Os reinos cristiáns hispánicos

1. OS REINOS CRISTIÁNS
HISPÁNICOS
Roberto López
2º ESO

2. 1.O NACEMENTO DOS REINOS CRISTIÁNS HISPÁNICOS
 Os musulmáns non conquistaron as terras do norte da península
Ibérica. Alí refuxiáronse moitos visigodos que fuxían dos musulmáns.
 Co tempo, neses
territorios formáronse
distintos núcleos
políticos: na Cordilleira
Cantábrica xurdiu o
reino ástur-leonés e nos
Pireneos organizáronse o
reino de Pamplona e os
condados aragoneses e
cataláns.

3.  O reino de Asturias xurdiu no século VIII. En 718 don Pelaio foi
elixido rei. En 722 loitou cos musulmáns na batalla de Covadonga.
Entre a historia e a lenda
A figura de don Pelaio está rodeada dunha fama lendaria. Os
especialistas dubidan de que se tratara dun membro da familia
real, e sitúano como o portaespada de don Rodrigo ou alguén
vinculado aos círculos de poder da comarca do Sella.
Ante o avance musulmán, nobres e eclesiásticos visigodos
buscaron refuxio nos Picos de Europa. Neste lugar produciuse
a batalla de Covadonga, na que, segundo as crónicas cristiás,
interveu a Virxe María na axuda dos cristiáns. A vitoria cristiá
permitiu a Pelaio e aos seus fieis gañar terreo e controlar parte
do territorio astur.
Os musulmáns referíanse aos rebeldes como “trinta asnos
salvaxes”. Pelaio nunca se considerou rei, honor que quedou
reservado a Afonso I.
A creación do reino ástur-leonés

4.  Contra o ano 800, o reino de Asturias abarcaba desde Galicia ata
Álava. En principio, a corte estableceuse en Oviedo.
 No século X, o reino estendérase ata o Douro. Por iso, a capital
trasladouse a León.
Liña do tempo do
reino ástur-leonés

5.  No século VIII a rexión pirenaica formaba parte do imperio
carolinxio: era a Marca Hispánica.
Da Marca Hispánica aos reinos e condados pirenaicos
 No século IX o imperio
carolinxio disolveuse e
estas rexións
independizáronse.
Formáronse tres
núcleos: Navarra,
Aragón e os Condados
Cataláns

6. Creación do reino de Navarra
 Íñigo Arista fundou o reino de Pamplona, que despois foi
chamado reino de Navarra.
 O momento de
maior esplendor
deste reino foi
o reinado de
Sancho III o
Maior (1000-
1035).
 A súa morte
independízase Castela
e os Condados
Aragoneses.

7. Os condados de Aragón
 Na zona aragonesa, o conde Aznar Galindo conseguiu
independizarse, pero despois caeu en mans navarras.
 En 1035 volveu
a ser un reino
independente.

8. Os condados cataláns
 En 874, Wifredo o Piloso reuniu os condados cataláns e
gobernounos con autonomía dos reis francos.
 O paso definitivo
para a
independencia
deuse na época de
Borrell II, cando
este conde se
negou a renovar o
xuramento ao rei
franco e converteu
os seus dominios en
hereditarios (988).

9. Evolución dos territorios cristiáns nos Pireneos,
séculos VIII-XII

10.  En 951 o conde castelán Fernán González
comezou a gobernar en Castela de forma
independente, aínda que segue a ser vasalo
dos reis de León.
O condado de Castela
Fernán González , primeiro conde
independente de Castela (930-
970).
2. DO REINO DE LEÓN Á COROA DE CASTELA
 No século X, o reino de León viviu un período de crise.
 Loitas internas
 Incursións musulmás
 Castela que sofre continuos ataques musulmáns fortifica
moito o seu territorio.

11.  A progresiva decadencia leonesa e o aumento
do poder dos condes de Castela fixeron que no
ano 1035 Castela se convertera nun reino baixo
o mandato de Fernando I.
 O reino de Castela sofre unha perda territorial
coa independencia de Portugal en 1142
Fernando I
A creación do reino de Castela

12. Liña do tempo: a Coroa de Castela
 Castela e León separáronse e
uníronse varias veces
 En 1230 produciuse a unión
definitiva de Castela e León e
formouse a Coroa de Castela
baixo o reinado de Fernando III
 A Coroa de Castela era o reino
máis poderoso da Península.
A formación da Coroa de Castela

13. 3. A EVOLUCIÓN DOS REINOS PIRENAICOS
O reino de Navarra
 O momento de maior esplendor deste reino foi o reinado de
Sancho III o Maior (1000-1035).
 O reino de Navarra é a potencia cristiá peninsular máis
importante no século XI
 A súa morte fragméntase entre os seus fillos en: Navarra,
Castela, Arágón e os condados de Sobrarbe e Ribagorza.
Formación da Coroa de Aragón
 En 1137 co contrato de matrimonio de Petronila (de Aragón)
e Ramón Berenguer IV (conde de Barcelona) nacía a Coroa de
Aragón.

14.  Durante os séculos IX e
X, os reinos cristiáns
avanzaron ata o río
Douro. O avance baseouse
na colonización da terra
por grupos de campesiños.
4. RECONQUISTA E REPOBOACIÓN
O avance dos reinos cristiáns
 A expansión dos reinos cristiáns cara ao sur coñécese como
reconquista.
O avance ata o río Douro

15.  No ano 1031 o Califato dividiuse en reinos de taifas e os
cristiáns aproveitaron a debilidade para estenderse cara ao
sur. Para evitar ataques pagaban parias
 Nos séculos XI e XII, os
reinos cristiáns
conquistaron os vales do
Texo e do Ebro.
A conquista dos vales do Texo e do Ebro

16.  Os reis musulmáns intentaron deter os ataques
comprometéndose a entregarlles anualmente unha
cantidade de ouro e obxectos preciosos: as parias.
 Cos ingresos das parias, os reinos cristiáns
reforzaron o seu poder militar.
O sistema de parias

17.  No século XIII, despois da derrota musulmá nas Navas de
Tolosa (1212), os reinos cristiáns de Castela e Portugal
avanzaron polo val do Guadalquivir, e a Coroa de Aragón
expandiuse por Levante e Baleares. As terras dividíronse en
grandes señoríos.
A península Ibérica no ano 1200
A conquista do val do Guadalquivir, Levante e Baleares

18. O avance dos reinos cristiáns entre os séculos XI e XV

19. A repoboación
A partir do século XI os reis
entregáronlles as terras
conquistadas a nobres, a igrexa
ou ás ordes militares e
formáronse grandes señoríos.
Os campesiños que traballaban
estas terras eran servos.
A expansión cristiá fixo necesario repoboar os novos territorios
para fortalecer o seu control
Ata o século XI os reis dividían
o territorio en circunscricións,
dominadas por unha cidade ou
vila á que se lle outorgaban
liberdades e privilexios. (cartas
de poboamento). Concédense así
territorios a campesiños libres a
cambio de que cultivasen e
defendesen as súas terras.
Ata o século XI os reis dividían
o territorio en circunscricións,
dominadas por unha cidade ou
vila á que se lle outorgaban
liberdades e privilexios. (cartas
de poboamento). Concédense así
territorios a campesiños libres a
cambio de que cultivasen e
defendesen as súas terras.
Entre o Douro e o Texo e
val do Ebro
Entre o Douro e o Texo e
val do Ebro
Estremadura, A Mancha,
Baleares, Valencia, Murcia
e Andalucía
Estremadura, A Mancha,
Baleares, Valencia, Murcia
e Andalucía

20. As ordes militares
Na península Ibérica os cristiáns crearon ordes
militares formadas por monxes guerreiros coa
función de conquistar e defender os territorios
contra os musulmáns. As ordes de Calatrava,
Santiago e Alcántara foron as máis poderosas en
Castela, e a de Montesa destacou en Aragón.
As cartas de poboamento
Eu, Afonso, concedo esta carta a vos, cristiáns mozárabes, aos que saquei (…) do
poder dos sarracenos e conducín a terras cristiáns. Compráceme, porque
abandonástedes as vosas casas e propiedades e viñéstedes a poboar as miñas
terras, concedervos bos foros en toda a miña terra, que sexades libres e francos
vos e os vosos fillos, en todo canto podades poboar e traballar nas vilas e termos
que eu vos darei. 8…)

21. A organización dos territorios cristiáns
 Nos reinos cristiáns, o rei tiña a máxima autoridade política e
militar.
 A guerra era unha practica habitual, polo que nalgúns lugares
construíuse unha rede de fortalezas
Castillo de Peñafiel. Peñafiel, Valladolid
 Ao principio, os reis
non tiñan un exército
permanente, senón que
os guerreiros se
vinculaban ao rei
mediante vasalaxe.
Estableceuse unha
sociedade feudal

22. • Gobernar
• Aplicar e cambiar as leis
• Impartir xustiza
• Gobernar
• Aplicar e cambiar as leis
• Impartir xustiza
REIREI
• Asesorar
ao Rei
no goberno.
• Asesorar
ao Rei
no goberno.
Consello RealConsello Real
• Órgano
supremo
de xustiza.
• Órgano
supremo
de xustiza.
AudienciaAudiencia
• Subordinadas
ao poder
do rei.
• Votaban os
impostos
solicitados
polo rei
• Realizaban
peticións
ao monarca
• Aconsellaban
o rei
• Subordinadas
ao poder
do rei.
• Votaban os
impostos
solicitados
polo rei
• Realizaban
peticións
ao monarca
• Aconsellaban
o rei
CORTESCORTES
• Administrar
a economía
do reino.
• Administrar
a economía
do reino.
FacendaFacenda
O goberno do reino
En todos os territorios había as mesmas institucións e unha mesma lei. O
rei tiña moito poder e as Cortes non podían lexislar.
5. A COROA DE CASTELA

23. A economía castelá
 A economía baseábase
na agricultura e na
gandaría, sobre todo de
ovellas merinas.
 Os rabaños eran
transhumantes: cañadas
 En 1273, o rei Afonso X
recoñeceu o Honrado
Concejo de la Mesta
 A artesanía e o comercio
desenvolvéronse moito.

24. TOLEDO: A CONVIVENCIA DAS TRES CULTURAS
 Como resultado da conquista, nos reinos cristiáns convivían
culturas, relixións e pobos diversos: cristiáns, musulmáns e
xudeus.
 Como resultado desa convivencia produciuse a influenza
dunhas culturas sobre outras e un enriquecemento do
patrimonio cultural dos reinos cristiáns.
 Moitas das obras culturais
dos autores gregos e
latinos chegaron a Europa a
través de Al-Andalus, xa
que foran traducidas ao
árabe.

25.  Os cristiáns eran o grupo dominante
 Os mudéxares eran musulmáns que permanecían en territorio
cristián.
 As comunidades xudías habitaban en barrios separados,
chamados xudarías nas que se encontraba a sinagoga, o seu
centro de oración e culto.
Igrexa de Santiago el Arrabal
(arte mudéxar), en Toledo
Sinagoga de Santa
María la Blanca, en

26.  Estaba formada polos condados cataláns e polos reinos de
Aragón, Valencia e Mallorca. Cada territorio conservou as súas
institucións e costumes propios.
 O rei non
tiña tanto
poder coma
o castelán e
precisaba a
aprobación
das Cortes
en moitos
casos.
6. A COROA DE ARAGÓN: as institucións

27.  Expandiuse menos pola Península ca Castela, pero estendeuse polo
Mediterráneo.
A expansión da
Coroa de Aragón
polo Mediterráneo
A expansión polo Mediterráneo

28.  A maioría da poboación vivía da agricultura.
 O comercio desenvolveuse moito. Os mercadores cataláns,
valencianos e mallorquíns contaban con delegacións ou
consulados en moitas cidades europeas, asiáticas e africanas.
A economía na coroa de Aragón

29. A crise do século XIV na Coroa de Castela
Malas colleitas
Fame e peste
Diminución da poboación
Terras de cultivo abandoadas
Menos ingresos para os nobres
Aumentan o aluguer das teras
Revoltas entre campesiños
Persecucións a xudeus
Enfrontamentos entre nobres
A situación da coroa mellorou a finais do século XIV
7. O FINAL DA IDADE MEDIA NOS REINOS
HISPÁNICOS

30. A crise do século XIV na Coroa de Aragón
Crise demográfica e económica
Graves problemas en Cataluña
Conflictos sociais importantes
-sublevación de campesinos catalans contra nobres
-guerra entre os nobres e burgueses ricos.
Graves problemas
políticos en Aragón
Perda de influencia de
Cataluña a favor de Valencia.

31. Arte mudexar
 O nome provén das cuadrillas
de albaneis musulmáns que
constuíron diferentes igrexas
cristiáns
 Caracterízase polo uso do
barro cocido.
 Podemos falar de románico
mudéxar e gótico mudéxar.
 As principais mostras
encóntranse en León, Toledo e
Teruel. Os edificios aragoneses
están máis decorados que os
casteláns

32. Rodrigo Díaz de Vivar foi un nobre castelán do
século XI, vasalo do Afonso VI de León e
Castela. As súas relacións co monarca foron
difíciles e alternaron etapas de colaboración con
outras de expulsión do reino.
Cando estivo desterrado de Castela, Rodrigo
creou un grupo de guerreiros que loitaban as
súas ordes. Con eles estivo unha tempada ao
servizo do rei islámico de Zaragoza e os
musulmáns aplicáronlle título de Sidi (señor), do
que deriva o sobrenome de Cid.
Máis adiante loitou contra os almorábides e a
súa gran fazaña foi a conquista do reino islámico
de Valencia.
A personalidade de Rodrigo impresionou aos
casteláns que o converteron no prototipo de
heroe guerreiro. Os xograres cantaron as súas
fazañas, reflectidas no Cantar de Mío Cid.
O Cid

33. As peregrinacións
Na Idade Media, os principais lugares do
cristianismo, as igrexas e mosteiros onde se
conservaban reliquias dos santos atraeron a
moitos viaxeiros e peregrinos. Os principais
centros de peregrinación eran Xerusalén,
escenario da paixón e morte de Xesús; Roma
sede do papado e do martirio de San Pedro; e ,
máis tarde Santiago de Compostela, onde a
principios do século IX creuse atopar o sepulcro
do apóstolo Santiago.
Os peregrinos viaxaban sos ou en grupo,
atraídos polo espírito relixioso ou pola
necesidade de cumprir unha promesa, pero
tamén polo desexo de aventura ou polo
esperanza de encontrar fortuna. Encontraban
aloxamento nos mosteiros e en moitos hospitais
e pousadas que ían xurdindo. As peregrinacións
favoreceron o desenvolvemento urbano e
comercial pola necesidade de dar servizo aos
numerosos camiñantes.

34. O apóstolo Santiago foi decapitado en Xerusalén por orde de
Herodes Agripa, cara ao ano 44. Iso facía pensar que estaba
enterrado en dita cidade. A localización dos seus restos en
Santiago de Compostela foi a orixe dunha literatura lendaria
que tratou de explicar como chegaran estes a Galicia.
Cando os apóstolos se dispersaron para predicar o Evanxelio,
Santiago dirixiuse a Hispania, onde se rodeou de discípulos
que o acompañaron no seu regreso a Xerusalén.
Despois de ser decapitado, os seus discípulos embarcaron o
seu corpo no porto de Jaffa, nunha nave. En sete días a nave
chegou ás costas galegas e alí, os seus discípulos buscaron
un lugar onde enterralo. Lupa, señora do lugar, ofreceulles uns
bois para trasladar o cadáver. Estes bois, que en realidade
eran touros salvaxes, foron amansados pola sinal da cruz
realizada polos discípulos que levaron o cadáver ata o palacio
de Lupa a pesar de que ninguén lles ensinara o camiño. Ante
isto, Lupa converteuse ao cristianismo e doou o seu pazo para
enterrar ao apóstolo. No século IX grazas a visión milagrosa
dun lugareño, coñeceuse a existencia do sepulcro esquecido.
Entre o historia e a lenda. O apóstolo Santiago