Lugo).
Estes“Teatros fabuloníricos”de NoaPersán reuniron unhaduciade composicións(ámaneira
de retablosoude entremesesilustrados)cosque criticou,revisou,actualizoue reinterpretoua
ideoloxíade variostemasdofabularioclásico.
Nada é inocentee as moralexasdisfrazadasdeboasintenciónsdasfábulas,tampouco.Máis
ben,pola contra,todasasmensaxesquesenos viñeron transmitindo destetemasa travésde
textose imaxesreflicten doutrina,etamén prexuízos,deorde morale sexista que a artista
revisa desdea súa persoalvisión do mundo e dasrelacións entrepersoas.Unha aposta de
síntese en clave feminina que ilustra desdeo onirismo pictórico o pensamento deNoa Persán
sobreestes asuntos.
Unha exposición escritaen imaxesporNoa Persán e ilustrada con textosde Antonio Reigosa.
OBRADOIRO
Do 16 ao 20 de xulloNOA PERSÁN impartiuunobradoirosobre pinturanoque se traballarána
relalizacióndun“Librode artista”.

- A arte de ser muller nun mundo por compartir 4.0 (do 8 ao 30 de
marzo de 2012)
Salade ExposiciónsdoPazode SanMarcos (sede daDeputaciónde Lugo
Durante o mesde marzoe con motivodoDía Internacional daMuller,asáreasde Culturae
Turismoe Benestare Deporte,respectivamente,dependentesdaVicepresidenciaPrimeirada
Deputaciónde Lugo,desenvolveronunamploprogramade actividadesartísticas
multidisciplinaresnoscatromuseosque conformanaRede Museística,baixootítulo “A arte
de ser mullernunmundoporcompartir4.0”. Trinta e unha mullerese unhome,artistas,
compartindounobxectivoaprol da igualdade de xéneros:facermáisvisíbel amullerdentrodo
mundoda arte.
As artistasparticipantesforon:
Ana Costas,BlancaBesteiro,CarmenLlonín,CarmenSenande,CristinaFernández,Dolores
Guerrero,ElenaPendás,EmiliaSalgueiro,EstefaníaNovo,GemaLópez, JuliaAres,Laura
Pernás,Laura Piñeiro,MªJesúsPérezCarballo,MªJosé Santiso,MagdalenaSeijas,María
Chenut,Marta Prieto,MercedesCabada,Montse Cea,Montse Rego,NoaPersán,Paula
Cabaleiro,PaulaSalinas,RebecaLópez,RenataOtero,RuthNúñez,SabelaArias,Soledad
Peralta,XedesPeón,YolandaDordae Álvarode la Vega
Entre todose todas,e con todose todas, quixemos conmemorarodía 8 marzo e darlles
visibilidade e apoiomediante acanle daarte e da cultura,ás demandasque significaron
avancesna vidade millónsde mulleres.Todaaprogramacióncompartiuundesexocomún:
superara violenciae apobrezapara construír o mundoque procure a paz,a xustiza,a
liberdade,aigualdadee asolidariedade.
Dende a programaciónestratéxicadaRede Museísticae baixoolema"Museopara todose
todas,entre todase todos", encumprimentodosinaladonaLei Orgánica3/2007 do 22 de
marzo para a igualdade efectivade mullerese homes.Noartigo26.2 establécese que os

distintosorganismos,entese demais estruturasdasadministraciónspúblicasque de xeito
directoouindirectoconfigurenarede públicade xestióncultural,debemosdesenvolver
iniciativasdestinadasafavorecerapromociónespecíficadasmulleresnaculturae combatera
súa discriminación estrutural,e aomesmotempo,xerarpolíticasactivasde axudaá creacióne
produciónartísticade autoría feminina.
Encarna Lago, Comisariadaexposicióne xerente daRede Museística
ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS:
Xoves,8 de marzo de 2012: Día da Muller
18:30.- Recepciónpolovicepresidente primeirodaDeputaciónde Lugo,AntonioVeigae polo
deputadodelegadode Culturae Turismo,MarioOuteiro
19:00.- Conferencia:Mullere literatura,acargo de TeresaMoure.
Lugar: RefectoriodoMPLugo.
20:00.- Inauguracióndaexposición:A arte de sermullernunmundoporcompartir 4.0.
Lugar: Sala de ExposiciónsPazode SanMarcos (sede daDeputaciónde Lugo)
Xoves,15 de marzode 2012
18:00.- Táboa redonda:Xestióncultural e xénero
19:30.- Recital poéticoacargo de SusanaSánchezAríns
Venres,16 de marzo de 2012
20:00.- Inauguracióndaexposición:Quenlledáa voltaá tortilla?
20:30.- Performance “'Estamos(I) somos(+D) '”, por YolandaHerranz
Lugar: RefectoriodoMuseoProvincial de Lugo
Luns,19 de marzo de 2012
18:00.- Conferencia:Imaxe damullernaarte,a cargo de Gema López.
19:30.- Conferencia:A obrade mullercomocategoría artística,a cargo de Monse Cea.
Mércores,21 de marzode 2012
18:00.- Táboa redonda:O empoderamentode mullerescondiscapacidade atravésdo
emprego.Coaparticipaciónde MónicaÁlvarezenrepresentaciónde ACADAR(Asociaciónde
MulleresconDiscapacidade de Galicia) e AlexiaPrietoIglesias,ÁngelesMiguéleze Jeshica
GonzálezDíaz, persoasvencelladasaodepartamentode Accesibilidade e Capacidades
DiferentesdaRede MuseísticadaDeputaciónde Lugo.Moderadora:Encarna Lago, xerente da
Rede Museística.

Venres,23 de marzo de 2012
19:00.- Conferencia:Rosalíade Castro:a creaciónda identidade,acargo de Francisco
Rodríguez.
Sábado,31 de marzo de 2012
12:00.- Táboa redonda:A mullere odesenvolvementorural
Lugar: Museo FortalezaSanPaiode Narla,Xiá(Friol-Lugo)
Martes, 3 de abril de 2012
20:00.- Performance:Intervalosvariables5”,a cargo de Ana Gesto.
OBRADOIROS
1.-Noszapatosda mullerOrquestra.Accións,reflexiónse rol damullernoscamiñosdahistoria,
a cargo de AdrianaPazosOttón.
Lugar, data e hora:
MuseoProvincial de Lugo.Arte e mulleres,apresenzadamuller(22de marzo, de 18:00 a
20:00 h.)
MuseoPazo de Tor, Tor (Monforte de Lemos-Lugo).Muller,acciónsocial e diversidade
funcional (23de marzo,de 18:00 a 20:00 h.)
MuseoFortalezaSan Paiode Narla,Xiá(Friol-Lugo).Mullernorural esos oficiostradicionais,
amasandoo eido(31 de marzo, de 12 a 13.30 h.).
MuseoProvincial doMar, San Cibrao(Cervo-Lugo).Asmulleresdomar:as outras redes(30 de
marzo,de 18:00 a 20:00 h.).
2.-Autorretratoatravésdo espello
Horario:De 11.30 h. a 13:30
Data: sábado,24 de marzo
Inscricións:apartir de 4 anos,no departamentode didácticadoMPLugo.
ITINERARIOS EN FEMININO
Visitasguiadas,desdeo8 de marzo e até o 8 de abril noscatro museosda Rede Museística.
FESTIVAL INTERNACIONAL EUROÁRABE AMAL
FundaciónAraguaney-Puentede Culturas
Acto de inauguración:luns,19 de marzo,ás 19.00 h. no MPLugo.
Lugaresde proxección,temáticae títulos:
MuseoProvincial de Lugo:Magreb
Luns,19 de marzo,19:00 h.: Unha vidacurta (15‘) Khalid(15‘) Un día enSmara (24‘).
Martes, 20 de marzo, 19:00 h.:Os condenadosdomar (71‘) .
Mércores,21 de marzo,19:00 h.: Garagouz(21‘) Bumerán(26 ‘) Al Madina (14 ‘).

Xoves,22 de marzo,19:00 h.: Roupasucia(20’) Goulili (15’) SalahAzzaz(22’).
Venres,23 de marzo,19:00 h.: Territorioperdido(75’).
MuseoFortalezaSan Paiode Narla(Friol):Inmigración
Martes, 20 de marzo, 19:00 h.:Os esquecidosde Cassis(71‘).
Mércores,21 de marzo,19:00 h.: Al Madina(14 ‘) A autoridade (10‘) Deus,o mar e a noite
(25‘).
Xoves,22 de marzo,19:00 h.: SalahAzzaz(22’) Beirut(17 ‘) Bumerán(26 ‘).
Venres,23 de marzo,19:00 h.: QueimandooEstreito(50’).
MuseoProvincial doMar (SanCibrao,Cervo):Mozose mozas
Martes, 20 de marzo, 19:00 h.:Warda (4‘) Hudud(8‘) A miñahumilde historia(32‘) .
Mércores,21 de marzo,19:00 h.: Mudo (20‘) Garagouz (21‘) Hiyab(8‘).
Xoves, 22 de marzo,19:00 h.: Skalid(15’) O vendedorde panos(32‘) Prohibidoopaso(8‘).
Venres,23 de marzo,19:00 h.: ShootingMuhamemed(50’).
MuseoPazo de Tor (Tor, Monforte de Lemos):Mullerestraballadoras
Martes, 20 de marzo, 19:00 h.:Monecas,unha mullerde Damasco(53‘).
Mércores,21 de marzo,19:00 h.: Un día en Smara (24 ‘) Prohibidoopaso(8 ‘) Beirut(17 ‘).
Xoves,22 de marzo,19:00 h.: A mullerpolicía(14 ‘) A miñamonecade trapo (26 ‘) A criada (19
‘).
Venres,23 de marzo,19:00 h.: Sensibilidade enfeminino(15’) Ododa cigoña (14’) Fiasco (19’).
VÍDEO-PROXECCIÓN
Oficiose mulleresde aquíe de acolá
Horario:ás 12 h.dos sábados: 10, 17, 24 e 31 de marzo, e 7 de abril.
Lugar: Sala MultiusosdoMPLugo.

- Documentos con memoria (itinerante)
A exposición,coordinadapolaresponsable dabiblioteca,MercedesSalvador,formaparte da
programaciónconmemorativado80º aniversariodaDeclaracióncomoB.I.C.deste edificio.
AmosaplanosdosarquitectosMiguel Durán-Loriga,Manuel GómezRománe Araceli Novo
Celeiro,debuxos,documentos,fotose unvídeo-montaxecunhaselecciónbibliográficae
imaxesde grande interese.
Esta mostra foi undos actos programadospoloMuseoProvincial paraconmemoraro80
aniversariodeste nomeamentocoa que pretendía,dunha,darunhavisióndaevolucióndas
dependenciasdoconventodendeque foraCasade Beneficenciaataa actualidade atravésdos
planosque arquitectostanrelevantescomoMiguel Durán-Lorigae Manuel GómezRomán
realizaronparatransformalonoactual museo,e doutra,e a travésdunha pequenaselección
bibliográfica,amosararepercusiónque tivooconventodende comezosdoséculopasadoata
hoxe nonsó noslibrosde historiae de arte,senóntaménnoutrotipode publicacións.
UN POUCODE HISTORIA
O 3 de xuñode 1931 o conventode San Franciscode Lugo foi declaradoTesouroArtístico
Nacional,segundoadenominacióndaépocaque naactualidade recibe onome de Bende
Interese Cultural (BIC).
O conventode SanFrancisco,nos seuscincoséculosde historia,pasoupormoitoscambiosde
utilidade que fixeronvariarconsiderablementeassúasdependencias:foi convento,
aloxamentode tropas,establecementode beneficenciae naactualidade museo.Incluso,en
1638, sufriuunincendioque odevastoucase porcompleto,quedandoenpé soamente a
igrexadoséculoXIV e o claustrorematadono séculoXV,porser esteselementosasobrasmáis
sólidas.NoséculoXVIIIreconstruirasede novoquedandocomotestemuñodestaépocao
refectorioe a cociña.
Coa desamortizaciónde Mendizábal osfradesforonexpulsadosdoseuinteriore de acordo
coa Real Orde de Facendade 1842 foi entregadoenusufrutoaoconcellode Lugo.Utilizouse

como acuartelamentode tropase logocomoCasa de Beneficenciae,en1895, por unha Lei de
PresidenciadoConsellode Ministros,concédese aoconcellode Lugooplenodominiodo
convento.Continúanel aBeneficenciaataque o 11 de xullode 1949 o concelloe a deputación
asinanun concertopara a transmisiónpor99 anos doedificioque logose destinaríaa museo.
A EXPOSICIÓN: PLANOSE OUTROS DOCUMENTOS
En xaneirode 1950 Miguel DuránLoriga,levantaunplanoda plantabaixano que reflicte o
aspectoque tiñao cenobioantesda obra.
Tanto no planocomonas fotografías,obsérvase unsegundoclaustrooupatiocuberto,hoxe
desaparecido,que estaríasituadonazonana que estáexpostoomosaicode Armañá. Segundo
podemosobservarnasfotografías,estabacubertoporarcadas de mediopuntofeitasde
cachotería que segundoaarquitectaAraceli NovoCeleiro,poderíanserde finaisdoséculoXVII
ou de principiosdoXVIII.
O 16 de setembrode 1949 o BoletínOficial daProvinciade Lugopublica:
«Basespara un concursopúblico,entre arquitectos,paraformalizacióndel proyectode
reformade la llamadaCasamunicipal de BeneficenciaoantiguoConventode SanFrancisco,
para adaptarloa sunuevodestinode Museoprovincial de BellasArtes».
Nosdías posterioresásúa publicación,D.Manuel VázquezSeijasremite ditoboletíne unha
carta na que invitaaparticiparno concurso,aos colexiosde profesionaise avariosarquitectos
de recoñecidoprestixiocomoMiguel Durán-Loriga,Manuel GómezRománe FranciscoPons
Sorolla,entre outros.
Tempomáistarde,a Deputacióndeixasenefectoditoconcursoquedandoenliberdade paraa
elecciónde arquitecto.Trasa morte de Miguel Durán-Loriga,o25 de maio de 1950, a
CorporaciónProvincial nasesiónordinariado17 de xullode 1950 acorda aprobar o proxecto
que presentaraeste arquitecto,declararde urxenciaasobrase facultaró Sr. Presidenteparaa
execucióndasmesmasporadministracióndirecta.Conposterioridade encargaránaManuel
GómezRomán ultimaroproxectoredactadopor Durán-Loriga.
O 18 de xaneirode 1951 sae publicadanoBOP a aprobacióndo proxectorectificadoe
orzamentodasobras de construcióndoMuseo Provincial presentadoporManuel Gómez
Román,que fora asinadona DeputaciónProvincial odía15 de xaneiropoloseupresidente,
AntonioRosónPéreze polosecretario,EnriqueCostasSánchez.
GómezRomán respectouotraballode seucolegamodificandominimamente oproxecto
interno,senembargocambiouradicalmente aconcepcióndasdúasfachadas.
O MÁIS RECENTE
RecreaciónhipotéticarealizadapolaarquitectaAraceli NovoCeleironaque,nun
extraordinariotraballode investigaciónenArquitecturaHistórica,podemosobservarcomo
sería a evolucióndosplanosdoconventoe doclaustrode San Francisco,dende aIdade Media
ao séculoXVIII.
VÍDEO-MONTAXE
Este vídeoreflicte unpercorridocronolóxicoparaamosar unhapequenaselecciónbibliográfica

das publicaciónsonde se ofrecendatose,sobre todo,imaxes,doconventode SanFranciscode
Lugo.
Comezaco facsímile daEspaña Sagrada de Manuel Risco(1798) publicadopolaeditorial
Alvarellos,e logovai avanzandodécadaadécada,ata rematarco últimolibropublicadopolo
MuseoProvincial en2011, O claustro franciscano do Museo ProvincialdeLugo.
ITINERANCIA
-MuseoPazode Tor ( Do 7 ao 31 de xullode 2011).
-MuseoEtnográficoSanPaiode Narla,Friol (agostode 2011)
-MuseoProvincial doMar , San Cibrao,Cervo(Setembrode 2011)
-Casade Cultura,Monforte de Lemos(do12 ao 31 de xaneirode 2012)
-CentroSocio-Cultural de Bóveda(do1ao 29 de febreirode 2012)
-CentroSocio-Cultural de Pol (do1ao 31 de marzo de 2012)
-Casade Culturade Chantada(do1 ao 31 de maiode 2012)
- Entre Marbellae Torremolinos [imaxes de manicomio] (Do 28 de
decembrode 2011 ao 29 de febreirode 2012)
A mostracoincide co peche definitivodoHospital PsiquiátricoSanRafael de CastroRiberiasde
Lea,en Castrode Rei (Lugo) inauguradoen1953 e construídoseguindoomodelodolabirinto
panóptico(acadea perfecta),sendooúnicoedificiodeseñadoe construídoenGaliciacoa

finalidadede atenderadoentesconenfermidadespsiquiátricas.“Marbella”fai alusiónao
pavillón-solainadasmullerese “Torremolinos”aopavillón-solainadoshomes.
Xuntocoa mostra fotográficaproxectouseundocumental de 30minutosde duración,vídeo
que se puidovisualizartaménentodososmuseosdependentesdaáreade Culturae Turismo
da Deputaciónde Lugo,sempre ás17:00 horas e ata a clausurada exposición.
Así mesmo,notempode aperturaao públicodestaexposición dessenvolvéronse unamplo
programa de actividadescomplementariasconconferencias,mesasredondas,obradoirose
visitasguiadascosque se pretende concienciaráspersoasinteresadassobre ahistoriae o
“estigma”destesenfermos,tantasvecesilladose de costasá sociedade.
O xoves,29 de decembro,namesmaSalade ExposiciónsdoPazode SanMarcos
desenvolveuseonº 28 da revistaoral O pazo dasmusas,númerona que vai intervirtaméno
fotógrafoXosé Reigosaparaamosarnosfotografíasdomanicomiode Castro non incluídas
nestaexposición.
ENTRE MARBELLA E TORREMOLINOS[IMAXESDE MANICOMIO]
O enfermomental estivochoído,enmoitassituaciónencondiciónsinfrahumanas.Nos
primeirostemposostratamentoseranmoi limitados.Usábanse medicamentosparatratar a
enfermidade,prestábansecoidadosbásicosde enfermeríae hixiene,aotempoque se recorre
a técnicascomo laborterapiae se poñenosmediosparaocupar o tempode estanciana
instituciónconsalasde xogo,lecturas…
Nontodo o resolvenostratamentosmedicamentosos.Hai outrosproblemasimportantesque
atender,entre elesodacomunicacióndainstitucióne dosenfermoscomundoexterior,coa
familiae coa sociedade…unhadasgrandespreocupaciónsdoprimeirodirectorde SanRafael,
o doutorÁngel UseroTiscar.
O principal problema(oestigma) doenfermomental é oaillamento,aincomprensióne o
rexeitamentosocial.Avanzamosmáisenmedicaciónque enaceptaciónsocial perohai que
pensarque ao final docamiño,que tras as portas e ventásdo manicomioestáasociedade,
estamostodosnós,e a todosnóscompete borrar ese estigma.
Salade ExposiciónsdoPazode SanMarcos (sede daDeputaciónde Lugo)
Comisariado:EncarnaLago
ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS:
Mércores28 de decembro,ás19:00 h.:Inauguración exposición
Xoves29 de decembro,ás20:00 h.:Intervenciónde Xosé Reigosanarevistaoral "Opazo das
musas"
Xoves12 de xaneiro,ás20:00 h.:Dr. GonzaloPaz Doel.Charla:“Arte e psiquiatría”
PresentaEncarnaLago
Mércores18 de xaneiro,ás19:00 h.:Visitaguiada

Xoves19 de xaneiro,ás20:00 h.:Manuel FernándezPrado,(Presidente de ALUMEe
Vicepresidente de FEAFES-Galicia)
Charla:"O movementoasociativoe aenfermidademental enLugo"
Xoves26 de xaneiro,ás20:00 h.:Películasobre temapsiquiátrico,encolaboraciónconClube
Cultural Valle-Inclán
(LT 22 Radiola Colifata)
Xoves2 de febreiro,ás20:00 h.:Dr. Luis VilaPillado.Charla:“A loucurano cine”
Sábado4 de febreiro,de 12:00 a 14:00 h.: Obradoiroa cargo de Xosé Reigosa
Xoves9 de febreiro,ás20:00 h.:Mª CarmenVizOtero,encargadada Unidade de Agudosde
Conxo“Necesidadese coidadosdaspersoascontranstornomental grave”
Xoves16 de febreiro,ás20:00 h.: Dr. VictorRodríguezPerez.Charla:“A historiada psiquiatría”
Esta exposicióne asactividadescomplementariasprogramadasnonsonmáisque a chave de
aperturadunhaserie de propostasdunamploproxectoartísticoque pretende aapertura
simbólicadefinitivadoespazomanicomio(encerro) aoespazode creación(liberdade).
Colaboran: Alume e Clube Cultural Valle-Inclán
DESMONTANDO A BENTHAM
Agora,26 anos despoisdoiniciooficialdadesinstitucionalizaciónpsiquiátrica,ofotógrafoXosé
Reigosainiciaoproxectode desmontaraBenthamno Hospital Psiquiátricode SanRafael de
Castro.Darlle luzá tolemiaá travesda arte,humanizaraosesquecidos,empregarosespazos
para a expresióne nonparaa represión.DesmontaraBenthamnoné collercelaporcela,
como cubosde tetris,e colocalasfisicamente noutrolugar.É deixarde agocharao tolo,
recuperaloparacon nós,inclusoanimaloaconducir(de novo).Osinternosde Castroxa o
sabían. Taméno sabían os coidadoresde SanRafael e os veciñosde Castro,eranos seustolos,
“os tolosde Castro”. Fuxíando panóptico, estradaabaixo,conpermisoousenel,retabanaun
axuste de contasa Benthamconcada undos seusachegamentosávila.Imaxe clásicachairega,
a de pasar nocoche e velospolaestrada,saudando,marcandoo camiñode onde realmente
quixeronestar:onde a xente,encarandoaestigmatizacióne amarca a ferrodas celas
marxinadoras.Á volta,sóos coidadoresosatendíannoseuretornoao esquecemento,ao
únicolugaronde moitosinternostiñanrepouso.Esarelaciónentre internos,coidadorese a
vilafoi a aplicacióndoprocesode desinstitucionalizaciónpsiquiátrica,feitoinformal e popular,
comunitarioe ate integradornalgúnmomento.Castroe a súaxente chegoua comprendere
incluira estaspersoasmellorque calquerapsiquiatralobotomizadordoutrotempo, mellorque
as familiasque alíosdeixabanesquecidose estigmatizados,trocándoosporunincómodo
silencio.

Baixoo título“Entre Marbellae Torremolinos.[Imaxesde Manicomio]”Xosé Reigosamostra
ao detalle asimboloxíadadeseperación,doesquecementoe doafastamento.Entre asalasde
descanso,denominadasacedae cínicamente “Marbella”adas mullerese “Torremolinos”a
dos homes,osinternospaseanperdidosnolabirintodamente humanae perdidosnolabirinto
do panópticode Castro.ComoTeseo,viaxanpoloscorredorese asestanciasfranqueadospolas
interminablespasaxesgarabateadasnasparedes,mostradadesesperanza.Asfiestras
poderíanseros ollosao exterior,se nonfose que olousadodoedificiotapaoceo; pecha
paxarose pantasmas,deixándoossensaída.A viaxe continúaentre aposentoshúmidose
minúsculosnosque,dalgúnxeito,se tentaaodescansoentre osrestosdavidaanteriorfóra do
labirinto/panóptico.Nasalade xogosunmural escenificaunhapraiasenatinarno obxectivo
do desafogo.Émáis,afianzao desalentomostradoporunbonecovestidode lá,que vencidoe
sentadorepousanoalféizarcoacabezaagachada de costasa luz.Nestaodisea,osinternosvan
na procura da corda de Ariadna,que llesindiqueocamiñoá liberdade,sairde si mesmose do
panóptico;desfacerocamiñoandadono malditolabirinto.Deixaromedopechadopara
sempre,deixaloportasadentrodosmurosdopanópticoe guindara chave ao Lea.
No 1885 publícase o“Real Decretopara la Observacióne Internamientode Dementes”;nel
establéceseque osconcellose asdeputaciónsdeberánhabilitarespazosparaa atencióne
observaciónde enfermosmentaisantesdoseurecluimentomanicomial (pasandoaser
reclusos).Nomesde xullo,amitracomposteláne unpar de socios acaudaladosabreno
Manicomiode Conxo.Décadasdespois,trasnegociacióndasdeputaciónsgalegas,aConxo
vaise derivarointernamentode case todososenfermosmentaisde Galicia,nunhascondicións
ínfimas(taxasde mortandade do38 %).Este escuroperíodovénmarcadotaménpolas
contínuasdenunciasdasituacióndosgrandesespecialistasgalegosdaépoca.Encargadosda
institucióncomoLoisAsoreyouRamónRodríguezSomoza,entre outros,que procurana
mellora,humanizacióne reformadaasistenciaáspersoasenfermasalírecluidas;cun
enfrontamentocontínuocopatronatopropietariodoxadenominadoSanatoriode Conxo(a
Igrexa).EnLugo, a beneficienciaprovincial confinaríaalgúnsdosseuspacientesosanatoriodo
doutorRicardo Núñez,enVilapedre (Sarria),dende o1910 ao 1951, doutorcunha visión
opostaá dosdonosde Conxobasada na inclusiónsocial dosenfermos.
Castro proxéctase despoisdaGuerraCivil,no1943 e faise real no1954. Xestionadopola
BeneficenciadaDeputaciónProvincial de Lugo,é osegundogrande centrode reclusiónpara
enfermosmentaisenGalicia.Logodosintentosdosdoutoresprogresistasrepublicanos,dende
o triunfodoAlzamientoNacional,opanópticocomoidea,outravez,manda.A frase sempre é
a mesma“Ti non esben,vasir parar a (Castro-Conxo-Rebullóndende1975 en Vigo)”de novo
esclusión,vixilanciae agocho.Polasterrasde Sarria dicían dodoutor RicardoNúñez,“nonsei
quenestámáistolo,se Don Ricardo ouo toloque conduce o coche” cando pasabadiante os
veciños conun dosseuspacientesmanexandoovehículoxaque el nonsabía conducir.
En 1985 apróbase o “Informe de laComisiónMinisterial paralaReformaPsiquiátrica”.Supóna
o iniciodaregulacióndadesinstitucionalizaciónpsiquiátrica;oabandoodosmanicomios.
Procúrase iniciarunprocesode reformapara reintegrara estaspersoase o tratamentodas

súas doenzasnasociedade e nonnunedificioillado,agochadoe vixiado.Ponse oprimeirograo
para rematar unhaviaxe de 100 anos polatolemia,porantebrazos connº de serie tatuados,de
morte,frío e medo.Unha viaxe naque só un conxuntode especialistasnosanos1920/30
(seríancondeadoslogoaoautoexiliopolaDictadurade Franco) tentaríandesmontaro
panópticode Bentham;desmontalocomoideae concepto: rexeitaromedocomo
fundamento.No1985 retomamosaviaxe daquelesdoutoresrepublicanose ade Ricardo
Núñez.Nosanatoriode Vilapedre,oartistasarriaoRubénSantiagosituouainstalación
“8888 octillones”noano1999, o que serviude despedidasocial aoantigosanatoriodoDr.
RicardoNúñez,antesde reconstruirse enhotel.Asesculturaseranmonstros,probablemente
os monstrosque con agarimoo doutortentabaestirpardosseuspacientes;.foi oiniciode 26
anos cunmesmocometido:desmontaraBentham.
Dende a Rede MuseísticaProvincial convidámolosaparticiparneste procesoatravésda
mostra dotraballofotográficode Xosé Reigosae doconxuntode actividadescomplementarias
programadas.Destamaneira,vostede poderáserparte activaneste proxectode intervir,
humanizar,socializar…oSanatorioSanRafael de Castro,iniciativaque vai tercontinuidadecon
outras propostasartísticas,que anunciaremosenpoucotempoe que procurana apertura
simbólicadefinitivadoespazomanicomio(encerro) ao espazode creación(liberdade).
http://www.susobarral.com/reigosa/

2.3.6. Xornadas e Conferencias
- CONFERENCIA Conexións e reflexos. Unhaexperienciaeducativa
Martes, 11 de decembro,ás20:00 horas. Conferencia:CONEXIÓNSEREFLEXOS.UNHA
EXPERIENCIA EDUCATIVA,A cargo de PatriciaTorres AguilarUgarte,directoradaGalería de
Historia.Museodel Caracol (México) MembroCECA-ICOM.
ENTRADA LIBRE
- Escolade pais e nais : conferenciade Xesús Fortes

Mañá, xoves, 22 de novembro, ás 19 horas, no refectorio do Museo Provincial de Lugo,
conferencia"A educaciónque vivimos. Expectativas ante a nova lei de educación", a cargo de
XesúsFortesGómez,Profesorde intervenciónSociocomunitarianoIESPortovellode Ourense.
Patrocina á área Cultura da Deputación de Lugo, coa Asociación Socio-Pedagóxica Galega e
Fapacel,promotoresdoprograma “Aprender para Educar”. Habilitouse unha sala con xogos e
pasatempos para os máis pequenos. Entrada libre.
- Xornadas teórico-prácticas sobre sensualidade e erotismonaarte
Estas xornadas celebráronse na Sala Multiusos do Museo Provincial de Lugo do 20 ao 28 de
setembro de 2012. Organiza: Rede Museística. Duración: 20 horas. Estas xornadas forman
parte das actividades complementarias da exposición “Arte para gozar. Sensualidade e
erotismonosmuseoda Rede Museísticada Deputaciónde Lugo”, mostra aberta ao público na
Sala de Exposicións do MPLugo desde o 12 de xullo ata o 30 de setembro de 2012.
Coordinadores: Fernando Arribas e Antonio Reigosa.
Con estasxornadaspreténdeuse optimizaroaproveitamentodoscontidosdestasingular
mostra achegandoáspersoasinteresadasoscoñecementossobre oerotismode recoñecidos
especialistasendistintasartese disciplinas:cine,literatura,arte,arquitectura,fotografía,
gastronomía…para rematarmoscunhacea de confraternidade elaboradaconingredientes
afrodisíacos.
De asistencialibre,previainscrición,gratuíta,e ata completaraforo.
PROGRAMA
Xoves,20 de setembro
18:00 horas.- Inauguracióndasxornadas
18:10 horas.- O cine erótico e pornográfico en Lugo,porFernandoArribasArias.Escritore
investigadordahistoriadocine,responsablede DifusióndaRede Museística.
19:30 horas.- A filla que aleita ao seu pai:Piedadefilial ou erotismo incestuoso?,porAntonio
Reigosa.Escritor,investigadore divulgadordaculturapopulargalega,responsable de
Comunicacióne X.Cultural daRede Museística.
20:15 horas.- Tertuliae debate coaparticipacióndosponentese dopúblicoasistente.
Venres,21 de setembro
18:00 horas.- Contoscolorados.Oerotismo na literatura popular,porXosé MirandaRuíz.
Escritor e profesor,especialistaenliteraturade tradiciónoral.
19:00 horas.- Sensualidadeeerotismo na arte europea,porCovadongaLópezde Prado Nistal.
Museóloga,historiadoradaarte,directora do MuseoMassó (Bueu),especialistanotemado
erotismonaarte.
20:00 horas.- Tertuliae debate entre osponentese opúblicoasistente.

Memoria rede museistica 2012 (1)

Memoria rede museistica 2012 (1)

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

Similar a Memoria rede museistica 2012 (1)

Similar a Memoria rede museistica 2012 (1) (20)

Más de Encarna Lago

Más de Encarna Lago (20)

Memoria rede museistica 2012 (1)