Araling Panlipunan 4 Ekonomiks Teaching Guide Part 3 ------------------ Source: DepEd Regional Mass Training for Grade 10 Teachers on K to 12 Basic Education Program May 4 - 9, 2015 | Bicol University, Daraga, Albay

1. 33
DEPED COPY
PANIMULA
Isang katotohanan na dapat nating tanggapin na walang hanggan ang kagustuhan
at pangangailangan ng tao sa harap ng kakapusan ng mga pinagkukunang-yaman. Isa
ito sa mga pangunahing dahilan kung bakit pinag-aaralan natin ngayon ang Ekonomiks.
Ang mekanismo ng pamamahagi ng mga pinagkukunang-yaman, produkto, at serbisyo ay
tinatawag na alokasyon.
Kailangang isaalang-alang natin ang paggamit at paglinang ng lahat ng
pinagkukunang-yaman ng bansa upang makamit ng tao ang pinakamataas na antas
ng kasiyahan at kapakinabangan mula rito. Nararapat na ito ay bigyang-pansin dahil sa
katotohanang may kakapusan ang mga pinagkukunang-yaman.
Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahan ang mga mag-aaral na makapagsusuri sa
kaugnayanngalokasyonsakakapusan,pangangailangan,atkagustuhan,mapahahalagahan
ang paggawa ng tamang desisyon upang matugunan ang pangangailangan, at
makapagsusuri ng mekanismo ng alokasyon sa iba’t ibang sistemang pang-ekonomiya
bilang sagot sa kakapusan.
ARALIN 4:
ALOKASYON
Gawain 1: FOUR PICS ONE WORD
Ipasuri ang apat na larawan upang mabuo ang hinahanap na salita.
S Q A L K O
O N Y I A B
Ang mga gawain sa bahaging ito ay lilinang sa kaalaman ng mga mag-
aaral tungkol sa alokasyon at kung bakit kailangan ng mekanismo sa alokasyon
ng pinagkukunang-yaman sa ilalim ng iba’t ibang sistemang pang-ekonomiya.
ALAMIN

2. 34
DEPED COPY
Pamprosesong Tanong:
1. Alin sa mga larawan ang nagturo sa iyo sa tamang sagot?
2. Sa iyong palagay, ano ang ibig sabihin ng salitang nabuo?
Gawain 2: SISTEMA IKAMO?
Papiliin ang mga mag-aaral sa mga hanay ng salita sa ibaba na angkop sa
bawat larawan. Ipasulat ito sa kahon sa ilalim ng bawat larawan.
Tradisyonal na ekonomiya Mixed economy
Command economy Market economy
Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang iyong naging batayan sa pagpili ng sagot?
2. Sa iyong palagay, ano ang ibig sabihin ng sistemang pang-ekonomiya?
Sa susunod na bahagi ay sasagutan ng mga mag-aaral ang entrance at exit
slip upang inisyal na masukat ang kanilang nalalaman tungkol sa alokasyon.

3. 35
DEPED COPY
Gawain 3: ENTRANCE AT EXIT SLIP
Papunan ng matapat na sagot ang dalawang kahon sa ilalim ng entrance slip.
Ang exit slip ay sasagutan lamang pagkatapos ng aralin.
ENTRANCE SLIP EXIT SLIP
Matapos maorganisa ang mga paunang kaalaman ng mga mag-aaral
tungkol sa alokasyon, ihanda sila sa susunod na bahagi ng aralin upang higit nilang
maunawaan nang mas malalim ang konsepto nito.
Ang alam ko tungkol sa alokasyon
ay ...
Ang palagay ko tungkol sa
alokasyon ay ...
Ang natutuhan ko tungkol sa
alokasyon ay ...
PAUNLARIN
Matapos malaman ang mga paunang impormasyon tungkol sa aralin,
ngayon naman ay lilinangin ang mga kaalamang ito sa tulong ng mga teksto
at mga gawain na inihanda upang maging batayan ng impormasyon ng mga
mag-aaral. Ang pinakatiyak na layunin ng bahaging ito ay matutuhan ng
mga mag-aaral ang mahahalagang ideya o konsepto tungkol sa alokasyon.
Inaasahan na magagabayan ang mga mag-aaral ng mga inihandang
gawain at teksto upang masagot ang katanungan kung bakit kailangan ng
mekanismo ng alokasyon ng pinagkukunang-yaman sa ilalim ng iba’t ibang
sistemang pang-ekonomiya?

4. 36
DEPED COPY
Gawain 4: TANONG AT SAGOT
Papunan ang kahon sa kaliwa ng apat na pangunahing katanungang
pang-ekonomiko batay sa mga ibinigay na halimbawa sa kanang bahagi nito.
• Palay, mais, kotse, o computer
• Tradisyonal na paraan o paggamit ng
teknolohiya
• Mamamayan sa loob o labas ng bansa
• 500 kilo ng bigas o 200 metrong tela
Gawain 5: DATA RETRIEVAL CHART
Magpasaliksik ukol sa mga bansang sumailalim sa mga sistemang pang-eko-
nomiya na nasa kaliwang bahagi ng tsart. Magpabigay ng tatlo hanggang limang
bansa at isulat ito sa kanang bahagi ng tsart.
SISTEMANG PANG-EKONOMIYA MGA BANSA
Tradisyunal na ekonomiya
market economy
command economy
mixed economy
Matapos mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa alokasyon,
maaari na silang magpatuloy sa susunod na bahagi ng aralin. Ihanda sila para sa
mas malalim na pag-unawa sa konseptong ito.
Sa bahaging ito ng aralin ay palalawakin at pagtitibayin ang mga nabuong
kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa alokasyon. Kinakailangan ang mas malalim
na pagtalakay sa konsepto ng alokasyon upang maihanda sila sa pagsasabuhay
ng kanilang mga natutuhan.
PAGNILAYAN

5. 37
DEPED COPY
Gawain 6: REPLEKSIYON
Ngayon ay maaari nang itala ng mga mag-aaral ang lahat ng impormasyon
na kanilang natutuhan sa aralin. Ipalagay o ipasulat sa isang buong papel at ipaipon
sa kanilang portfolio ang naging kasagutan para mabasa ng guro at mabigyan ng
grado.
ANG AKING NATUTUHAN SA ARALIN
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Gawain 7: DIALOGUE BOX
Papunan ng tamang sagot ang usapan ng dalawang tauhan sa bawat kahon.
Ano ba ang katangian
ng tradisyonal na
ekonomiya?
Paano mo ilalarawan
ang market
economy?

6. 38
DEPED COPYPamprosesong Tanong:
1. Batay sa usapan ng mga tauhan sa itaas, anong sistemang pang-ekonomiya
ang umiiral sa Pilipinas?
2. Kung ikaw ay bibigyan ng pagkakataong pumili ng sistemang pang-
ekonomiya na paiiralin sa ating bansa, anong sistema ang iyong pipiliin?
Bakit?
Gawain 8: ENTRANCE AT EXIT SLIP
Papunan ng matapat na sagot ang exit slip. Sa pagkakataong ito ay inaasahang
masasagot na nang wasto ng mga mag-aaral ang gawain.
ENTRANCE SLIP EXIT SLIP
Ang alam ko tungkol sa alokasyon
ay...
Ang palagay ko tungkol sa
alokasyon ay...
Ang aking natutuhan tungkol sa
alokasyon ay...
Sa command
economy, sino ang
nagpaplano ng
ekonomiya?
Bakit kaya ito tinawag
na mixed economy?

7. 39
DEPED COPY
PANIMULA
Saaralingitoaymauunawaanngmgamag-aaralangkonseptongpagkonsumo.
Inaasahang masusuri at matataya nila ang kanilang mga pamantayan sa pagbuo ng
matalinong desisyon tungo sa pagiging matalinong konsyumer.
Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahan ang mga mag-aaral na
makapagpaliliwanag ng konsepto ng pagkonsumo, makapagsusuri ng mga salik
na nakaaapekto sa pagkonsumo, makapagpapamalas ng talino sa pagkonsumo sa
pamamagitan ng paggamit ng pamantayan sa pamimili, makapagtatanggol ng mga
karapatan, at magagampanan ang mga tungkulin bilang isang mamimili.
ARALIN 5:
PAGKONSUMO
Gawain 1: PAGBILHAN PO!
Ipasuri sa mga mag-aaral ang sitwasyon at pasagutan ang pamprosesong
tanong. Ipagpalagay na mayroon kang Php500.00 at may pagkakataon kang bumili
ng iba’t ibang pagkain. Alin sa mga pagkain sa ibaba ang iyong bibilhin?
Ang mga gawain sa bahaging ito ay lilinang sa kaalaman ng mga mag-
aaral tungkol sa alokasyon at kung bakit mahalagang maitaguyod ang mga
karapatan at magampanan ang katungkulan ng bawat konsyumer tungo sa
isang matatag na ekonomiya.
ALAMIN

8. 40
DEPED COPY
Pamprosesong mga Tanong:
1. Ano-anong mga pagkain ang iyong bibilhin?
2. Ano ang iyong naging batayan sa pinili mong pagkain?
Gawain 2: WQF DIAGRAM
Pabigyang-pansin ang paksa sa pagbuo ng WQF Diagram. Ipatala sa kahon
ng W (words) ang mga salitang may kaugnayan sa pagkonsumo. Sa kahon ng Q
(questions), bumuo ng tatlo hanggang limang tanong na nais masagot ng mga mag-
aaral tungkol sa pagkonsumo. Sa bilog na F (facts), ipasulat ang kanilang mga bagong
natutuhan tungkol sa paksa. Sasagutan lamang ang bahaging F (facts) pagkatapos ng
aralin. Lahat ng kasagutan ay tatanggapin at hayaang magbigay ng sariling kaalaman
ang mga mag-aaral tungkol sa paksa. Iwawasto ang mga kasagutan ng mga mag-
aaral sa huling bahagi ng aralin, ang PAGNILAYAN.
PAGKONSUMO
Sa susunod na bahagi ay sasagutan mo ang isang dayagram upang
inisyal na masukat ang iyong nalalaman tungkol sa pagkonsumo.
Matapos maisaayos ang mga paunang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol
sa pagkonsumo, ihanda sila sa susunod na bahagi ng aralin upang higit nilang
maunawaan ang konsepto ng pagkonsumo.
W Q F
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
__

9. 41
DEPED COPYGawain 3: WQF DIAGRAM
Ngayon ay muling pasasagutan ang WQF Diagram. Ipatala sa kahong W
(words) ang mga salitang may kaugnayan sa pagkonsumo. Sa kahong Q (questions)
ay muling pabuuin ng tatlo hanggang limang tanong ang mga mag-aaral na nais nilang
masagot tungkol sa pagkonsumo. Sa bilog na F (facts) ipasulat ang kanilang mga
bagong natutuhan tungkol sa paksa.
PAGKONSUMO
W Q F
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
__
PAUNLARIN
Matapos malaman ng mga mag-aaral ang mga paunang impormasyon
tungkol sa aralin, ngayon naman ay lilinangin ang mga kaalamang ito sa
tulong ng mga teksto at mga gawain na inihanda upang maging batayan ng
mga mag-aaral ng impormasyon. Ang pinakatiyak na layunin ng bahaging
ito ay matutuhan ng mga mag-aaral ang mahahalagang ideya o konsepto
tungkol sa pagkonsumo. Inaasahang magagabayan sila ng mga inihandang
gawain at teksto sa pagsagot kung bakit mahalagang maitaguyod ang mga
karapatan at magampanan ang katungkulan ng bawat konsyumer tungo sa
isang matatag na ekonomiya.

10. 42
DEPED COPY
Gawain 4: MATALINO AKONG KONSYUMER
Ngayong alam na ng mga mag-aaral ang mga katangian ng isang matalinong
konsyumer, ipasuri naman ang kanilang sarili bilang isang konsyumer. Mahalagang
pasagutan ang tsart ng buong katapatan upang magsilbi itong gabay sa pagpapaun-
lad ng kanilang katangian bilang konsyumer. Pamarkahan ang kanilang sarili bilang
mamimili. Palagyan ng tsek ( / ) ang bawat pamilang:
1 – napakatalino 3 – di-gaanong matalino
2 – matalino 4 – mahina
4 3 2 1
1. Madaling maniwala sa anunsiyo
2. Mapagmasid
3. Alam kung ano ang gagawin sa oras na makabili ng
depektibong produkto
4. Mahilig tumawad
5. Matipid
6. Alam ang karapatan at pananagutan
7. May listahan ng bibilhin
8. Mabilis magdesisyon
9. Sumusunod sa badyet
10. Mahilig sa mura ngunit de kalidad na bilihin
Halaw mula sa Department of Education, Culture and Sports (DECS). (n.d.) Project EASE: araling panlipunan. DECS. Pasig City
Matapos mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa pagkonsumo,
maaari na silang pumunta sa susunod na bahagi ng aralin. Ihanda ang mga
mag-aaral para sa mas malalim na pag-unawa ng konseptong ito.
Sa bahaging ito ng aralin ay palalawakin at pagtitibayin ng mga mag-
aaral ang nabuo nilang kaalaman ukol sa pagkonsumo. Kinakailangan ang mas
malalim na pagtalakay sa pagkonsumo upang maihanda ang mga mag-aaral sa
pagsasabuhay ng kanilang mga natutuhan.
PAGNILAYAN

11. 43
DEPED COPY
Pamprosesong Tanong:
1. Kung may mga sagot kang 3 at 4 sa tsart sa bawat isang katangian, ano-
ano ang mga dapat mong gawin upang mabago ang mga katangiang ito?
2. Kung may mga sagot kang 1 at 2 sa tsart, ano ang epekto sa iyo ng mga
katangian mong iyon? Bakit?
Gawain 5: LIGHTS, CAMERA, ACTION!
Magpagawa ng dula-dulaan na magpapakita ng sumusunod na tema:
(Maaaring ang gawaing ito ay pauna nang ibinigay ng guro upang mapaghandaan
ang dula-dulaan).
Unang Pangkat – Katangian ng Matalinong Mamimili
Ikalawang Pangkat – Mga Karapatan ng Mamimili
Ikatlong Pangkat – Mga Tungkulin ng Mamimili
Gagamitin ang rubrik sa ibaba sa pagbibigay ng marka sa dula-dulaan:
Iskrip
Maayos at malinaw ang pagkakasunod-
sunod ng mga ideya
5 puntos
(pinakamataas)
Presentation
(Pagpapalabas)
Nagpapakita ng pagkamalikhain
5 puntos
(pinakamataas)
Characters
(Tauhan)
Makatotohanang pagganap
5 puntos
(pinakamataas)
Theme
(Paksa)
May kaisahan at organisado ang diwa
5 puntos
(pinakamataas)
Relevance
(Kaangkupan)
Maaaring gamitin ang sitwasyon sa pang-
araw-araw na pamumuhay.
5 puntos
(pinakamataas)
Pamprosesong Tanong:
Para sa unang pangkat:
1. Ano-anong katangian ng matalinong konsyumer ang ipinakita ng unang
pangkat?
2. Bakit kailangang magtanong-tanong muna ng presyo at lugar kung saan
dapat mamili ng mga produkto o serbisyo?
Para sa ikalawang pangkat:
1. Ano-anong karapatan ng mga konsyumer ang ipinakita ng ikalawang
pangkat?
2. Bakit kailangang malaman natin ang ating mga karapatan bilang mga
konsyumer?
3. Ano sa tingin mo ang karapatan ng konsyumer ang madalas na hindi
napapahalagahan? Magbigay ng mga sitwasyon.

12. 44
DEPED COPY
Para sa ikatlong pangkat:
1. Ano-ano ang tungkulin ng konsyumer na ipinakita ng pangatlong pangkat?
2. Ano-ano ang kahalagahan ng paghingi ng resibo sa mga produkto at
serbisyong binili?
3. Bakit kailangang umiwas sa pagbili ng mga produktong kulang ang
etiketa na nakasulat sa pakete, halimbawa manufacturer, expiry date, at
ingredients?
Gawain 6: KARAPATAN MO, IPAGLABAN MO!
Sitwasyon: Ipagpalagay na ikaw ay nakabili o nakagamit ng produkto o serbisyo
na binabanggit sa ibaba.
Magpagawa sa mga mag-aaral ng kaukulang letter of complaint na ipararating
sa kinauukulang ahensiya ng pamahalaan. Papiliin lang ang mga mag-aaral ng isang
sitwasyon.
1. depektibong cellphone
2. lipstick na naging sanhi ng pamamaga ng iyong labi
3. double dead na karne ng baboy
4. maling timbang ng asukal
5. serbisyong hair rebonding na naging sanhi ng pagkasunog ng iyong buhok
Gawain 7: BABALIK KA RIN
Ngayon ay maaari nang balikan ang unang gawain sa aralin upang maitala
ang lahat ng bagay at impormasyon na kanilang natutuhan. Ipalagay o ipasulat ito sa
isang buong papel at ipaipon sa kanilang portfolio ang naging kasagutan para mabig-
yan ng grado.
Mga paksang
malinaw na
natutuhan
Mga paksang
kailangan pa ng
karagdagang
paliwanag

13. 45
DEPED COPY
PANIMULA
Sa ating pang-araw-araw na buhay, kaakibat ng ating pagkonsumo ay ang
produksiyon upang matugunan ang ating mga pangangailangan at kagustuhan.
Ngunit, naitanong mo na ba sa iyong sarili kung papaano nabuo ang mga produkto at
serbisyo? Ano ang mga sangkap na kinakailangan upang ito ay mabuo?
Upang masagot ang katanungan sa itaas, tatalakayin sa aralin na ito ang mga
salik ng produksiyon at implikasyon nito sa iyong pang-araw-araw na pamumuhay.
Ang proseso sa paglikha ng mga produkto at serbisyo ay tinatawag na produksiyon.
Sa pagtahak sa landas ng kaalaman, ang mga mag-aaral ay haharap sa mga
tekstong magbibigay-kabatiran at mapanghamong gawain na pupukaw sa kanilang
interes.
Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahan ang mga mag-aaral na makapagpapali-
wanag sa kahulugan ng produksiyon at mapahahalagahan ang mga salik at implikasyon
nito sa pang-araw-araw na pamumuhay.
ARALIN 6:
PRODUKSIYON
Gawain 1: INPUT OUTPUT
Ipasulat sa loob ng kahon ng input ang mga bagay na kailangan upang mabuo
ang produktong makikita sa output.
Ang mga gawain sa bahaging ito ay tutuklas sa kaalaman ng mga mag-
aaral tungkol sa produksiyon at kung gaano kahalaga ang produksiyon at mga
salik nito sa pang- araw- araw na pamumuhay.
ALAMIN
11
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Input
Output

14. 46
DEPED COPYPamprosesong Tanong:
1. Nahirapan ka ba sa pag-iisip ng mga input o sangkap na kailangan para sa
output? Bakit?
2. Sa iyong palagay, ano ang ugnayan ng mga sangkap na nasa kahon ng
input at ang larawan na nasa kahon ng output?
3. Ano ang katawagan sa proseso na nag-uugnay sa kahon ng input at sa
kahon ng output?
Gawin 2: TRAIN MAP
Ipaayos ang mga larawan ayon sa pagkakasunod-sunod ng pagkakabuo ng
produkto. Ipalagay ang bilang ng larawan sa mga kahon sa ibaba.
1
.
2
.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Input
Output
12
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Input
Output
13

15. 47
DEPED COPY
Pamprosesong Tanong:
1. Sa iyong palagay, paano nagkakaugnay-ugnay ang mga larawan?
2. Ano ang naging batayan mo sa pagsasaayos ng larawan?
3. Ano ang tawag sa prosesong naganap mula sa una hanggang sa ikaapat
na larawan?
Gawain 3: IRF Chart
Ipasagot ang IRF chart. Ipasulat sa hanay ng I–initial ang kasagutan sa tanong
na Ano ang produksiyon? Ano-ano ang salik nito at ang implikasyon nito sa pang-
araw-araw na pamumuhay? Ang dalawang natitirang hanay ay pasasagutan sa mga
susunod na bahagi ng pag-aaral sa paksa.
IRF Chart
I- nitial Answer
R- evised Answer
F- inal Answer
=
Matapos maorganisa ang paunang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol
sa produksiyon, ihanda sila sa susunod na bahagi ng aralin upang higit nilang
maunawaan ang konsepto ng produksiyon.
3
.
4
.
Sa susunod na bahagi ay sasagutan ng mga mag-aaral ang isang tsart
upang inisyal na masukat ang kanilang nalalaman tungkol sa produksiyon.

16. 48
DEPED COPYGawain 4: CONCEPT MAPPING
Papunan ng angkop na salik ng produksiyon ang concept map. Ipasulat sa
loob ng bilog ang kahalagahan ng bawat isa sa proseso ng produksiyon. Ipasagot ang
tanong na nasa kahon.
Pamprosesong Tanong:
1. Ano-ano ang salik ng produksiyon? Ipaliwanag ang ginagampanan ng
bawat salik sa proseso ng produksiyon.
2. Sa iyong palagay, alin sa sumusunod na salik ang pinakamahalaga sa
proseso ng produksyon? Pangatwiranan.
PAUNLARIN
Matapos malaman ng mga mag-aaral ang paunang impormasyon
tungkol sa aralin, ngayon naman ay lilinangin ang mga kaalamang ito sa
tulong ng mga teksto at mga gawain na inihanda upang maging batayan nila
ng impormasyon.Ang pinakatiyak na layunin ng bahaging ito ay matutuhan ng
mga mag-aaral ang mahahalagang ideya o konsepto tungkol sa produksiyon.
Mula sa mga inihandang gawain at teksto, inaasahang magagabayan sila
upang masagot kung gaano kahalaga ang produksiyon at mga salik nito sa
pang-araw-araw na pamumuhay. Halina’t umpisahan sa pamamagitan ng
gawain na nasa ibaba.
Ano ang kahalagahan
ng produksiyon at ng
mga salik nito sa ating
pang-araw-araw na
pamumuhay?

17. 49
DEPED COPY
Gawain 5: IKOT-NAWAIN
Ipasuri ang dayagram sa ibaba na nagpapakita ng paikot na daloy ng produk-
siyon.
Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang inilalarawan ng dayagram?
2. Batay sa dayagram, paano nauugnay ang input sa output? Ipaliwanag.
3. Bilang mag-aaral, ano ang kahalagahan ng dayagram sa iyong pang-araw-
araw na buhay?
Gawain 6: S P G – (SANGKAP sa PRODUKSYON i-GRUPO)
Ipalista ang mga bagay na ginamit sa paggawa ng sumusunod na produkto.
Ipauri din ang sumusunod kung ang salik ay lupa, lakas-paggawa, kapital, o entrepre-
neurship. Ipagamit ang talahanayan sa ibaba sa pagsagot.
Produkto
Mga ginamit sa pagbuo
ng produkto
Klasipikasyon ng salik
ng produksiyon
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Mga Kabayaran sa Salik ng Produksiyon
Upa, sahod, interes, at kita
OutputProsesoInput
Mga Kabayaran sa Salik ng Produksiyon
Upa, sahod, interes, at kita

18. 50
DEPED COPY
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Pinagkunan:https://www.google.com.ph/search?q=cell+phone&biw=1024&bih=499&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=BQJqVPTY
N4StmgXj94Iw&sqi=2&ved=0CAYQ_AUoAQ#facrc=_&imgdii=_&imgrc=0eFP9LFHnGWyNM%253A%3Bq0ofBtC7yOKtFM%3Bhttp%
253A%252F%252Fs.tmocache.com%252Fcontent%252Fdam%252Ftmo%252Fen-p%252Fcell-phones%252Fapple-iphone-5s%252
Fsilver%252Fstills%252Fcarousel-apple-iphone-5s-silver-380x380-1.jpg%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.t-mobile.com%252Fcell-
phone-deals.html%3B380%3B380 Retrieved on July 2, 2014
http://images.clipartpanda.com/variety-clipart-variety_of_candies_in_brightly_colored_wrappers_0071-0909-1914-0625_SMU.jpg
http://www.tummydiary.com/random-posts/happy-national-breakfast-day-heres-our-fave-pinoy-breakfast/: Retrieved on July 2, 2014
Pamprosesong Tanong:
1. Ano ano ang naging batayan mo sa klasipikasyon ng iba’t ibang sangkap na
ginagamit sa produksiyon?
2. Ipaliwanag ang bahaging ginagampanan ng ibat ibang salik ng produksiyon
sa pagbuo ng produkto at serbisyo.
Gawain 7: IRF CHART
Sa pagkakataong ito, ipasagot na sa mga mag-aaral ang IRF Chart. Kung
natatandaan ay ipinasulat na ang I–initial na kasagutan ng mga mag-aaral sa tanong
na “Ano ang produksiyon?” Ano-ano ang salik nito at ang implikasyon nito sa pang-
araw-araw na pamumuhay? Ngayon naman ang pagkakataon na baguhin o i-revise
ang naunang kasagutan nila. Ipaayos ang mga konsepto na taliwas sa kanilang
napag-aralan. Ipasulat ang kanilang kasagutan sa bahagi ng revised.
I- nitial Answer
R- evised Answer
F- inal Answer
Matapos mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa produksiyon,
maaari na silang magtungo sa susunod na bahagi ng aralin. Ihanda sila para sa
mas malalim na pag-unawa ng konsepto ng produksiyon.

19. 51
DEPED COPY
Gawain 8: NEWS ANALYSIS
Ipabasa at ipasuri ang balita na may pamagat na “Hataw sa Rice Production,
Pararangalan.” Pagtuunan ng pansin ang nilalaman, organisasyon, mensahe,
pagkamalikhain, at kapakinabangan ng binasang lathalain. Pagkatapos ay pasagutan
ang mga tanong sa ibaba.
Hataw sa Rice Production, Pararangalan
Posted by Online Balita on Mar 15th, 2013
CABANATUAN CITY – Nakatakdang gawaran ng Department of Agriculture (DA) ng Agri-
Pinoy Rice Achievers Award ang mga lalawigan, bayan, at indibidwal na malaki ang ambag
sa pagtamo ng hangarin ng pamahalaan na staple self-sufficiency. Sinabi ni DA Regional
Executive Director Andrew Villacorta na kabilang ang Nueva Ecija at Bulacan sa sampung
top performing provinces sa buong bansa.
Sila ay makakakuha ng tig-aapat na milyong pisong halaga ng mga proyekto.
Kasama naman sa 48 na nagwagi sa municipal category at makakatanggap ng tig-isang
milyong pisong halaga ng mga proyekto ang Talavera, Guimba, General Tinio, Llanera,
Sta. Rosa, Sto. Domingo, Cuyapo, at Lupao sa Nueva Ecija at maging ang San Rafael sa
Bulacan. May kabuuang 87 technicians at opisyal naman sa Gitnang Luzon ang itinanghal
na Outstanding Agricultural Extension Workers (AEW) na mag-uuwi ng tig-Php20,0000
halaga ng insentibo. May 350 iba pang AEWs, 10 irrigators’ associations at tatlong
small water impounding system associations sa buong kapuluan ang pagkakalooban
din ng naturang pagkilala sa isang seremonya ngayong araw sa Philippine International
Convention Center.
Nakapagtala ang Gitnang Luzon ng 138 porsiyentong rice sufficiency level noong
nakaraang taon kahit pa sinalanta ito ng matinding pag-ulan dulot ng habagat. Sinabi ni
Villacorta na umabot sa 3,220,607 metriko toneladang palay mula sa 675,781 ektarya ang
naani, na ang average yield ay 4.77 metriko tonelada kada ektarya. Ang produksiyon noong
2012 ay 23 porsiyentong mas mataas kumpara sa 2,616,083 metriko toneladang naitala
noong 2011 at ito ay nakaambag sa 18 porsiyento ng pambansang produksiyon alinsunod
sa Food Staple Self-Sufficiency Program.
Ayon sa Regional Agriculture Chief, ang pagsasanib ng mga programa at proyekto
patungkol sa climate change adaptation ng mga tanggapan ng pambansa at lokal na
pamahalaan ang dahilan ng agarang pagkabawi mula sa sakuna at paglago ng produksiyon.
– Light A. Nolasco
Pinagkunan:http://www.balita.net.ph/2013/03/15/hataw-sa-rice-production-pararangalan/ Retrieved on November 7, 2014
Sa bahaging ito ng aralin ay palalawakin at pagtitibayin ang mga nabuong
kaalamanngmgamag-aaralukolsaproduksiyon.Kinakailanganangmasmalalim
na pagtalakay sa konsepto ng produksiyon at mga salik nito upang maihanda sila
sa pagsasabuhay ng kanilang mga natutuhan.
PAGNILAYAN

20. 52
DEPED COPY
Pamprosesong Tanong:
1. Aling mga pangunahing lalawigan at bayan ang nakatanggap ng parangal
na Agri-Pinoy Rice Achievers Award?
2. Paano natamo ng mga bayan at lalawigang ito ang mataas na antas
ng produksiyon sa bigas? Paano kaya makatutulong ang mga salik ng
produksiyon sa pagtaas ng produksiyon ng pagkain sa bansa?
3. Ano ang layunin ng “Food Staple Self-Sufficiency Program” ng pamahalaan?
4. Paano nakatutulong sa atin ang pagkakaroon ng mataas na antas ng
produksiyon ng bigas?
Gawain 9: IRF CHART
Muling pabalikan ang IRF Chart. Sa bahaging ito ay ipasulat na ang final na
kasagutan ng mga mag-aaral batay sa kanilang pag-unawa sa paksang tinalakay.
Inaasahan din na malinaw nang masasagot ang mga katanungang: Ano ang
produksiyon? Ano-ano ang salik nito at ang implikasyon nito sa pang-araw-araw na
pamumuhay?
I-nitial
R-evised
F-inal
Gawain 10: PAGBUO NG COLLAGE
Bumuo ng apat na grupo sa klase at pagawain ng collage tungkol sa mga
salik ng produksiyon. Papiliin ng isa sa mga salik ang mga mag-aaral. Tiyaking may
napiling magkakaibang salik ang bawat grupo. Magpagupit ng mga larawan mula sa
pahayagan o magasin at ipadikit ang mga ito sa isang buong kartolina. Palagyan ng
maikling pahayag sa ibaba ng collage tungkol sa kahalagahan at kapakinabangan ng
napiling salik.
RUBRIK SA PAGMAMARKA NG COLLAGE
Pamantayan Deskripsiyon Puntos
Nakuhang
Puntos
1. Nilalaman Naipakikita ang mga bumubuo,
gamit, at kahalagahan ng salik ng
produksiyon
10
2. Presentasyon
Maayos at malinis ang
presentasyon
10
3. Malikhaing
Pagbuo
Gumamit ng recycled materials at
angkop na disenyo ayon sa salik na
napili
10
4. Caption/Pahayag
Naglalaman ang pahayag ng
angkop na paliwanag ukol sa
gamit at kahalagahan ng salik ng
produksiyon
10

21. 53
DEPED COPY
PANIMULA
Ang negosyo ay may malaking ginagampanan sa ekonomiya ng bansa. Ito ay
pangunahing pinagmumulan ng trabaho at kita. May iba’t ibang uri ang negosyo batay
sa laki ng puhunan at dami ng kasapi.
Tutuklasin sa araling ito ang mga katangian at tungkulin ng iba’t ibang
organisasyon ng negosyo. May iba’t ibang gawain na inihanda at tataya sa kaalaman
ng mga mag-aaral hinggil sa paksa. Pagkatapos ng aralin, inaasahang maisasabuhay
ng mga mag-aaral ang pagkaunawa sa konsepto ng organisasyon ng negosyo at ang
mga tungkulin nito.
ARALIN 7:
MGA ORGANISASYON NG NEGOSYO
Gawain 1: BUSINESS AS USUAL
Ipasuri ang mga larawang nasa ibaba. Matapos nito, pasagutan ang mga ka-
tanungan sa pamprosesong tanong.
http://www.nacentralohio.com/wp-
content/uploads/2013/03/Virtue-Vegan-Salon-
logo.jpg Retrieved on November 7, 2014
Bernice and Vina Beauty Parlor
http://pinoytransplantiniowa.files.wordpress.com/201
1/02/micro-entrepreneur.jpg Retrieved on November
7, 2014
Aling Sonia’s Sari- Sari Store
Ang mga gawain sa bahaging ito ay tutuklas sa kaalaman ng mga mag-
aaral tungkol sa mga organisasyon ng negosyo at kung ano-ano ang katangian
at tungkulin ng iba’t ibang organisasyon ng negosyo.
ALAMIN

22. 54
DEPED COPY
Pamprosesong Tanong:
1. Tungkol saan ang mga larawan na ipinakita sa itaas?
2. Pare-pareho ba ang mga negosyo ayon sa laki ng puhunan?
3. Kung pagbabatayan ang bilang ng nagmamay-ari, pare-pareho rin ba ito?
4. May kilala ka bang nagmamay-ari ng negosyo? Ilan ang nagmamay-ari
nito?
Gawain 2: WQF DIAGRAM
Pagawan ng WQF dayagram ang paksa ukol sa organisasyon ng negosyo.
Isaalang-alang ang sumusunod na panuto sa pagbuo nito:
1. Ipatala sa bawat kahong nasa ibaba ng W (words) ang mga salitang
maiuugnay sa paksa.
2. Sa kahon ng Q (questions), magpabuo ng 3-5 tanong na nais masagot ng
mga mag-aaral tungkol sa paksa.
3. Ipagpaliban ang pagsagot sa F (facts). Pabalikan ito pagkatapos ng
Pagnilayan.
Sa susunod na bahagi ay pasagutan ang WQF Diagram upang inisyal
na masukat ang nalalaman ng mga mag-aaral tungkol sa konsepto ng mga
organisasyon ng negosyo.
http://www.visitinclinevillage.com/wp-
content/uploads/2011/11/business-crystal-bay-incline-
village-llc-corporation.jpg Retrieved on November 7,
2014
San Gabriel Corporation
http://blogs.worldwatch.org/nourishingtheplanet/wp-
content/uploads/2012/04/Co-ops.jpg Retrieved on
November 7, 2014
San Roque Multi- Purpose
Cooperative

23. 55
DEPED COPY
Mga Organisasyon ng Negosyo
Matapos maorganisa ang paunang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa
mga organisasyon ng negosyo, ihanda sila sa susunod na bahagi ng aralin upang
higit nilang maunawaan nang mas malalim ang konsepto ng mga organisasyon
ng negosyo.
PAUNLARIN
Matapos malaman ng mga mag-aaral ang mga paunang impormasyon
tungkol sa aralin, ngayon naman ay lilinangin ang mga kaalamang ito sa
tulong ng mga teksto at mga gawain na inihanda upang maging batayan nila
ng impormasyon. Ang pinakatiyak na layunin ng bahaging ito ay matutuhan
ng mga mag-aaral ang mahahalagang ideya o konsepto tungkol sa mga
organisasyon ng negosyo. Mula sa mga inihandang gawain at teksto,
inaasahang magagabayan sila upang masagot kung ano-ano ang katangian
at tungkulin ng iba’t ibang organisasyon ng negosyo.

24. 56
DEPED COPY
Gawain 3: CHECKLIST
Ipatukoy at palagyan ng tsek kung anong uri ng organisasyon ng negosyo ang
inilalarawan sa bawat bilang.
Katangian
Sole
Proprietorship
Partnership Corporation Cooperative
1. Isang organisasyon na
binubuo ng dalawa o
higit pang indibidwal
na sumasang-ayon na
paghahatian ang mga
kita at pagkalugi ng
negosyo.
2. Layunin nito na
makapagbigay ng mga
produkto at serbisyo
sa mga kasapi sa
pinakamababang halaga.
3. Pag-aari at
pinamamahalaan ng
iisang tao.
4. Bahagi ng tubo ng
organisasyong ito ay
ipinamamahagi sa mga
stockholder.
5. Binubuo ng hindi bababa
sa 15 tao at pinagtitipon-
tipon ang kanilang pondo
upang makapagsimula
ng negosyo.
Gawain 4: TSART NG KALAKASAN - KAHINAAN
Gamit ang tsart, ipasulat ang kahinaan at kalakasan ng bawat organisasyon
ng negosyo.
KAHINAAN ORGANISASYON NG NEGOSYO KALAKASAN
Isahang Pagmamay-ari
Sosyohan
Korporasyon
Kooperatiba
Gawain 5: ISANG PANAYAM
Pangkatang Gawain. Magpagawa ng interbyu sa nagmamay-ari ng isang
tindahang sari-sari o kaya ay isang miyembro ng isang kooperatiba na malapit sa
inyong lugar. Ipatala ang mga sasabihin nila ukol sa kahinaan at kalakasan ng kanilang
negosyo. Ipakompara ito sa nagawang katangian ng mga mag-aaral. Iulat ito sa klase.

25. 57
DEPED COPY
Gawain 6: 3M’s MAGPLANO, MAGSIGURO, MAGNEGOSYO!
Pangkatang Gawain. Magpabuo ng isang mini business plan gamit ang
natutuhan sa Technology and Livelihood Education para sa binabalak na negosyo
ng grupo. Papunan ng kaukulang tugon at impormasyon ang chart base sa mga
nakapaloob sa business plan.
Mga Nakapaloob sa Business Plan Tugon/ Impormasyon
1. Hangarin o misyon ng negosyo
2. Ang pagkakaiba ng iyong negosyo sa
ibang negosyo
3. Magiging mga kliyente (target market)
4. Magiging mga karibal o
kakompitensiya
5. Uri ng produkto o serbisyo na ibebenta
6. Mga pamamaraan o estratehiyang
gagamitin sa pagbebenta
7. Panggagalingan ng puhunan at
papaano ito gagamitin
8. Inaasahang kikitain sa loob ng 1 hanggang 3
taon
Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang business plan? Paano ito makatutulong sa pagsisimula ng isang
negosyo?
2. Sa iyong palagay, ano ang pinakamahalagang salik sa pagtatagumpay ng
isang negosyo? Ipaliwanag.
Matapos mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa mga
organisasyon ng negosyo, maaari na silang magsimula sa susunod na
bahagi ng aralin. Ihanda sila para sa mas malalim na pag-unawa ukol sa mga
organisasyon ng negosyo.
Sa bahaging ito ng aralin ay palalawakin at pagtitibayin ang mga nabuong
kaalaman ukol sa mga organisasyon ng negosyo. Kinakailangan ang mas malalim
na pagtalakay sa mga nasabing organisasyon upang maihanda ang mga mag-
aaral sa pagsasabuhay ng kanilang mga natutuhan.
PAGNILAYAN

26. 58
DEPED COPY
Gawain 7: WQF DIAGRAM
Sa puntong ito, ipatala na ang mga sagot ng mga mag-aaral sa kahon na
naglalaman ng facts.
Mga Organisasyon ng Negosyo
Gawain 8: TALA NG TAGUMPAY
Magsagawa ng roundtablediscussion ukol sapaksang “KuwentongTagumpay.”
Mag-iimbita ng mga matagumpay na negosyante sa komunidad. Ang mga panauhin
ay magbabahagi ng mga kaalaman at kahusayan sa kanilang larangan. Mula sa mga
narinig na kaisipan at payo sa mga panauhin, magpatala ng mahahalagang bagay na
narinig ng mga mag-aaral. Magpagawa ng tala gamit ang Three Column Notes.
Tagapagsalita / Paksa
Ano ang natutuhan mo
mula sa tagapagsalita?
Tala ng iyong mga ideya, kaisi-
pan, at opinyon

27. 59
DEPED COPY
Gawain 9: REPLEKSIYON
Mulasamgatalananakuhasatagapag-salita,magpagawangisangrepleksiyon
na may kinalaman sa pagiging matalino at mapanagutang may-ari ng bahay-kalakal.
Maaaring pumili ng isang tanong o paksa sa ibaba:
a. Paano ako magiging responsable at makatarungang bahay-kalakal?
b. Ano ang maaari kong ipangako upang masiguro na makatarungan ako sa
pagpepresyo sa pamilihan?
c. Paano ko mapangangalagaan ang aking interes bilang bahay-kalakal at
paano ko naman mapangangalagaan ang interes ng aking kostumer?
RUBRIK PARA SA REPLEKSIYON
Pamantayan Deskripsiyon Puntos
Nakuhang
Puntos
Nilalaman
Nakapaloob sa repleksiyon ang
mahahalagang impormasyon ukol sa
pagiging matalino at mapanagutang
bahay-kalakal.
50
Estilo
Malikhain ang pagkakasulat ng
repleksiyon, pumili ang may-akda ng
mga angkop na salita upang maipahayag
ang kaniyang saloobin ukol sa pagiging
matalino at mapanagutang mamimili.
30
Mekaniks
Nasunod ang lahat ng mekaniks sa
pagsulat ng repleksiyon.
20
Kabuuang Puntos 100
MAHUSAY! Natapos mong magabayan ang mga mag-aaral na
maisakatuparan ang mga gawain para sa kanila!

28. 60
DEPED COPY
ISABUHAY
Ang gawaing ito ay naglalayong maitampok o maitaguyod ang mga
pinagkukunang-yaman na mayroon ang iyong komunidad. Bukod sa mga likas na
yaman ay maaari ding maitampok ang produkto at serbisyo na kilala, mahalaga, at
ipinagmamalaki ng komunidad na iyong kinabibilangan. Sa bahaging ito ng modyul
ay inaasahang alam mo na at napag-aralan ang mga pinagkukunang-yaman ng iyong
lokal na komunidad at ang katangian at kahalagahan ng mga ito.
Gawain 10: COMMUNITY ASSETS
Atasan ang mga mag-aaral na pumili ng isa sa mga pinagkukunang-yaman
ng iyong lokal na komunidad. Magpagawa ng plano kung paano nila ito maitatampok
o maipakikilala. Maaaring gamitin ang sumusunod bilang batayan sa paglalagay ng
detalye sa kanilang pagtatampok.
Pinagkukunang-yaman
Yamang Lupa
Malawak na Taniman ng Palay
Lokasyon kung saan ito matatagpuan Brgy. XYZ
Katangian
Nagkapag-aani ng isang libong tonelada
ng palay sa isang anihan at nailuluwas sa
iba’t ibang lalawigan at mga siyudad, tulad
ng Laguna, Batangas, atbp.
Kahalagahan sa Komunidad
Nakatutulong ito sa pagkakaroon ng
hanapbuhay ng maraming magsasaka
Dito nanggagaling ang pinakamalaking
kita ng barangay, ng bayan, atbp.
Mga paraan kung paano ito
maitatampok
Upang magkaroon ng makabuluhang output ay iminumungkahing gumamit ng
iba’t ibang estratehiya at kagamitan sa pagkatuto. Maaaring gamitin ang sumusunod
na pamamaraan:
1. Pag-uulat sa klase gamit ang iba’t ibang kagamitang biswal o ulat na
nakasulat sa kartolina, manila paper, o anomang katulad nito at mga larawan
ng lugar kung saan makikita ang pinagkukunang-yaman.
2. Pag-uulat sa klase gamit ang powerpoint sa presentasyon.
3. Pag-uulat sa klase gamit ang video clip presentation.
Ngayong inaasahang lubos na ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa
kahulugan ng ekonomiks, at mga konsepto ng kakapusan, pangangailangan at
kagustuhan, alokasyon, at produksiyon sa bahaging ito ng modyul ay inaasahang
mailalapat na nila ang kanilang natutuhan sa pang-araw-araw na buhay.
ISABUHAY

29. 61
DEPED COPY
RUBRIK SA PAGMAMARKA NG COMMUNITY ASSETS
PAMANTAYAN
4 3 2 1
Napakahusay Mahusay Nalilinang Nagsisimula
Pagtatampok sa
Pinagkukunang-
yaman
Komprehensibo
at mahusay ang
pagkakatam-
pok ng
pinagkukunang-
yaman sa
pamamagitan
ng pag-uugnay
nito sa iba’t
ibang aspekto
ng kabuhayan
ng komunidad.
Mahusay ang
pagkakatampok
ng pinagkuku-
nang-yaman
at naiugnay ito
sa iba’t ibang
aspekto ng
kabuhayan ng
komunidad.
Hindi gaanong
naipakita ng
pagtatampok
ang kaugnayan
ng pinagkuku-
nang-yaman sa
mga aspekto ng
kabuhayan ng
komunidad.
Hindi
naipakita sa
pagtatampok
ang
kaugnayan
ng pinagkuku-
nang-yaman
sa mga
aspekto ng
pamumuhay.
Pinaghalawan ng
Datos
Ibinatay sa
iba’t ibang
saligan ang
mga kaalaman
tulad ng aklat,
pahayagan,
video clip,
interview at iba
pa.
Ibinatay sa
iba’t ibang
saligan ang
mga kaalaman
subalit limitado
lamang ang
nakuhang datos.
Ibinatay
lamang ang
impormasyon sa
batayang aklat.
Walang
batayang
pinagkunan
ng mga
impormasyon.
Kaalaman sa
Paksa
Nailahad ang
pangunahing
kaalaman
sa paksa at
naibigay ang
kahalagahan.
Wasto at
magkakaugnay
ang mga
impormasyon.
Nailahad ang
pangunahing
kaalaman sa
paksa ngunit di
wasto ang ilan.
May impor-
masyon na hindi
naipaliwanag.
Hindi lahat ng
pangunahing
kaalaman ay
nailahad. May
mga maling
impormasyon at
hindi naiugnay
ang mga ito
sa kabuuang
paksa.
Ang mga
pangunahing
kaalaman
sa paksa ay
hindi nailahad
at natalakay.
Walang
kaugnayan
ang mga
pangunahing
impormasyon
sa kabuuan ng
gawain.

30. 62
DEPED COPY
PANGWAKAS NA PAGTATAYA
Isulat ang titik ng pinakatamang sagot sa sagutang papel.
1. Sacommandeconomy,angekonomiyaaynasailalimngkomprehensibong
kontrol at regulasyon ng;
A. prodyuser.
B. konsyumer.
C. pamahalaan.
D. pamilihan.
2. Maaaring umiiral ang kakapusan sa mga pinagkukunang-yaman tulad
ng yamang-likas, yamang-tao, at yamang-kapital. Ano ang dahilan ng
kakapusan sa mga ito?
A. Dahil may limitasyon ang maraming pinagkukunang-yaman at
walang katapusan ang pangangailangan at kagustuhan ng tao
B. Dahil sa malalakas na bagyo at iba pang kalamidad na sumisira sa
mga likas na yaman
C. Dahil sa hoarding o pagtatago ng produktong ibinebenta sa pamilihan
upang mapataas ang presyo ng produkto
D. Dahilan sa kawalan ng disiplina ng mga tao
3. Kung ikaw ay isang rasyunal na mag-aaral, paano ka dapat gumawa ng
desisyon?
A. Isinasaalang-alang ang relihiyon, paniniwala, mithiin, at tradisyon
B. Isinasaalang-alang ang mga hilig at kagustuhan
C. Isinasaalang-alang ang trade off at opportunity cost sa pagde-
desisyon
D. Isinasaalang-alang ang mga dinadaluhang okasyon
4. Ang paikot na daloy o circular flow ng ekonomiya ay nagpapakita ng ug-
nayan at ng gawain ng bawat sektor. Ano ang papel na ginagampanan ng
sambahayan sa ekonomiya?
A. Naniningil ng buwis sa bahay-kalakal
B. Gumagamit ng mga salik ng produksiyon
C. Nagmamay-ari ng salik ng produksiyon
D. Nagbabayad ng upa o renta sa lupa
( K )
( K )
( K )
( K )

31. 63
DEPED COPY
5. Dapat na bigyang-pansin ng pamahalaan ang produksiyon sapagkat ito
ay isang gawaing pang-ekonomiya na:
A. Gumagamit ng mga produkto at serbisyo
B. Lumilinang ng likas na yaman
C. Lumilikha ng mga produkto at serbisyo
D. Namamahagi ng pinagkukunang-yaman
6. Alin sa sumusunod ang pinakaangkop na kahulugan ng Ekonomiks kung
ang pagbabatayan ay ang konsepto ng kakapusan?
A. Ito ay tumutukoy sa pag-aaral upang matutugunan ang walang
katapusang pangangailangan at kagustuhan ng tao sa harap ng
kakapusan.
B. Ito ay tumutukoy sa agham ng pag-uugali ng tao na nakakaapekto sa
kaniyang rasyonal na pagdedesisyon.
C. Ito ay pag-aaral ng tao at ng lipunan kung paano haharapin ang
mga suliraning pangkabuhayan.
D. Ito ay masusing pagpapasya ng tao sa pagtugon sa mga suliraning
pangkabuhayan na kaniyang kinakaharap.
7. Maaaring magdulot ng iba’t ibang suliraning panlipunan ang kakapusan.
Alin sa sumusunod ang hindi nagpapakita ng suliraning ito?
A. Maaari itong magdulot ng pag-aaway, kaguluhan, at tunggalian ng
mga pangkat ng tao.
B. Maaari itong magdulot ng pagtaas ng presyo ng mga bilihin na
makababawas sa kakayahan ng mga mamimili na bumili ng mga
produkto.
C. Maaari itong magdulot ng pag-init ng klima na pangunahing dahilan
ng mas malalakas na bagyo at mahabang panahon ng El Niño at La
Niña.
D. Maaari itong magpataas sa pagkakataon na kumita ang mga
namumuhunan.
8. Ang trade-off ay ang pagpili o pagsasakripisyo ng isang bagay kapalit ng
ibang bagay samantalang ang opportunity cost ay ang halaga ng bagay o
nang best alternative na handang ipagpalit sa bawat paggawang desisyon
(Case, Fair, and Oster, 2012). Ano ang dahilan kung bakit may trade-off at
opportunity cost?
A. Dahil walang katapusan ang pangangailangan at kagustuhan ng tao
B. Dahil sa kawalan o limitado ang kaalaman sa pagpili at pagdedesisyon
C. Dahil may umiiral na kakapusan at kakulangan sa mga produkto
at serbisyo
D. Upang makalikha ng mga produktong kailangan sa palengke
( K )
( P )
( P )
( P )

32. 64
DEPED COPY
9. Angsumusunodaymaaaringmaganapkunguunahinangpangangailangan
kaysa kagustuhan, maliban sa _______.
A. hindimaisasakatuparananglahatnglayuninsapagpiliatpagkonsumo.
B. magiging pantay ang distribusyon ng mga pinagkukunang-
yaman sa lahat ng tao.
C. maaaring malulutas o mabawasan ang suliranin sa kakapusan sa
mga pinagkukunang-yaman.
D. magiging maayos ang pagbabadyet ng pamilya.
10. Iayos ang herarkiya ng pangangailangan ni Abraham Maslow mula sa
pinakamababa hanggang sa pinamataas na antas nito.
1. Responsibilidad sa lipunan
2. Pangangailangan sa karangalan
3. Pangangailangan sa sariling kaganapan
4. Pisyolohikal at bayolohikal
5. Pangangailangan sa seguridad
A. 2, 3, 4, 5, 1
B. 1, 2, 3, 4, 5
C. 3, 2, 1, 5, 4
D. 4, 5, 1, 2, 3
11. Mahalaga sa paglikha ng mga produkto at serbisyo ang bawat salik ng
produksiyon. Ang bawat salik ay may kabayaran kapag ginamit tulad ng:
A. upa sa may-ari ng lupa, sahod sa lakas-paggawa, interes sa
kapitalista at tubo sa entrepreneur
B. tubo sa may-ari ng lupa, sahod sa lakas-paggawa, upa sa kapitalista
at interes sa entrepreneur
C. upa sa kapitalista, sahod sa lakas-paggawa, tubo sa may-ari ng lupa
at interes para sa entrepreneur
D. sahod sa entrepreneur, upa sa lakas-paggawa, interes sa kapitalista
at tubo sa entrepreneur
Gamitin ang talahanayan sa susunod na pahina sa tanong sa aytem 12.
( P )
( P )
( P )

33. 65
DEPED COPY
HOUSEHOLD FINAL CONSUMPTION EXPENDITURE
AT CURRENT PRICES, IN MILLION PESOS
Annual 2012 and 2013
ITEMS
At Current Prices
2012 2013
Growth
Rate (%)
HOUSEHOLD FINAL CONSUMPTION
EXPENDITURE
7,837,881 8,455,783 7.9
1. Food and Non-alcoholic Beverages 3,343,427 3,596,677 7.6
2. Alcoholic Beverages, Tobacco 100,930 110,059 9.0
3. Clothing and Footwear 108,492 116,635 7.5
4. Housing, Water, Electricity, Gas and Other
Fuels
965,753 1,062,100 10.0
5. Furnishings, Household Equipment and
Routine Household Maintenance
310,249 326,101 5.1
6. Health 199,821 218,729 9.5
7. Transport 837,569 894,369 6.8
8. Communication 247,946 264,281 6.6
9. Recreation and Culture 142,851 154,391 8.1
10. Education 302,772 334,586 10.5
11. Restaurants and Hotels 291,460 318,553 9.3
12. Miscellaneous Goods and Services 986,611 1,059,301 7.4
Source: National Statistical Coordination Board (NSCB) Posted: 30 January 2014
12. Alin sa sumusunod na pahayag ang may katotohanan batay sa
talahanayan?
A. Malaking bahagi ng pagkonsumo ng sambahayan ay nagmumula sa
kalusugan.
B. Nagpakita ng pagtaas sa kabuuang pagkonsumo sa pagitan ng taong
2012-2013.
C. Pinakamababa ang pagkonsumo ng sambahayan sa transportasyon.
D. Nagpakita ng pagbaba sa kabuuang pagkonsumo sa pagitan ng
taong 2012-2013.
( P )

34. 66
DEPED COPY
13. Maituturing na production efficient ang mga punto ng PPF o Production
Possibility Frontier. Ano ang kaugnayan ng PPF sa kakapusan. Piliin ang
pinakatamang sagot?
A. Ang PPF ay nagpapakita ng mga maaaring plano batay sa kakayahan
ng isang ekonomiya na lumikha ng produkto.
B. Ang hangganan ng PPF ay nagpapakita ng scarcity o kakapusan sa
mga salik ng produksiyon.
C. Sa pamamagitan ng PPF ay maipapakita ang iba’t ibang
alternatibong magagamit sa paglikha ng produkto upang maging
episyente ang paggamit sa mga limitadong pinagkukunang-
yaman.
D. Ito ang mga plano upang kumita nang malaki ang mga namumuhunan
at mabawi ang gastos sa paglikha ng produkto.
14. Dalawang magkaibang konsepto ang kagustuhan at pangangailangan.
Masasabing kagustuhan ang isang produkto o serbisyo kapag higit
ito sa batayang pangangailangan. Kailan maituturing na batayang
pangangailangan ang isang produkto o serbisyo?
A. Kapag nakapagbibigay ito ng kasiyahan at kaginhawahan sa buhay
ng tao
B. Kapag hindi mabubuhay ang tao kung wala ang mga ito
C. Kapag makakabili ka ng mas maraming bagay sa pamamagitan nito
D. Kapag ang produkto ay magagamit mo upang maging madali ang
mahirap na gawain
15. Alin sa sumusunod ang may pinakawastong interpretasyon sa kasabihang
“There isn’t enough to go around.” ni John Watson Howe?
A. May limitasyon ang mga pinagkukunang-yaman kaya’t hindi ito
sasapat sa pangangailangan ng tao.
B. Ang walang pakundangang paggamit ng pinagkukunang-yaman ay
hahantong sa kakapusan.
C. Walang hanggan ang pangangailangan ng tao gayundin ang mga
pinagkukunang-yaman.
D. May hangganan ang halos lahat ng pinagkukunang-yaman sa buong
daigdig.
( U )
( U )
( U )

35. 67
DEPED COPY
16. Papaano mo gagampanan ang iyong tungkulin bilang kasapi ng pangkat
kung ikaw ay kabilang sa sistemang tradisyonal na ekonomiya?
A. Wala, sapagkat iyong katungkulan sa ekonomiya ay nagmumula sa
utos ng pamahalaan batay sa plano.
B. Malaya kang makakikilos ayon sa sariling kagustuhan o interes
nang hindi pinapakialaman ng pamahalaan.
C. Tulong-tulong sa pagsasagawa ng mga gawain at sa pakikinabang
sa mga pinagkukunang-yaman.
D. Malaya ang mamamayan subalit ang pamahalaan ay may kontrol pa
rin sa ilang mga gawain.
17. Kailan mo masasabing matalino ang isang mamimili?
A. Kapag gumagamit ng credit card sa pamimili at laging inaabangan
ang pagkakaroon ng sale
B. Kapag bumibili ng segunda mano upang makamura at makatipid
C. Kapag sumusunod sa badyet at sinusuri ang sangkap, presyo,
at timbang ng produktong binibili
D. Kapag bumibili ng labis labis sa mga pangangailangan upang matiyak
na hindi siya maubusan
18. Ang karapatan sa tamang impormasyon ay maaaring maitataguyod sa
pamamagitan ng
A. palagiang paggamit ng recycled na produkto upang mapangalagaan
ang kapaligiran.
B. pag-aaral sa nakatatak sa etiketa ukol sa sangkap, dami, at
komposisyon ng produkto.
C. pagpapahalaga sa kalidad at hindi sa tatak ng produkto o serbisyong
bibilhin.
D. palaging pagpunta sa timbangang bayan upang matiyak na husto
ang timbang ng biniling produkto.
( U )
( U )
( U )

36. 68
DEPED COPY
19. Ang ilustrasyon sa itaas ay tungkol sa produksiyon, ano ang ipinapahiwatig
nito?
A. Ang produksiyon ay ang proseso ng pagsasasama-sama ng
mga input tulad ng lupa, lakas-paggawa, kapital, at entrepreneur
upang makabuo ng produkto at serbisyo.
B. Magaganap lamang ang produksiyon kung kumpleto ang mga salik
na gagamitin dito.
C. Ang produksiyon ay proseso ng pagsasama-sama ng output tulad ng
produkto at serbisyo upang mabuo ang input tulad ng lupa, paggawa,
kapital, at kakayahan ng entrepreneur.
D. Magiging mas produktibo ang produksiyon kung mas marami ang
lakas-paggawa kaysa sa mga makinarya.
20. Ang produksiyon ay mahalaga sa pang-araw-araw na pamumuhay. Alin
sa sumusunod ang hindi nagpapahayag nito?
A. Ang kinita ng bawat salik ng produksiyon ay nagagamit ng mga
sambahayan sa pagbili ng produkto at serbisyo.
B. Ang pagkonsumo ang nagbibigay-daan sa produksiyon ng
produkto at serbisyo, kaya masasabing mas mahalaga ang
produksiyon kaysa sa pagkonsumo.
C. Sa produksiyon nagmumula ang mga produktong kailangang ikonsumo
sa pang-araw araw.
D. Ang produksiyon ay proseso na nagbibigay-daan sa paglikha ng
hanapbuhay.
( U )
( U )
Intput OutputProseso