1. สัปดาห์ที่ 1 เอกสารประกอบการสอน วิชา 427-303 Sociological Theories ภาคเรียนที่ 1/2553 เรื่อง การเรียนทฤษฎีสังคมวิทยา

2. วิชา 427-303 ทฤษฎีทางสังคมวิทยา (Sociological Theory) จำนวน 3 หน่วยกิต ภาคการศึกษาที่ 1 ปีการศึกษา 2553

3. คำอธิบายรายวิชา หลักเบื้องต้นในการวิเคราะห์และทดสอบทฤษฎีเชิงวิทยาศาสตร์ เลือกศึกษาแนวคิดทฤษฎีสังคมวิทยาบางสำนักทั้งยุคคลาสสิกและปัจจุบัน เช่น ทฤษฎีโครงสร้างและหน้าที่ ทฤษฎีความขัดแย้งและทฤษฎีสัมพันธ์สัญลักษณ์

4. วัตถุประสงค์รายวิชา (Objectives) 1. เพื่อให้นักศึกษาได้เรียนรู้และเข้าใจหลักการสร้างสมมติฐานเชิงทฤษฎีและแนวทางในการทดสอบทฤษฎีสังคมวิทยา 2. เพื่อให้นักศึกษาได้เรียนรู้และเข้าใจทฤษฎีทางสังคมวิทยาระดับพื้นฐาน

5. 1 . 1. ธรรมชาติขององค์ความรู้ด้านสังคมศาสตร์เน้นสังคมวิทยา 2. ปัญหาว่าด้วยองค์ความรู้ 3. ภูมิหลังแห่งภูมิปัญญาของมนุษยชาติ 4. พัฒนาการองค์ความรู้ด้านสังคมศาสตร์เน้นสังคมวิทยา 5. ข้อสังเกตบางประการเกี่ยวกับสังคมศาสตร์

6. 2-3. 1. กระบวนทัศน์ทางสังคมวิทยา : กระบวนทัศน์แบบพหุลักษณ์ ประกอบด้วย กระบวนทัศน์ 1) แบบหน้าที่นิยม 2) แบบวิวาทลักษณ์ และ 3) แบบพฤติกรรมจิตวิทยาสังคม 2. ความรู้เบื้องต้นโดยสังเขปเกี่ยวกับทฤษฎีความขัดแย้ง , หน้าที่นิยมและสัมพันธ์สัญลักษณ์นิยม 3. ความสัมพันธ์ระหว่างทฤษฎีและการวิจัยทางสังคมวิทยา

7. 4-5. 1. นิยามทฤษฎีสังคมวิทยา 2. หน้าที่หรือวัตถุประสงค์ของทฤษฎีสังคมวิทยา 3. โครงสร้างทฤษฎีสังคมวิทยาซึ่งประกอบด้วย 3.1 กระบวนทัศน์ 3.2 แนวคิดหรือจินตภาพ 3.3 ตัวแปร 3.4 ประพจน์หรือข้อความเสนอ 3.5 ทฤษฎี : การตั้งทฤษฎีด้วยหลักการแห่งความสัมพันธ์เชิงเหตุหรือซิลโลจิสม์

8. 6. 1. รูปแบบทฤษฎีสังคมศาสตร์เน้นสังคมวิทยา 1.1 รูปแบบประมวลกฎหรือสัจพจน์ 1.2 ทฤษฎีแบบกระบวนการเชิงสาเหตุ 1.3 ทฤษฎีแบบจัดหมวดหมู่หรือ แทกโซโนมี 2. การตรวจสอบทฤษฎีสังคมวิทยา (verification) 3. การแก้ไขและปรับปรุงทฤษฎี (modification)

9. 7. ทฤษฎีสังคมวิทยาตามทัศนะของ ออกุส กองต์ 1. ภูมิหลังทางสังคมและภูมิปัญญาที่มีอิทธิพลต่อ กองต์ 2. กระบวนทัศน์ทางสังคมวิทยา : กระบวนทัศน์แบบองค์รวม (holism) 3. วิธีวิทยาการศึกษาทางสังคมวิทยา : ปฏิฐานนิยม 4. สังคมสถิตและการบูรณาการทางสังคม 5. สังคมพลวัตและขั้นตอนแห่งวิวัฒนาการทางสังคมและวัฒนธรรม

10. 8-9. แนวคิดทฤษฎีสังคมวิทยาตามทัศนะของเดอร์ไคม์ 1. ภูมิหลังทางสังคมและภูมิปัญญาของเดอร์ไคม์ 2. กระบวนทัศน์ทางสังคมวิทยา : หน้าที่นิยม 3. วิธีวิทยาทางสังคมวิทยา เน้นระเบียบวิธีวิจัยทางวิทยาศาสตร์ 4. โครงสร้างและหน้าที่ทางสังคม 5. บูรณาการทางสังคมภาวะไร้ปทัสถาน 6. การเปลี่ยนแปลงทางสังคม 7. อัตวินิบาตตกรรม สอบกลางภาค

11. 10-11. แนวคิดทฤษฎีสังคมวิทยาตามทัศนะของ คาร์ล มาร์กซ์

12. 12-13. แนวคิดทฤษฎีสังคมวิทยาตามทัศนะของเวเบอร์ภูมิหลังทางสังคมและทางปัญญาของเวเบอร์ 1. ภูมิหลังทางสังคมและทางปัญญาของเวเบอร์ 2. กระบวนทัศน์แบบแย้งปฏิฐานนิยม (antipositivism) 3. วิธีวิทยาการศึกษาทางสังคมศาสตร์ : (Verstehen) 4. พฤติกรรมทางสังคม (Social action) และการจัดระเบียบทางสังคม ( รูปนัยและอรูปนัย ) เน้นระบบราชการ 5. สังคมกับศาสนา 6. สังคมกับรัฐ

13. 14. แนวคิดทฤษฎีสังคมวิทยาในยุคปัจจุบัน 1. แนวคิดทฤษฎีสังคมวิทยาตามทัศนะของ พาร์สันส์ หน้าที่นิยม ( บูรณาการหรือสมานลักษณ์นิยม ) 2. แนวคิดทฤษฎีสังคมวิทยาตามทัศนะของ ดาห์เรนดอร์ฟ : ทฤษฎีความขัดแย้ง ( วิวาทลักษณ์เนื่องเพราะอำนาจ )

14. 15. แนวคิดทฤษฎีสังคมวิทยา กลุ่ม Exchange Theory กลุ่ม Symbolic Interaction 16. แนวคิดทฤษฎีสังคมวิทยา กลุ่ม Phenomenology and Ethnomethodology

15. 17. Grand Theories ทั้ง 5 : เปรียบเทียบ แนวคิด พัฒนาการ จากยุค classics ถึง ปัจจุบันและความสัมพันธ์กับแนวคิดหลังสมัยใหม่

16. [email_address] http://gotoknow.org/blog/jmanop ชื่อ ทฤษฎีสังคมวิทยา

19. แบ่งทฤษฎี เป็น 3 ช่วงเวลา ยุคคลาสสิค ยุคร่วมสมัย ยุคหลังสมัยใหม่

20. ความรู้มี 2 ประเภท 1. ความรู้ที่ฝังอยู่ในคน (Tacit Knowledge) 2. ความรู้ที่ชัดแจ้ง (Explicit Knowledge)

21. 1. ความรู้ที่ฝังอยู่ในคน (Tacit Knowledge) เป็นความรู้ที่ได้จากประสบการณ์ พรสวรรค์หรือ สัญชาตญาณของแต่ละบุคคลในการทำความเข้าใจในสิ่งต่างๆ เป็นความรู้ที่ไม่สามารถถ่ายทอดออกมาเป็นคำพูดหรือลายลักษณ์อักษรได้โดยง่าย เช่น ทักษะในการทำงาน งานฝีมือ หรือ การคิดเชิงวิเคราะห์ บางคนจึงเรียกว่าเป็นความรู้แบบนามธรรม

22. 2. ความรู้ที่ชัดแจ้ง (Explicit Knowledge) เป็นความรู้ที่สามารถรวบรวม ถ่ายทอดได้ โดยผ่านวิธีต่างๆ เช่น การบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษร ทฤษฎี คู่มือต่างๆ และบางครั้งเรียกว่าเป็นความรู้แบบรูปธรรม

24. Externalization Internalization Combination การ จัดการ ความรู้ คือการ สร้าง “ เกลียวความรู้ ” ให้เกิดขึ้นเพื่อนำมาใช้ แก้ปัญหา / พัฒนางาน ความรู้ หมุนเวียนเคลื่อนที่ ได้ ตามกระบวนการ SECI หรือ Knowledge Spiral ของ Nonaka Tacit Tacit Socialization Explicit Explicit

25. ความสัมพันธ์ระหว่างข้อมูล สารสนเทศ ความรู้และปัญญา ปัญญา Knowledge Information Data Wisdom

26. กระบวนการจัดการความรู้ ( Knowledge Management Process) 1. การบ่งชี้ความรู้ ( Knowledge Identification) 2. การสร้างและแสวงหาความรู้ ( Knowledge Creation and Acquisition) 3. การจัดความรู้ให้เป็นระบบ (Knowledge Organization) 4. การประมวลและกลั่นกรองความรู้ ( Knowledge Codification and Refinement) 5. การเข้าถึงความรู้ (Knowledge Access) 6. การแบ่งปันแลกเปลี่ยนความรู้ (Knowledge Sharing) 7. การเรียนรู้ (Learning) เราต้องมีความรู้เรื่องอะไร เรามีความรู้เรื่องนั้นหรือยัง ความรู้นั้นทำให้เกิดประโยชน์กับองค์กรหรือไม่ ทำให้องค์กรดีขึ้นหรือไม่ มีการแบ่งปันความรู้ให้กันหรือไม่ เรานำความรู้มาใช้งานได้ง่ายหรือไม่ ความรู้อยู่ที่ใคร อยู่ในรูปแบบอะไร จะเอามาเก็บรวมกันได้อย่างไร จะแบ่งประเภท หัวข้ออย่างไร จะทำให้เข้าใจง่ายและสมบูรณ์อย่างไร

27. กระบวนการจัดการความรู้ (Knowledge Management Process) เป็นกระบวนการแบบหนึ่งที่จะช่วยให้องค์กรเข้าใจถึงขั้นตอนที่ทำให้เกิดกระบวนการจัดการความรู้ หรือพัฒนาการของความรู้ที่จะเกิดขึ้นภายในองค์กร ประกอบด้วย 7 ขั้นตอน

28. 1. การบ่งชี้ความรู้ ( Knowledge Identification) เช่นพิจารณาว่า วิสัยทัศน์ / พันธกิจ / เป้าหมาย คืออะไร และเพื่อให้บรรลุเป้าหมาย เราจำเป็นต้องรู้อะไร , ขณะนี้เรามีความรู้อะไรบ้าง , อยู่ในรูปแบบใด , อยู่ที่ใคร

29. 2. การสร้างและแสวงหาความรู้ ( Knowledge Creation and Acquisition) เช่น การสร้างความรู้ใหม่ , แสวงหาความรู้จากภายนอก , รักษาความรู้เก่า , กำจัดความรู้ที่ใช้ไม่ได้แล้ว

30. 3. การจัดความรู้ให้เป็นระบบ (Knowledge Organization) เป็นการวางโครงสร้างความรู้ เพื่อเตรียมพร้อมสำหรับการเก็บความรู้ อย่างเป็นระบบในอนาคต

31. 4. การประมวลและกลั่นกรองความรู้ ( Knowledge Codification and Refinement) เช่นปรับปรุงรูปแบบเอกสารให้เป็นมาตรฐาน , ใช้ภาษาเดียวกัน , ปรับปรุงเนื้อหาให้สมบูรณ์

32. 5. การเข้าถึงความรู้ (Knowledge Access) เป็นการทำให้ผู้ใช้ความรู้นั้นเข้าถึงความรู้ที่ต้องการได้ง่ายและสะดวก เช่น ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ (IT), Web board , บอร์ดประชาสัมพันธ์ เป็นต้น

33. 6. การแบ่งปันแลกเปลี่ยนความรู้ (Knowledge Sharing) ทำได้หลายวิธีการ โดยกรณีเป็น Explicit Knowledge อาจจัดทำเป็น เอกสาร , ฐานความรู้ , เทคโนโลยีสารสนเทศ หรือกรณีเป็น Tacit Knowledge อาจจัดทำเป็นระบบ ทีมข้ามสายงาน , กิจกรรมกลุ่มคุณภาพและนวัตกรรม , ชุมชนแห่งการเรียนรู้ , ระบบพี่เลี้ยง , การสับเปลี่ยนงาน , การยืมตัว , เวทีแลกเปลี่ยนความรู้ เป็นต้น

34. 7. การเรียนรู้ (Learning) ควรทำให้การเรียนรู้เป็นส่วนหนึ่งของงาน เช่นเกิดระบบการเรียนรู้จาก สร้างองค์ความรู้ > นำความรู้ไปใช้ > เกิดการเรียนรู้และประสบการณ์ใหม่ และหมุนเวียนต่อไปอย่างต่อเนื่อง

35. แนวคิดเรื่อง KM เรียนรู้ / ยกระดับ รวบรวม / จัดเก็บ นำไปปรับใช้ เข้าถึง / ตีความ ความรู้เด่นชัด Explicit Knowledge ความรู้ซ่อนเร้น Tacit Knowledge สร้าง / ยกระดับ มีใจ / แบ่งปัน เรียนรู้ร่วมกัน เน้น “ 2T” Tool & Technology เน้น “ 2P” Process & People create/leverage care & share access/validate capture & learn store apply/utilize

36. KM ส่วนใหญ่ ไป “ ผิดทาง” ให้ความสำคัญกับ “ 2P” People & Processes ให้ความสำคัญกับ “ 2T” Tool & Technology อย่าลืมว่า ต้อง “สมดุล”

38. ส่วนหัว ส่วนตา มองว่ากำลังจะไปทางไหน ต้องตอบได้ว่า “ ทำ KM ไปเพื่ออะไร ” ส่วนกลางลำตัว ส่วนที่เป็น “ หัวใจ ” ให้ความสำคัญกับการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ช่วยเหลือ เกื้อกูลซึ่งกันและกัน (Share & Learn) ส่วนหาง สร้างคลังความรู้ เชื่อมโยงเครือข่าย ประยุกต์ใช้ ICT “ สะบัดหาง ” สร้างพลังจาก CoPs TUNA Model Knowledge Sharing (KS) Knowledge Vision (KV) Knowledge Assets (KA)

40. ส่วนกลางลำตัว ส่วนที่เป็น “หัวใจ” ให้ความสำคัญกับการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ช่วยเหลือ เกื้อกูลซึ่งกันและกัน (Share & Learn) จาก KV สู่ KS ส่วนหัว ส่วนตา มองว่ากำลังจะไปทางไหน ต้องตอบได้ว่า “ทำ KM ไปเพื่ออะไร” Knowledge Vision (KV) Knowledge Sharing (KS)

41. ส่วนหาง สร้างคลังความรู้ เชื่อมโยงเครือข่าย ประยุกต์ใช้ ICT “ สะบัดหาง” สร้างพลังจาก CoPs จาก KS สู่ KA ส่วนหัว ส่วนตา มองว่ากำลังจะไปทางไหน ต้องตอบได้ว่า “ทำ KM ไปเพื่ออะไร” Knowledge Vision (KV) Knowledge Sharing (KS) ส่วนกลางลำตัว ส่วนที่เป็น “หัวใจ” ให้ความสำคัญกับการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ช่วยเหลือ เกื้อกูลซึ่งกันและกัน (Share & Learn) Knowledge Assets (KA)

42. ส่วนหาง สร้างคลังความรู้ เชื่อมโยงเครือข่าย ประยุกต์ใช้ ICT “ สะบัดหาง” สร้างพลังจาก CoPs จาก KS สู่ KA ส่วนหัว ส่วนตา มองว่ากำลังจะไปทางไหน ต้องตอบได้ว่า “ทำ KM ไปเพื่ออะไร” Knowledge Vision (KV) Knowledge Sharing (KS) ส่วนกลางลำตัว ส่วนที่เป็น “หัวใจ” ให้ความสำคัญกับการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ช่วยเหลือ เกื้อกูลซึ่งกันและกัน (Share & Learn) Knowledge Assets (KA)

43. สิบเรื่องสำคัญที่สุดที่จะต้องรู้ หารายละเอียดเพิ่มเติมได้จากที่ไหน เอามาปรับใช้ได้อย่างไร ควรปรึกษาใคร ขุมความรู ้ (Knowledge Asset) เรื่อง …… .. เพิ่ม เพิ่ม เพิ่ม เพิ่ม สรุป เพิ่ม สรุป บทเรียน

44. ..... เป็น ขุมความรู้ (Knowledge Assets) ที่มีบริบท และรายละเอียด ตามกาละ และเทศะที่ต้องการความรู้นั้น ประเด็น / หลักการ แหล่งข้อมูล / บุคคล โทร . ... “ “ “ “ เรื่องเล่า & คำพูด “ เราทดลองวิธีการใหม่ …”

45. ขุมทรัพย์ความรู้ เรื่อง .......................... แหล่งข้อมูล / สอบถาม ตัวอย่างประสบการณ์ / เรื่องเล่า คำแนะนำ / ประเด็นความรู้ที่ได้

46. Knowledge Practitioners CKO Knowledge F acilitators “ คุณกิจ” “ คุณอำนวย” “ คุณเอื้อ” Chief Knowledge Officer Knowledge Assets (KA) Knowledge Vision (KV) ส่วนหัว ส่วนตา มองว่ากำลังจะไปทางไหน ต้องตอบได้ว่า “ ทำ KM ไปเพื่ออะไร ” Knowledge Sharing (KS) ส่วนกลางลำตัว ส่วนที่เป็น “ หัวใจ ” ให้ความสำคัญกับการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ช่วยเหลือ เกื้อกูลซึ่งกันและกัน (Share & Learn) ส่วนหาง สร้างคลังความรู้ เชื่อมโยงเครือข่าย ประยุกต์ใช้ ICT สร้าง CoPs ที่มีพลัง ดุจดั่งปลา “สะบัดหาง”