Más contenido relacionado La actualidad más candente (20) Más de Sarinee Achavanuntakul (20) Triple Bottom Line1. Triple Bottom Line
แนวคิด ประโยชน และเครื่องมือในการประเมิน
สฤณี อาชวานันทกุล
25 กุมภาพันธ 2552
งานนี้เผยแพรภายใตสัญญาอนุญาต Creative Commons แบบ Attribution Non-commercial Share Alike (by-nc-sa)
1
โดยผูสรางอนุญาตใหทําซ้า แจกจาย แสดง และสรางงานดัดแปลงจากสวนใดสวนหนึ่งของงานนี้ไดโดยเสรี แตเฉพาะใน
ํ
กรณีที่ใหเครดิตผูสราง ไมนาไปใชในทางการคา และเผยแพรงานดัดแปลงภายใตสัญญาอนุญาตแบบเดียวกันนี้เทานั้น
ํ
2. หัวขอนําเสนอ
แนวคิดและประโยชน
Global Reporting Initiative (GRI)
ISO 26000
ตัวอยางการวัด “ผลตอบแทนดานสังคม”
สรุป
2
4. “Triple Bottom Line” คืออะไร?
“The triple bottom line focuses corporations not just on the economic
value they add, but also on the environmental and social value they add –
and destroy. At its narrowest, the term ‘triple bottom line’ is used as a
framework for measuring and reporting corporate performance against
economic, social and environmental parameters.”
- John Elkington, The Ecology of Tomorrow’s World (1980)
Triple Bottom Line = People, Planet, Profit
สังคม สิ่งแวดลอม เศรษฐกิจ
4
5. “ภาพใหญ” : การเปลียนผานไปสู “ระบอบทุนนิยมที่ยั่งยืน”
่
“In our rapidly evolving capitalist economies, where it is in the
natural order of things for corporations to devour competing
corporations, for industries to carve up and digest other
industries, one emerging form of capitalism with a fork –
sustainable capitalism – would certainly constitute real
progress.”
- John Elkington, Cannibals With Forks – The Triple
Bottom Line of 21st Century Business (1997)
ถาวัดผลกระทบสุทธิดานเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดลอมของ
บริษัทไมได ก็เปลี่ยนวิธดําเนินธุรกิจไปสูวิถี “ธุรกิจที่ยั่งยืน” ไมได
ี
5
6. “Triple Bottom Line” ไมใชผลกําไรของบริษท
ั
TBL หมายถึงผลตอบแทนสุทธิท่ีบริษัทสงมอบตอระบอบเศรษฐกิจ
สังคม และสิ่งแวดลอม ไมใชประโยชนทางธุรกิจที่บริษัทไดรับ
อยางไรก็ดี แนวคิดการทํา “ธุรกิจอยางยั่งยืน” เสนอวา บริษัทจะไดรับ
ประโยชนทางธุรกิจจากกิจกรรมที่สรางผลตอบแทนตอสังคมและ
สิ่งแวดลอมในระยะยาว
ยกตัวอยางเชน การลงทุนในเทคโนโลยีสะอาด : ผลตอบแทนดาน
สิ่งแวดลอม = การลดการปลอยกาซเรือนกระจก และผลตอบแทนดาน
การเงิน = การลดตนทุนในการดําเนินธุรกิจ (เชน คาใชจายเชื้อเพลิง)
ดังนั้น เงื่อนเวลา (time horizon) จึงเปนประเด็นสําคัญในการคิดเรื่อง
triple bottom line : บริษัทจะตองเปลียนวิสัยทัศนใหมองยาวขึ้น
่
6
8. ...แตเริ่มมีมาตรฐานสากล และปฏิญญาระดับโลกทีชวยวัด
่
(People) (Planet) (Profit)
Social Environment Economics
Johannesburg Action Taxes
Plan
Antitrust laws and
Rio Declaration regulations
UN Anti-Corruption
The International Bill The UN Biodiversity
Convention
of Human Rights Convention
Accounting standards
& regular financial
ISO 14000
reporting
ISO 26000 (2010)
8
9. จากการมองแค “financial value” สู “blended value”
แตละกิจการเลือกไดวาจะ
ใหน้ําหนักเทาไรระหวาง
ผลตอบแทนทางสังคมและ
สิ่งแวดลอม กับ
ผลตอบแทนทางเศรษฐกิจ
9
9
10. Triple Bottom Line ชี้โอกาสในวิกฤต
ที่มา: Triple Bottom Line Reporting: A Strategic Introduction to Economic, Environmental and Social Performance
Measurement, David Crawford, Certified Management Accountants Canada, www.cma-canada.org 10
12. สรุปประโยชนของแนวคิด Triple Bottom Line
1. มองเห็นผลกระทบทุกมิติของการดําเนินธุรกิจ ชวยใหบริษทประเมินและ
ั
บริหารจัดการความเสี่ยงไดดีขึ้น ตอบสนองตอความตองการและความ
เดือดรอนของผูมีสวนไดเสียฝายตางๆ ไดดีขึ้น
2. สอดคลองกับแนวคิดเรื่อง “การพัฒนาที่ย่งยืน” – เชื่อวาบริษทที่ดู triple
ั ั
bottom line นั้น จะมีผลประกอบการดีขึ้นในระยะยาว
3. ชี้ใหเห็นโอกาสในวิกฤต และขับเคลื่อนบริษทไปสูแนวทางทํา “ธุรกิจอยาง
ั
ยั่งยืน” ที่หลายอยางอาจเริ่มทําไมไดถาไมคิดแบบ triple bottom line เพราะ
โดยธรรมชาติ การลงทุนที่จะสงมอบผลตอบแทนดานสังคมและสิ่งแวดลอม
นาจะตองใชระยะเวลานานกวาการลงทุนทางธุรกิจทั่วไป
12
14. Global Reporting Initiative (GRI)
ชุดหลักเกณฑในการผลิต “รายงานการพัฒนาเพื่อความยั่งยืน”
(sustainability report) – บางบริษัทเรียก “รายงานความรับผิดชอบตอ
สังคม” (CSR report)
ครอบคลุมมิติตางๆ และสอดคลองกับแนวคิด triple bottom line ที่สุด
พัฒนามาจาก CERES Principles จนปจจุบันเปนเครือขายที่มีสมาชิก
30,000 รายทั่วโลก มีบริษัทที่ผลิตรายงานตามเกณฑ GRI 1,500 แหง
เปาหมายหลักของ GRI คือการสงเสริมใหองคกรทุกรูปแบบจัดทํา
รายงานความยั่งยืนอยางสม่ําเสมอและมี “มาตรฐาน” เพียงพอที่จะใหคน
นอกใชเปรียบเทียบผลงานระหวางองคกรได ไมตางจากการรายงานงบ
การเงินประจําป
14
15. GRI สวนที่ 1: หลักในการทํารายงานและคําแนะแนว
สวนที่ 1: Defining report content, quality, and boundary
สวนนี้อาจเรียกไดวาเปน “ปจจัยผลิต” (inputs) ที่จะกําหนดขอบเขตและเนื้อหาของ
“ผลผลิต” (outputs) ซึ่งหมายถึงขอมูลที่บริษัทจะเปดเผยในสวนถัดไป หลักในการทํา
รายงานมีสองหัวขอยอยดังตอไปนี้
หลักที่บริษัทใชในการทํารายงานความยั่งยืน มีสี่ประเด็นไดแก
ระดับความสําคัญของขอมูลที่เปดเผย (materiality) ตองใชมุมมองของผูมีสวนไดเสียเปนหลัก
ระดับความครอบคลุมผูมสวนไดเสีย (stakeholder inclusiveness) ตองอธิบายกระบวนการการ
ี
มีสวนรวมของผูมีสวนไดเสียแตละฝาย และประเด็นที่ผูมีสวนไดเสียใหความสําคัญ
ที่ทางของรายงานในบริบทความยังยืน (sustainability context)
่
ระดับความครบถวนสมบูรณของขอมูล (completeness)
การจัดเรียงลําดับหัวขอเหลานี้ในรายงาน GRI ควรจัดเรียงตามลําดับความสําคัญเพื่อ
ใหผูอานเห็นภาพวาบริษัทใหน้ําหนักกับประเด็นใด ประเด็นใดมีความสําคัญมากตอ
กิจการของบริษัท (เชน บริษัทกระดาษ ควรใหน้ําหนักกับมิติดานสิ่งแวดลอมมากกวา
สถาบันการเงิน) 15
16. GRI สวนที่ 1: หลักในการทํารายงานและคําแนะแนว (ตอ)
หลักที่บริษัทใชในการกําหนด “คุณภาพ” ของรายงาน มีหก
ประเด็นไดแก
ระดับความสมดุลของเนื้อหา (balance) - ตองรายงานทั้งผลงานเชิง
บวกและเชิงลบ
ระดับการเปรียบเทียบได(กับองคกรอื่น) (comparability)
ระดับความถูกตองเที่ยงตรง (accuracy)
ระดับความทันทวงทีของการรายงาน (timeliness)
ระดับความเชื่อถือไดของขอมูล (reliability)
ระดับความชัดเจน (clarity)
16
17. GRI สวนที่ 2: ขอมูลที่เปดเผย
สวนที่ 2: Standard Disclosures
สวนนี้นับเปน “ผลผลิต” ของหลักในการทํารายงานที่อธิบายในสวนแรก
ประกอบดวยขอมูลเชิงคุณภาพและเชิงปริมาณ แบงเปนสองสวนยอยไดแก
คําอธิบาย (Profile) และดัชนีชี้วัดผลงานของบริษัทในดานตางๆ หกดาน
(Performance Indicators)
คําอธิบาย (Profile) - รายงานจากมุมมองของการพัฒนาอยางยั่งยืนเปนหลัก
กลยุทธและบทวิเคราะห (strategy and analysis)
โครงสรางองคกรและธุรกิจหลัก (organizational profile)
ขอบเขตของรายงาน (report parameters)
โครงสรางการบริหารจัดการ (governance) ดานความรับผิดชอบตอสังคม
พันธะตอขอตกลงภายนอก (commitment to external initiatives)
กระบวนการการมีสวนรวมของผูมสวนไดเสีย (stakeholder engagement)
ี 17
18. ตัวอยาง: stakeholder engagement ของ SCG Paper
ผูมีสวนไดเสีย
กระบวนการสรางความสัมพันธ ประเด็นที่ผมีสวนไดเสียใหความสําคัญ
ู
ผูถือหุน
• ชื่อเสียงและความสามารถในการแขงขัน
การประชุมสามัญประจําปสําหรับผูถือ
หุนรายยอย, ระบบธรรมาภิบาล, ของบริษัท
รายงานประจําป, เว็บไซตของบริษัท • ผลตอบแทนจากการลงทุน
ลูกคา • ราคายุติธรรม
การเยี่ยมเยียนลูกคาโดยพนักงาน
• สงสินคาตรงเวลา
• คุณภาพและความปลอดภัยของสินคา
• สินคาที่เปนมิตรตอสิ่งแวดลอม
ซัพพลายเออร • ราคายุติธรรม
การประเมินซัพพลายเออร, การเยี่ยม
เยือนซัพพลายเออรรายใหญ, โครงการ • จายเงินตรงเวลา
สานสัมพันธกับซัพพลายเออร
18
19. ตัวอยาง: stakeholder engagement ของ SCG Paper (ตอ)
ผูมีสวนไดเสีย กระบวนการสรางความสัมพันธ ประเด็นที่ผูมีสวนไดเสียใหความสําคัญ
พนักงาน •
คณะกรรมการสวัสดิการ, แบบสํารวจ ทิศทางและนโยบายบริษัท
ความคิดเห็นของพนักงาน, การเยี่ยม • ความมั่นคงในงาน
เยือนพนักงานของผูบริหาร • คาตอบแทนที่เปนธรรม
• สภาพแวดลอมในการทํางาน
ชุมชน การสํารวจความคิดเห็น, การเยี่ยมเยือน • โอกาสในการทํางาน
ชุมชน, โครงการ open house, • การรักษาสิ่งแวดลอม
โครงการสานสัมพันธกับชุมชน • การพัฒนาชุมชน
องคกรของรัฐ การเยี่ยมเยียนของผูบริหาร, การสราง • การปฏิบัติตามกฎหมาย
พันธมิตรเพื่อสงเสริมการพัฒนาอยาง • การชวยพัฒนาเศรษฐกิจ
ยั่งยืน
องคกรพัฒนาเอกชน •
การขอคําปรึกษาเกี่ยวกับชุมชน, การ การเพิ่มมูลคาทางสังคม
พบปะสนทนา, การสรางพันธมิตรเพื่อ
(เอ็นจีโอ) •การใหการสนับสนุนโครงการดานสังคม
สงเสริมการพัฒนาอยางยั่งยืน และสิ่งแวดลอม
• สุขภาวะและความเจริญของสังคม
19
20. GRI สวนที่ 2: ขอมูลที่เปดเผย (ตอ)
ดัชนีชี้วัดผลงานของบริษัท (Performance Indicators) ไดแก
1. ดัชนีดานสิ่งแวดลอม เชน ปริมาณกาซเรือนกระจกที่บริษัทปลอยในรอบป,
ปริมาณน้ําที่ใช, คาปรับกรณีละเมิดกฎหมายดานสิ่งแวดลอมที่จายใหกับรัฐ
2. ดัชนีดานสิทธิมนุษยชน เชน สัดสวนของลูกจางที่เปนสมาชิกสหภาพแรงงาน,
จํานวนกรณีความลําเอียงในที่ทํางานและการจัดการของบริษัทในกรณีเหลานี้
3. ดัชนีดานแรงงานและพนักงาน เชน สัดสวนของลูกจางและพนักงานที่เปน
สมาชิกสหภาพแรงงาน, อัตราการออกของพนักงาน (turnover rate), จํานวน
ชั่วโมงการอบรมที่พนักงานไดรับโดยเฉลี่ย, อัตราสวนเงินเดือนขั้นต่ําของ
พนักงานชายตอเงินเดือนขั้นต่ําของพนักงานหญิง
20
21. GRI สวนที่ 2: ขอมูลที่เปดเผย (ตอ)
4. ดัชนีดานสังคม เชน คําอธิบายหลักการ ขอบเขต และประสิทธิผลของโครงการ
หรือกระบวนการที่ประเมินและบริหารจัดการผลกระทบของการดําเนินธุรกิจ
ของบริษัทตอชุมชน โดยครอบคลุมตั้งแตขั้นตอนการริเริ่มกิจการในชุมชน
(เชน กอสรางโรงงานใหม) การดําเนินกิจการ และการลมเลิกหรือยายกิจการ
ออกจากพื้นที่, การจัดการกรณีเกิดเหตุฉอฉลหรือคอรรปชั่นของพนักงาน
ั
5. ดัชนีดานความรับผิดชอบตอผูบริโภค เชน คําอธิบายกระบวนการติดฉลากและ
วิธีใชสินคาและบริการ, มูลคาคาปรับฐานละเมิดกฎหมายดานความปลอดภัย
ของสินคา
6. ดัชนีดานเศรษฐกิจ เชน มูลคาทางเศรษฐกิจที่บริษัทสรางและจัดสรรไปยังผูมี
สวนไดเสียฝายตางๆ อาทิ รายได คาใชจายในการดําเนินงาน คาตอบแทน
พนักงาน เงินบริจาค เงินลงทุนในชุมชน กําไรสะสม (สวนของผูถือหุน) เงินตน
และดอกเบี้ย (จายคืนใหกับเจาหนี้) และภาษี (จายใหกับรัฐ)
21
24. ISO 26000: มาตรฐานวาดวยความรับผิดชอบตอสังคม
พัฒนาตังแตป 2005 คาดวาจะประกาศใชในป 2010 มีหลักการ 7 ขอ ไดแก
้
1. หลักการปฏิบัตตามกฎหมาย (Principle of legal compliance) : บริษัทจะตอง
ิ
ปฏิบัตตามกฎหมายและกฎเกณฑตางๆ ที่เกี่ยวของในระดับชาติและระดับสากล
ิ
ทั้งในเชิงรุกและเชิงรับ
2. หลักการเคารพตอแนวปฏิบัตระดับชาติหรือระดับสากล (Principle of respect for
ิ
authoritative inter-government agreements or internationally recognized
instruments) รวมถึงสนธิสญญาสากล คําสั่ง ประกาศ ขอตกลง มติ และขอชีนํา
ั ้
ตางๆ ซึ่งไดรับการรับรองจากองคกรสากลที่เกียวของกับบริษัท
่
3. หลักการใหความสําคัญกับผูมีสวนไดเสีย ( Principle of recognition of
stakeholders and concerns) บริษัทควรตระหนักในสิทธิและผลประโยชนของผู
มีสวนไดเสีย โดยเปดโอกาสใหแสดงความคิดเห็นเกียวกับกิจกรรมของบริษัท
่
และการตัดสินใจใดๆ ก็ตามทีจะสงผลกระทบตอผูมีสวนไดเสีย
่ 24
25. ISO 26000: มาตรฐานวาดวยความรับผิดชอบตอสังคม (ตอ)
4. หลักของการแสดงรับผิดทีสามารถตรวจสอบได (Principle of accountability)
่
การดําเนินงานใดๆ ก็ตามของบริษัท ตองสามารถตรวจสอบไดจากภายนอก
5. หลักความโปรงใส (Principle of transparency) บริษัทควรเปดเผยขอมูลตางๆให
ผูมีสวนไดเสียฝายตางๆ รวมถึงผูที่เกี่ยวของไดรับทราบอยางชัดเจนและ
ทันทวงที
6. หลักความเคารพในสิทธิมนุษยชน (Principle of respect of fundamental
human right) บริษัทควรดําเนินกิจการในทางที่สอดคลองกับปฏิญญาสากลวา
ดวยสิทธิมนุษยชน
7. หลักความเคารพในความหลากหลาย (Principle of respect for diversity) บริษัท
ควรจางพนักงานโดยไมมีการแบงแยกเชือชาติ สีผิว ความเชื่อ อายุ เพศ
้
25
26. องคประกอบของความรับผิดชอบตอสังคมใน ISO 26000
1. มีการกํากับดูแลกิจการที่ดี (Organization governance) บริษัทควรกําหนด
หนาที่ใหคณะกรรมการฝายจัดการ ผูถือหุน และผูมีสวนไดเสียสามารถสอดสองดู
แลผลงานและการดําเนินธุรกิจของบริษัทได เพื่อแสดงถึงความโปรงใส พรอมรับ
การตรวจสอบ และสามารถชี้แจงใหผูมีสวนไดเสียไดรับทราบผลการปฏิบัตงานได
ิ
2. คํานึงถึงสิทธิมนุษยชน (Human rights) ซึ่งเปนสิทธิขั้นพื้นฐานของมนุษย โดย
สิทธิดังกลาวควรครอบคลุมถึงสิทธิความเปนพลเมือง สิทธิทางการเมือง สิทธิทาง
เศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม และสิทธิตามกฎหมายระหวางประเทศดวย
3. ขอปฏิบัติดานแรงงาน (Labor practices) บริษัทตองตระหนักวาแรงงานไมใช
สินคา ดังนั้นแรงงานจึงไมควรถูกปฏิบตเสมือนเปนปจจัยการผลิต
ัิ
4. การดูแลสิ่งแวดลอม (Environment) บริษัทจะตองคํานึงถึงหลักการปองกัน
ปญหามลพิษ สงเสริมการบริโภคอยางยังยืน (sustainable consumption) และการ
่
ใชทรัพยากรอยางมีประสิทธิภาพในการผลิตและบริการ 26
27. องคประกอบของความรับผิดชอบตอสังคมใน ISO 26000 (ตอ)
5. การดําเนินธุรกิจอยางเปนธรรม (Fair operating practices) ธุรกิจควรแขงขัน
อยางเปนธรรมและเปดกวาง ซึ่งจะชวยสงเสริมประสิทธิภาพในการลดตนทุนสินคา
และบริการ สงเสริมนวัตกรรมใหมๆ ในการทําธุรกิจ ตลอดจนชวยขยายการเติบโต
ทางเศรษฐกิจและมาตรฐานการครองชีพในระยะยาว
6. ใสใจตอผูบริโภค (Consumer issues) บริษัทจะตองเปดโอกาสใหผูบริโภคได
รับทราบขอมูลในการใชสินคาและบริการอยางเหมาะสม และตองใหความสําคัญ
กับการพัฒนาสินคาและบริการที่เปนประโยชนตอสังคม โดยคํานึงถึงความ
ปลอดภัยในการใชงานและสุขภาพของผูบริโภค เมือพบวาสินคาไมเปนไปตาม
่
เกณฑที่กําหนด จะตองมีกลไกในการเรียกคืนสินคา และเคารพในกฎหมาย
คุมครองผูบริโภค
7. การแบงปนสูสังคมและชุมชน (Contribution to the community and
society) 27
29. Progress out of Poverty Index (PPI) ของมูลนิธกรามีน
ิ
ขั้นแรก วัดคะแนน PPI ของลูกคาแตละคน จากดัชนีช้วัดความจน 10 ตัว
ี
29
31. การคํานวณ PPI (ตอ)
ขั้นทีสาม ประเมินสัดสวนของลูกคาทั้งหมดที่อยูเหนือเสนความยากจน เมื่อไดอัตราสวนนี้แลวก็จะ
่
สามารถเปรียบเทียบปตอปได
31
33. สรุป
Triple Bottom Line มีความเปนภววิสัยโดยธรรมชาติ ไมสามารถคํานวณผลงาน
ดานสังคมและสิ่งแวดลอมทุกเรื่องออกมาเปนมูลคาทางการเงิน (monetized) ได
ดังนั้นจึงเหมาะที่จะใชเปน กรอบคิด (framework) ในการขับเคลื่อนการทําธุรกิจ
อยางยังยืน (sustainable business) มากกวาจะพยายามผลิตตัวเลข “กําไรสุทธิ”
่
หนึ่งตัวที่เปน triple bottom line
อยางไรก็ดี บริษัทควรหาตัววัด หรือ proxy สะทอนผลงานดานสังคมและ
สิ่งแวดลอม ที่เปนตัวเลข (quantified) ใหไดมากที่สุด เพื่อ
เชื่อมโยงกับกลยุทธของบริษัทในการปรับเปลี่ยนไปสู “ธุรกิจอยางยั่งยืน”
สรางแรงจูงใจและความรับผิดดานสังคมและสิ่งแวดลอมภายในองคกร (เชน KPI)
เปรียบเทียบผลงานดานสังคมและสิงแวดลอมกับคูแขง
่
ดึงดูดผูมีสวนไดเสียที่ใหความสําคัญดานนี้มากขึ้นเรื่อยๆ เชน ผูบริโภคที่หวงใยสิ่งแวดลอม
กองทุนที่ลงทุนในบริษัททีมีความรับผิดชอบตอสังคม (socially responsible investing
่
(SRI) funds) 33
34. สรุป (ตอ)
มาตรฐานในการรายงาน triple bottom line ที่เริ่มเปนสากล เชน ชุดหลักเกณฑ
GRI ชวยไดมากในการเปดเผย blended value ใหสาธารณชนรับรู
แตบริษทอาจตองเลือก “มาตรฐานสากล” บางตัวมาประยุกต ดัดแปลง หรือคิดตัว
ั
วัดบางตัวดวยตัวเอง เพื่อเชือมโยงผลงานดานสังคมและสิ่งแวดลอมเขากับพันธกิจ
่
และธุรกิจหลักของบริษัท เพือขับเคลื่อนไปสู “ธุรกิจทียงยืน” (ดังตัวอยาง PPI
่ ่ ั่
Index ที่มูลนิธิกรามีนคิดคนขึน เพื่อใหสอดคลองกับเปาหมาย “กําจัดความ
้
ยากจน” ของธนาคารกรามีน)
ดังนั้น ตัววัดหรือ proxy ของผลงานดานสังคมและสิ่งแวดลอมของบริษัท ควร
สอดคลองกับประเภทธุรกิจและพันธกิจของบริษัท
การวัดและรายงาน output สําคัญกวาการวัดและรายงาน input
แตเหนือสิ่งอื่นใด การ “กระทํา” สําคัญกวาการ “รายงาน”
34