1. Tema 10: Tempos de
confrontación en España (1898-
1939)1. O declive da quenda dinástica (1898-1917)
2. Crise da Restauración e ditadura (1917-1931)
3. Da monarquía á República
4. O Bienio Reformista (1931-1933)
5. O Bienio Conservador e a Fronte Popular
(1933-1936)
6. O estalido da Guerra Civil
7. As dúas zonas enfrontadas
8. A evolución bélica (1936-1939)
9. Galicia no primeiro terzo do século XX
SILVIA FERNÁNDEZ
FREIRÍA
2. 1.2. Os grupos da oposición.
Os republicanos: Unión Republicana e Partido Radical (anticlericais)
Grupos catalanistas: Solidaridat Catalana
O socialismo PSOE e UXT: o deputado Pablo Iglesias
O anarquismo: o anarquismo terrorista e o anarcosindicalismo (CNT)
1.3. A crise de 1917.
Causas:
Descontento político polo autoritarismo do conservador de Eduardo Dato
Empeoramento das condicións de vida do pobo
Protesta dos sectores do exército contra o sistema de ascensos e a Guerra de Marrocos
Asamblea de Parlamentarios que piden a dimisión do goberno e a convocatoria de
Cortes constituíntes
Publicación de queixas dos grupos militares
3. 1. O declive da quenda dinástica (1898-1917)
1.1. O rexeneracionismo dinástico.
- Programa de reformas
O reformismo conservador.
- Antonio Maura
- Reformismo feito dende a administración “revolución desde arriba”
- Consecuencias:
1. Maior protagonismo dos partidos da oposición
A Semana Tráxica.
-- Reclutamento para a Guerra de Marrocos
-- Consecuencias:
Gran represión con fusilamento, en especial de Francisco Ferrer GuardiaO reformismo liberal.
Reformas de Canalejas
Medidas:
Límite á influencia da Igrexa
Impulsos das relacións laborais
Regulación do servicio militar obrigatorio
4.
5. O Directorio Militar.
Suspensión da Constitución, liberdade e cargos políticos
Forte represion:
Liberdades: prohibíronse partidos políticos, etc.
Movemento obreiro: CNT e o Partido Comunista
Os nacionalismos
Desembarco de Alhucemas 1925 (Pacificación Marrocos)
O Directorio Civil.
Influencia fascista, italiana
Organizouse un partido único a Unión Patriótica
Fórmase unha Asemlea Nacional Consultiva que non era elixida democraticamente
Economía dirixida: obras públicas (autopistas, carreteras, escolas), Expo de Barcelona , monopolios do Estado
(Telefónica, Iberia, Campsa)
Aumento económico e o clima de oposición á ditadura en 1929
“Ditabranda” do xeneral Berenguer
Dimisión en 1930
6.
7. 3.3. A Constitución de 1931
Plenamente democrática e social
Principios:
Descentralización, gobernos autónomos
Separación de poderes, lexislativo unicamerado (só Cortes)
O poder executivo dividido no Consello de Ministros e Presidente da República
Independencia xudicial
Créase un Tribunal de Garantías Constitucionais
Sufraxio universal femenino
Aconfesionalidade do Estado
Permítese o divorcio e o
Recoñécense os dereitos individuais
Liberdades públicas
Dereito á educación e ó traballo
Propiedade privada e podíase expropiar bens considerados de utilidade pública
Presidente da República: Alcalá Zamora
Presidente do Goberno: Manuel Azaña
8.
9.
10. 4. O Bienio Reformista (1931-1933)
4.1. As reformas
republicanas.
- Obxetivos:
1. Estado democrático,
laico e descentralizado
2. Reformas
socioeconómicas
pendentes
-- Reforma do exército:
modernizar a
institución
-- Reforma relixiosa:
diminuír o peso da
- Organizacións políticas
da dereita:
1. A CEDA
(Confederación
Española de Dereitas
Autónomas). Figura de
José María Gil Robles
2. Os monárquicos:
Renovación Española
de José Calvo Sotelo, e
os carlistas
3. A Falange Española
(FE): José Antonio
Primo de Rivera. As
Casas Viejas,
1933
11.
12. 5. O Bienio Conservador e a Fronte
Popular (1933-1936)
5.1. Os gobernos de
dereitas.
- Represión de Casas
Viejas
- Convocatoria de eleccións
- Parlamento de centro de
dereita
- O presidente do Goberno
é Alejandro Lerroux,
líder do Partido Radical
apoiado pola CEDA
- Política do novo goberno:
5.3. A Fronte Popular
(1936)
- Causas:
1. Coalición
gobernamental (Partido
Radical e CEDA)
2. Escándalos de
corrupción dos radicais
-- Fronte Popular =
coalición de partidos de
esquerdas e
republicanos, incluso
13. 5.4. A preparación do golpe de Estado.
- Clima social problemático
- Os sectores máis radicais de esquerda falan dunha revolución
- A extrema dereita defendía a necesidade dun golpe de Estado
- Prodúcense certos enfrontamentos na rúa
- Asasinato do deputado de dereitas José Calvo Sotelo (isto acelera o golpe
de Estado)
- Asasinato tamén de José Castillo, militante socialista
14.
15. 6. O estalido da Guerra Civil
6.1. Do golpe de Estado
á Guerra Civil.
- 17 de xullo de 1936 en
Canarias e en prazas
africanas
- 18 de xullo na Península
- Xenerais: Franco, Mola,
Sanjurjo, Queipo de
Llano
- O alzamento apoiado por
organizacións políticas
antirrepublicanas, como
os falanxistas,
As causas da Guerra
Civil.
PROFUNDAS:
- Grandes desequilibrios
socioeconómicos de
España
- Oposición dos grupos
sociais privilexiados ao
reformismo republicano
- Deriva das clases
privilixiadas cara a
solucións autoritarias
(fascismo) ante o temor
16. 6.2. A internacionalización do conflito.
- Gran repercusión internacional, dende Eropa ata América
- Imaxe da Guerra de España: enfrontamento entre fascismo e democracia
- Francia e Gran Bretaña crean o Comité de Non Intervención, á que se sumaron outros países
europeos
- Italia e Alemaña axudan (Lexión Cóndor) artillería, carros e equipos de transmisións
- Voluntarios procedentes de Portugal tamén se uniron aos sublevados
- A Non Intervención presudicou á República
- Importante axuda da URSS á República
- As Brigadas Internacionais
17.
18. 7. As dúas zonas enfrontadas
7.1. A zona republicana:
a revolución social.
- Causas da revolución
social:
1. Poder efectivo en mans
dos sindicatos de
esquerda
-- Fórmanse comités
obreiros (antifascistas,
CNT e milicianos de
esquerdas)
-- Colectivización de
fábricas, confiscación
7.2. A zona sublevada:
unha ditadura militar.
A xénese do Estado
franquista.
- A Xunta de Defensa de
1936, nomea a Franco
como xeneralísimo dos
exércitos
- Unificación de
falanxistas e
tradicionalistas nun
partido único (FET y de
las JONS) baixo a
dirección de Franco
19.
20. 8. A evolución bélica (1936-1939)
8.1. O desenvolvemento
do conflito.
- Durou 33 meses
- Mellor organizado e
equipado
- Levou sempre a
iniciativa
- Republicanos á defensa
- República máis
desorganizada, menos
apoio exterior
O avance cara a Madrid.
A fin da guerra.
- Consello Nacional de
Defensa que intentou
negociar sen éxito con
Franco
- O 1 de abril rematouse
de conquistar os
territorios restantes
8.2. Consecuencias da
guerra.
- Perdas demográficas e
económicas:
1. Morreron medio millón
21.
22. 9. Galicia no primeiro terzo de século XX
9.1. A crise da Restauración en Galicia
(1898-1931)
- Resistencia do caciquismo, nunha sociedade
rural
- O republicanismo só tivo reprensentación
nalgúns concelleiros do Concello da Coruña
- O nacionalismo fundou Solidaridad Gallega
- O agrarismo
- Lei de Redención de Foros de 1926
9.2. A Segunda República e a Guerra Civil.
- A ORGA (Organización Republicana Gallega
Autónoma), cuxo líder, Casares Quiroga, foi
membro do goberno central
- Nas eleccións do 36, Galicia votou á Fronte
Popular
- Creación do Partido Galeguista en 1931
- Convocación do referendo sobre o Estatuto
-