Credits to Ryan Misola for finding this document that may help us in Filipino 4. :)

1. ANG MAG ANAK NA CRUZ KABANATA 2: ESTUDYANTE
Mga Tauhan
Talasalitaan
1. Tinoy - asawa ni Remy at ama nina June at Baby
- matalino sa klase dahil siya ang pinakamahusay doon
1. tuminag- kumilos
at siya ang
2. nayamot- nainis
hinihiraman ng notes
3. nag-ambag- nag-abuloy
- tamad mag-aral noong una dahil hindi tinapos ang
4. tumatahip- kumakaba
edukasyon ngunit
5. nabaghan- nabigla
naging masipag sa huli dahil kaya niyang pagsabayin
6. hinahagod- hinahaplos
ang trabaho at
7. nawawaglit- nawawala
pag-aaral.
8. umaalunignig- umaalingawngaw (echo)
9. umingos- sumimangot 2. Remy - asawa ni Tinoy at ina nina June at Baby
10. pahapyaw- bahagya - mayroong shop
11. humugos- sumugod - nag-iba ang kanyang pamumuhay dahil nagamit niya
12. tinangtang- ginalaw-galaw ang oras para sa
13. pinagsalikupan-pinalibutan pagtatabas at pagnanahi ng mga damit at ito ay
14. balintawtaw-alaala nakakatulong sa
15. alkaguwete-tagapamagitan kanyang kita kaysa sa naiinip lang siya kakahintay kay
Tinoy.
- siya ang rason kung bakit nag-aral muli si Tinoy
PANIMULA
3. Kuya Berting - bayaw ni Tinoy, nakatapos ng edukasyon at naging
Senador Leticia Ramos – Shahani certified public accountant
• “Tayo ay isang lipunang may karamdaman.”
• Isinisiwalat niya ang katauhan ng Pilipino 4. Petra - empleyado ni Remy
- inaalagaan ang shop at ang mga bata
Patricia Licuanan
• Sikologo mula sa ADMU 5. Misis Amelia Esteban - kaklase ni Tinoy at naghihraman ng libro at
• “Maraming kabutihang nasa atin ngunit kailangan ng pagbabago.” notes.
-siya ang babaeng sinususpetsahan ni Remy na hindi nagiging
Lilia Ablaza – “nickname” matapat si Tinoy
Mag-anak na Cruz 6. Mister Santiago - kasama sa trabaho
• Kasaysayan ng isang mag-anak na Pilipino na kabilang sa panggitnang - hindi nakuha ang promosyon
antas ng makabagong panahon at namumuhay sa kalunsuran
• Ang kaibahan nito sa iba pang katha – ang kasaysayan ng pamilya ay 7. Abogado - nakuha ang promosyon dahil nakatapos sa pag-aaral at
nagpapatuloy may diploma.
• Unang nalathala sa lingguhang Liwayway noong Abril 26, 1954 at
tumagal hanggang Setyembre 12, 1960 Mahalagang Pangyayari
• 333 kabanata ang orihinal
• Noong 1979, mula Mayo hanggang Disyembre, 35 na kabanata ang o Mayroong promosyon sa opisina ni Tinoy at sabi daw na si Mister
narinig sa radio; pagsasadula sa radio, tingangkilik ng Bangko Sentral Santiago ay ang makakuha ng promosyon at kung umasenso si
ng Pilipinas Mister Santiago, lahat ay susunod.
 Jay Ilagan – Tinoy o Siya ay magiging isang bookkeeper kung tataas ang posisyon ni
 Connie Angeles – Remy Mister Santiago. Ang sweldo niya ay magiging dos siyentos beinte-
• Ang mga katha ay kuwento ng ating sarili at kasasalaminan ng singko (P225) kaysa sa siyento otsenta (P180).
katauhan ng isaang taal na Pilipino o Suwerte daw sila dahil ang shop ay malakas ang kita ngayon
KABANATA 1: MULING PAMUMULAKLAK o Napag-usapan nila si Kuya Berting. Si Kuya Berting ay nakatapos ng
pag-aaral at naging isang certified public accountant at malaki ang
Tauhan kinikita niya. Naisip ni Remy na ipagpatuloy ni Tinoy ang kanyang
1) Tinoy at Remy – mag-asawa edukasyon, dalawang taon na lang ang kanyang tatapusin. Ayaw ni
2) Baby – ang panganay na babae Tinoy na ipagpatuloy ito dahil nakakatamad daw. Si Remy ay
3) Gloria – kaibigan ni Remy na may ari ng paaralan nagbigay ng maraming rason kung bakit dapat makatapos ng pag-
aaral si Tinoy.
Mahalgang Pangyayari o Kinabukasan hinintay ni Remy ang pag-uwi ni Tinoy.
 Niyaya ni Gloria si Remy na magturo bilang guro at pinayagan siya ni Maghahatinggabi na nang siya ay dumating at amoy-tsiko. Nag-
Tinoy inuman sina Tinoy at ang mga kasama niya sa trabaho. Hindi nakuha
 Nabuntis mulit si Remy = June ni Mister Santiago ang promosyon kaya lahat sila ay di aasenso.
 Naging malungot siya dahil ititigil niya ang pagtatrabaho o Abogado sa ibang dibisyon ang nakakuha sa posisyon na gusto ni
 Nasira ang mga plano ni Remy para sa buhay niya/nila Mister Santiagong makuha. Nakuha ito ng abogado dahil siya ay may
educational background. Nakatapos siya sa pag-aaral at may
Muling Pamumulaklak – may bago sa buhay nila Remy at Tinoy; panibagong diploma.
anak; muling pagtatrabaho
o Nag-aral muli si Tinoy at si Remy naman ay ginagamit ang oras para
sa pagtatabas at pananahi. Ang kita ni Remy ay nakatutulong sa
Pagpapahalagang Pilipino badyet ng pamilya.
 Respeto sa asawa o Nang inaayos ni Remy ang mga gamit sa pag-aaral, may nakita siyang
 Ang kagustuhan ni Remy na magtipid at mag budget para sa bagong panyolitang sutla at pambabae na may burdang titik: A.E.
bahay dahil mahirap ang magrenta

2. o Nagselos si Remy at akala niya ay may ibang babae si Tinoy. - humingi ng si Tinoy
Nagpaliwanag si Tinoy na hiniram lang niya ang librong iyon at - naawa sa anak
naiwan ni Misis Esteban ang kanyang panyo sa libro ngunit hindi - masakit para sa kanya na saktan and anak
naniwala si Remy kay Tinoy kaya pumunta siya sa iskwelahan ni - hindi makapagsalita ng maayos sa anak kaya
Tinoy. tumalikod nalang siya
o Nagkita ang mag-asawa sa iskwelahanah at nahabol nila si Misis
Amelia Esteban sa dyip. Pinakilala ni Tinoy si Remy kay Misis Esteban. Pampapahalagang Pilipino
Doon na nalaman niya na totoo ang mga sinabi ni Tinoy ngunut hindi • Pagpahalaga sa pamilya
niya inamin na nagkamali siya. • Masunuring anak
• Sabay kumain
Kaugaliang Pilipino • Maalalahanin na ina
• Respeto
Pagseselos - akala ni Remy na may ibang babae si Tinoy, Misis Esteban. - anak sa magulang
Pinatunayan ni Tinoy na mali ang akala ni Remy. - asawa sa asawa
- magulang sa anak
Kahalagan ng Edukasyon
- kung ikaw nakatapos sa pag-aaral magiging maunlad ang kabuhayan mo Mga Kapintasan
katulad ni Kuya Berting at ang abogado. • Pagiging dominant ng lalaki sa babae
• Ang sobrang tahimik at masunurin ni Remy
Paghahanapbuhay - kailangan maghanapbuhay para kayang suportahan ang •
pamilya. Ang literal na kahulugan ng titulo ay pag ang kalabaw ay sinaktan kahit na
malaki siya at malakas ay masasaktan pa rin ito at magagalit. Amg tayutay na
Pagbabadyet - kailangan nilang ibadyet ang pera nila dahil hindi sila gaanong kahulugan ay ang tao, kahit anong tapang at tibay, ay nasasaktan din.
mayaman at kailangan nilang gastusin ng mabuti ang kanilang pera.
KABANATA 4:MARE
Lasingan/Inuman – nag-iinuman dahil sa selebrasyon o dahil sa problema at
nagagawa ang hindi magandang bagay dahil wala sa tamang sarili. Mga Tauhan
KABANATA 3: HAMPAS SA KALABAW 1. Remy
a) Mapagbigay
Mainit ang ulo ni Tinoy; wala siyang kibo ng dumating sa bahay. Pilit siyang  Binigay niya ng damit si Josie
pagsilbihan ni Remy ngunit bale-wala pa rin ito. Walang nagawa ang huli kundi
lumayo na lamang; naiwan si Tinoy sa silid. Sa isang sandali, kumatok si Baby. b) Mabuting Asawa
Nagalit muli si Tinoy; nagtaka ang bata sa reaksyon ng ama sapagkat dati-rati  Nagbibiro
naman siyang naglalambing sa ama. Sa pangungulit, napalo ni Tinoy ang bata.  Tawag niyang “Dear” si Tinoy
Umakyat si Remy at galit na kinuha si Baby. Tinanong ni Remy kung wnong 2. Nenita
problema ay pati bati ay pinagalitan niya. Hindi sumagot si Tinoy. Hangang sa a) Ina ni Josie; asawa ng kasama ni Tinoy sa trabaho
hapunan, hindi nag uusap ang mag asawa. Di nagtagal, inamin ni Tinoy na
nagkamali siya at hindi niya sinasadya ang paluin si Baby. Ang bata naman ay b) Makapal ang mukha
nasaktan nang maigi. Masaki tang kalooban ni Tinoy sa nangyari.  Pumupunta lang kung may kailangan
 Nagparinig ng kaarawan ni Josie
Mga Tauhan  Nagparinig ulit na gusto daw ni Josie and
• Tinoy – ama; sa kabanata 3; lagging mainit ang ulo niya at lagging damit
galit.
• Remy – ina; maasikaso sa asawa at anak c) Naiinis
• Baby – and panganay na anak; malimbing  Tinatawag niya and kanyang anak na “gaga”
• Hepe – and “boss” ni Tinoy
• Petra – and kasambahay d) Hindi magaling na ina
 Kinukurot
 Tinatawag niyang gaga si Josie
Mahahalagang Pangyayari  Hindi maganda and pinapakita niya sa
• Pagbago ng posisyon no Tinoy sa trabaho kanyang anak
- nagging maiinitin and ulo
- lagging galit 3. Josie
- hindi makausap ng maayos ni Remy a) Mahiyain
- napalo si Baby ng malakas  Nahiya kay Remy
b) anak ni Nenita
• Paglapit ni Baby kay Tinoy
- nainis ang ama 4. Tinoy
- nabigla si Baby kasi palagi naman siyang a) Mapagmahal
naglalambing at lagging umupo sa tabi ng  May malambing na tawag sila
tatay niya
- umiyak ng malakas dahil sa palo ni Tinoy b) Mabuting asawa
 Nagbibiruan Sila
• Ang pagkuha ni Remy kay Baby
- hindi na nakapagtimpi o’ nakatiis; tinanong si Mahalagang Pangyayari
Tinoy kung ano ang problema
- sinisi Tinoy 1. Binisita nina Josie at Nenita si Remy upang parinigin si Remy na
- hindi pinansin si Tinoy kahit kumakain kaarawan ni Josie
- pilit niyang suportahan si Tinoy sa bagong 2. Binigyan ni Remy ng tahi na damit si Josie bilang regalo
puwesto nito 3. Inimbita ni Nenita sa kanyang bahay si Remy sa isang salu-salo
mamayang hapon (para sa kaarawan ni Josie)
• Ang paglapit ni Tinoy kay Baby

3. 4. Sinabi ni Remy na marami pa siyang gawin at gusto niyang huminga kinukuha na ito ni Aling Tale upang hindi na mapagod ang kanyang anak na
kaya hindi siyang pupunta sa salu-salo. naghahanapbuhay pa.
5. Nag-usap and mag-asawang Remy at Tinoy at wika nila na
pumupunta lang si Nenita kung may kailangan. -Naiinis si Remy sa kanyang kapatid at sa hipag, pero sinisisi rin niya ang
kanyang ina dahil inaako niya ang mga gawaing bahay. Dahil dito, nagiging mas
Pagpapahalagang Pilipino tamad si Ely.
1. Ospitalidad ng mga Pilipino
2. Pag-ibig ng mag-asawa • Lumipat ng bahay ang mag-asawa
Mga Kapintasan -Lumipat sila sa malayong lalawigan dahil si trabaho ni Celso
1. Kapal and Mukha -Nalungkot si Aling Tale dahil naaalala niya ang kanyang anak
2. May mga tao na nagpapakita lamang o mabait sa iyo kung may -Ipinagdala ni Celso ng liham na may kasamang litrato ng kanyang bagong
kailangan. bahay. Ayon sa kanya, naging masipag na si Ely (siya ang tumahi ni kurtina,
nagluto siya sa kaarawan ng kanyang anak)
KABANATA 5: REYNA -Masaya na ang lahat dahil hindi na masyadong mapapagod si Celso
Mga Tauhan
• Remy – asawa ni Tinoy; may-ari ng shop
• Petra – ang katulong
• babae, “Reyna” PAGPAPAHALAGANG PILIPINO
• Tinoy
• Renato Tolentino – hosto ng programa sa radyo, at araw-araw sa • Pagmamahal ni ina sa anak
oras ng Peach Face Powder pumipili siya ng isang reyna. -kapag nakikita ni Aling Tale na may ginagawa si Celso (hal. Naglalaba)
Mga Pangyayari inaako niya ito para hindi na mapagod ang kanyang anak
 May dumating na bisita sa shop ni Remy na humahanap sa may-ari.
 Sa umpisa, ayaw ni Remy na magpakita sa bisita dahil baka ito’y • Matuto na tumayo sa sariling paa
isang ahente o isang taong humihingi ng abuloy.
• Ang pagiging masipag
 Tinanong ng bisita kay Remy kung nakikinig siya sa radyo programa
ni Renato Tolentino kung oras ng Peach Face Powder. Dati, nakikinig
MGA KAPINTASAN
si Remy sa programang ito, pero tumigil na si Remy sa inis niya sa
mga participante. Inaminan ng babae na siya ang piniling Reyna nung
• Ang pagiging tamad
nakalipas na Lunes, at kasali siya sa pagiging Reyna ng Linggo.
- ang gawaing bahay ay trabaho ni Ely ngunit hindi niya ginagawa ang
 Humingi siya ng singkong sentimos o isang selyo kay Remy para
mga ito
makasulat siya sa programa. Hindi ito binigay ni Remy dahil madaya
ito.
• Pagiging masyadong mapagbigay sa asawa
*Tumatanggi si Remy sa mga naghihingi ng abuloy; masgusto niya na siya
and nag-aambag.
*Nahiya si Remy sa pagiging desperado ng mga kababaihan ngayon. • Pagtsitsismis
-pinaguusapan ni Aling Tale at Remy ang masamang kaugalian ni Ely
Pagpapahalagang Pilipino
1) Pagpapahalaga sa Diyos: pagbibigay ng mga abuloy para sa mga pista
KABANATA 7: HIRAM NA PAKPAK
ng mga santo atbp.
2) Pagiging mapagbigay: pagbibigay ng mga abuloy na may mga
- Kapag ikaw ay may pakpak, ikaw ay mangingibabaw. Dito sa
kabuluhan.
Kapintasan kabanatang ito, si Misis Rubio ay may hiram na pakpak dahil mas gugustuhin
niyang mapabaon sa utang para lang makapagyabang. Dapat nating alalahanin
1) Pandaraya – ang pagboto sa sarili para sa kanya-kanyang kapakanan. na ang pagiging mayabang ay maaring magdulot sa pagbagsak ng tao.
Bumibili siya ng mga selyo para lang siya ang mananalo.
2) Ang paghingi ng boto para makakuha ng gantimpala. (wrong reasons Mga Tauhan:
for joining the competition) 1.) Remy – ina nina Baby at June; asawa ni Tinoy
2.) Misis Rubio – isang mayabang na tao; ina ni Sioning; kapitbahay nina
KABANATA 6: PAGSASARILI Remy
3.) Tinoy – asawa ni Remy
MGA TAUHAN 4.) Sioning – anak ni Mister at Misis Rubio.
5.) Petra – katulong nina Remy at Tinoy
1. Remy- kapatid ni Celso at anak ni Aling Tale
-may pagmamahal at pagmamalasakit para sa kanyang ina at kay Celso Mahahalagang Pangyayari:
- Sa harap ng isang bahay ng mga kapitbahay nina Remy ay mayroong
2. Aling Tale- ang ina nina Remy at Celso isang trak na nakaparada at ang mga laman nito ay mga hollow
-mapagmahal sa kanyang anak (lalo na kay Celso, na iniisip niya ay masyadong blocks. Ang mga hollow blocks na iyon ay para sa pagpapagawa ng
mapagbigay sa asawa) bahay ng pamilyang Rubio.
3. Celso-ang kapatid ni Remy at anak ni Aling Tale
- Nagsalita si Baby at June tungkol sa mga sinabi ni Sioning sa kanila.
-masipag at mapagmahal sa kanyang asawa, pero palagi siyang sumasang-ayon Una, sinabi raw ni Sioning na wala raw kuwenta at bulok ang
sa gusto nito eskuwelahang pinapasukan nila. Pangalawa, pinagyabang ni Sioning
na siya ay mayaman habang sina Baby at June ay hindi.
4. Ely-ang asawa ni Celso - Inamin ni Remy na hindi nga sila mayaman ngunit ito raw ay hindi
-masyadong tamad isang kapintasan. Sinabi ni Remy na sina June at Baby ay mayroong
kayamanan at iyon ay ang kanilang karunungan.
MAHAHALAGANG PANGYAYARI - Sinabi ni Petra na ang pamilyang Rubio ay napakayabang raw.
> Pinaparining ni Misis Rubio sa mga kapitbahay niya ang
mga gagawin ng katulong, (kung ano ang lulutuin.)
• Masyadong tamad ang asawa ni Celso
> “Huwag na iyong baboy ang iluto mo, ha?
Patayin mo na
-Naawa si Remy at Aling Tale kay Celso dahil inaako nito ang mga trabaho na
iyong inahin at iluto mo sa asparagus.. nasa
dapat gawin ni Ely, ang kanyang asawa. Kadalasan, kapag naglalaba si Celso,
pidyereytor..”

4. - Umuwi na si Tinoy at kinausap si Remy. Dahil sa pinag-usapan nilang
dalawa, nalaman ni Remy na umuutang pala si Mister Rubio ng pera. Pagpapahalagang Pilipino
> Nagagawa niyang umutang upang makamit ang mga 1. Pagtulong ng mga tao o kapitbahay para masolusyunan ang
gusto ng kanyang Misis. problema
> ayaw niyang madaigan ang kanyang pamilya. 2. Pakikiramay sa mga namatayan
> Dahil nagparemodel ng bahay and 3. Ayaw manira ng reputasyon ng ibang tao
kanilang kapitbahay, sina Perez, gusto rin niyang i-
remodel ang kanilang bahay. Mga Kapintasan
> Sabi ni Misis Rubio: Sila lang doon 1. Panlilang sa mga taong nakikiramay
ang nagpapaaral sa kanilang anak sa isang primera 2. Pagsisinungaling
klaseng kolehiyo at apat ay primera klase rin ang kanilang 3. Paggamit sa mga tao at sitwasyon
bahay. 4. Kapangyarihan ng pera at ang epekto nito sa mga tao
> Hindi nagtagal, nabalitaan ni
Remy na may kotse na ang mga Perez. Nung linggong KABANATA 9: DALAWANG LIBONG PISO
iyon, nabalitaan rin niya na may oto na rin ang mga Rubio.
MGA TAUHAN
Pagpapahalagang Pilipino:
- Pagiging Matulungin 1. Remy – nagalit at nalungkot ng husto noong nalaman tungkol sa utang ni
- Pagpapahalaga sa edukasyon Pepe na babayaran nila.
- Pagkain ng sabay-sabay 2. Tinoy – naging masama ang loob niya dahil kung hindi niya pinayagan na
- Pagiging kontento sa mga na ibinigay sa atin ng Panginoon maging guarantor siya para kay Pepe, hindi sila mahaharapan ng ganitong
- Paghalik sa kamay ng mga matatanda problema.
3. Pepe – noong kahero nina Tinoy sa opisina na naalis sa posisyon dahil
Mga Kapintasan: nakasira ng ilang libo. Nanguutang siya sa maraming tao at tumatakas.
- Pagiging chismosa 4. may-ari ng tindahan (walang pangalan) – siya ang nagsabi kay Remy tungkol
- Pagkainggit sa mga utang nina Pepe at sa pagtakas nila.
- Pagiging mayabang
- Pagiging sunud-sunuran MGA MAHAHALAGANG PANGYAYARI
- Kagustuhang mahigitan and iba
- Pag-uutang upang makapagyabang • Umuwi si Tinoy na mukhang pagod at may dinaramdam. Nagtaka si
Remy kung bakit, at yun pala ay may masamang balita siya. Kailangan
KABANATA 8: KAWANGGAWA NG LASENGGO daw nila magbayad ng dalawang libong piso dahil si Pepe, ang kahero
nila noon na pinaalis, ay hindi nagbayad ng utang sa bangko at si Tinoy
Mga Tauhan ay ang kanyang guarantor. Sa una ay akala niya na babayaran ang utang,
1. Remy- may-ari ng shop pero tumakas si Pepe.
- asawa ni Tinoy • Umiyak ng husto si Remy dahil kaysa na bibili sila ng bagong bahay, o
2. Tinoy- asawa ni Remy piyano para kay Baby, magbabayad sila ng utang na hindi kanila. Naalala
3. lalaking lasenggo- nanghihingi ng abuloy sa mga tao niya noong hindindian ni Tinoy ang mga bagay dahil ”magtitipon muna
4. manlililip- nagtatrabaho sa shop ni Remy sila”. Nainis talaga si Remy dahil parang mas inuuna pa ni Tinoy ang
5. mananahi- nagtatrabaho sa shop ni Remy kaibigan kaysa sa kanila.
6. Etang- suki ni Remy • Sa susunod na araw, lumabas si Remy para gawin kahit anong gusto
niya. Ngunit, naramdaman niya na ayaw din niyang maging mag-isa.
Mahahalagang Pangyayari • Hinanap niya nalang ang bahay nina Pepe. Nagtanong-tanog siya ng
 Nagtatabas si Remy sa shop nang may lalaking dumalaw at nanghingi direksyon ngunit halos lahat ay hindi alam kung nasaan ang lugar na
ng abuloy para sa namatayan. Sinabi ni Remy na dumalaw na sila ni sinasabi niya.
Tinoy at nakapagbigay na rin ng abuloy ngunit nangungulit at • Pagdating niya sa isang tindahan, yung may-ari ay alam tungkol kay
namimilit pa rin ang lalaki kaya nainis si Remy. Pepe. Sinabi niya na tumakas na ang mag-asawa na yon, at ang
 Noong umalis ang lalaki, natandaan ni Remy na nakita na niya ang dalawang yon ay laging nagsusugal at nagungutang sa lahat ng tao.
lalaking iyon na nag-iinuman at nakapagbigay na rin siya sa kanya ng
abuloy dati noong may ibang namatayan. • Pagdating niya sa bahay, sabi ni Tinoy na naayos na niya ang sitwasyon
sa pamaraan ng pagtanggal ng dalawangpung piso sa kanyang sweldo
 Binalikan ni Remy ang pagtatabas pero napahinto siya dahil
bawat buwan. Kahit na, si Remy ay nalungkot pa rin dahil sa
nagkagulo sa labas. Akala niya may nagkaaksidente pero nakita niya pangyayaring ito.
na hinarang ng parehong lalaki ng dalawang beses ang mga sasakyan
at dyip para humingi ng kontribusyon or abuloy para sa namatayan. PAGPAPAHALAGANG PILIPINO
Hindi nagbigay ang marami ngunit noong may nagbigay, umandar
ulit ang mga sasakyan. Pagtulong sa kapwa – sa pagiging gurantor para kay Pepe
 Bumalik si Remy sa loob at pinag-usapan ni Remy at ng ibang Pagaayos ng sitwasyon kahit mahirap – ang pagsikap ni Tinoy na ayusin ang
mananahi ang nangyari. Akala ng isa sa mga mananahi na mabait ang problema
lalaki pero tumahimik na lamang si Remy. Pagtitipid ng pera – ang ginagawa ni Remy lagi
 Mamaya-maya tumigil ang sasakyang gagamitin sa paglilibing sa Pagpapahalaga sa mga gusto ng anak – naaalala ni Remy si Baby at ang gustong
patay at ilang dyip na walang sakay sa tapat nila. Napag-usapan nina piyano
Remy at ng mga mananahi ang iba’t-ibang kaugalian tuwing may Pagaalala para sa asawa (Remy kay Tinoy)
namatayan sa iba’t-ibang lugar.
 Biglang umalis ang kotse ng punerarya, tatlong dyip at ang MGA KAPINTASAN
makikipanglibing kahit kung nasa loob pa rin ng bahay ang kabaong.
 Nalaman ni Remy kay Etang na niloko ng mga lasenggong nanghingi Di-pagbabayad ng utang sa iba (Pepe)
ng kontribusyon ang lahat. Kinuha nila ang resibo ng punerarya para Pagsusugal at mga ibang iresponsableng gawain (Pepe + Asawa)
makapanghingi ng abuloy at nakikain din sila sa namatayan. Paghalaga ng kaibigan bago ang pamilya (Tinoy)
Pagkatapos nito ay hindi na sila bumalik. Di pagsasabi kaagad ng importanteng desisyon sa asawa (Tinoy)
 Noong gabing iyon, nagtipon ang mga ama ng tahanan sa kanilang
pook para masolusyunan ang suliranin ng kanilang kapitbahay na
namatayan. CHAPTER 10: PISTA NG BAYAN

5. Mga Tauhan
1. Remy – asawa ni Tinoy at ina nina Baby at June Mga Tauhan
2. Tinoy – asawa ni Remy at ama nina Baby at June. 1. Tinoy- asawa ni Remy at ama nina June at Baby
3. Aling Muding – kapibahay nina Remy at Tinoy 2. Remy-asawa ni Tinoy at ina nina June at Baby
4. Aling Sela – ina ni Tinoy; biyenan ni Remy 3. Ismael/ Maeng- dating katrabaho(accountant) at
5. Luming – bilas ni Remy kapitbahay nina Tinoy.
6. Baby at June – mga anak nina Remy at Tinoy 4. Arsenia/ Senyang- asawa ni Ismael
7. Aling Barang – ang pinag-uusapan nina Remy at Aling Muding sa 5. Petra-katulong nina Tinoy at Remy
kotse; negosyante na nagpapahiram ng pera sa iba.
Mahalagang Pangyayari
- Simulan ni Remy and kanyang paghahanda para sa Pista. Inayos pa
niya ang telang tatabasin niya para sa bagong damit na isusuot sa
pista ng kanyang mga anak. Hinanda ni Remy ang mga tinahing damit
na kukunin ng mga suki niya sa kanya sa araw na iyon. Mahalagang Pangyayari
- Sabi ni Remy kay Tinoy na tinapos niya ang kanyang ginagawa, pero
nagtatrabaho pa rin siya. Sabi ni Tinoy na huminga muna si Remy, - Mayroong pagtitipon sa bahay ni Ismael dahil paalis na siya bukas.
pero sabi ni Remy na kaya niya itong tapusin, at hindi na sumagot pa May dadaluhang kumbensiyon ng mga accountant sa Tokyo si
si Tinoy. Maeng.
- Pagkauwi ni Remy galing palengke, dumating sina Aling Sela at Lumin - Sa pagkakatanda ni Remy, walang gusto si Maeng sa mga pagtitipon
na tutulong kay Remy na maghanda ng pagkain para sa pista. Narinig laluna kung sa tahanan nila ito gaganapin
ang masayang tinig nina Baby at June na naghahanap ang mga - Pagkadating ng mag-asawa sa labas ng bahay nina Maeng at
pinsan nila. Senyang, narinig ni Remy kung ano na ang tawag ng mga bata sa
- Pumunta si Remy sa palengke kasama ni Luming para bumili ng kanilang nanay
pagkain para sa ulam na lulutuin ni Luming. - Mommy na raw si Senyang, hindi na Inay
- Trapik papuntang palengke dahil may bus na nagbababa ng pasahero - Pati ang tawagan ng mag-asawa ay nagbago na. Ang tawag ni
sa gitna ng kalye. Masisikip ang mga kalsada at talagang hindi Senyang kay Maeng ay Daddy na ngayon
makapasa sina Remy, Aling Sela at Luming. Punung-puno ang - Nang oras ng kumain ay nagulat sina Tinoy at Remy sa tawag ng mga
palengke ng mga tao dahil maraming humahabol at bumibili ng katulong nina Maeng at Senyang
kasangkapan para sa kanilang ihahanda. - Tinatawag ng kanilang mga katulong na Senyorita at Senyorito sina
- Nakisabay sila pauwi kay Aling Muding, ang kapitbahay nina Remy, at Maeng at Senyang.
nagkuwentuhan sila sa kotse. Pinag-usapan nila ang malaking kit ang - Pati sina Tinoy at Remy ay tinawag ng kanilang mga utusan na
mga negosyong na may kaugnayan sa pyesta, ang malaking kita ni Senyorito at Senyorita.
Aling Barang kapag may pista, at kung sino ang kanilang - Pag-uwi nina Tinoy at Remy ay pinag-usapan nila ang mga nangyari.
pinaghahandaan. - Hindi sila makapaniwala na hahayaan nina Maeng at Senyang ang
- Araw ng pista: tuloy ang daloy ng bisita sa bahay n mga Cruz kaya kanilang mga utusan na tawagin sila ng ganoon.
abalang-abla si Remy buong araw hanggang hattingabi.
- Kinabukasan, dumating si Aling Musding para kunin ang natirang Pagpapahalagang Pilipino
pagkain para sa alagang baboy. May dala rin siyang balita tungkol sa
nangungutang kay Aling Barang. -Kung may tiyaga ka, may nilaga – kapag nagsikap ka, aasenso ka rin
Pagpapahalagang Pilipino
1. Pagiging Responsable at Masipag Mga Kapintasan
- tinapos ni Remy ang lahat ng trabaho niya sa nakatakdang oras
- binili niya kaagad ang mga kailangan para sa pista - Pagpapakumbaba (pagkawala nito) – kailangang mamalagi sa lahat
2. Pag-aasikaso sa pamilya at mga kailangan ng pamilya  Sa halip na mainis sina Remy, natawa nalang
- gumawa si Remy ng bagong damit para kay June at Baby dahil ayaw sila sa laki ng pagbabao nila, umasenso lang ng
niyang maiiba sila sa ibang taong na sa pista kaunti
3. Pagtulong sa Kapwa  Parang nagpapakita ng diskriminasyon
- tinulungan ni Aling Sela at Luming si Remy para maghanda para sa - “Colonial Mentalitly”- ang pananaw na lahat ng bagay na dayuhan ay
pista masbuti kasya sa sariling atin.
4. Pagiging Malapit at Matulungin ang Pamilya
- Magkasama ang buong pamilya sa pista KABANATA 12 : SIMULA
- Tinulungan ang isa’t-isa para maghanda
5. Pagbadyet ng Pera  MGA TAUHAN
- Hindi nagutang si Remy ng pera dahil marunong siyang gumamit ng 1. Remy- maalalahaning inay
pera na naipon niya’t ni Tinoy 2. Tinoy- mapagtiwalang ama
6. Bayanihan 3. June masusunuring at mapaggalang anak
- Sina Aling Sela at Luming ay nagtulong kay Remy para maghanda 4. Baby
para sa pista. 5. Mga kaklase- mapaggalang at mapagrespeto
Mga Kapintasan
1. Pagmamayabang  MAHALAGANG PANGYAYARI
si Aling Muding: pinagyayabang niya na hindi niyang kailangan
-
umutang ng pera
• Naisip ni Remy na may gustong sabihin sa kanya sina Baby at June
dahil sa mga bulong-bulong nila sa isa’t isa
2. Kawalan ng Disiplina at Konsiderasyon ng tao
- ang mga bus ay naghihinto sa gitna ng kalsada para lang makababa • Nilapitan nina Baby at June si Remy upang magpaalam na pumunta
and mga pasahero galing sa prubinsya. sa birthday ng isang ka-gang ni June
3. Pagiging Pakialamera • Pinahintay ni Remy sina Baby at June ang pagdating ni Tinoy upang
- binalita ni Aling Muding ang pang-utang ng ibang tao kay Aling tanungin nalang siya
barang kina Remy at Luming • Nagdesisyon si Remy at Tinoy na payagan and dalawa na pumunta sa
4. Ubos-biyaya party
- hindi nagbabadyet ang mga taong nangungutang kay Aling Barang. ~ Hindi laging mananatiling bata sina Baby at June
Tinatapos lahat ng pera at nangungutang ulit. ~ Masmabuti kung payagan nalang nila kaysa
magsinungaling pa sina Baby at June upang makapunta
KABANATA 11: SENYORITA…SENYORITO • Sinundo sina Baby at June ng mga kaklase nila

6. ~ Nagbigay galang sila kay Tinoy at Remy o sa palagay ni Tinoy, praktikal at makakaya nila
• Habang nakatulog si Tinoy, si Remy naman ang umaabang sa pag-uwi ito dahil sa mga pribilehiyo niya sa opisina.
nina Baby at June
• Pagkatapos dumating sina Baby at June, nagkwento sila kay Tinoy at o Hindi naman sumang-ayon si Remy sa
Remy tungkol sa mga nangyari sa party desisyon, ngunit hindi ito binaggit sa asawa.
PAGPAPAHALAGANG PILIPINO

 Paghintay sa desisyon ng asawa (respeto sa desisyon ng isa’t isa)
• Buong mag-anak ang pumunta sa tindahan ng sasakyan.
Nakita ng ahente si Tinoy.
 Pag-alala sa mga anak
 Pagrespeto sa utos ng mga magulang
o Nag-usap sila habang tinitingnan nina Remy,
~ Umuwi sina Baby at June sa oras na sinabing umuwi
Baby at June ang iba’t-ibang sasakyan.
 Pagbigay galang sa mga magulang ng iba
Nalaman ni Tinoy na may anak na din ang
~ Mas lalo na kung nandoon ka sa bahay nila
ahente na kasing-edad ni Baby.
 KAPINTASAN
 Kulang ng pagtiwala sa mga anak
 Pag-iisip na mananatiling bata palagi ang anak • Nang umalis na sila, hindi malaking bagay ang
pagkwentuhan para kay Tinoy, kaya hindi niya ito inisipan
KABANATA 13: NAGMAMADALI ANG PANAHON na banggitin kay Remy.
• Nakaraan ng dalawang araw at dumalaw ang ahente para
Mga Tauhan sa papeles sa kotse, na may kasama siyang binata.
1. Tinoy – ama nina Baby at June; Masaya na tatapusin ng mataas o Ipinakilala si Baby at si Eddie sa isa’t-isa
na paaralan si Baby
 Hindi man nagsalita o kumi
2. Remy – ina nina Baby at June; nanenerbyos sa magiging karera masyado ang dalawa ngunit lihim
at buhay ni Baby nang natapos na ang kanyang pag-aaral. na natuwa si Remy.
3. Baby – Dalagang anak; magtatapos ng mataas na pag-aaral at • Mahiyain at hindi man
pupunta na sa kolehiyo nag-usap ngunit gusto ni
Baby si Eddie
4. June – Bunsong anak ni Tinoy at Remy
• Natakot si Remy sa reaksyon ni Baby; hindi man nagtaka
5. Ahente – Ahente sa tindahan ng kotse; ama ni Eddie si Tinoy dahil “normal na reaksyon” iyon
6. Eddie – Anak ng ahente sa tindahan ng kotse; sumama sa o hindi makapaniwala si Remy sa narinig niya.
pagdala ng papeles
• Hindi ulit pinag-usapan si Eddie Bernal sa harapan ng
kanilang anak. Isang Sabado, dumalo si Eddie sa bahay
nila. Pinapasok ni Remy ang binata sa ideyang may utos
Mahahalagang Pangyayari siya galling sa kanyang ama.
• Natapos na ang pag-aaral ni Baby sa hay skul. o Ngunit sinabi din ni Eddie, halos na hindi
marinig, na nandiyan siya para kay Baby.
o dalaga na si Baby at may mga bagay na mas
papansinin na nila. o Nanlamig si Remy at alam niyang hindi biro na
ito.
• Ayon kay Tinoy, kahit anuman ang gawin ni Baby,
kakayanin niya ito, kahit kung pera ang problema. o Tinanggap ni Remy na lumalapit ang panahon
na dapat harapin niya at ni Remy din.
o Hindi gusto ni Baby ang medisina, kaya hindi
masyadong problema ang pera. Home
Economics ang inaasahan ni Baby.
Pagpapahalagang Pilipino
o Kakayanin daw ni Baby ito dahil matigas ang
loob ng bata, at nagmana kay Remy. • Pagpapahalaga sa edukasyon at hanap-buhay
• Nagtanong si Tinoy kung nasa palagay ni Remy, may • Pagdedesisyon para sa buong pamilya
ibang papansinin din si Baby.
• Tama at pormal na pangliligaw ng dalaga
o Para kay Remy hindi nag-aalala siya dahil alam
niya ang kasama ni Baby ay puro babae.
o Ayaw lang niya tanggapin na maaaring may Mga Kapintasan
magliligaw kay Baby at pupusuin niya.
• Pagtatago ng lihim sa mag-asawa (Tinoy at Remy)
o Mamamasahe na siya, kaya makaksabay siya
ng iba’t-ibang tao. • Pagdududa sa sarili (Remy)
• Ungot ng ungot si June ng bumili ng sarailing sasakyan, • Paggusto sa tao dahil si itsura lamang (Baby)

7. ** Nagmamadali ang panahon para kay Remy dahil kay Baby. • Hindi matanggap na lumalaki na ang anak.
Nagiging dalaga na si baby at bilang magulang, nahihirapan itong o Nahihirapan pakawalan ang anak
aminin ni Remy dahil iniisipan pa niyang bata pa si Baby. • Nakikinig sa usap ng iba. (Pagiging chismosa)
KABANATA 15: ANG PARAAN NG PAG-IBIG
KABANTA 14: BAGONG PAGTINGIN
Tauhan
Mga Tauhan 1. Tinoy - awasa ni Remy; ama nina June at Baby
2. Remy - asawa ni Tinoy; ina nina June at Baby
Tinoy- asawa ni Remy at ama nina Baby at June 3. June - anak nina Tinoy at Remy; kapatid ni Baby
Remy- asawa ni Tinoy at ina nina Baby at June 4. Baby - anak nina Tinoy at Remy; ate ni June
June- anak nina Tinoy at Remy. Sa una, siya ay naghahanap ng - ambisyoso [gustong mag- postgraduate studies sa nutrition sa US]
kukuning karera pagkatapos ng hayskul. 5. Leonardo - nobyo ni Baby; katrabaho ni Tinoy
Baby- mas matandang kapatid ni June. Home Economic and
napili niyang karera para sa kolehiyo.
6. Dr. Rosendo Marcial - intern (o manggagamot) na nanliligaw kay June
7. Kakilala ni Remy na may anak na nakapamuhay sa US - nais ipataas
Leonardo- nobyo ni Baby
ang damdamin ni Remy sa pag-alis ni Baby
Doktor Rosendo Marcial- siya ay isang manggagamot na
nanliligaw kay June.
Mahalagang Pangyayari
• Napadala si Leonardo sa Estados Unidos bilang pensiyonado ng
Mahalagang Pangyayari
tanggapan nina Tinoy
• Hindi nagkatuluyan sina June at Ros
 Si June ay nag-aabala sa pag-iisip at pagtarok
• Sinabi ni Junekay Remy na gustong kumuha ng post-graduate studies sa
sa sariling kalooban kung ano ang kukuning
nutrition sa US si Baby. Nalungkot nang grabe si Remy. Sabi ni June na
karera pagkatapos ng hayskul.
hindi na kailangang alalahanin pa ang gastusin papuntang Amerika dahil
 Nag-uusap sila ni Remy ng mabanggit ni June
ang gagastos para kay Baby ay ang magbibigay ng grant at pocket money
ang pagigng isang nars. Hindi sumang-ayon si
na lang ang kailangan.
Remy, at akala niya nagbibiro lamang si June.
• Napansin ni Tinoy na parang matamlay si Remy. Tinanong ni Remy kung
 Dito natandaan ni Remy na palagi niyang natahimik na ang lola ni Leonardo dahil si Tinoy ang nagpadala kay
pinapa-alala sa kanyang mga anak na Leonardo sa Amerika. Pagkatapos ng pagpapaliwanag ni Tinoy ay sinabi ni
kailangan nila magsikap matapos ang pag-aaral Remy na may balak na pumuntang Amerika si Baby. Wala namang
para pag mag-asawa man sila, hindi sila nakitang masama si Tinoy dahil:
magiging agrabyado. Ito din ang itinuro ng  libre naman ang pag-aaral
kanyang ina sa kanya.  gusto niyang maramdaman ang nararamdaman ng lola ni
 Kumuha si June ng pagsusulit sa isang ospital Leonardo (masaya sa pag-asenso ni Leonardo)
na may paaralan upang siya ay makapag-aral • Ang isip naman ni Remy ay may plano na magkita ang dalawang
sa pagkanars. magkasintahan. Ang sabi ni Tinoy ay madali namang malaman iyon, basta
 Nag-uusap si Remy at Tinoy tungkol kay Tinoy. alam nila kung saan mag-aaral si Baby.
Dito, nakikitan ulit natin na hindi masyadong • Kumuha na si Baby ng pagsusulit para sa walang-bayad na pag-aaral at
gusto ni Remy ang karerang napili ni June. nakapasa naman siya. Sa interview naman ay hindi siya nahirapan.
Sinasabi naman ni Tinoy na pabayaan ito dahil • May mga kakilala si Remy na may anak na nakapamuhay sa US at
kailangan niya matuto na tumindig sa sariling nagsabi na dapat hindi malungkot dahil ang kanyang anak ay:
paa.  matututo maging independe
o Hindi mapalagay si Remy nung  makikita ang kahalagahan ng magulang dahal sa pagiging
unang araw ng pagkawalay nito. malayo
o Nag-bibirong sinabi ni Tinoy kay • Nang paalis na si Baby, ayaw pasamahin ni Tinoy si Remy pero
Remy ; “paano kung mag-asawa ipinangako ni Remy na hindi siya iiyak.
na” • Pagkatapos umalis ni Baby, maraming araw na hindi natahimik si Remy.
 Unti-unting napansin ni Remy ang pagbabago Bumalik ang katahimikan ni Remy nang dumating ang mga liham ni Baby.
ni June. Nawawala na din ang pag-aabal niya Sabi ni Tinoy na isang taon lang si Baby sa US, samantalang tatlong taon si
kay June. Nakapag-usap sina June at Remy at Leonardo na dapat manatili roon. Natanggap na ni Remy na:
sinabi ni June sa kanya na gusto niya maging  ang paglalayo nila ni Baby ay bahagi ng buhay
isang surgical nurse.  para sa kabutihan ni Baby ang lahat
 Habang nag-uusap sina Tinoy at Remy, sinabi • Isang araw, may dumating na kable at binasa ni Remy ang nakasulat. Ang
ni Remy kay Tinoy na narinig niyang balita’y nagpakasal na sina Baby at Leonardo. Nawalan ng malay si Remy.
ikinukuwento ni June kay Baby na may crush
na crush daw siya sa intern. Sinabi ni Tinoy na IV. Pagpapahalagang Pilipino
ito ay normal lamang. 1. Labis na pagmamahal sa anak – kahit masakit, tinatanggap nila,
 Isang araw, umuwi si June na may kasamang para sa anak nila
doktor na nanliligaw daw sa kanya. Siya ay si
Doktor Rosendo Marcial - pagbibigay ng suporta sa anak kahit anumang gawin
Pagpapahalagang Pilipino - takot para sa anong mangyayari sa anak
• Pagpapahalaga sa edukasyon
• Pagsisikap 2. Kagustuhang umasenso, at pagsasakripisyo para sa ito
• Pagiging responsable [masipag; matiyaga, ambisyoso]
• Respeto ng anak sa magulang
• Maalahanin na Ina
Mga Kapintasan Kapintasan
• Sa una, hindi nagpakita ng suporta sa desisyon ni 1. Pagiging masyadong presumptuous – nag-iisip ng mga explanasyon kahit na
June. (Remy) hindi alam ang lahat ng katotohanan

8. 2. Pagkapit sa anak – hindi marunong ilayas ang anak  Sa pagbalik nila sa lote, wala pang nakatayong haligi dahil
walang turnilyo. Hindi nakakibo si Remy habang sinabi ni
- hindi marunonong maging malayo sa anak Tinoy na sana naisabay nila sa pagluwas and pagbili nito
kanina. Walang nagawa si Remy at Tinoy kundi bumalik sa
- masyadong pakikisama sa buhay ng anak bayan upang bilihin ang turnilyong kinakailangan. Sinabi ni
Tata Ponso kay Remy na wag mag-alala dahil may apat
siyang kasama na eksperto sa pag-aatip.
Bakit ipinangalang “Ang Paraan ng Pag-ibig” ang kabanatang ito?  Mabilis na nagawa ang bahay. Sa loob ng apat na araw ng
Naging paraan ang edukasyon para magpatuloy ang pagmamahalan lingo ay nayari na ang bahay. Madaming materyales ang
nina Baby at Leonardo. Ito and paraan na ginawa nila para makita ang isa’t isa. natira dahil ayaw ni Tata Ponso magtrabaho ng kapos-kapos.
Pinag-isipan nilang gawin ‘to, nagplano nang grabe para lang abutin ang Hindi naman daw masasayang ang mga iyon dahil iuuwi ito
kagustuhan ng kanilang puso – para makita ang kasintahan. Kahit na ni Tata Ponso para makimpuni na niya ang kanyang bahay-
nagsingunalin si Baby sa kanyang magulang, ginawa niya ‘to para sa ibig, dahil kubo.
alam niya na kung alam nila ang totoo, hindi siya papayagan.
 Napatingin si Remy kay Tinoy at hindi masabi kung nakatipid
KABANATA 16-PASULONG nga ba sila at may utang na loob pa sa kamag-anak.
• Mga Tauhan: • Kapintasan:
1. Tinoy – asawa ni Remy na nagbalak na magpatayo ng bahay  Pagtulong na may hinihintay na kapalit
sa lupa na binili
 Hindi marunong manghinayang
2. Remy – asawa ni Tinoy na sa una ay nanghinayang sa lupang
binili pero pagkita sa plano ay nagustuhan ang ideya  Hindi marunong mahiya
3. Arkitekto – and kaibigan ni Tinoy na gumawa ng plano para • Pampapahalagahang Pilipino:
sa bahay ni Tinoy at Remy
 Bayanihan – pagtutulungan sa paggawa ng bahay nina Tinoy
4. Tata Ponso – kuntratistang kamag-anak ni Tinoy na at Remy
naghanda ng mga kasangkapan para sa bahay at ang
gumawa  Pagkamagalang sa Matanda – pagmamano ng mga
nakababatang kamag-anak ni Tinoy sa kanila
5. Mga kabataan – kasama ni Tata Ponso para gumawa ng
bahay at kamag anak din ni Tinoy  Pagiging Masipag
• Mahahalagang Panyayari:  Pagtanaw ng utang na Loob
 May isang lupa na binili nila Tinoy at Remy dahil sa Kabanata 17:Bagong Pakikisama
mababang presyo at hindi masyadong malayo (nasa labas
lamang ng lungsod). Napaisip si Remy at nanghinayang dahil Mga Tauhan:
matiwangwang ang lupa. Ang sabi naman ni Tinoy na kapag 1. Remy- ina ni June at Baby
tumaas ang presyo ng lupa, hindi na ito bababa pa muli. 2. Baby- panganay na anak nina remy at tinoy at nagpakasal kay Leonardo
3. Leonardo- asawa ni Baby
 Naisipan ni Tinoy na paupahan subalit ang sabi ni Remy na 4. Donya Lucia- Ina ni Fred
walang uupa dahil hind lahat ng tao ang may sasakyan. Kaya 5. Fred- fiancé ni june
ang sinabi nalang ni Tinoy na magpagawa na lang sila ng 6. June- ang pangalawang anak nina Remy at Tinoy.
bahay-bakasyunan at paupahan para may mag-alaga. 7. Tinoy- ama ni June at Baby, asawa ni Remy.
 Nagpagawa ng plano si Tinoy sa kaibigang arkitekto para Hinigi ni June na ang ina ang tumahi ng kanyang damit pangkasal. Gusto ng ina
maiba naman ang bahay. Ang gusto niyang materyales na maipagkaloob kay June kung anong kayang maibigay, ngunit nasaktan si Remy
gamitin ay kawayan, pawid, and sawali. ng binigyan ng pera ng ina ni Fred na si Donya Lucia si June, dahil baka isipin nila
na ang pera lamang ang hinahabol, denipensa naman ni June na sinabi niya nag
 Nang nakita ni Remy ang plano, kaagad niya itong iisang anak na lalaki si Fred.
nagustuhan at nagandahan. Ngunit, biglang nasabi ni Remy Bukas sa loob ni Donya Lucia tumulong at magbigay, ngunit takot si Remy dahil
na malungkot dahil silang dalawa nalang. baka hindi maging Masaya ang anak sa piling ni Fred at masyadong syang
sensitibo sa mga salita at kilos ni Donya Lucia na binigyan niya kahulugan. Tulad
 Nagtungo sa nayong sinilangan si Tinoy upang magtanung- ng Honeymoon./ pulot-gata gusto ni Donya Lucia sa Hong Kong ito
maganap dahil doon din nangyari ang pulotgata ng kanyang panganay na babae.
tanong sa pagbili ng kawayan sa pawid. Ng gabing iyon,
Gusto ni Remy ang maging practical
umuwi si Tinoy masayang-masaya dahil si Tata Ponso ang
at wag ubusin ang pera dahil mas maraming
gagawa ng bahay at may bahala sa mga materyales. Nag-
dapat unahin sa buhay mag asawa
alinlangan si Remy dahil baka saw ang alam lang nila ay
Gusto ni Remy
magtusok-tusok lamang ng kawayan. Ang sabi ni Tinoy na
na ihati ang gastos ng reception at siya ang gumawa ng damit ni June. Dahil
lahat ng malalaking at magagandang bahay sa kanila ay si
talagang maghahati na sila sa buhay at silang dalawa ang babalikat sa mga
Tata Ponso ang kuntratista.
responsibilidad.
Dumating ang balae ni Remy na si Donya Lucia at may maraming dalang mga
 Sa araw ng palusong, madaming kabataang manggagawa na
regalo galing sa mga kaibigan at mga kamag anak punong puno ang mga kwarto
kasama si Tata Ponso na kamag-anak din pala ni Tinoy. Nag-
ng mga regalo ngunit naliliit si remy dahil sinabi ni Donya Lucia kung saan
alala si Remy dahil kulang ang kanyang pagkain na dinala.
nangaling ang mga regalo
Humalik silang lahat sa kamay ni Tinoy at Remy.
Nang nagpaalam na si Donya Lucia nakahinga ng maluwag si Remy ngunit
nalungkot siya dahil baka hindi maging Masaya ang kanyang anak sa buhay may

9. asawa pero sabi ni Tinoy siya ay may tiwala sa kanyang anak na itoy may o Pagsasabi sa asawa kung ano ang papasukang samahan
malakas na loob.
 Sinabi ni Remy ung mga sinabi ni Kumareng
Kapintasan Luz sa kanya
-masyadong nakikialam
-hindi pinababayaan ang anak maging independent o Pagsasabi sa asawa kung ano ang nangyari sa araw niya
-mayabang
-over spending  Sinabi ni Remy na narinig niya na
nagbubulung-bulungan ang mga babae sa
Pampapahalagang Pilipino programa na sasalihan niya
-pagiging practical
-bukas na komunikasyon - Pag-iisip muna bago pumasok sa kahit anong samahan o grupo
KABANATA 18: MATAAS NA LIPUNAN o Inisip muna ni Remy kung sasali siya sa samahan na
Tauhan: sinasabi ni Kumareng Luz
1. Remy – asawa ni Tinoy - Pagtutupad ng mga pangako
- Hindi makapagdesisyon sa una kung sasali ba siya sa o Sa huli, sinabi ni Remy kay Tinoy na ipagpapatuloy pa din
isang samahan o hindi niya ang pagtutulong sa samahan o fund raising dahil
nangako na siya kay Kumareng Luz at hindi magbabago
2. Tinoy – asawa ni Remy ang desisyon niya
- Sinusuportahan si Remy sa mga desisyon niya Kapintasan:
- Pag-uusap si likod ng tao
3. Kumareng Luz – kumare ni Remy
o Ung mga babae sa programa ay nagbubulung-bulungan at
- Mapagpilit pinag-uusapan si Remy. (tinitingnan pa si Remy habang
sila’y nag-uusap)
Pangyayari:
- Pagpipilit sa isang tao kahit na ayaw talagang sumali
- Inimbita ni Kumareng Luz si Remy sa isang samahan nila
o Sa una, pinipilit ni Kumareng Luz na sumali si Remy sa
o Ang samahan na ito ay isang fund-raiser para sa mga samahan nila
dalagang ina
KABANATA 19: Ang LAHAT NG LABIS
- Sa una, ayaw ni Remy na sumali pero sumali na lang siya
Tauhan:
- Kinausap ni Remy si Tinoy tungkol sa sinabi ni Kumareng Luz 1. Mimosa
• Sumusunod sa mga moda lalo na sa make-up
- Sa sumunod na araw, sinundo ni Kumareng Luz si Remy • Kliente ni Remy
• Tamad; colonial mentality
o Dinala ni Remy ang sketch na ginawa o ginuhit niya • Gustong maging pinakasikat
- Habang papunta sila sa lugar na pagtatagpuin nila, pinag-usapan ni 2. Remy
Kumareng Luz si Donya Clara • Matulungin
o Donya Clara – ang pinaka-ina ng Bahay ng mga dalagang 3. Glecy
magsisipanganak • Pamangkin ni Remy; may-ari ng beauty parlor
- Pagdating nila sa bahay-pulungan, pinakilala ni Luz si Remy sa mga Mahalagang Pangyayari:
kasamahan nila  Naglakbay si Mimosa sa buong daigdig dahil ito ay bahagi ng Gawain
niya sa isang kompanya ng kosmetiko.
- Nung dinala ni Kumareng Luz si Remy sa tabi ng kinalalagyan ng  Nang muling umuwi si Mimosa ang bagong hilig niya ay ang moda sa
sketch niya, nakarinig si Remy ng mga bulong paglalagay ng make-up. Napakalabis ang paglalagay niya.
 Naghahanap si Mimosa ng taong magpapalagay ng make-up niya
- Nang nakauwi na si Remy sa kanila, kinuwento niya kay Tinoy ang dahil siya ay tamad. Inirekomenda ni Remy si Glecy.
mga nangyari  Sinamahan ni Remy si Mimosa papunta kay Glecy sa umaga ng
tinakdang araw.
o Sinabi niya na pinag-uusapan siya ng mga babae doon sa  Pinapili ni Glecy si Mimosa sa 5 bestido dahil do’n ibabatay ang pag-
samahan pero hindi na niya matandaan yung mga sinabi ayos ng buhok at make-up ni Mimosa.
nila. Sabi niya rin na iba ang bibig ng mga babae doon.  Nang makalipas ang tanghalian, tumawag si Glecy kay Remy. Sinabi
(hindi maganda ang lengguwahe) niya na pwede bang huwag dalhin siya ng kostumer na paris ni
Mimosa. Nandoon pa daw si Mimosa dahil 5 beses nagpalit siya ng
- Tinanong ni Tinoy kung ipagpapatuloy pa ni Remy ang pagtulong sa coiffure – pag-ayos ng buhok.
kanila at sabi ni Remy na itutuloy niya dahil nangako siya Kay  Nakaraan ng ilang araw at takang-taka si Remy nang nakita niya si
Kumareng Luz at hindi magbabago iyon. Mimosa. Ang ganda ng make-up niya – parang wala.
 Natuto ni Mimosa ang kanyang liksiyon dahil sa party, di siya
Pagpapahalagang Pilipino: pinansin. Walang nagtanong sa kanya kung gusto niyang sumayaw
dahil lumabas na suya ang naka-pormal at casual lamang ang lahat.
- Bukas na komunikasyon
Mga Kapintasan:

10. 1. colonial mentality  ayaw matalo sa mga local
Uod:
2. pag-iisip lamang sa sarili
3. napakalabis na paggusto san mga bagay or pagiging materyalista
Ang pamagat ay Uod dahil ang uod ay parang bata na paginaalaga ng magulang
4. kasikaman sa katanyagan
ito ay magiging maganda na paru paro o msikap na magulang. Ang ibig sabihin
nito rin ay may araw na aalis ang lahat ng mga bata.
Pagpapahalagang Pilipino:
1. pagtulong sa kapwa
KABANATA 21: SA LIKOD NG TAGUMPAY
2. pagiging simple sa buhay
3. pagtitimpi sa mga bagay
MGA TAUHAN:
1) Remy – Asawa ni Tinoy
* Ang Lahat ng Labis
2) Tinoy – Asawa ni Remy
 Dahil sa una, gusto ni Mimosa na malabis ang lahat – sa 3) Fidel Moreno – kaibigan
damit, make-up, pansin. Gusto niyang maging pinakasikat - Asawa ni Mely
kaya pinag-iisipan niya lamang ang kanyang sarili. - Umutang kay Remy at hindi biniyaran ito
 Sa huli, natuto niya na sa buhay ang paggusto ng labis sa - Isang dating sikat na mang-aawit sa radyo
lahat ay di makakatulong sa iyo. pero lumipat siya sa tanghalan, pelikula, at
telebisyon.
KABANATA 20: UOD 4) Mely – Asawa ni Fidel
Tauhan: MAHALAGANG PANGYAYARI:
• Nagbabasa si Remy ng isang magasin at tumatawa siya sa mga
• Remy- Ina ni Baby larawan at ang mga nakasulat sa tabi nito.
- Lola ni Vic • Ipinakita ni Remy ang magasin kay Tinoy at tinuro ang kaibigan nila si
- Mapagmahal na lola Fidel.
- Mapag pasiyensiya • Tinanong ni Tinoy kung ang sinasabi tungkol kay Fidel ay totoo at
- Matiyaga kung ang magasin ay talagang sinigurado ang mga sinasabi nito.
- Maaruga • Hindi sinabi ng magasin ang buong katotohanan kahit kailangan ito.
- Mahilig sa Tanim • May utang si Fidel na hindi nabayaran kay Remy pero nakalimutan ni
- Marunong Remy ito dahil sa maraming panahon na nakalipas.
o Sumang-ayon siya na mapautang si Fidel sa kanya dahil
• Vic- Anak ni Baby kaibigan siya kay Tinoy.
- Apo ni Remy
• Sabi ni Tinoy na hindi ito mamangyari kung hindi madaling maawa si
- Matalino
Remy.
- Mausisa
• Nabalitaan ni Remy na si Fidel ay madalas umutang pagkatapos
- Matulungin
umutang si Fidel kay Remy, hindi siya lang ang napautang ni Fidel.
- Masayahin
• Sana daw binanggit sa magsin ang pamilya ni Fidel, pero hindi
- Maloko
nabanggit ito.
- Makulit
- Mabait • Bago pa nagsimula si Baby sa kolehiyo at naglipat si Remy at Tinoy sa
- Malambing bagong bahay nila. Tumira sina Fidel at si Mely sa malapit sa kanila.
Naging matapat na kaibigan sina Mely at Remyla
Mahalagang Pangyayari: • Naaalala ni Remy na ulirang-ulira ang pagsasama nina Mely at Fidel
• Si Mely ay nag-tiyaga sa paghahanapbuhay, bilang isang guro sa
• Ang pagtuklas ng uod sa halaman at pagputol ng sanga o tangkay. isang paaralang pribado at isang ‘personal tutor’, habang walang
• Ang paguusisa at pagtanong ni Vic kay Remy tungkol sa uod na trabaho si Fidel
minamasid. • Ang pagtitiyaga ni Mely ay ang dahilan kung bakit nagtagumpay ni
• Ang pasiya ni Vic na aalagan ang uod sa loob ng kahon ng sapatos. Fidel
• Ang pagkatuklas ni Vic na nawawala ang uod at ang pagtaka nito. o Hinikayat ni Mely si Fidel na sumali sa paligsahan para sa
• Naging isang paru- paro and uod ni Vic at nalungkot siya sa mga baguhan. Nanalo siya at bumiti ang kanilang
pangyayaring ito. kabuhayan.
• Ang paghambing ni Lola Remy kay Vic sa buhay ng isang paru- paro. ( • Dahil sa bagong trabaho ni Fidel, hindi na nagkikita ang mag-asawa
Ang pagpapaliwanag ni Remy) • Sinabi ni Remy na sa likod ng tagumpay, kinulang ang mga oras niya
kasama ang kanyang pamilya
* Ang ipinaliwanag ni Remy ay na ang isang uod ay parang isang bata • Nagtalo sina Remy at Tinoy dahil naintindihan ni Remy anong
kagaya ni Vic tapos nagiging isang paru paro o magulang na aalis. Sinasabi damdamin ni Mely
niya na ang uod ay inaalagan ng magulang tapos mayroong araw naaalis • Sa tingin ni Tinoy, mabuti si Mely dahil pinalaki ni Mely ang kanilang
ito at magiging paru paro. Ang ibig sabihin nito ay si Vic ang apo ni Remy anak na alam ang mga kinalabasan sa pagtatagumpay
ay magiging isang sikap na magulang, isang araw. Si Remy ang nag aalaga • Nakita ni Remy ang pamagat ng artikulo, “Lihim ng Tagumpay Ni
ay dapat matutong ipalaya ang bata dahil lahat ng tao ay magkakaroong Fidel Moreno” at nainis.
ng araw na aalis para tumayo sa sariling paa o magsikap sa sarili.
PAGHAHALAGANG PILIPINO:
Pagpapahalagang Pilipino: 1) Pagmamahal sa asawa
2) Pagsisikap para makuha ang gusto mo
• Napaghulo ni Remy ang halaga ng buhay ng uod sa lipunan. 3) Pagtitiyaga para magkaroon ng hanapbuhay
• Ang katyagaan at mahal ni Remy para kay Vic. 4) Makahanapbuhay para sa pamilya
• Ang pagaalaga ni Vic sa uod. 5) Pagaawa at pagtutulong sa kapwa
• Ang pagturo ng tama ni Remy kay Vic.
KAPINTASAN
Kapintasan: 1) Hindi makabuluhan ang pampersonal na buhay tao sa isang magasin
2) Hindi nagbabayad ng utang
• Ang muntik pagpatay ni Remy sa uod. 3) Walang katotohanan sa mga sinasabi sa magasin
• Hindi binigay ng mahal o halaga sa mga ginawa ng Paginoon.

11. 4) Nawawala ang pagmamahal o panahon para sa pamilya dahil sa Kapintasan
trabaho o salapi • Pagalam pa ng isang dayuhan ng iyong bansa kaysa sa iyo
5) Nawawala ang katotohanan sa sarili • Hindi iniisip ang ibang mga tao, pagaalala para sa isang
tao lamang
KABANATA 22: DAYUHAN • Pagsasalita bago isipin kung tama ba ang sasabihin o
hindi.
Mga Tauhan
• Remy – asawa ni Tinoy at nanay nina Baby at June KABANATA 23: MAY LAMAYAN SA NAYON
• Tinoy – asawa ni Remy at tatay nina Baby at June
• Joan – kaibigan ni Baby at suki ni Remy sa pananahi Mga Tauhan
- amerikana ; tagamasid ng kalagayan ng
mag-sasaka 1) Remy – asawa ni Tinoy; ina nina Baby at June
• Pinuno ng Samahan
2) Tinoy – asawa ni Remy; ama nina Baby at June
Mahalagang Pangyayari 3) Tata Mente – amain ni Tinoy na namatay
• inimbita si Remy para sumama kay Joan sa pagbibisita sa
isang bayan dahil si Joan ay pumupunta sa iba’t ibang
4) Mga kamag-anak, mga bisita – nakiramay, nakikain
bayan para tingnan ang kalagayan ng mga tao.
Mahalagang Pangyayari
• Sinabi niya ito kay Tinoy at supportado siya para kay
♥ Tinawagan ni Remy si Tinoy pagkatapos tanggapin ang pasabi na
Remy. At sabi din ni Tinoy na mabuti pa si Joan na
namatay ang kanyang amain
dayuhan pero nakakapunta siya sa iba’t ibang lugar na
hindi pa sila nakakapunta. ♥ Sariwa pa rin sa kanyang alaala ang mga nangyari noong ang lola naman
• Sa araw ng paglalakbay sinundo sila ng sasakyan kasama ang namatay. Halos mapahiya siya roon dahil wala siyang naging
ang ibang tao na nagimbita kay Joan at Remy. At kasama kaalaman sa mga kaugalian. Parang may naganap na pagdiriwang imbes
pa nila ang pinuno ng paglalakbay. na burol dahil sa mga handa
• Sa sasakyan sinabi ng mga tao kung ano ang makikita sa ♥ Halos pareho ang tanawin o naging sitwasyon sa burol ni Tata Mente.
pupuntahan nila. Maraming pagkain ang naihanda at napilitan ang mag-asawa na
• Habang sa biyahe, naguusap lamang sila at bago nila
kumain. Naisip ni Remy na malaki ang nagastos ng pamilyang
namatayan
malaman, malapit na pala sila sa lugar. Ang daanan
♥ Nakita ni Remy ang ugali ng mga tao roon: ang paggastos nang malaki
papunta sa bayan ay may madaming dumi at hindi
sa pagkain kaysa sa bayad ng serbisyo para sa patay, ang paglakad ng
pantay-pantay. Nakita ni Remy ang mga bahay na halos
lahat ng nakipaglibing at ang paghalik sa kamay ng yumao
magkapareho laban lamang sa pintura. At iyon ang isa sa
kanilang “housing project”. ♥ Humagulgol ang isang apo ng namatay na katabi ni Remy at hinagud-
hagod niya ang likod nito
• Pagdating nila, pumasok sila sa isang malaking bakuran at
may madaming tao na naghahanda at sumalubong sa ♥ Pagkatapos ng ilang araw ay nalaman nila Remy at Tinoy na higit na
kanila. Nakita ni Remy ang kulturang pinoy sa kanilang malaki ang nagastos sa paglalamay at paglilibing sa matanda kaysa sa
pagbabati. Nakahanda na ang lahat at sabi ni Remy na pagpapagamot sa kanyang nung may sakit pa.
baka magsassalita din ang may-ari ng lupa at paano silang
umunlad bilang isang nayon. Pagpapahalagang Pilipino
 Ospitalidad
• Pagkatapos nilang kumain ng masasarap na pagkain sa
 Ang pagiging malapit sa pamilya
isang bunga ng banana (banana leaf) at nagkamay pati si
 Pagkakaisa ng pamilya lalo na’t namatayan
Joan, nagsimula na ang palatuntunan naalam ni Remy na
 Pagsasakripsyo at pagmamahal – ang paglakad ng lahat
magiging mahaba.
• Malapit na si Remy matulugan pero narinig niya na may
Mga Kapintasan
kahulugan pala ang sinasabi. at nakita niya na nagsasalita
 Sobrang paggastos at paghanda ng maraming pagkain
sila sa inggles kahit na baka hindi maintindihan ng ibang
 Sobrang tradisyonal – paghalik sa kamay
mga tao sa bayan na iyon pero masaya parin sila.
 Mas madami ang nagastos para sa burol kaysa sa
• Sinabi nila na talagang masaya sila sa pagtulong na
paggagamot
ibinigay dahil umunlad sila dahil sa itinuro nila ang mga
kaalamang ng pagsasaka at pamumuhay.
KABANATA 24: LIMPIYA-BOTA
• Pero ang pinakapinurihan nila ay si Joan dahil kahit na
siya ang isang dayuhan lamang ay nagging malaking
Mga tauhan
tulong siya sa kanila.
1. Remy – asawa ni Tinoy;
• Nagsasalita lahat ng mga taong naguusap ng inggles at 2. Tinoy- asawa ni Remy; ang nakawala ng susi; makakalimutin
nagtaka si Remy kung bakit sila ay nagiinggles. At 3. Petra-katulong ng mag-anak na Cruz
tinanong niya kung wala na bang magsasalita ng tagalog? 3. Nonoy – sampung taong gulang; grade five na; nagtatrabaho na para
At akala niya walang nakarinig sa kanya pero narinig ang makapagaral; Ang limpiya-Bota; Matiyaga, hindi laki sa layaw
pinuno ng paglalakbay at sabi niya na nagsasalita lamang 4. Misis Menta – suki ni Remy; ang nagkwento kay remy ng totoo tungkol kay
sila ng Inggles dahil para maintindihan ni Joan. Nonoy
• Pagkatapos napatahimik na lamang si Remy.
• At pagkatapos na lahat ng taong masalita, nagsalita din si Mahahalagang pangyayari
Joan at sa tuwa ni Remy nagsalita si Joan sa tagalog kahit
hindi malinaw at barok.
• Natuwa talaga si Remy at siya ang unang nagpalakpak • Dumating si Nonoy sa bahay ni Remy para malinis niya ang mga sapatos nina
dahil nagulat siya kay Joan pero natuwa din. Tinoy at Remy ngunit nahuli siya ng dating dahil nag-review pa siya nung
nakaraang Sabado pa pala siya hinihintay ni Remy.
Pagpapahalagang Pilipino
• Pagtutulong sa kapwa
• Mainit na pagtanggap sa kapwa
• Pagsusuporta sa asawa • Tinanong ni Remy kay Nonoy kung ilang taon na siya at kung anong grade na siya.
• Pagiging supportado sa tulong na ibinibigay Siya’y sampung taong gulang at nasa grade five na.