1. TEMA 12
OS POBOS PRERROMANOS EN GALICIA

2. INTRODUCIÓN
● Ao longo do I milenio a.C., diferentes pobos indoeuropeos, procedentes do Leste de Europa
e de Siberia, penetraron na Península Ibérica e asentáronse no Norte e mais na Meseta.
Estes pobos mesturáronse coas comunidades autóctonas, ás que lles achegaron o
coñecemento da metalurxia do ferro, e conformaron o que coñecemos como pobos celtas
peninsulares.
● Tamén durante o I milenio a.C., unha serie de pobos do Mediterráneo oriental (fenicios,
gregos e cartaxineses) chegaron á costa mediterránea da Península. Fundaron colonias e
estableceron contactos comerciais cos pobos autóctonos. Da influencia destes pobos
orixinouse o que coñecemos como cultura ibérica.
● O contacto e a influencia ibérica sobre os pobos de orixe celta deron lugar á civilización
celtibérica.
● Neste contexto histórico, no derradeiro milenio a.C., floreceu en Galicia a Cultura Castrexa,
da que os poboados, chamados castros, son os seus máximos expoñentes, así como a
ourivaría do ouro.

3. 1
A CHEGADA DE POBOS COLONIZADORES
A comezos do I milenio a.C., grupos de pobos indoeuropeos penetraron
polos Pireneos e asentáronse no Norte peninsular e na Meseta. Tamén
fenicios, gregos e cartaxineses, procedentes do Mediterráneo oriental,
chegaron ás costas Leste e Sur da Península, onde fundaron algunhas
colonias.

4. AS INVASIÓNS INDOEUROPEAS
● Os pobos indoeuropeos procedían das grandes chairas de Europa e
chegaron á Península en diferentes ondadas.
● Coñecían a metalurxia do ferro,
● Vivían en poboados fortificados.
● A súa economía baseábase no cultivo de cereais e mais no pastoreo.
● Distinguíanse por un ritual funerario consistente en incineraren os
cadáveres e soterraren as cinzas dentro dunha urna (campos de urnas).

5. AS COLONIZACIÓNS MEDITERRÁNEAS
● OS FENICIOS
● Cara ao século X a.C., os fenicios, un pobo proveniente do actual Líbano, chegaron ás
costas do Sur da Península Ibérica e fundaron diversas colonias como Gadir (Cádiz).
No VII a.C. Fundaron Ibusium (Eivisa)
● Estableceron relacións comerciais cos pobos indíxenas, especialmente co
reino de Tartesos. Así, obtiñan metais e salgaduras que intercambiaban por produtos
manufacturados (tecidos, xoias, cerámica e útiles de ferro).
● OS GREGOS
● Entre os séculos VII e VI a.C., algúns gregos procedentes de Focea (Asia Menor)
fundaron colonias na costa mediterránea, como Emporion (Empuries) ou Mainake
(Málaga).
● Estableceron relacións comerciais cos pobos indíxenas, mesmo con Tartesos, e
introduciron o uso da moeda nos seus intercambios.
● OS CARTAXINESES
● Na súa expansión polo mar Mediterráneo, os fenicios crearan no Norte de África a
colonia de Carthago. A partir do século VI a.C., cando Fenicia foi ocupada polos
asirios, os cartaxineses fixéronse co control das antigas colonias fenicias, tamén na
Península Ibérica.
● Máis tarde, no século III a.C., os cartaxineses decidiron conquistar militarmente o Sur
peninsular e o xeneral Amílcar Barca desembarcou en Gadir no ano 238 a.C.
● Pouco tempo despois, Amílcar Barca fundou a cidade de Carthago Nova (227 a.C.), que
se habería de converter no principal enclave cartaxinés na Península Ibérica.

6. Invasións e colonizacións da Península
Moeda grega
Moeda
cartaxinesa
Estatuas cartaxinesas

7. 2
OS POBOS PRERROMANOS

8. IBEROS, CELTAS E CELTÍBEROS
● Na Península Ibérica, durante o I milenio
a.C. consolidáronse dúas grandes áreas
culturais: ibérica e celta.
● Os pobos ibéricos ocupaban unha ampla
zona que se estendía ao longo de toda a
costa mediterránea. tiñan un gran
desenvolvemento urbano e cultural e
coñecían a escritura.
● As rexións do centro, do Oeste e do Norte
da Península estaban habitadas polos
pobos de orixe indoeuropea que
coñecemos co nome de celtas. Habitaban
uns poboados chamados castros e
coñecían a metalurxia do ferro, pero non
a escritura.
● As relacións entre celtas e iberos deron
orixe á aparición dos celtiberos.
Situábanse esencialmente no Leste da
Meseta e no Sistema Ibérico e
desenvolveron un sistema de escritura.
Dama de Elche

9. OS POBOS GALAICOS
● A comezos do I milenio a.C., as terras
da actual Galicia estaban habitadas por
pobos que dominaban a metalurxia do
cobre e mais do bronce, entre os que
destacaban: oestrimnios, albións e
cilinios.
● Estaban fragmentados en numerosas
tribos
● Producían ferramentas de metal, que
se comercializaba pola costa atlántica e
cara ao Mediterráneo.
● En Galicia non se asentaron os pobos
colonizadores do Mediterráneo,
aínda que si tiveron contacto con eles.

10. 3
A CULTURA CASTREXA

11. A CULTURA CASTREXA
● Nos séculos VII-VI a.C. Xurde a denominada cultura castrexa, xa que a súa principal
característica específica é o castro, un asentamento fortificado.
● A cultura castrexa abranguía a meirande parte de Galicia, o Norte de Portugal e o
Oeste de Asturias.
● A principal característica da cultura castrexa eran os castros ou citanias, pequenos
poboados fortificados protexidos por elementos naturais. No seu interior localizábanse
as vivendas sen formar rúas e no centro situábanse edificios comúns (relixiosos ou
funerarios).
● As vivendas eran de planta circular. Os seus muros construíanse de pedra e cubríanse
dunha teitume de palla e ramaxe que se sostiña cun poste central.
● Os pobos galaicos vivían da agricultura e da gandaría, e tamén da pesca e do
marisqueo. A minaría era unha importante fonte de riqueza. A artesanía abastecía á
poboación dos útiles e aparellos necesarios
● Estes pobos mantiñan relacións comerciais entre eles (troco) e con pobos atlánticos e
do interior peninsular. Non usaban a moeda nin a escritura.
● A sociedade castrexa organizábase en tribos, formadas por varios castros, onde existía
certa xerarquización social, con predominio da caste militar. A súa relixión era
politeísta e destacaron na arte da forxa e na ourivaría.
● Salientan especialmente os castros de Baroña (Porto do Son, A Coruña), Santa Tegra (A
Guarda, Pontevedra) e o Castro de Viladonga (Castro de Rei, Lugo)

12. Poboado celta Vivenda celta
Torso guerreiro celta
Castro de Viladonga Touros de Guisando (Ávila)

13. 4
OS IBEROS

14. OS IBEROS
● Os iberos vivían en poboados amurallados situados en lugares elevados e
preto de fontes de auga.
● No interior do poboado, as vivendas agrupábanse formando rúas e, a miúdo,
existían prazas destinadas a usos comunitarios.
● As vivendas adoitaban ser de planta rectangular. Edificábanse sobre un
zócalo de pedra e os muros eran de adobe, cunha teitume de pólas e palla
que se impermeabilizaba cunha capa de arxila.
● Os iberos practicaban a agricultura, a gandaría, explotaba os recursos
mineiros e coñecían a metalurxia do ferro. Elaboraban cerámicas e
tecidos (actividades artesanais). Coñecían a escritura (sen descifrar o
significado) e acuñaban moeda, que lles permitía un intenso comercio cos
pobos colonizadores.
● A súa sociedade tiña unha estrutura xerarquizada: unha aristocracia
propietaria de carácter guerreiro e sagrado, exercía o poder.
● As crenzas relixiosas estaban vinculadas á natureza e relacionadas co
culto á Deusa Nai.

15. Vivenda ibera
Dama do Cerro de los Santos
Poboado ibero
Dama de Baza
Dama de Elche