Kim chi khau va cach dung trong phau thuat

1. 2. Kim - ChØ phÉu thuËt vµ c¸ch sö dông
Môc tiªu:
1. Chän ®óng lo¹i kim chØ phÉu thuËt phï hîp víi tæ chøc kh©u, buéc.
2. Buéc c¸c nót chØ phÉu thuËt ®óng kü thuËt.
1. §¹i c−¬ng
HiÖn nay cã rÊt nhiÒu lo¹i kim, chØ ®−îc dïng trong phÉu thuËt do c¸c h·ng kh¸c nhau
s¶n xuÊt. Mçi lo¹i cã nh÷ng ®Æc tÝnh phï hîp víi mçi tæ chøc ®−îc kh©u, buéc mµ
ng−êi mæ ph¶i biÕt râ ®Ó lùa chän chÝnh x¸c.
2. CHØ PHÉU THUËT
C¸c lo¹i chØ dïng trong phÉu thuËt cÇn ®¶m b¶o v« khuÈn, Ýt g©y ph¶n øng vµ tæn
th−¬ng m«, ®ñ ®é bÒn ch¾c, dÔ sö dông. Khi s¶n xuÊt ng−êi ta cßn nhuém mµu (®Ó dÔ
nh×n khi mæ), phñ líp lµm sîi chØ tr¬n, mÒm hoÆc thËm chÝ cßn ®−îc tÈm chÊt cã kh¶
n¨ng kh¸ng khuÈn.
ChØ phÉu thuËt cã thÓ ®−îc lµm tõ nhiÒu nguyªn liÖu kh¸c nhau. Tr−íc ®©y chñ yÕu cã
nguån gèc tù nhiªn (chØ lin, lôa, catgut...), nay dÇn ®−îc thay thÕ b»ng c¸c lo¹i chØ tæng
hîp víi c¸c −u ®iÓm: dÔ khö trïng, b¶o qu¶n, gi¶m ph¶n øng cña c¬ thÓ víi chØ, ®é bÒn
ch¾c cao h¬n, dÔ s¶n xuÊt c¸c lo¹i chØ víi kÝch th−íc nhá... Ngoµi ra cßn cã chØ kim
lo¹i (chØ thÐp sö dông chñ yÕu víi tæ chøc x−¬ng, c¸c lo¹i m¸y kh©u nèi...).
2.1. Ph©n lo¹i chØ
Dùa vµo cÊu t¹o, tÝnh chÊt cña sîi chØ cã c¸c tiªu chuÈn ®Ó ph©n lo¹i chØ nh− sau:
* Nguån gèc
ChØ cã nguån gèc tù nhiªn (lôa, sîi b«ng, ruét sóc vËt...) vµ chØ tæng hîp (polymer tæng
hîp).
* CÊu t¹o sîi chØ (H×nh 2.1)
H×nh 2.1. CÊu t¹o sîi chØ.
ChØ ®a sîi
ChØ ®¬n sîi
- ChØ ®a sîi (multifilament): gåm nhiÒu sîi nhá ®−îc bÖn hoÆc xo¾n víi nhau nªn
th−êng mÒm m¹i, dÔ thao t¸c vµ th¾t nót h¬n nh−ng còng v× gåm nhiÒu sîi nªn dÔ lµm
tæn th−¬ng m« h¬n vµ cã thÓ sÏ lµ n¬i chøa vi khuÈn. ChØ ®a sîi th−êng ®−îc dïng
trong phÉu thuËt tiªu ho¸.
- ChØ ®¬n sîi (monofilament): cã cÊu tróc lµ mét sîi ®¬n nªn dÔ s¶n xuÊt c¸c chØ cì
nhá (9-0, 10-0, 11-0), sîi chØ tr¬n dÔ xuyªn vµ Ýt lµm tæn th−¬ng m« tuy nhiªn sÏ cÇn
sù khÐo lÐo nhiÒu h¬n khi thao t¸c, buéc chØ v× sîi chØ cøng h¬n. V× lµ sîi ®¬n nªn rÊt
9

2. dÔ tuét, cÇn ph¶i lµm nhiÒu nót (cã ®æi tay) vµ kh«ng ®−îc kÑp vµo sîi chØ sÏ lµm n¸t.
ChØ ®¬n sîi ®−îc sö dông nhiÒu trong phÉu thuËt m¹ch m¸u.
* Thêi gian tiªu cña chØ
- ChØ kh«ng tiªu (nonabsorbable): lµ lo¹i chØ tån t¹i vÜnh viÔn trong c¬ thÓ (hoÆc bÞ c¬
thÓ th¶i ra ngoµi) v× thÕ sÏ trë thµnh dÞ vËt trong c¬ thÓ dÔ g©y ph¶n øng m«. ¦u ®iÓm
chÝnh cña lo¹i chØ nµy lµ cã thêi gian gi÷ tæ chøc dµi th−êng ®−îc sö dông trong kh©u
thµnh bông hoÆc ë c¸c m« Ýt quan träng, dÔ chÊp nhËn dÞ vËt.
- ChØ tù tiªu (absorable): lµ lo¹i chØ sau mét thêi gian trong c¬ thÓ sÏ bÞ thuû ph©n (chØ
tæng hîp) hoÆc bÞ ph¸ huû do t¸c ®éng cña enzym (chØ tù nhiªn) v× thÕ nã kh¾c phôc
®−îc c¸c nh−îc ®iÓm cña chØ kh«ng tiªu. HiÖn nay cã nhiÒu lo¹i chØ tù tiªu cã thêi gian
gi÷ vÕt mæ vµ thêi gian tiªu kh¸c nhau phï hîp víi thêi gian lµnh cña c¸c tæ chøc.
* Cì chØ
ChØ phÉu thuËt ®−îc s¶n xuÊt theo nhiÒu cì kh¸c nhau phï hîp víi tõng môc ®Ých sö
dông. KÝch cì chØ (®−êng kÝnh) tu©n theo tiªu chuÈn cña D−îc ®iÓn Mü (USP) hoÆc
theo d−îc ®iÓn Ch©u ¢u (EP) tÝnh theo ®¬n vÞ Metric (1/10mm). (B¶ng 2.1)
USP 11-0 10-0 9-0 8-0 7-0 6-0 5-0 4-0 3-0 2-0 0 1 2 3 4 5 6
EP 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.7 1.0 1.5 2.0 3.0 3.5 4.0 5.0 6.0 6.0 7.0 8.0
B¶ng 2.1. KÝch cì chØ theo tiªu chuÈn USP vµ EP.
H×nh 2.2. So s¸nh cì chØ víi sîi tãc ng−êi.
2.2. Lùa chän chØ trong phÉu thuËt
* Nguyªn t¾c chung: chØ sö dông ph¶i cã kÝch th−íc, ®é bÒn ch¾c, thêi gian tiªu phï
hîp víi tæ chøc ®Þnh kh©u buéc vµ thêi gian tiªu ®ñ ®Ó lµnh tæ chøc.
VÝ dô: nh÷ng tæ chøc cã thêi gian liÒn vÕt th−¬ng l©u (c©n, g©n...) th−êng sö dông chØ
kh«ng tiªu hoÆc chØ tiªu rÊt chËm; nh÷ng tæ chøc cã thêi gian liÒn nhanh h¬n (èng tiªu
ho¸, ®−êng mËt...) cã thÓ dïng chØ tù tiªu.
* C¸c lo¹i chØ th−êng ®−îc sö dông trong tõng chuyªn khoa:
10

3. - Kh©u èng tiªu ho¸: th−êng sö dông chØ ®a sîi cã thêi gian tiªu trung b×nh, kÝch th−íc
chØ: 3-0, 4-0.
- Kh©u ®−êng mËt: th−êng sö dông chØ tiªu, ®¬n sîi kÝch th−íc 3-0,4-0
- Kh©u m¹ch m¸u: th−êng sö dông chØ ®¬n sîi, kh«ng tiªu, kÝch th−íc nhá (5-0, 6-0, 7-
0).
3. KIM PHÉU THUËT
Kim phÉu thuËt th−êng ®−îc lµm b»ng thÐp kh«ng rØ, ch¾c, kh«ng bãng. Kim ph¶i ®ñ
®é cøng ®Ó kh«ng bÞ cong nh−ng còng ph¶i cã ®é dÎo ®Ó kh«ng bÞ gÉy. Mòi kim ph¶i
s¾c, nhän cã kÝch th−íc phï hîp víi chØ ®Ó cã thÓ dÔ dµng ®−a chØ xuyªn qua tæ chøc
vµ Ýt g©y tæn th−¬ng m«.
3.1. CÊu t¹o kim
CÊu t¹o cña kim gåm 3 phÇn (H×nh 2.3): ®u«i kim, th©n kim, mòi kim. Dùa vµo cÊu t¹o
cña kim cã thÓ cã c¸c c¸ch ph©n lo¹i kim kh¸c nhau.
§u«i kim
Mòi kim
B¸n kÝnh th©n kim
§−êng kÝnh
th©n kim
Th©n kim
ChiÒu dµi th©n kim
H×nh 2.3. CÊu t¹o kim.
- CÊu t¹o cña ®u«i kim (H×nh 2.4): tr−íc ®©y ®u«i kim cã mét lç nhá h×nh bÇu dôc ®Ó
luån sîi chØ qua (kim xá lç), sau ®ã ng−êi ta c¶i tiÕn thµnh kiÓu chèt cµi gièng n¬m c¸
(kim bËt) ®Ó thao t¸c luån chØ dÔ dµng vµ nhanh chãng h¬n. HiÖn nay cã nhiÒu lo¹i kim
liÒn chØ, ®u«i kim cã cÊu t¹o h×nh èng bãp chÆt lÊy chØ nªn kh«ng cÇn thao t¸c x©u chØ.
H¬n n÷a lo¹i kim liÒn chØ khi xuyªn qua tæ chøc Ýt g©y th−¬ng tæn m« h¬n do kÝch
th−íc kim vµ chØ lµ gÇn b»ng nhau, kim chØ dïng mét lÇn nªn ®é s¾c nhän còng h¬n
lo¹i kim kia nhiÒu.
Kim xá lç Kim bËt Kim liÒn chØ
H×nh 2.4. CÊu t¹o ®u«i kim.
11

4. - Th©n kim: tuú tÝnh chÊt, vÞ trÝ cña tæ chøc cÇn kh©u mµ cã thÓ lùa chän kim cã th©n
kim víi chiÒu dµi, ®é cong vµ ®−êng kÝnh phï hîp (H×nh 2.5).
Th©n kim cong tÝnh theo chu vi ®−êng trßn
Kim th¼ng Kim nöa cong
H×nh 2.5. H×nh d¹ng th©n kim.
- H×nh d¹ng tiÕt diÖn kim: lo¹i kim th©n trßn (dïng kh©u c¸c tæ chøc mÒm) vµ lo¹i kim
th©n tam gi¸c (dïng kh©u da) lµ 2 lo¹i th−êng ®−îc sö dông nhÊt. Ngoµi ra ng−êi ta
cßn chÕ t¹o nhiÒu lo¹i kim cã h×nh d¸ng tiÕt diÖn phï hîp víi c¸c môc ®Ých ®Æc biÖt vÝ
dô: mòi kim tï ®Ó kh©u c¸c t¹ng ®Æc, mòi kim h×nh thang trong phÉu thuËt m¾t...
a b c
H×nh 2.6. H×nh d¹ng tiÕt diÖn kim.
a. Mòi kim trßn, ®Çu nhän, th©n kim trßn hoÆc vu«ng.
b. Mòi kim tam gi¸c, ®Çu nhän, th©n kim dÑt.
c. Mòi kim trßn, ®Çu tï, th©n kim dÑt.
3.2. Bao chØ
C¸c sîi chØ ®−îc tiÖt trïng vµ ®ãng s½n trong gãi, khi dïng chØ viÖc xÐ ra. §Ó tiÕt kiÖm
ng−êi ta th−êng ®ãng trong 2 lÇn bao, nÕu xÐ bao ngoµi ®Ó s½n trªn bµn dông cô mµ
kh«ng dïng th× lÇn sau xÐ bao trong ®Ó s½n trªn bµn.
Mét bao chØ ®−îc ghi c¸c ch÷ vµ sè, c¨n cø trªn ®ã ®Ó chän khi dïng. ThÝ dô: bao chØ
cña h·ng Johnson & Johnson (H×nh 2.7).
12

5. H×nh 2.7. Bao chØ.
4-0 : cì chØ theo d−îc ®iÓn Mü t−¬ng øng víi d−îc ®iÓn ch©u ¢u (1.5Ph.Eur)
Vicryl rapide: chÊt liÖu vicryl (Polyglactin) nh−ng tiªu nhanh, sîi tÕt (braided absorbable
suture)
75cm: sîi chØ dµi 75cm
19mm 3/8c: chiÒu dµi cña kim lµ 19mm, víi 3/8 chu vi vßng trßn.
∇: mòi kim h×nh tam gi¸c ng−îc.
2007.12: thêi h¹n sö dông ®Õn.
STERILE 2 ®· tiÖt trïng, kh«ng ®−îc tiÖt trïng l¹i
W 9922 m· sè ®Ó ®Æt hµng
4. Kü THUËT BUéC CHØ PHÉU THUËT
4.1. Yªu cÇu kü thuËt khi buéc chØ trong phÉu thuËt
- Nót chØ buéc ph¶i ®¶m b¶o ®é ch¾c, kh«ng tuét.
- Thao t¸c khi buéc chØ kh«ng gi»ng, xÐ lµm r¸ch, ®øt tæ chøc.
- Kü thuËt buéc chØ ph¶i thµnh th¹o, nhanh chãng.
4.2. C¸ch lµm nót chØ
Tuy lµ ®éng t¸c ®¬n gi¶n nh−ng nÕu lµm kh«ng ®óng còng sÏ lµm r¸ch, ®øt tæ chøc.
1 2
H×nh 2.8. C¸ch luån chØ.
13

6. Cã nhiÒu c¸ch t¹o nót chØ kh¸c nhau. Tuy nhiªn cÇn nhí ®iÒu quan träng lµ thao t¸c
ph¶i thµnh th¹o, ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu cña nót buéc chø kh«ng ph¶i lµ biÕt nhiÒu c¸ch.
Do vËy cÇn ph¶i tËp luyÖn cho thËt thuÇn thôc Ýt nhÊt mét kiÓu buéc chØ. H×nh d−íi ®©y
giíi thiÖu mét c¸ch buéc chØ hay ®−îc sö dông.
1 2
3 4
5 6
14

7. 7 8
9 10
H×nh 2.9. C¸ch lµm n¬ chØ b»ng tay.
Trong mét sè tr−êng hîp, nót chØ ë s©u, ®Çu chØ ng¾n cÇn ph¶i buéc chØ b»ng dông cô
(H×nh 2.10).
1 2
3 4
15

8. 5 6
7 8
H×nh 2.10. C¸ch lµm n¬ chØ b»ng dông cô.
4.3. Nguyªn t¾c th¾t (xuèng) nót chØ
§Ó tr¸nh lµm r¸ch, ®øt tæ chøc, khi th¾t chÆt nót chØ ph¶i ®¶m b¶o lùc thÝt 2 ®Çu sîi chØ
ph¶i c©n b»ng, tèt nhÊt nªn ®Æt ®Çu ngãn tay xuèng chØ s¸t nót chØ ®Ó tæ chøc Ýt bÞ
gi»ng, xÐ nhÊt (H×nh 2.11).
H×nh 2.11. C¸ch xuèng n¬ chØ.
C¸ch kho¸ nót chØ
Muèn nót chØ buéc kh«ng bÞ tuét, cÇn ph¶i kho¸ nót chØ nghÜa lµ ph¶i ®æi sîi trôc cña
nót chØ. C¸ch th«ng th−êng nhÊt lµ kho¸ nót kiÓu thßng läng, ngoµi ra cßn cã c¸ch
kho¸ nót chØ kiÓu nót dÑt (H×nh 2.12).
Nót thßng läng Nót dÑt
H×nh 2.12. C¸ch kho¸ n¬ chØ.
16

9. §Ó ®¹t ®−îc nh÷ng yªu cÇu khi buéc chØ, cÇn tu©n theo nh÷ng kü thuËt sau:
- Dï lµm nót theo kiÓu g×, trong khi lµm kh«ng ®−îc c¨ng sîi chØ qu¸ sÏ lµm r¸ch hay
®øt chç ®ang kh©u.
- Nót buéc chØ ph¶i chÆt, kh«ng láng (kh«ng nªn ®Ó ng−êi phô dïng kÑp Kocher hay
kÑp phÉu tÝch cÆp s¸t nót chØ ®Çu tiªn råi lµm nót th− hai, nh− vËy sÏ lµm n¸t chØ nhÊt lµ
chØ sîi ®¬n). Tèt nhÊt lµ lµm 2 nót cïng mét tay thµnh nót thßng läng råi míi xuèng
(th¾t) chØ trong khi ®ã tay cÇm ®Çu kia c¨ng nhÑ (sîi trôc) ®Ó nót chØ kh«ng bÞ kho¸ råi
thÝt chØ cho chÆt. Nót thø ba ®æi ®Çu chØ (hoÆc ®æi tay xuèng chØ) ®Ó kho¸. Víi sîi ®¬n
ph¶i lµm nhiÒu nót vµ ®æi tay (8-9 nót).
- Khi th¾t chÆt chØ kh«ng ®−îc t¹o thµnh mét lùc thø ba g©y xÐ, ®øt chç kh©u, c¶ 3 vÞ
trÝ: chç kh©u, tay kÐo sîi trôc vµ tay xuèng chØ ph¶i ë trªn ®−êng th¼ng, hoÆc 2 lùc ë 2
tay c©n b»ng nhau (H×nh 2.13).
Tay cÇm sîi trôc
Tay lµm nót
Tay cÇm sîi trôc
H×nh 2.13. XÐ r¸ch do hîp lùc Hai lùc c©n b»ng nhau
C¢U HáI L¦îNG GI¸:
1. Ph©n lo¹i chØ theo cÊu tróc.
2. Nªu nh÷ng −u, nh−îc ®iÓm cña chØ ®¬n sîi.
3. Nªu nh÷ng −u, nh−îc ®iÓm cña chØ ®a sîi.
4. Nªu nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ßi hái khi th¾t chØ.
17