Metabolic syndrome: a pathological condition characterized by central (abdominal) obesity, impaired glucose homeostasis and metabolism, dyslipidemia, and arterial hypertension.

1. Metabolik
sindrom
onun fəsadları və həlli yolları

2. Piylənmə problemi müasir səhiyyənin diqqət
mərkəzindədir. Belə ki yer planetinin hər 4-cü
sakini (1,7 mlrd) artıq çəkiyə malikdir və ya
piylənmədən əziyyət çəkir.
2025 ci iləcən piylənmədən əziyyət çəkənlərin -
kişilər arasında 40%, qadınlar arasında isə 50%
təşkil edəcəyi proqnozlaşdırılır. Bir çox alimlər
piylənmə və 2-ci tipli şəkərli diabet, ürək-damar
xəstəliklərinin yaranması arasında olan əlaqəyə
hələ ХХ əsirdə diqqət yetirmişdilər

3. • Hal hazırda piylənmə ilk növbədə metabolik sindrom kimi qəbul
edilir (ilk dəfə 1988 –ci ildə Reaven(1) tərəfindən təsvir
edilmişdir (1)): müxtəlif metabolik pozulmalar və/və ya
xəstəliklər. Bu ateroskleroz və ürək-damar ağırlaşmalarının
yaranması üçün risk faktorudur. Bu hal Beynəlxalq Səhiyyə
Təşkilatı tərəfindən XXl əsrin pandemiyası kimi tanınıb (2-4).
1. Reaven G. Diabetes. 1988. Vol. 37 (12). Р. 1595–607.
2. Крюков Н.Н., Качковский М.А. Справочник терапевта. Ростов–на–Дону: Феникс, 2011. 446 с.
3. Косарев В.В., Бабанов С.А. Клиническая фармакология лекарственных средств, применяемых при сердечно– сосудистых
заболеваниях. Самара: Офорт, 2010. 140 с.
4. Кузьмина О.Ю. Клинико–эпидемиологические особенности метаболического синдрома у больных профессиональными
заболеваниями: Автореф. дисс. ... канд. мед. наук. Самара, 2009. 25 с.

4. METABOLİK SİNDROMUN ƏSAS ƏLAMƏTLƏRİ*
Abdominal-visseral piylənmə
İnsulinə rezistentlik və hiperinsulemiya
Dislipidemiya
Arterial hipertenziya
2-ci tipli şəkərli diabet
Erkən ateroskleroz/Ürəyin işemik xəstəliyi
Hemostazın pozulması
Hiperurekimiya və podaqra
Mikroalbuminuriya
Hiperandrogeniya
METABOLIK SINDROM
* Вербовой А.Ф. Метаболический синдром. Научно–практическое пособие. Самара: Волга–Бизнес, 2010. 98 с.

5. Beynəlxalq Səhiyyə Təşkilatının (BST) meyarlarına əsasən kliniki
müayinədən əlavə orqanizmdə karbohidrat mübadiləsinin vəziyyətinə
dair müayinə tələb edilir ki, bu da BST meyarlarının geniş tibbi təcrübədə
istifadəsini mürəkkəbləşdirir
DİAQNOSTİKA

6. АТР III (the National Cholesterol Education Program’s Adult Treatment Panel III) – milli
proqram çərçivəsində fəaliyyət göstərən və böyüklərdə aterosklerozun müalicəsi ilə
məşğul olan komissiyadır. АТР III klassifikasıyasına əsasən metabolik sindrom diaqnozu
yalnız ona xas 5 əlamətdən 3-ü (insulinə rezistentlik daxil olmaqla) və daha çoxu
aşkarlanan zaman qoyula bilər
DİAQNOSTİKA
ATP lll tərəfindən tövsiyyə edilən kriteriyalar kliniki təcrübəyə daha adaptivdir. Bu
tövsiyyələr ABŞ Milli Sağlamlıq İnstitutunun ekspertləri tərəfindən işlənərək
hazırlanmışdır

7. DIAQNOSTIKA
APT lll tərəfindən metabolik sindroma aid meyarlar
Abdominal piylənmə (bel ətrafı) Kİşilər > 102 sm
Qadınlar > 88 sm
Triqlisiridlər >150 mq/dl(>1,69 mmol/l)
Xolesterin (Yüksək sıxlıqlı lipoproteidlər) Kişilər<40 mq/dl (<1,04 mmol/l)
Qadınlar<50 mq/dl (<1,29 mmol/l)
Arterial Hipertenziya >130/85 mm c.st.
Ac qarına qlükozanın səviyyəsi >100 mq/85 (>6,1 mmol/l)
АТР III –ün klassifikasiyasına əsasən metabolik sindrom
diaqnozu - 5 əlamətdən minimum 3-ü mövcud olarkən
qoyula bilər* (Burada ATP lll və BST –nın tövsittələri üst üstə düşür)
* Вербовой А.Ф. Метаболический синдром. Научно–практическое пособие. Самара: Волга–Бизнес, 2010. 98 с.

8. İnsulinin təsiri altında AT yüksəlməsinin
mümkün mexanizmləri
Hiperinsulinemiya
Arterial hipertenziya
Piylənmə
Damar divarında
lipidlərın
çökməsi
Saya əzələ
hüceyrələrinin
hiperplaziyası
Natrium
durğunluğu
Medianın
qalınlaşması
Vazo-
konstriksiya
Arterial tonusun
yüksəlməsi
Hipervolemiya
↑↑ аrterial tonus
Endotel
disfunksiyası
↑ Endotelin
İnsulindənasılı
vazodilatasiyanın
pozulması
Yüksəlmiş simpatik
tonus

9. İnsulinə rezistentliyin qiymətləndirilməsi üçün HOMA-IR indeksi
istifadə edilir (Homeostasis Model Assessment of Insulin Resistance)
HOMA-IR =
acqarına insulin (mkV/ml) x acqarına qlükoza (mmol/l)/22,5
HOMA-IR indeksinin artması (ilkin 70-75): toxumaların insulinə rezistentliyinin artması, 2-ci tipli
şəkərli diabet və ürək-damar xəstəliklərinin artması riski deməkdir.

10. NƏTİCƏLƏR NƏYİ GÖSTƏRİR ?
• Referens qiymətləndirmə
• Plazmada qlükoza
• Qlükoza səviyyəsinin qiymətləndirilməsi
3,9 - 5,5 mmol/l (70-99 mq/dl ) Normal səviyyə
5,6 - 6,9 mmol/l (100-125 mq/dl) Yüksəlmiş (prediabet)
7 mmol/l (126 mq/dl) və növbəti təhlillər
zamanı daha da yüksək göstəricilər
Diabet
3,9 - 5,5 mmol/l (70-99 mq/dl ) Normal səviyyə

11. NƏTİCƏLƏR NƏYİ GÖSTƏRİR ?
• İnsulin:
• 2,6 - 24,9 mkV/ml.
• İnsulinə rezistenlik indeksi (HOMA IR):
• 20 yaşdan 60 yaşa qədər olan şəxslər üçün: 0 - 2,7.
• Artmanın səbəbləri:
• İnsulinə rezistentliyin artması;
• İnsulinə rezistentliyin növbəti hallar və xəstəliklər
zamanı inkişafı:
• Ürək-damar xəstəlikləri;
• 2-ci tipli çəkərli diabet;
• Metabolik sindrom;
• Piylənmə;
• Polikistoz yumurtalıqlar sindromu;
• Xroniki virus hepatiti;
• Xroniki böyrək çatışmazlığı;
• Qara ciyərin steatozu;
• Gestasion şəkərli diabet;
• Hipofiz və ya böyrək üçtü vəzlərin
patologiyası;
• İnfeksion və onkoloji xəstəliklər.

12. Metabolik sindrom: mərkəzi (qarın) piylənmə,
pozulmuş qlükoza homeostazı və metabolizması,
dislipidemiya və arterial hipertoniya ilə xarakterizə
edilən patoloji bir vəziyyətdir.

13. İnsulin
İnsulin
Qlükoza kanalı
Qlükoza
HÜCEYRƏ
reseptoru
Hal-hazıtda metabolik sindromun bir sira diaqnostik meyarları mövcuddur.
Lakin Beynəlxalq Səhiyyə Təşkilatın ortaya qoyduğu əsas meyar :
İNSULİNƏ REZİSTENLİYİNİN MÖVCUD OLMASIDIR
1
ac qarına qanda qlükoza səviyyəsinin artması və ya qlükozaya tolerantlığın pozulması, ya da hiperinsulin klemp-testi
zamanı toxumada qlükoza nəqlinin pozulması əsasında müəyyən edilir

14. «ÖLÜMCÜL KVARTET»
İnsulinə rezistentliyin aşkarlanmasından əlavə Beynəlxalq Səhiyyə Təşkilatın meyarlarına əsasən
metabolik sindromun diaqnostikası üçün növbəti əlamətlərdən ən azı 2 mövcud olmalıdır:
2
Arterial
hipertenziya
140/90 mm c.st. və daha
artıq artması və qanda
triqlisirid səviyyəsinin
1,7 mmol/l (150 mq/dl)
Yüksək qan təzyiği
dan yuxarı

15. 3
Bədənin çəki indexi
Bədən çəki indexinin 30
kq/m2 dən artıq və ya
bel-omba nisbətinin
kişilərdə 0,9 qadınlarda isə
0,85 olmasıdır
«ÖLÜMCÜL KVARTET»
İnsulinə rezistentliyin aşkarlanmasından əlavə Beynəlxalq Səhiyyə Təşkilatın meyarlarına əsasən
metabolik sindromun diaqnostikası üçün növbəti əlamətlərdən ən azı 2 mövcud olmalıdır:

16. 4
Qanda yüksək sıxlıqlı
lipoproteidlərin
miqdarının azalması:
Kişilərdə
0,9 mmol/l (35 mq/dl)
Qadınlarda
isə 1,0 mmol/l (39 mq/dl)
Sərbəst
xolsterin
Xolsterin
Efirləri
Zülallar
Triqliseridlər
«ÖLÜMCÜL KVARTET»
İnsulinə rezistentliyin aşkarlanmasından əlavə Beynəlxalq Səhiyyə Təşkilatın meyarlarına əsasən
metabolik sindromun diaqnostikası üçün növbəti əlamətlərdən ən azı 2 mövcud olmalıdır:

17. 5
Albuminin sidiklə
birlikdə ekskresiyası
20 mkq/dəq və ya albuminin
kreatinə nisbətdə - 30-dan
artıq olması
«ÖLÜMCÜL KVARTET»
İnsulinə rezistentliyin aşkarlanmasından əlavə Beynəlxalq Səhiyyə Təşkilatın meyarlarına əsasən
metabolik sindromun diaqnostikası üçün növbəti əlamətlərdən ən azı 2 mövcud olmalıdır:

18. Metabolik sindromun əsasını ilkin insulinə rezistentlik
və kompensator hiperinsulemiya təşkil edir
İnsulinə rezistentlik – endogen və ya ekzogen insulinin
bioloji effektlərinin azalmasıdır
Kompensator hiperinsulemiya əvvəldə karbohidrat mübadiləsini
normada saxlamağa imkan versə də eyni zamanda metabolik,
hemodinamik və orqan funksiyalarının pozulmasına yol açır ki bu da
nəticədə 2-ci tipli şəkərli diabet və ürək-damar xəstəliklərinə gətirib
çıxarır. İnsulinə rezistentliyin tezliyi bədənin ümumi çəkisinin (xüsusi
ilə visseral nahiyyədə) artması ilə artır
PATOGENEZ

19. SİMPATİK SİNİR
SİSTEMİN
AKTİVLƏŞMƏSİ
RAS: Renin-angiotenzin sistemi
AYT: Azad yağ turşuları
NO: Azot Oksidi
BÖYRƏKLƏRDƏ Na
REARBSOBSİYASI
ÜRƏK-DAMAR SİSTEMİ
XƏSTƏLİKLƏRİ
VAZOKONSTRİKSİYA
ENDOTELİAL
DİSFUNKSİYA
METABOLİK
SİNDROMUN
PATOGENEZİ
AYT

20. PATOGENEZ
İnsulinə rezistentliyin inkişafında ətraf mühitin
təsirləri altında özünü biruzə verən genetik meyillilik
müəyyən rol oynayır, lipidlərlə zəngin yüksək kalorili
qida və zəif fiziki aktivlik o cümlədən*
İnsulin rezistentlik və abdominal piylənmə
mexanizmləri genetik, cinsi, yaş və hormonal
faktorların qarşılıqlı təsiri ilə izah edilir
* Вербовой А.Ф. Метаболический синдром. Научно–практическое пособие. Самара: Волга–Бизнес, 2010. 98 с.

21. PATOGENEZ
Hormonal pozulmalar
İnsulinə rezistentliyə gətirib çıxaran hormonal pozulmalar:
• kortikoliberinin hipersekresiyası,
• adrenokortikotrop hormonun impulsiv sekresiyasının
pozulması,
• hipofiz və hipotalamusun - kortikotropin və deksametazonun
cuzi az dozalarına həssaslığının dəyişməsi,
• kortizol sintezinin artması
Bu dəyişikliklər eyni zamanda artım hormonu
və cinsi steroidlərin sekresiyasını azaldır*
* Kannel W.B., Dawler T.R., Mac Gee D.L. Perspectives on systolic hypertension: the Framingham Study // Circulation. 1985. Vol. 61. P. 1179–
1182.

22. MÜALİCƏ
əsas prinsiplər
ürək-damar sistemi xəstəliklərinin yaranma
riskinin və olüm hallarının maksimal azaldılması
bədən çəkisinin korreksiyası;
İnsulinə rezistentliyə təsir;
arterial təzyiq səviyyəsinin normallaşması;
karbohidrat və lipid mübadiləsinin bərpası.

23. DİETOTERAPİYA
Dietoterapiya - metabolik sindromun müalicəsində aparıcı yerlərdən birini
tutur və sutkalıq istifadə edilən kalorilərin miqdarının azaldılmasını
hədəfləyir. Sutkalıq rasion növbəti formula əsasında hesablanır:
Fiziki aktivliyin müəyyən edilməsi məqsədi ilə alınmış göstərici fiziki aktivliyin az olması
zamanı 1 -ə, orta səviyyədə olduqda 1,3-ə, yüksək fiziki aktivlik zamanı isə 1,5 -ə vurulur.
Qidada kaloriliyin azaldılması məqsədi ilə sutkalıq kaloriliyi 600 kkal və ya 20% azaltmaq
tövsiyyə edilir. Bu zaman kalorilik 1200 kkal/sut. aşmamalıdır.
Qadınlar üçün
– 18–30 yaş: (0,0621 * çəki (kq) + 2,0357) * 240 (kkal);
– 31–60 yaş: (0,0342 * çəki (кг) + 3,5377) * 240 (kkal);
–60 yaşdan yuxarı: (0,0377 * çəki (kq) + 2,7545) * 240 (kkal);
Kişilər üçün
– 18–30 yaş: (0,0630 * çəki (kq) + 2,8957) * 240 (kkal);
– 31–60 yaş: (0,0484 * çəki (kq) + 3,6534) * 240 (kkal);
– 60 yaşdan yuxarı: (0,0491 * çəki (kq) + 2,4587) * 240 (kkal).

24. KARBOHİDRATLAR
55-60%
LİPİDLƏR
25-30%
ZÜLALLAR
15%
Sutkalıq zülal tələbatı 1,5qr/kq. Zülallar
hesabına orqanizmin sutkada 15% enerji
tələbatı ödənməlidir
Karbohidratlar hesabına orqanizmin sutkalıq
55-60% enerji tələbatı təmin edilməlidir.
Rasionu mənimsənilməyən və tədricən
məmimsənilən məhsullar təşkil etməlidir:
meyvə, tərəvəz, giləmeyvə, paxla, yarma.
Tərəvəzlər gündə 3-4 dəfə, meyvələr isə 2-3
dəfə istifadə edilməlidir
Ümumi rasionun 25-30% -ni təşkil edir, o
cümlədən doymuş yağ turşuları 8-10%.
Üstünlük bitkisəl yağlara verilir. Doymuş yağ
turşularını heyvan mənşəli məhsullardan
almaq məsləhətdir

25. FİZİKİ AKTİVLİK
Metabolik sindromun müalicəsində vacib istiqamət
– fiziki aktivliyin artırılmasıdır. Ən effektiv orta fiziki
yüklənmələrdir: qaçış, üzgüçülük, velosiped sürmə,
bədən tərbiyyəsi, xizək. Ən sadə və effektiv idman
növü isə mütamadi yerimədir, həftədə 4-5 dəfə
olmaqla, 30-40 dəqiqə

26. FARMAKOTERAPİYA
Metabolik sindromun farmakoloji terapiyasında
əhəmiyyətli yerləri toxumaların insulinə
rezistentliyini azaldan, hipolipidemik,
antihiperteziv vasitələr tutur. Hal-hazırda
İnsulinə rezistentliyin azalmasında metformin
ən effektiv vasitə sayılır [1,2,3,4].
1 Крюков Н.Н., Качковский М.А. Справочник терапевта. Ростов–на–Дону: Феникс, 2011. 446 с.
2 Косарев В.В., Бабанов С.А. Клиническая фармакология лекарственных средств, применяемых при сердечно–сосудистых заболеваниях. Самара: Офорт, 2010. 140 с.
3 Вербовой А.Ф. Метаболический синдром. Научно–практическое пособие. Самара: Волга–Бизнес, 2010. 98 с.
4 Косарев В.В., Бабанов С.А. Клиническая фармакология и рациональная фармакотерапия. М.: Вузовский учебник. Инфра–М, 2012. 252 с.

27. Statinlər aşağı sıxlıqlı lipoproteidlərin
eliminasiyası və çox aşağı sıxlıqlı
lipoproteidlərin sintezinin azaldılması
hesabına hiperxolesterinemik təsiri təmin
edir. Lakin statinlər triqliseridlərin azalmasını
və yuxarı sıxlıqlı lipoproteidlərin artmasını
orta səviyyədə təmin edir [1,2].
1 Косарев В.В., Бабанов С.А. Клиническая фармакология и рациональная фармакотерапия. М.: Вузовский
учебник. Инфра–М, 2012. 252 с.
2 Косарев В.В., Бабанов С.А. Клиническая фармакология лекарственных средств, применяемых при сердечно–
сосудистых заболеваниях. Самара: Офорт, 2010. 140 с.
FARMAKOTERAPİYA: STATİNLƏR

28. FARMAKOTERAPİYA
preparatlar və onların təsiri
 angiotenzinçevirən fermentin inhibitorları,
angiotezin ll reseptorlarının antaqonistləri,
β–adrenoblokatorlar,
diuretiklər,
kalsium antaqonistləri (dihidropiridin, qeyridihidropiridin),
lll nəsil simpatolitiklərə aid olan İmidazolin reseptorlarının aqonistləri.
Metabolik sindromun vacib kliniki əlamətlərindən biri – arterial hipertenziyadır. Məhz bu səbəbdən
antihipertenziv terapiyanın səmərəli seçilməsinə böyük diqqət ayrılır.
Eyni zamnda müxtəlif patofizioloji proseslərə (renin-angiotenzin-aldosteron sistemi,
kalsiumun hüceyrə daxili konsentrasiyası, simpatik tonus, lipid mübadiləsi) təsir
etməyə malik preparatlar təyin edilir:
Hal hazırda metabolik sindrom fonunda müşahidə edilən arterial
hipertenziyanın müalicəsində
mərkəzi təsir mexanizminə malik imidazolin reseptorlarının aqonitləri
getdikcə daha əhəmiyyətli yer tutur

29. İmidazolin reseptorları aqonistlərinnin imkanları
Simpatik
sinir sisteminin
aktivasiyası
Psixoemosional
stress
Yetərsiz
fiziki
aktivlik
Genetik
faktorlaer
Yüksəkkalorili
pəhriz
Simpatik sinir sisteminin aktivasiyasının səbəb və nəticələri
Trombositlərin
aktivasiyası
İnsulinə
rezistentlik
Dislipidemiya
Damarlar
Damarlar
Ürək
Miokardın
hipertrofiyası,
Elektrik
qeyristabillik
Endotelial
disfunksiya,
mikrosirkulyasiya
nın pozulması
Arterial
hipertoniya
Ateroskleroz Diabet Tromboz

30. Moxogamma
Göstərişi
Arterial hipertenziya
Farmakoloji grupu
İmidazolin reseptorlarının selektiv
aqonisti
Orqanizmdə paylanması
Plazma zülallarıyla birləşməsi 7% ,
Vd - 1.4-3 l/kq. HEB –i keçir. Uzunmüddətli
istifadəsi zamanı kumulyasiya edilmir
Xaric olunması
T1/2 - 2-3 saat. 90% böyrəklərlə xaric
olunur (70% - dəyişməz halda, 20% -
metabolitlər halında)
Tərkib
Moksonidin 0,4 mq
Sorulması
MBT -dan tez və praktiki tam sorulur,
Biomənimsənilməsi 88% təşkil edir,
plazmada Cmax 30-180 dəqiqən sonra
müəyyən edilir və 1-3 nq/ml. təşkil edir

31.  Arterial təzyiq tədricən enir
 Təhlükəsizliyin yüksək profili
 İnsulinin effektivliyini artırır
 Arterial təzyiq dərhal ilk 30 dəqiqə ərzində enməyə başlayır
 Hipertoniya zamanı təyin edilən digər preparatlarla uyğundur (1)
 Qanda xolesterin, qlükoza və triqlisiridlərin səviyyəsini azaldır
 Qəbulundan sonra sutka ərzində arterial təzyiqin təkrar artması
müşahidə edilmir
Mərkəzi təsir mexanizminə
malik universal anti-hipertenziv preparat

32. İmidazolin reseptorlarının tipləri
• I1 reseptoru – SNS-in hiperaktivliyinin azalmasına və AT-ə nəzarətə cavabdeh
olur
• I2 reseptoru – noradrenalin və adrenalinin aktivliyini tənzimləyir
• I3 reseptoru – mədəaltı vəzinin beta-hüceyrələri tərəfindən insulinin ifrazını
tənzimləyir
Moksoqamma üç tip imidazolin reseptorlarına təsir etməklə AT-ə və
metabolik profilə kompleksli təsir göstərir: İnsulin və qlükoza mübadiləsinin
tənzimlənməsi, mədəaltı vəzinin beta hüceyrələrinin qorunması 1,2,3.
1. Head GA, Mayorov DN (January 2006). "Imidazoline receptors, novel agents and therapeutic potential". Cardiovasc Hematol Agents Med Chem 4 (1): 17–32.
2. Ernsberger P (June 1999). "The I1-imidazoline receptor and its cellular signaling pathways". Ann. N. Y. Acad. Sci. 881: 35–53
3. J Hypertens Suppl. 1997 Jan;15(1):S31-8. Rösen P, Ohly P, Gleichmann H.

33. Moksonidinin terapevtik effektləri (Moksoqamma göndə 0.4 mq)
Simpatik Sinir sistemin
hiperaktivliyini azaldır
Qidalanma tərzini tənzimləyir
İnsulinə həssaslığı yaxşılaşdırır
Karbohidrat mübadiləsini normallaşdırır
Qanda leptin səviyyəsini azaldır
Lipid mübadiləsini normaya salır
NatriumUretik təsir göstərir

34. Moksogamma iştiraki ilə
endotelioprotektiv təsir
mexanizmləri:
-Damar tonusuna təsir;
-Metabolik profilə təsir;
-Endotelial hüceyrələrə birbaşa təsir.
- mövcüd hər 3 tip imidazolin
reseptorlarına təsir göstərir
ED – Endotelial disfunksiya;
EH – Endotelial hüceyrələr;
I1R – 1 tipli imidazolin reseptoru;
I2R – 2 tipli imidazolin reseptoru;
I3R – 3 tipli imidazolin reseptoru.
Simpatik aktivliyin yatırılması
Katexolamin səviyyəsinin
azalması
ED azalması
EH apoptozunun
qarısının alınması
İnsulin ifrazı
Qlükoza
utilizasiyasının
artması
Qlikemiyanın
normallaşması
Endorfin
NatriumUretik
effekt
Vazodilyatasiya

35. Artıq çəkili insanlarda arterial hipertoniyanın inkişaf xüsusiyyətləri
Piylənməsi olan əksər xəstələrdə,
o cümlədən arterial hipertoniya ilə
birgə şəkildə, qanda yüksəlmiş
leptin dərəcələri aşkar edilir 1,2
ARTERİAL HİPERTENZİYA
SSS Hiperaktivliyi
LEPTİN
PİYLƏNMƏ
İNSULİN
İNSULİNƏ
REZİSTENTLİK
1. Hall JE. Am J Hypertens 1997;10: S49-S55., 46. Tuck ML et al. N
Engl J Med 1981;304:930-933., 49. Landsberg L. J Cardiovasc
Pharmacol 1994;23(suppl 1):S1-S8.,
2. Barroso SG et al. Trace Elem Electrolytes 2003;20:134-139., 51.
Masuo K et al. Am J Hypertens 2001;14:530-538

36. 13
5
15
3
5
40
19
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45
Moksonidin + diuretik
Moksonidin + beta-blokator
Moksonidin + AÇF inhibitoru
Moksonidin + Angiotenzin ll reseptorlarının blokatoru
Moksonidin + kalsium antaqonisti
Moksonidin və digər preparatlar
Yalnız Moksonidin
MERSY (Moxonidine Efficacy on blood pressure reduction
revealed in a metabolic syndrome population) 2008
Pasientlərin ümumi sayı 5864 nəfər (Rusiyadan 272 pasient). Nəticədə Moxonidin arterial hipertenziya və metabolik sindromdan
əzziyyət çəkən pasientlərdə yüksək effektivlik və təhlükəsizlik nümayiş etdirib. Moksonidinlə müalicə mono- və kombinəedilmiş terapiya
əsasında aparılıb: nəticədə 49% pasientdə terapiyanın əvvəlində hədəfə alınmış arterial təzyiq səviyyəsi qeydə alınıb.
6 aylıq terapiya ərzində:
 Lipid və karbohidrat göstəriciləri yaxşılaşıb;
 Ümumilikdə qrupda bədən çəkisi ortalama 3,6 kq azalıb, belətrafı 3,4 sm.;
 Qanın biokimyavi analizində: acqarına qlükoza göstəricisi 6,8 dən 5,7 mmol/l qədər enib;
 Ümumi xolesterin – 6,2 dən, 5,1 mmol/l qədər azalmış , yüksək sıxlıqlı lipoproteidlərin səviyyəsi isə 1,15 dan 1,31 mmol/l qədər artmışdır, aşağı sıxlıqlı lipoproteidlərin
səviyyəsi 1,15 dan 1,31 mmol/l qədər azalmışdır, triqlisiridlər 2,3 dən 1,7 mmol/l qədər.
 Ayrıca qeyd edilmişdir ki: Moksonidinlə aparılan mono- və yanaşı terapiya pasientlər tərəfindən yaxşı keçirilir və əks təsirlərin yaranma tezliyi çox aşağıdır.

37. Moksonidin və kalsium antaqonisti (amlodipin) ilə terapiyanın AH və
piylənməsi olan xəstələrdə MS komponentlərinə 6 ay ərzində təsiri
Sanjuliani AF et al.: J of Hypertens 2002, 20 (Suppl. 4): S206
p<0,05 P<0,05 p<0,05 N.S.
N.S.
N.S.
Noradrenalin
(pkq/ml)
Leptin nq/ml) Qlükozanın
yeridilməsindən 2 saat
sonra insulin (mkV/ml)
%
Nəticə:
• AT-ə nəzarət üzrə moksonidin amlodipin ilə müqayisədə eyni effektivliyə malikdir
• Amlodipinlə müqayisədə moksonidin stress hormonları və leptinin səviyyəsini azaldır və insulinin
mübadiləsini yaxşılaşdırır.

38. CAMUS tədqiqatında bədən çəkisinin dinamikası
• AH, artıq bədən çəkisi/ piylənmə və/və ya MS ilə
4005 pasiyent
•Almaniyanın 772 həkimi müşahidələri aparmışdır
- 4 kq
Sharma AM et al. J Hum Hypertens 2004;18:669-75
Nəticə:
Hipotenziv effektdən əlavə, moksonidin 8 həftədən sonra
pasiyentlərin bədən çəkisini ilkin BÇİ ilə müqayisədə statistik
olaraq azaltmışdır

39. RAAS və SNS-in qarşılıqlı təsiri
Böyrək
(renin)
SNS
Angiotenzin İİ Noradrenalin
İnsulin
ARTERİAL
HİPERTENZİYA
AÇFi + = Adipoz xəstələrdə AT-nin
effektiv nəzarəti!
Moksoqamma
MS zamanı ən rasional və effektiv
kombinasiyalardan biri*:
* MS üzrə ÜKEC məsləhətləri, 2009

40. Sübut olunmuş effektivlik
Derosa G., Arrigo F.G. et al. Метаболические и
антигипертензивные эффекты моксонидина и
комбинации моксонидина с ирбесартаном у
пациентов с сахарным диабетом 2–го типа и
умеренной гипертензией: последовательное
рандомизированное двойное слепое клиническое
исследование // Системные гипертензии. 2009. № 1.
• 1-ci qrupa moksodin qəbul edən 49 pasient 0,2mq 2
dəfə/sutkada (М 0,4). 2-ci qrupa isə moksonidin 0,2 mq
və irbesartan 150 mq. Hər iki qrupa aid əvvəlki
göstəricilər arasında fərq yox idi. Qeyri tibbi səbəblərdən
2-ci mərhələdə 5 pasient təhqiqatı tərk etmişdir. M 0,4
terapiyası arterial təzyiqin azalması ilə müşahidə
edilmişdir. M 0,4 qrupunda 6 aydan sonra ac qarına
qlükoza və insulinin səviyyəsi plazmada azalması qeydə
alınmışdır. Eyni zamanda yüksək sıxlıqlı lipoproteid
səviyyəsinin artması qeydə alınmışdır.
• 2-ci qrupda M 0,2 + Irbesartan yuxarıda qeyd edilən
parametrlər dəyişməz olaraq qalmışdır. М 0,4 qrupunda
geydə alınan göstəricilər plazmada insulin səviyyəsinın
M0,2 qrupundan nəzərdə çarpacaq dərəcədə aşağı,
insulinə həssaslıq isa daha yüksək olmuşdur.
Maksonidin və irbersartan-la kombinasiyada antihipertenziv effektivlik
0,4 mq effektiv doza

41. İstifadə qaydası
Daxilə kifayət qədər maye ilə, səhər qəbul etmək məsləhətdir.
0,2 mq Moksonidin/sutkada bir qəbula, səhər
saatlarında məsləhətdir. Lazım olduqda dozanı 0,4
mq/sutkada, 2 qəbula qədər artırmaq olar. Maksimal
sutkalıq doza 0,6 mq təşkil edir.
Boyrək çatışmazlığından əziyyət çəkən xəstələrdə (KK
30-60 ml/dəq) birdəfəlik doza 0,2 mq –dan artıq
olmamalıdır, sutkalıq doza 0,4 mq təşkil etməlidir.

42. Periferik sinirlərin oksigen
çatışmazlığı (endonevral hipoksiya)
Qanda qlükozanın
yüksək səviyyəsi
Vaskulyar
dəyişikliklər Diabetik polineyropatiya
1. Qlükoza miqdarı təyin edilməli və normada saxlanılması.
2. Zədələnmiş sinirlərin bərpası üçün simptomatik terapiya.

43. Tioqamma
- İnsulinə rezistentliyi
aradan qaldırır
- Qanda şəkərin
səviyyəsini azaldır
- Qara ciyərdə qlikogen
səviyyəsini artırır
Alfa lipoy turşusu həm patogenezə həm də
simptomatikaya təsir edir
Alfa lipoy turşusunun effektivliyi çox saylı təhqiqatlar
(ALADİN, ALADİN2, ALADİN3, ORPİL, DEKAN, SYDNEY, SYDNEY2, NATHAN, NATHAN2) və
çoxillik təcrübə ilə sübüt edilmişdir.

44. 1.Karbohidrat mübadiləsində birbaşa iştirak edərək qlükoza nəqlini
təmin edir (Krebs dövründə) 1
2.Qanda xolesterin və doymuş yağ turşularının səviyyəsini azaldaraq
aterosklerozun qarşısın alır 2
3.Diqər antioksidantlar üçün antioksidantdır (vit C, E, qlütation) 3
4.Güclü hepatoprotektor təsirə malikdir 6
5.İnsulin və diqər peroral hipoqlikemik preparatların doza tələbatını
nəzərə çarpacaq dərəcədə azaldır 7,8
6.HEB-i asan keçir və işemiya zamanı neyronların məhv olması eləcə
də beyində lipidlərin peroksid oksidləşməsinin qarşısın alır 9
1.Березов, Т.Т. Биологическая химия / Т.Т. Березов, Б.Ф. Коровкин. - М. : Медицина, 1990. - 528 с.
2.Шульпекова, Ю.О. Применение тиоктовой кислоты в гастроэнтерологии / Ю.О. Шульпекова,В.Т. Ивашкин // РМЖ. - 2000. - Т. 8, № 15, 16.
3.Han, D. Lipoic acid increases de novo synthesis of cellular glutathione by improving cystine utilization / D. Han, G. Haddelman, L. Marcocci [at al.] // Biofactors. - 1997. - № 6. - P. 321-338.
4.Gregus, Z. Effects of lipoic acid on biliary excretion of glutatione and metals / Z. Gregus, A. Stein [etal.] // Toxicol Appl Pharmacol. - 1992. - № 114. - P. 88-96.
5.Ou, P. Thioctic (lipoic) acid: a therapeutic metal-chelating antioxidant? / P. Ou, H. Tristschler [etal.] // Biochem Pharm. - 1995. - № 50. - P. 123-126.
6.Козачок, Н.Н. Применение липоевой кислоты в клинической практике /Н.Н. Козачок, М.Н. Селюк / / Мистецтво лжування. - 2003. - № 5. - С. 75-77.
7.Эффективность внутривенного введения трометамоловой соли тиоктовой (а-липоевой) кислоты при диабетической невропатии / И.А. Строков, Н.А. Козлова, Ю.В. Мозолевский [и др.] //
Журн. неврол. и психиатр. - 1999. - Т. 99, № 6. - С. 18-22.
8.Kempler, P. Neuropathies. Pathomechanism, clinical presentation, diagnosis, therapy / Ed. By P. Kemple. — Budapest : Springer, 2002. 208p.
9.Козачок, Н.Н. Применение липоевой кислоты (берлитиона) в клинической практике / Н.Н. Козачок, М.Н. Селюк / / Мистецтво лжування. - 2003. - № 5. - С. 75-77.
Ən güclü antioksidantdır 4,5
Tioqamma

45. Tioqamma
Tabletlər: Daxilə 1 tab sutkada 1 dəfə, ac qarına, maye ilə birlikdə
qəbul edilir. Kursun müddəti 30- 60 gün təşkil edir. Diabet zamanı
profilaktik məqsədlə 1 tab sutkada uzunmüddətli təyin edilə bilər
(minimum 4 il ərzində [1]).
Turbo: Sutkalıq venadaxili 50 ml (1 flakon) infuziya şəklində, 30
dəqiqə ərzində. 2-4 həftə, daha sonra müalicəni tabletlə davam
etdirmək məsləhətdir.
1. Andreassen CS, Jakobsen J, Andersen H. Muscle Weakness – A Progressive Late Complication in Diabetic Distal
Symmetric Polyneuropathy. Diabetes 2006, 55:806–812.
ASAN İSTİFADƏ

46. Biomexanik
anomaliyalar
Quru dəri
Qabarın formalaşması
Tərləmənin azalması
Sensor neyropatiyası
Qoruyucu həssaslığın itməsi
Vegetativ neyropatiya
Ayağın deformasiyası
Hərəki neyropatiya
Təkrarlanan
xarici və ya
kiçik travma
Periferik
arteriyaların
zədələnməsi
Dərialtı
hemorragiya
Ayaqda xora
İsti, soyuq, təzyiq və ağrı kimi hisslər hiss
edilməyəndə problemlərin yaranması qaçılmazdır
Ayaq pəncəsinin travmaları sezilməyəndə çox vaxt
işlənilmir.
Nəticədə diabetik pəncə
sindromu inkişaf etməyə
başlayır

47. Bu neyropatik əlamətlərin səbəbi vitamin B1 defisitidir.
Belə ki şəkərli diabetdən əziyyət çəkən pasientlərdə böyrəklərdə tiamin
klirensi normadan dəfələrlə yüksək olduğundan, belə pasientlər daimi
vitamin B1 defisitinə məruz qalır.
milgamma® protekt bütün sözü gedən sinir pozulmarını
effektiv aradan qaldırır. Onun tərkibində vitamin B1-in sələfi –
benfotiamin maddəsi vardır.

48. Gündə cəmi 1 tablet milgamma® protekt bütün şəkərli
diabet pasientlər üçün ümümi olan - vitamin B1 defisitini
effektiv kompensasiya edir və sinir pozulmaları əlamətlərini
aradan qaldırır
Benfotiamin – vitamin B1 -in yağda həll olunan formasıdır
məhz bu səbəbdən benfotiamin - tiamin hidroxloriddən fərqli olaraq
dəfələrlə daha yüksək biomənimsənilməyə, eritrositlər və serebrospinal
mayedə yüksək miqdarda toplanma xüsusiyyətinə malikdir.

49. DİABETİK NEYROPATİYANIN MÜALİCƏ SXEMİ
(Маньковський Б. М., 2009)
2-4 ay
1-2 ay
Diabetik neyropatiyanın orta ağırlıqlı forması
TİOQAMMA TURBO
Hazır infuziya
MİLQAMMA
Inyeksiya
600 mq - 50 ml/gündə
1 dəfə/Venadaxili
1 ampul/gündə 1 dəfə
Əzələdaxili
10-15 gün
1-2 tablet/gündə 1
dəfə, Peroral, ac qarına
1 tablet/gündə
1 dəfə Peroral
10 gün
TİOQAMMA
tablet
milgamma® protekt
tablet
TİOQAMMA
tablet
MİLQAMMA PROTEKT
tablet
1 tablet /gündə 1 dəfə
Peroral, ac qarına
1 tablet /gündə 1 dəfə
Peroral
SONRA
SONRA
2 ay
1 ay
Diabetik neyropatiyanın yüngül forması
900-3600 mq/sut/3 dəfə
Müalicə birbaşa 900 mq dozadan (gündə 3 dəfə) başlanıla bilər və ya aşağıdakı sxemə uyğun olaraq 3 ğün ərzində qəbul
ediləcək dozanı 900 mq –a çatdırmaq mümkündür:
1-ci gün: 300 mq/sutkada 1 dəfə 2-ci gün: 300 mq/sutkada 2 dəfə 3-cü gün: 300 mq/sutkada 3 dəfə
Qabaqamma 300

50. 2-4 ay
Diabetik neyropatiyanın ağır forması
TİOQAMMA TURBO HAZIR İNFUZİYA
MİLQAMMA INYEKSIYA
600-1200 mq/gündə
Venadaxili
1 ampul/gündə 1 dəfə Əzələdaxili
10-15 gün
10-15 gün
1-3 tablet /gündə,
Peroral, ac qarına
TİOQAMMA tablet
SONRA
900-3600 mq/sut/3 dəfə
Müalicə birbaşa 900 mq dozadan (gündə 3 dəfə) başlanıla bilər və ya aşağıdakı sxemə uyğun olaraq 3 ğün ərzində
qəbul ediləcək dozanı 900 mq –a çatdırmaq mümkündür:
1-ci gün: 300 mq/sutkada 1 dəfə 2-ci gün: 300 mq/sutkada 2 dəfə 3-cü gün: 300 mq/sutkada 3 dəfə
Qabaqamma 300
1-2 ay
milgamma® protekt 1-2 tablet/gündə, Peroral
DİABETİK NEYROPATİYANIN MÜALİCƏ SXEMİ
(Маньковський Б. М., 2009)

51. DİQQƏTİNİZƏ GÖRƏ TƏŞƏKKÜR !!!