1. Хичээл №2 Зэрэгцүүлэх
холбооны хэв маяг
Хичээлийн зорилго:
Өгүүлбэр зүйн зэрэгцүүлэх холбооны хэв
маягийг танилцуулах,
Зэргэд өгүүлбэр, зэрэгцсэн нийлмэл
өгүүлбэрийн ялгааг таниулах,
Зэргэд өгүүлбэр, зэрэгцсэн нийлмэл
өгүүлбэр зохиох чадварт сургах,

2. Хичээлийн зорилт:
Зэрэгцүүлэх холбооны хэв маягт суурилсан
өгүүлбэрүүдийг задлан ялгах,
Зэргэд өгүүлбэр, зэрэгцсэн нийлмэл
өгүүлбэр зохиох, хувиргах,
Монгол ардын зүйр цэцэн үгсийг найруулгад
зөв хэрэглэх чадварт суралцаж, зөв
найруулга бүхий өгүүлбэр, цогцолбор
зохиох,

3. Зэрэгцүүлэх холбоонд суурилсан
нэгжид:
Зэрэгцсэн нийлмэл үг буюу хоршоо
үг |зэрэгцээ үг| аз жаргал, үр дүн г.м
Өгүүлбэрийн зэрэгцсэн гишүүд,
Зэрэгцүүлэх холбоогоор бүтсэн
нийлмэл өгүүлбэр,
Зэргэд өгүүлбэр зэрэг багтана.

4. Өгүүлбэрийн зэрэгцсэн гишүүн
гэж юү вэ?
Өгүүлбэр доторх зэрэгцсэн гишүүн нь нэг
үгэнд захирагдан холбогдоно.
Зэрэгцсэн гишүүд нь ижил асуултанд
хариулагдана.
Зэрэгцсэн гишүүдийн хэлбэржилт ижил
байна.
Өгүүлбэрийн аль ч гишүүн зэрэгцэн орж
болно.

5. Зэрэгцсэн гишүүд нь нэг үгэнд
холбогдох нь:
1.Өргөн төлд шар, улаан, цэнхэр, ягаан
цэцгүүд алаглан харагдана.|зэрэгцсэн
тодотгол|
2.Хөдөөнөөс хүмүүс морь, тэмээ, машинаар
ирлээ.|зэрэгцсэн тусагдахуун|
3.Хичээл бүрийн олимпиадын 2­ын даваа хот,
хөдөөд нэгэн зэрэг эхэлдэг.|зэрэгцсэн байц|

6. Дээрх өгүүлбэрүүдийн зэрэгцсэн
гишүүд ямар асуултанд хариулагдаж
байна вэ?
1­р өгүүлбэрийн зэрэгцсэн тодотгол | ямар|
гэсэн асуултанд,
2­р өгүүлбэрийн зэрэгцсэн тусагдахуун |
юугаар| гэсэн асуултанд,
3­р өгүүлбэрийн зэрэгцсэн байц | хаана| гэсэн
асуултанд хариулагдаж байна.

7. Ажиглалт№3 Өгүүлбэрт ямар
гишүүд зэрэгцэн орж болох вэ?
1­р өгүүлбэрт тодотгол,
2­р өгүүлбэрт тусагдахуун,
3­р өгүүлбэрт байц гишүүн
? Үүнээс ямар дүгнэлтэнд хүрч болох вэ?
Өгүүлбэрт ямар ч гишүүн зэрэгцэн
орж болно.

8. Зэрэгцсэн нийлмэл өгүүлбэр нь:
2­оос дээш энгийн өгүүлбэр бие биеэ
захирахгүй зэрэгцэн холбогдож бүтнэ.
ЗНӨ нь зэрэгцүүлэн холбох нөхцөл ба
зэрэгцүүлэн холбох үгээр холбогдоно.
Нэг нь нөгөөгөө захирахгүй учир
өгүүлбэрүүдийн байрыг солиход
өгүүлбэрийн утга санаа өөрчлөгдөхгүй.

9. Зэргэд өгүүлбэр:
Өгүүлбэрийн найруулгын түвшинд хэлбэр
талаас нь өгүүлбэрийг тэгш хэмд оруулан
найруулах нь элбэг тохиолдоно. Энэ нь утга
талаасаа бус хэлбэр талдаа онцгой
үүрэгтэй.
Ичих нүүрэндээ илэг наасан
Айх нүүрэндээ арьс наасан гэж тэгш зэргэд
бүтээхэд өгүүлбэрийн гишүүдийн утга,
хэлбэр төдий л хамааралгүй боловч хэмнэл
тэнцүүлэх үүрэгтэй юм.

10. Зургийг ажиглаад зэрэгцсэн гишүүн,
ЗНӨ бүхий өгүүлбэр зохио.

11. Дүгнэлт: Дараах бодомжуудыг ярилцан,
зөв эсэхийг магадлаарай.
1.Нийлмэл өгүүлбэрийг бүтцээр нь ЗНӨ,
УНӨ, ХоНӨ гэж ангилна. |зөв|
2.Зэрэгцүүлэх холбоонд суурилсан НӨ нэг л
байдаг.|зөв|
3.Зэргэд өгүүлбэр гэдэг нь НӨ мөн.|буруу|
4.Өгүүлбэрийн аль ч гишүүн зэрэгцэн орж
болно.|мөн|
5.Хоршооүг нь зэрэгцүүлэх холбоонд
суурилдаггүй.|буруу|

12. Дараах нэгжүүдийг тохирох
тодорхойлолтод зөв харгалзуул
1.Явах нь ядар а. Зэрэгцсэн
Хэлэх нь хэдэр гишүүд
2.Хавар болж, цас хайлав. б. Хоршоо үг
3.Эрч хүч в. ЗНӨ
4.Ээж, аав, эгч гурав г. Зэргэд
цагаан сарын буузаа хийв. өгүүлбэр

13.
Хариултаа тааруулаарай
1г, 2в, 3б, 4а.

14. Гэрийн даалгавар
Зэргэд өгүүлбэр 1,
ЗНӨ 2,
Зэрэгцээ буюу хоршоо үг 5,
Зэрэгцсэн гишүүд бүхий өгүүлбэр 2­ыг
бичиж ирээрэй.