1. Współczesne sposoby wspomaganiaWspółczesne sposoby wspomagania
dziecka w naucedziecka w nauce
dr Sabina Zalewska UKSWdr Sabina Zalewska UKSW

2. NIE JESTEŚMY TACY SAMI!NIE JESTEŚMY TACY SAMI!
Sposoby zapamiętywania:Sposoby zapamiętywania:
 wzrokowcywzrokowcy - uczą się najłatwiej czytając lub- uczą się najłatwiej czytając lub
oglądającoglądając
 słuchowcysłuchowcy - słuchając i rozmawiając- słuchając i rozmawiając
 dotykowcydotykowcy - dotykając przedmiotów,- dotykając przedmiotów,
przeżywając materiał emocjonalnie lub używającprzeżywając materiał emocjonalnie lub używając
swoich rąk i palcówswoich rąk i palców
 czuciowcy / kinestetycyczuciowcy / kinestetycy - poruszając dużymi- poruszając dużymi
mięśniami ruchowymimięśniami ruchowymi

3. wzrokowcywzrokowcy
 Pracujący z dzieckiem – wzrokowcem, powinien wiedzieć, żePracujący z dzieckiem – wzrokowcem, powinien wiedzieć, że
uczeniu się sprzyjają:uczeniu się sprzyjają:
- środki wizualnego przekazu,- środki wizualnego przekazu,
- obserwacja pokazów, demonstracji,- obserwacja pokazów, demonstracji,
- korzystanie z wykresów, schematów, ilustracji,- korzystanie z wykresów, schematów, ilustracji,
- robienie list, notatek, rysunków.- robienie list, notatek, rysunków.
 Naukę natomiast utrudniają:Naukę natomiast utrudniają:
- nieporządek,- nieporządek,
- ruch,- ruch,
- przerywanie demonstracji słowami,- przerywanie demonstracji słowami,
- długie objaśnienia.- długie objaśnienia.

4. słuchowcysłuchowcy
 Słuchowiec łatwo uczy się poprzez słuchanie i głośneSłuchowiec łatwo uczy się poprzez słuchanie i głośne
powtarzanie, dlatego w czasie pracy z nim należypowtarzanie, dlatego w czasie pracy z nim należy
pamiętać o tym, że:pamiętać o tym, że:
- uczy się łatwo z dyskusji i wykładów,- uczy się łatwo z dyskusji i wykładów,
- lepiej rozumie to co czyta, jeśli może czytać półgłosem,- lepiej rozumie to co czyta, jeśli może czytać półgłosem,
- rozwiązując problem „głośno myśli” lub rozmawia z- rozwiązując problem „głośno myśli” lub rozmawia z
innymi.innymi.
 Uczeniu się natomiast nie sprzyjają:Uczeniu się natomiast nie sprzyjają:
- hałas,- hałas,
- zbyt długie i szczegółowe teksty pisane,- zbyt długie i szczegółowe teksty pisane,
- konieczność opowiadania o tym co widzi, co czuje,- konieczność opowiadania o tym co widzi, co czuje,
- zmuszanie do kontaktu wzrokowego .- zmuszanie do kontaktu wzrokowego .

5. czuciowcy / kinestetycyczuciowcy / kinestetycy
 W uczeniu się kinestetykowi pomagają:W uczeniu się kinestetykowi pomagają:
- konkretne działania,- konkretne działania,
- prace ręczne,- prace ręczne,
- odgrywanie i przedstawianie tego, czego się uczy w sposób- odgrywanie i przedstawianie tego, czego się uczy w sposób
materialny,materialny,
- możliwość ruszania się trakcie słuchania,- możliwość ruszania się trakcie słuchania,
- wycieczki,- wycieczki,
- korzystanie z modeli, obiektów, które można dotknąć, poczuć i- korzystanie z modeli, obiektów, które można dotknąć, poczuć i
zobaczyć, jak to się ma do opisu,zobaczyć, jak to się ma do opisu,
- możliwość samodzielnego eksperymentowania.- możliwość samodzielnego eksperymentowania.
 W nauce kinestetykowi przeszkadza:W nauce kinestetykowi przeszkadza:
- konieczność słuchania długich wyjaśnień,- konieczność słuchania długich wyjaśnień,
- mówienie o tym, co widzi lub słyszy,- mówienie o tym, co widzi lub słyszy,
- komentarz słowny w toku pokazu,- komentarz słowny w toku pokazu,
- zmuszanie do długiego pozostawania w bezruchu.- zmuszanie do długiego pozostawania w bezruchu.

6. dotykowcydotykowcy
Dotykowcy uczą się:Dotykowcy uczą się:
- dotykając,dotykając,
- doznając wrażeń na powierzchni skóry,doznając wrażeń na powierzchni skóry,
łącząc to, czego się uczą ze zmysłemłącząc to, czego się uczą ze zmysłem
dotyku i emocjami,dotyku i emocjami,

7. Etapy procesu uczenia sięEtapy procesu uczenia się

8. Według Kolba w procesie uczenia się możnaWedług Kolba w procesie uczenia się można
wyróżnić cztery podstawowe czynnościwyróżnić cztery podstawowe czynności
 odczuwanie (odczuwanie (feelingfeeling),),
 obserwacja (obserwacja (watchingwatching),),
 myślenie (myślenie (thinkingthinking),),
 działanie (działanie (doingdoing).).
Podstawy procesu uczenia sięPodstawy procesu uczenia się

9. Zgodnie z tą typologią, rozróżniamy siedem podstawowych stylówZgodnie z tą typologią, rozróżniamy siedem podstawowych stylów
uczenia sięuczenia się

10. STYLE UCZENIA SIĘSTYLE UCZENIA SIĘ
 WizualnyWizualny - Visual (spatial)- Visual (spatial)
Preferencje dla obrazów i rozumienia przestrzennego;Preferencje dla obrazów i rozumienia przestrzennego;
 DźwiękowyDźwiękowy - Aural (auditory-musical)- Aural (auditory-musical)
Preferencje dla dźwięku i muzyki;Preferencje dla dźwięku i muzyki;
 SłownySłowny - Verbal (linguistic)- Verbal (linguistic)
Preferencje dla słowa mówionego i pisanego;Preferencje dla słowa mówionego i pisanego;
 FizycznyFizyczny - Physical (kinesthetic)- Physical (kinesthetic)
Preferencje dla wykorzystania ciała, rąk, dotyku;Preferencje dla wykorzystania ciała, rąk, dotyku;
 LogicznyLogiczny - Logical (mathematical)- Logical (mathematical)
Preferencja dla wykorzystania logiki i racjonalnego rozumowania;Preferencja dla wykorzystania logiki i racjonalnego rozumowania;
 SpołecznySpołeczny - Social (interpersonal)- Social (interpersonal)
Preferencja dla uczenia się w grupach bądź też z innymi ludźmi;Preferencja dla uczenia się w grupach bądź też z innymi ludźmi;
 IndywidualnyIndywidualny - Solitary (intrapersonal)- Solitary (intrapersonal)
Preferencja dla samodzielnego uczenia się, samokształcenia.Preferencja dla samodzielnego uczenia się, samokształcenia.

11. STYLE UCZENIA SIĘSTYLE UCZENIA SIĘ

12. Podstawowe narzędzia wspieraniaPodstawowe narzędzia wspierania
dzieci w nauce:dzieci w nauce:
 Uczenia się poprzez doświadczenieUczenia się poprzez doświadczenie
 Metoda świadomego planowaniaMetoda świadomego planowania
 Metoda modelowaniaMetoda modelowania
 Metoda nagród i karMetoda nagród i kar
 Rola emocjonalnego wsparciaRola emocjonalnego wsparcia
 Znaczenie konstruktywnej krytykiZnaczenie konstruktywnej krytyki

13. NowoczesneNowoczesne
techniki efektywnego uczenia siętechniki efektywnego uczenia się
 MnemotechnikiMnemotechniki
 Technika hakówTechnika haków
 Łańcuchowa technika skojarzeńŁańcuchowa technika skojarzeń
 Szybkie czytanieSzybkie czytanie
 Notowanie nielinearneNotowanie nielinearne
 Aktywne powtórkiAktywne powtórki
 Uczenie się w stanie relaksuUczenie się w stanie relaksu
 Samowiedza, samonauczanieSamowiedza, samonauczanie
 Metody edukacyjne DennisonaMetody edukacyjne Dennisona

14. MnemotechnikiMnemotechniki
- są to się techniki stricte pamięciowe- są to się techniki stricte pamięciowe
MÓZGMÓZG
Prawa półkula związaniaPrawa półkula związania
jest z:jest z:
 wyobraźniąwyobraźnią
 marzeniamimarzeniami
 spostrzeganiem relacjispostrzeganiem relacji
przestrzennychprzestrzennych
 odbiorem kształtu, koloru,odbiorem kształtu, koloru,
rytmu i muzykirytmu i muzyki
 Także wyrażanie iTakże wyrażanie i
rozpoznawanie stanówrozpoznawanie stanów
emocjonalnychemocjonalnych
Lewa półkula odpowiada za:Lewa półkula odpowiada za:
 działania logiczne idziałania logiczne i
analityczneanalityczne
 operowanie pojęciamioperowanie pojęciami
 liczbami, kategoriamiliczbami, kategoriami

15. Technika hakówTechnika haków
 1 - świeca1 - świeca
 2 - łabędź2 - łabędź
 3 - jabłko3 - jabłko
 4 - krzesło4 - krzesło
 5 - dźwig5 - dźwig
 6 - baran6 - baran
 7 - kosa7 - kosa
 8 - bałwan8 - bałwan
 9 - balon9 - balon
 10 - rycerz10 - rycerz
Załóżmy, że chcemy zapamiętać nr kodu pocztowego: 26-843. Nie będziemy
mieć problemu z zapamiętaniem tego numeru, jeśli tylko skojarzymy sobie w
wyobraźni każdą cyfrę z odpowiednim hakiem. I tak, powinniśmy wyobrazić sobie
np. łabędzia (2), którego na rogi bierze baran (6). Z oddali całą sytuację
obserwuje bałwan (8), siedzący na krześle (4) i zajadający się jabłkiem (3).

16. Łańcuchowa technika skojarzeńŁańcuchowa technika skojarzeń
 W tej technice kojarzy się ze sobą kolejne elementy.W tej technice kojarzy się ze sobą kolejne elementy.
Obrazy te przechodząc jeden w drugi, tworzą swegoObrazy te przechodząc jeden w drugi, tworzą swego
rodzaju film, widziany oczyma wyobraźni.rodzaju film, widziany oczyma wyobraźni.
 Przy zapamiętywaniu techniką łańcuszka obowiązują tePrzy zapamiętywaniu techniką łańcuszka obowiązują te
same zasady dobrego zapamiętywania, któresame zasady dobrego zapamiętywania, które
wymienione zostały przy technice haków. Dodatkowowymienione zostały przy technice haków. Dodatkowo
należy pamiętać o tym, by prawidłowo zapamiętaćnależy pamiętać o tym, by prawidłowo zapamiętać
pierwszy element łańcuszka, gdyż bez niego trudnopierwszy element łańcuszka, gdyż bez niego trudno
byłoby odtworzyć całość. Skuteczne jest np.byłoby odtworzyć całość. Skuteczne jest np.
wyobrażenie sobie, że ten pierwszy element "wyrasta" zwyobrażenie sobie, że ten pierwszy element "wyrasta" z
jakiegoś punktu znajdującego się przed nami.jakiegoś punktu znajdującego się przed nami.

17. Szybkie czytanieSzybkie czytanie
 wracanie wzrokiem do już przeczytanychwracanie wzrokiem do już przeczytanych
fragmentów - takie cofanie się wzrokufragmentów - takie cofanie się wzroku
zwane jestzwane jest regresjąregresją
 wokalizacja - polega ona na tym, że wwokalizacja - polega ona na tym, że w
myślach lub nawet na głos mówimy domyślach lub nawet na głos mówimy do
siebie czytany tekstsiebie czytany tekst
 można obejmować jednym spojrzeniemmożna obejmować jednym spojrzeniem
kilka wyrazów, wierszy czy nawetkilka wyrazów, wierszy czy nawet
akapitówakapitów

18. Notowanie nielinearneNotowanie nielinearne
 mapy pojęćmapy pojęć
 mapy myślimapy myśli

19. mapy pojęćmapy pojęć

20. mapy myślimapy myśli

22. Aktywne powtórkiAktywne powtórki
Istnieje system powtórek, który pozwala uczynićIstnieje system powtórek, który pozwala uczynić
naukę znacznie bardziej efektywną:naukę znacznie bardziej efektywną:
 od razu powtarzamy nowo zdobyte informacje,od razu powtarzamy nowo zdobyte informacje,
 powtarzamy po upływie jednej godziny,powtarzamy po upływie jednej godziny,
 powtarzamy po upływie jednego dnia,powtarzamy po upływie jednego dnia,
 powtarzamy po upływie jednego tygodnia,powtarzamy po upływie jednego tygodnia,
 powtarzamy po upływie jednego miesiąca.powtarzamy po upływie jednego miesiąca.

23. Uczenie się w stanie relaksuUczenie się w stanie relaksu
Mózg każdego człowieka w ciągu doby pracuje wMózg każdego człowieka w ciągu doby pracuje w
różnym zakresie fal:różnym zakresie fal:
 falefale BetaBeta przeważają podczas codziennejprzeważają podczas codziennej
aktywności życiowej,aktywności życiowej,
 falefale AlfaAlfa przeważają podczas wypoczynku, wprzeważają podczas wypoczynku, w
stanie relaksu,stanie relaksu,
 falefale ThetaTheta przeważają podczas zwykłego snu,przeważają podczas zwykłego snu,
 falefale DeltaDelta przeważają podczas głębokiego snuprzeważają podczas głębokiego snu

24. Samowiedza, samonauczanieSamowiedza, samonauczanie
Stopień przyswajania zdobytej wiedzyStopień przyswajania zdobytej wiedzy

25. Metody edukacyjne DennisonaMetody edukacyjne Dennisona
"Leniwe Ósemki" - kreślenie kciukiem, płynnym ruchem"Leniwe Ósemki" - kreślenie kciukiem, płynnym ruchem
poziomej ósemki, zaczynając od punktu środkowego napoziomej ósemki, zaczynając od punktu środkowego na
wysokości oczu w lewo.wysokości oczu w lewo.
Ćwiczenie to koordynuje pracę obu półkul mózgowych.Ćwiczenie to koordynuje pracę obu półkul mózgowych.
Jest pomocne w reedukacji dzieci dyslektycznych.Jest pomocne w reedukacji dzieci dyslektycznych.
Poprawia płynność czytania, zapamiętywanie, myślenie.Poprawia płynność czytania, zapamiętywanie, myślenie.

26. Metody edukacyjne DennisonaMetody edukacyjne Dennisona
"Rysowanie Oburącz" - rysowanie obiema rękami"Rysowanie Oburącz" - rysowanie obiema rękami
równocześnie linii, figur, kształtów, z których każdarównocześnie linii, figur, kształtów, z których każda
rysowana jedną ręką, jest zwierciadlanym odbiciemrysowana jedną ręką, jest zwierciadlanym odbiciem
drugiej, rysowanej w tym samym czasie drugą ręką.drugiej, rysowanej w tym samym czasie drugą ręką.
Dowolne tzw. "bazgranie" jednocześnie obiema rękomaDowolne tzw. "bazgranie" jednocześnie obiema rękoma
(w powietrzu, na dużej płaszczyźnie).(w powietrzu, na dużej płaszczyźnie).
Ćwiczenie poprawia pisanie i rysowanie, powodujeĆwiczenie poprawia pisanie i rysowanie, powoduje
rozwój twórczego myślenia, zdolności plastycznych.rozwój twórczego myślenia, zdolności plastycznych.

27. Gimnastyka MózguGimnastyka Mózgu
Stanowi skoordynowany zestaw ruchów integrujących, któreStanowi skoordynowany zestaw ruchów integrujących, które
usprawniają proces uczenia się Ćwiczenia te mają ułatwićusprawniają proces uczenia się Ćwiczenia te mają ułatwić
wszelkiego rodzaju uczenie się, aby stało się bardziej naturalne,wszelkiego rodzaju uczenie się, aby stało się bardziej naturalne,
spontaniczne i szybsze sprzyjając lepszemu zapamiętywaniu. Glennspontaniczne i szybsze sprzyjając lepszemu zapamiętywaniu. Glenn
Doman zauważa, że do rozwoju intensywnej stymulacji mózgDoman zauważa, że do rozwoju intensywnej stymulacji mózg
potrzebuje wszystkich zmysłów. To dzięki wszystkim zmysłompotrzebuje wszystkich zmysłów. To dzięki wszystkim zmysłom
informacje ze świata zewnętrznego docierają do naszego mózgu,informacje ze świata zewnętrznego docierają do naszego mózgu,
gdzie są odpowiednio segregowane i interpretowane. Dlagdzie są odpowiednio segregowane i interpretowane. Dla
prawidłowego funkcjonowania dziecka wszystkie zmysły musza zeprawidłowego funkcjonowania dziecka wszystkie zmysły musza ze
sobą ściśle współpracować. To, w jaki sposób odbieramy isobą ściśle współpracować. To, w jaki sposób odbieramy i
przetwarzamy bodźce wzrokowe, słuchowe, dotykowe,przetwarzamy bodźce wzrokowe, słuchowe, dotykowe,
proprioceptywne (czyli czucia głębokiego) oraz przedsionkowe (czyliproprioceptywne (czyli czucia głębokiego) oraz przedsionkowe (czyli
związane z odczuwaniem równowagi i orientacji w przestrzeni)związane z odczuwaniem równowagi i orientacji w przestrzeni)
wpływa na jakość i precyzję wszystkich wykonywanych czynności.wpływa na jakość i precyzję wszystkich wykonywanych czynności.
Podstawy terapii zaburzeń integracji zmysłowej zostały opracowanePodstawy terapii zaburzeń integracji zmysłowej zostały opracowane
przez J.Ayres, psychologa i terapeutę zajęciowego z Instytutuprzez J.Ayres, psychologa i terapeutę zajęciowego z Instytutu
Badań Mózgu Uniwersytetu w Los Angeles.Badań Mózgu Uniwersytetu w Los Angeles.

28. Integracja SensorycznaIntegracja Sensoryczna SISI
(od angielskich słów „(od angielskich słów „sensory integration”sensory integration”))
jest organizacją informacji odbieranychjest organizacją informacji odbieranych
przez nasze ciało do celowegoprzez nasze ciało do celowego
wykorzystania. Podczas tego procesuwykorzystania. Podczas tego procesu
współpracuje ze sobą wiele strukturwspółpracuje ze sobą wiele struktur
mózgu, których zadaniem jestmózgu, których zadaniem jest
rozpoznanie otrzymanych informacji,rozpoznanie otrzymanych informacji,
zorganizowanie i połączenie ze sobą wzorganizowanie i połączenie ze sobą w
taki sposób, aby osoba mogłataki sposób, aby osoba mogła
zareagować odpowiednio do wymagańzareagować odpowiednio do wymagań

29. Metoda Ruchu Rozwijającego V.SherborneMetoda Ruchu Rozwijającego V.Sherborne,,
Ważnym elementem w rehabilitacji małegoWażnym elementem w rehabilitacji małego
dziecka, którego rozwój przebiega w sposóbdziecka, którego rozwój przebiega w sposób
nieharmonijny jestnieharmonijny jest Metoda RuchuMetoda Ruchu
Rozwijającego V.SherborneRozwijającego V.Sherborne, która zakłada, że, która zakłada, że
rozwój poznawczy dziecka opiera się na jegorozwój poznawczy dziecka opiera się na jego
rozwoju ruchowym, Dzięki tej metodzie dzieckorozwoju ruchowym, Dzięki tej metodzie dziecko
poza usprawnianiem fizycznym, rozwijapoza usprawnianiem fizycznym, rozwija
świadomość samego siebie, nabiera zaufania doświadomość samego siebie, nabiera zaufania do
otoczenia, pogłębia kontakt z bliskimi orazotoczenia, pogłębia kontakt z bliskimi oraz
uświadamia sobie poczucie własnej wartości.uświadamia sobie poczucie własnej wartości.

30. Ze względu na cel wykonywanych ćwiczeń można jeZe względu na cel wykonywanych ćwiczeń można je
podzielić na kilka zestawów:podzielić na kilka zestawów:
 Nauka nawiązywania kontaktu emocjonalnego iNauka nawiązywania kontaktu emocjonalnego i
koncentracji wzrokowej,koncentracji wzrokowej,
 Rozwijanie poczucia bezpieczeństwa oraz zaufania doRozwijanie poczucia bezpieczeństwa oraz zaufania do
dorosłych,dorosłych,
 Nauka współdziałania i partnerstwa,Nauka współdziałania i partnerstwa,
 Poznawanie schematu ciała i orientacja w przestrzeni,Poznawanie schematu ciała i orientacja w przestrzeni,
 Nauka opanowywania lęku i emocji,Nauka opanowywania lęku i emocji,
 Rozwijanie siły i sprawności fizycznejRozwijanie siły i sprawności fizycznej
 Nauka rozluźniania się i umiejętnego stosowaniaNauka rozluźniania się i umiejętnego stosowania
relaksu,relaksu,
 Rozwijanie samodzielności ruchu i organizowanieRozwijanie samodzielności ruchu i organizowanie
bezpiecznej zabawybezpiecznej zabawy
 Rozwijanie wyobraźni i naśladownictwa w zabawach.Rozwijanie wyobraźni i naśladownictwa w zabawach.

31. Metoda M. Ch. KnillówMetoda M. Ch. Knillów
Inną przydatną metodą pracy z małym dzieckiemInną przydatną metodą pracy z małym dzieckiem
jestjest metoda M. Ch. Knillów.metoda M. Ch. Knillów. Są to programySą to programy
aktywności opracowane przez Mariannę iaktywności opracowane przez Mariannę i
Christophera Knillów. Towarzyszy im popartaChristophera Knillów. Towarzyszy im poparta
wiedzą i praktyką wiara w to, że każde dziecko,wiedzą i praktyką wiara w to, że każde dziecko,
można zachęcić do przejawiania własnejmożna zachęcić do przejawiania własnej
inicjatywy i aktywności. Programy sąinicjatywy i aktywności. Programy są
wzbogacone kasetami ze specjalniewzbogacone kasetami ze specjalnie
skomponowaną muzyką, którą służy doskomponowaną muzyką, którą służy do
stymulowania u dziecka świadomości własnegostymulowania u dziecka świadomości własnego
ciała oraz jego możliwości ruchowych.ciała oraz jego możliwości ruchowych.

32. „„Zabawy paluszkowe”Zabawy paluszkowe”
Przekazywane od pokoleńPrzekazywane od pokoleń zabawy paluszkowezabawy paluszkowe mająmają
tak pozytywny wpływ na rozwój małego dziecka, że ztak pozytywny wpływ na rozwój małego dziecka, że z
powodzeniem można je uznać za technikępowodzeniem można je uznać za technikę
terapeutyczną dla dzieci i ich rodziców. Zabawyterapeutyczną dla dzieci i ich rodziców. Zabawy
paluszkowe przede wszystkim bardzo angażują dziecko,paluszkowe przede wszystkim bardzo angażują dziecko,
wywołując u niego śmiech i radość. Dziecko bardzowywołując u niego śmiech i radość. Dziecko bardzo
szybko przejmuje inicjatywę próbując powtórzyć pewneszybko przejmuje inicjatywę próbując powtórzyć pewne
ruchy i słowa. Według niektórych teorii zabawy te mająruchy i słowa. Według niektórych teorii zabawy te mają
jeszcze inny zbawienne znaczenie. Mianowicie ośrodkijeszcze inny zbawienne znaczenie. Mianowicie ośrodki
odpowiedzialne za ruchy ręki znajdujące się w korzeodpowiedzialne za ruchy ręki znajdujące się w korze
mózgowej są położone bardzo blisko ośrodkówmózgowej są położone bardzo blisko ośrodków
odpowiedzialnych za ruchy artykulacyjne, dlategoodpowiedzialnych za ruchy artykulacyjne, dlatego
poprzez usprawnianie motoryki palców dziecka możemypoprzez usprawnianie motoryki palców dziecka możemy
wpłynąć na poprawę sprawności warg, języka orazwpłynąć na poprawę sprawności warg, języka oraz
żuchwy. Do najbardziej znanych i lubianych zabawżuchwy. Do najbardziej znanych i lubianych zabaw
paluszkowych należą:paluszkowych należą: Ważyła sroczka kaszkę, IdzieWażyła sroczka kaszkę, Idzie

33. Czołowi badacze zagadnień wczesnego rozwoju dzieckaCzołowi badacze zagadnień wczesnego rozwoju dziecka
przyjmują założenie, że jeśli inteligencja dziecka w ciąguprzyjmują założenie, że jeśli inteligencja dziecka w ciągu
pierwszych 4 lat życia zwiększa się i osiąga taki pułap,pierwszych 4 lat życia zwiększa się i osiąga taki pułap,
że stanowi połowę zakresu, do jakiego dochodzi przezże stanowi połowę zakresu, do jakiego dochodzi przez
następne 13 lat, to wynikają z tego poważnenastępne 13 lat, to wynikają z tego poważne
konsekwencje pedagogiczne. Dykcik stwierdza, żekonsekwencje pedagogiczne. Dykcik stwierdza, że
najważniejszą i jedyną drogą do osiągnięcia poprawy wnajważniejszą i jedyną drogą do osiągnięcia poprawy w
zaburzeniach rozwoju psychoruchowego jest wcześniezaburzeniach rozwoju psychoruchowego jest wcześnie
rozpoczęte i systematyczne leczenie usprawniające, arozpoczęte i systematyczne leczenie usprawniające, a
także zorganizowanie i zastosowanie integralnej pomocytakże zorganizowanie i zastosowanie integralnej pomocy
lekarskiej, psychologicznej i pedagogicznej zlekarskiej, psychologicznej i pedagogicznej z
wykorzystaniem różnorodnych form zajęćwykorzystaniem różnorodnych form zajęć
stymulacyjnych, usprawniających, korekcyjnych istymulacyjnych, usprawniających, korekcyjnych i
wyrównawczych. Największe szanse skutecznegowyrównawczych. Największe szanse skutecznego
działania przewidywane są w sytuacji objęcia dzieckadziałania przewidywane są w sytuacji objęcia dziecka
wczesną interwencją.wczesną interwencją.