dbh4. zelula.

1. Zelula.
Bizi-unitatea

2. Izaki bizidunen konposizio kimikoa
karbonoa (C), hidrogenoa (H), oxigenoa (O), nitrogenoa (N)
substantzia ez-organikoak substantzia organikoak
ura gatz mineralak gluzidoak lipidoak proteinak azido nukleikoak
Landareak Animaliak
% 74 % 60
% 19
% 0,6
% 0,8 % 20
% 3,2
% 3,4% 3,2 % 16
bitaminak

3. Izaki bizidunen konposizio kimikoa
Ura
Gatz mineralak
BIOMOLEKULA
INORGANIKOAK BIOMOLEKULA
ORGANIKOAK
Gluzidoak Lipidoak
Proteinak
Azido
nukleikoak
Polisaka-
ridoak
Monosaka-ridoak
Gantza
Glizerola
Gantz-azidoak
Aminoazidoak
Proteina
Nukleotidoa
Azido nukleikoa

4. Zelularen aurkikuntza
1665
Robert Hooke
Mikroskopioa
Kortxoa
1674
Anthony van
Leeuwenhoek
Mikroskopioa
Animalikuluak
1831
Robert
Brown
Zelula
begetalen
nukleoa aurkitu
zuen
1838
Johannes
Purkinje
Zelula betetzen
duen likidoari
protoplasma
deitu zion
Zelulek osatzen
dituzte begetalak
zein animaliak
Matthias
Schleiden
Friedrich
Schwann
1855
Rudolf
Virchow
Zelula oro
aurretik
existitzen den
beste batetik
dator

5. Zelula-teoria
Zelula:
• Izaki bizidunen egiturazko
unitatea da
• Unitate funtzionala da
• Aurretik existitzen den
beste batetik dator
• Unitate genetikoa da

6. Zelularen aurkikuntza
1899
Neuronen banakotasuna
frogatu zuen
Santiago Ramón y Cajal

7. Antolaketa-mailak
Maila
abiotikoak
Maila
biotikoak
Partikula
subatomikoak
Atomoak
Molekulak
Makromolekulak
Organuluak
Zelulak
Ehunak
Organoak
Aparatuak eta sistemak
Banakoa
Biztanleria
Komunitatea
Ekosistema
Ekosfera

8. ZELULA
Funtzesko unitatea
Ehuna
Zelula askoz osatuta Organoa
Hainbat ehunaz osatuta
Aparato eta
sistemak
Hainbat organoz
osatuta
ZELULANITZAREN ANTOLAKETA

9. Antolaketa-mailak
IZAKI
BIZIDUNAK
Zelulabakarrak
zelula bat
koloniak
Bakterioa
Alga
zelulabakarra
(Volvox)
Zelula-elkarketa (zelula bakoitzak
bere kabuz egiten ditu funtzioak)
Zelulaniztunak
Zelulak
Ehunak
Organoak
Sistemak
Aparatuak
Lokomozio-aparatua
Hezur-
zelula
Gihar-
zelulak
Hezur-
ehuna
Zelulek
elkarren
beharra
dute bizi
ahal
izateko
Organoa:
hezurra
Eskeleto-
sistema
Gihar-ehuna
Organoa:
giharra
Gihar-
sistema

10. Zelula
eukariotoa
Zelula-antolaketa. Motak
Zelula
prokariotoa

11. Zelula motak
Zelula prokariotoa Zelula eukariotoa
Landare-zelula Animalia-zelulaBakterioa
Nukleoa
Material
genetikoa
Material
genetikoa
Ez dute
nukleorik

12. Landare-zelula
Bakterioak
Zelulen konposizioa
Animaliak Landareak
Zelula eukariotoak Zelula prokariotoak
EzBaiBaiBaiZelula prokariotoak
BaiBaiBaiBaiZelula eukariotoak
NukleoaMaterial genetikoaZitoplasmaMintz plasmatikoa
Mintz plasmatikoa
Animalia-zelula
Zitoplasma
Material genetikoa
Nukleoa
Zitoplasma
Mintz plasmatikoa
Material genetikoa

13. ENDOSINBIOSIAREN TEORIA

14. Zelula prokariotoa
Zelula-pareta
Mintz
plasmatikoa
Bakterio-
kromosoma
Erribosomak
Flageloak
zitoplasma
mikropilia

15. FORMAK
SAILKAPENA
- ARKEOBAKTERIOAK
HALOFILOAK, TERMOAZIDOFIOLAK,
METANOGENOAK
- EUBAKTERIOAK:
GAUR EGUNGOKOAK

16. Animalia-zelulen eta landare-zelulen arteko desberdintasunak
ZELULA-PARETA
(gogorra)
ANIMALIA-ZELULA LANDARE-ZELULA
NUKLEOA
KLOROPLASTOA
(fotosintesia)
BAKUOLOAK
ZITOPLASMA
MINTZ
PLASMATIKOA
MITOKONDRIOAK

17. ANIMALIA- ZELULA EUKARIOTOA
NukleoaNukleoa Mintz
plasmatikoa
Mintz
plasmatikoa
Zitoplasma
Zitoplasma
Mitokondria
Mitokondria

18. LANDARE-ZELULA EUKARIOTOA
Nukleoa
Nukleoa
Mint plasmatikoa
Membrana
plasmática
Citoplasma
Citoplasma
Mitocondria
Mitokondria
Zelula
pareta
Zelula
pareta
Bakuola
Bakuola
Kloroplasto
Cloroplasto

19. ZELULA
EUKARIOTOEN
OSAGAIAK

20. MINTZA PLASMATIKOA
Funtzioa: babesa eta trukea erregulatu
FOSFOLIPIDOAK:
*bi geruza
KANPO-INGURUNEA
BARNE-INGURUNEA

21. Lipidoen artean PROTEINAK txertazen dira.

22. Mintza zeharkatzen dute bi aldeetatik edo bakar batetik

23. Gehi GLUZIDOAK (glikolipidoak edo glikoproteinak)

24. Gehi KOLESTEROLA mintzak egonkortzeko

25. Egitura dinamikoa da

27. UNIDAD
3
Biología y Geología 4.º ESO
UNIDAD
1
El transporte a través de la membrana
DIFUSIOA:
PARTIKULA TXIKIAK . CO2,O2,Na,K

28. DIFUSIO SINPLEA: Kontzentrazio handiko tokietatik
txikiagoenetara (Gradientearen alde).

29. 123. ORR.
OSMOSIA: Uraren mugimendua
Ingurune HIPOTONIKOetatik HIPERTONIKOetara, biak
ISOTONIKOak izan arte

31. UNIDAD
3
Biología y Geología 4.º ESO
UNIDAD
1
El transporte a través de la membrana
endozitosia
1 2
GEHI LISOSOMAK
3
exozitosia.

32. Partikula handiak garraiatzeko:
EXOZITOSIA xixkuaren eta mintz plasmatikoaren mintzek bat
egiten dute eta barnealdeko substantzia kanpoaldean geratzen da

33. ENDOZITOSIA kontrako prozesua

34. UNIDAD
3
Biología y Geología 4.º ESO
UNIDAD
1
El transporte a través de la membrana
KANALAK: PERMEASAK

35. 124. ORR.
Kontzentrazio-gradientearen kontra, energia gastatuz

36. ZELULA PARETA
LANDARE ZELULAK SOILIK
ZELULOSA

37. ZITOPLASMA
ZITOESKELETOA
MIKROHARIZPIAK
HARIZPI ERTAINAK
MIKROTUBULUAK

38. ZITOESKELETOA
● MIKROHARIZPIAK: aktina proteina, finak.
● TARTEKO HARIZPIAK
● MIKROTUBULUAK: tubulina proteina.

39. Kloroplastoa
Lisosomak
Erretikulu
endoplasmatiko leuna
eta izurtsuaZentrosoma
Bakuoloak
Golgi aparatua
Erribosomak
Mitokondrioa
Animalia-zelula
Landare- zelula
1
1
2
2
3
3
4
4
5
5
6
6
7
7
8
1
Mintz plasmatikoa
Zitoplasma
Material genetikoa
2
3 4
5 6
7 8Mintz plasmatikoa
Material genetikoa
Pareta zelularra
Zitoplasma
ORGANULUAK

40. ZENTROSOMA:
MIKROTUBULUEN
ANTOLAKETA ZENTROA
ANIMALIA ZELULA SOILIK
NUKLEOTIK GERTU
ZATIKETAN: BIKOIZTU ETA
ARDATZ AKROMATIKOA
ERATU
ZENTRIOLOAK: zilindrikoa,
hiruna mikrotubulo, 9 multzo

41. ZENTROSOMA
BI ZENTRIOLOZ OSATUTA
DIPLOSOMA: 2 ZENTRIOLO
FUNTZIOA:
UGALKETA ZELULARRA (ARDATZ AKROMATIKOA),
ZILIOAK, FLAGELOAK…..
MIKROTUBULOAREN ANTOLAKETA ZENTROA

42. Erribosomak
Erribosomaren bi azpiunitateak
 bi azpiunitatez osatuak
KOKAPENA:
Zitoplasman aske
EEP-ri kanpoko aldetik lotuta
Mitokondrioetan
Kloroplastoetan
OSAGAIAK:
 RNAr eta proteinak
FUNTZIOA: proteinen sintesia

43. ERRIBOSOMAK

44. ERRETIKULU ENDOPLASMATIKOA
Erretikulu
endoplasmatiko
leuna
Erretikulu
endoplasmatiko
bikortsua
•Zakulu eta tutuz osatutako sistema
•mintz nuklearrarekin komunikaturik eta
zitoplasman zehar hedatzen da
•EE Pikortsua: kanpoaldean erribosomak
itsatsita: proteinen sintesia
•EE Leuna: erribosomarik gabe. Lipidoen
sintesia

45. Golgi-ren aparatua
Camilo Golgi (1843-1926)
Medikuntzako Nobel saria 1906an
Zakuluak
Besikulak

46. EGITURA:
Zisternak: zakulu zapalak 4 edo 8naka multzokatuta, diktiosoma osatuz.
•Cis aldean EEBtik datozen besikulak daude.
•Trans aldean jariapen besikulak, lisosomak,peroxisomak... eratzen dira
Besikulak: diktiosoma inguratzen.
FUNTZIOA:
•Polisakaridoen sintesia:
•Mintzak berritu eta mantendu
•Trans aldean eratzen diren besikulen edukinaren arabera lisosomak, peroxisomak...eratu

47. Garraioa, heltzea eta jariaketa
Golgi-ren aparatua

48. Lisosomak
Autofagosoma
Lisosomak
hondatutako
organulua
digeritzen
•Funtzioa: liseriketa zelularra. Digestio
entzimak.
Golgi aparatutik datozen besikulak.

49. •Mintzez inguratutako besikula txikiak (0,3-1,5 μ)
•Entzima oxidatzailez beterik
•Hidrogeno peroxidoa, (ur oxigenatua H2O2) eratu edo
erabiltzen dute
FUNTZIOA:
•Hainbat metabolito oxidatzen dituzte ur
oxigenatua askatuz.
Peroxisomak

50. ●
Mintzez inguratutako poltsa handiak
●
Jarduera metabolikorik ez duten substantzia desberdinez beterik
Bakuoloak
•Funtzio anitza:
* Erreserbako substantziak gorde
almidoia, proteinak, gantzak...
* Substantzia toxikoak gorde:
esentziak, nitotina, opioa,
erretxinak...
* Ura gorde landare zelularen
egoera isotonikoa kontrolatzeko
•Landare zeluletan ohikoa da bakarra
eta handia.
•ANIMALIETAN: txikiak: inklusioak

51. • Zelula eukariotiko guztietan daude
• Kopuru handietan (ehundaka, milaka)
• Mintz bikoitza: kampokoa leuna, barrukoa tolestuta
Mitokondrioak

52. Barne mintza
Mintzarteko
gunea
Kanpo
mintza
ATP-a sintetasak
Gandorra
Matriza DNA zirkularra
Barne mintza
Mintzarteko
gunea
Kanpo
mintza
ATP-a sintetasak
Gandorrak
Matriza DNA zirkularra
Mitokondrioak
Funtzioa: arnasketa zelularra, hots, energia sortzen dute.
Matrizean erribosomak eta DNA mitokondriala dago,

53. Materia organikoa Oxigenoa
Karbono dioxidoa
Ura
Arnasketa zelularra
MITOKONDRIA
Karbono
dioxidoaUraCO2
H2O
O2
Energia
OxigenoaMateria organikoa
Energia
KATABOLISMO: molekula
konplexuak simpleago bihurtu.
ANABOLISMO: molekula
sinpleagotik konplexuak
sortu.

54. Kloroplastoak
●
Fotosintesia burutzen dute.
●
landare zeluletan Hostoa
Kloroplastodun
zelula
Landare
ehuna
Tilakoideak
Kloroplastoa

55. Erribosomak
Grana
Estroma:
barneko
ingurunea
DNA
Kanpo
mintza
Barne mintza
Mintz
tilakoideak
KLOROPLASTOA

56. Materia organikoa
Oxigenoa
Gatz
mineralak
Ura
Eguzki-argia
Eguzki-argia
Karbono dioxidoa
Fotosintesia
CO2H2O
O2
Karbono
dioxidoa
Ura
Gatz
mineralak
Materia organikoa
Oxigenoa
KLORO-PLASTOA

57. FOTOSINTESIA
• ARGI FASEA: eguzkiaren energia kimiko
bihurtu, O2 askatu
• Ilun fasea: materia organikoa sintsia. Energia
kontsumitu.

59. Nukleoa
Funtzioak:
Aktibitate zelular guztiak zuzendu
Material genetikoa bikoiztu, gorde eta zelula berriei transmititzea.
Kokapena: Zelula eukariotiko guztietan, salbuespenak izan ezik: eritrozitoak
Mintz nuklearra Nukleoplasma
•Kromatina: DNA eta histonaz
osaturik
Nukleoloa:
•RNAr eta erribosomak sintetizatu
Poro nuklearrak
Mintz nuklearra Nukleoplasma
Poro nuklearrak
Mintz nuklearra Nukleoplasma:
•ingurune urtsua
Nukleo interfasikoa

60. MINTZ NUKLEARRA
Mintz bikoitza da
Mintz nuklearra Poro nuklearrak
PORO NUKLEARRAK
Egitura proteinikoak dira
Nukleoaren eta zitoplasmaren arteko substantzien
elkartrukerako

61. • Mitosian kromatina kondentsatu eta kromosomak
eratzen ditu
• Forma desberdinekoak izan daitezke
NUKLEO MITOTIKOA