8.SINIFLAR İÇİN

1. ÇOK PARTİLİ REJİM
DENEMELERİ
3.Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i
 Cumhuriyet Halk Fırkası Hukuk Grubu 9 Eylül 1923
tarihinde ‘Halk Fırkası’
1.İlk TBMM’de siyasi parti Cumhuriyetin ilanından sonra ‘
yoktu.Çok çeşitli görüş , düşünce Cumhuriyet Halk Fırkası ‘ adını
ve meslekten olan milletvekilleri aldı.
ülkenin kurtarılmasını her şeyin
üzerinde tutuyorlardı.Bu nedenle Böylece Cumhuriyet Döneminin
herhangi bir fikir çatışmasına pek ilk siyasi partisi kurulmuş oldu.
rastlanmıyordu.Ancak zaman
geçtikçe mecliste çeşitli
gruplaşmalar oluştu. M. Kemal
Paşa’ya karşı olan gruplar da
ortaya çıktı.
2.Bu gelişmeler üzerine M. Kemal
Paşa kendi görüş ve düşüncelerine
yakın arkadaşları ile birlikte ‘
Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i
Hukuk Grubu’nu kurdu.

2. ÇOK PARTİLİ REJİM
DENEMELERİ
 Terakkiperver Cumhuriyet  Terakkiperver Cumhuriyet
Fırkası Fırkası , Cumhuriyet Halk
17 Kasım 1924 tarihinde Kazım Fırkası’na karşı kurulan ilk
Karabekir’in başkanlığında muhalefet partisidir.
kuruldu.Parti üyeleri Cumhuriyet  Cumhuriyet tarihinde ilk
yönetimini ve demokrasiyi kapatılan parti Terakkiperver
benimsediklerini ve dini inançlara Cumhuriyet Fırkası’dır.
saygılı olduklarını
açıkladı.Cumhuriyet Halk
Fırkası’ndan farklı olarak
ekonomide devletçilik yerine
liberalizmi savundu.Parti
kurulduktan kısa bir süre sonra
Cumhuriyete ve inkılaplara karşı
olanlar ile halifeliğin tekrar
getirilmesini isteyenler bu partide
toplanmaya başladı.Bunun üzerine
parti hükümet tarafından kapatıldı.

3. Şeyh Sait Ayaklanması ( 13 Şubat 1925 )
 Şeyh Sait Ayaklanması ( 13 3.Terakkiperver Cumhuriyet
Şubat 1925 ) Fırkası’nı kuranların hükümete
İsyan Ergani’nin Piran karşı başlattıkları sert
kasabasında başladı. muhalefetin rejim karşıtlarını
cesaretlendirmesi.
İsyanın çıkmasında:
1.Dini taassup içerisinde yaşayan 4.Saltanat ve hilafet yanlılarının
tepki duymaları etkili oldu.
bazı kimselerin, hızla
gerçekleştirilmekte olan inkılap
hareketlerini dine karşı
hareketler gibi görerek halkı
hükümet aleyhine kışkırtmaları.
2.Bu sırada İngiltere ile Türkiye
arasında görüşülmekte olan
Musul Meselesi sırasında,
Türkiye’yi başka sorunlarla
uğraştırarak güçsüz bırakmak
isteyen İngiltere’nin Doğu
illerindeki bazı cahil kitleleri
kandırarak kışkırtması.

4. Şeyh Sait Ayaklanması ( 13 Şubat 1925 )
 Şeyh Sait İsyanı:
 İsyana karşı :  Cumhuriyet rejimine karşı
 Takrir-i Sükun yapılan ilk isyan hareketidir,
Kanunu çıkarıldı,  Terakkiperver Cumhuriyet
Fırkası isyanda rolü olduğu
 İstiklal Mahkemeleri gerekçesiyle kapatılmıştır,
 İlk çok partili hayata geçiş
yeniden kuruldu. denemesi başarısızlıkla
sonuçlanmıştır,
 İngiltere . Türk Hükümeti’nin
isyandan dolayı
yıpranmasından
faydalanarak kendi lehine
avantaj sağlamıştır.

5. ÇOK PARTİLİ REJİM
DENEMELERİ
Mustafa Kemal’in İzmir’i ziyareti
‘Benim naçiz sırasında planlanan suikast
vücudum bir gün girişimi sonuçsuz kaldı.
elbet toprak
olacaktır. Fakat
Türkiye Cumhuriyeti
ilelebet payidar
kalacaktır.’

6. ÇOK PARTİLİ REJİM
DENEMELERİ
 Serbest Cumhuriyet Fırkası  Ülkede demokrasinin
Fethi Bey’in başkanlığında 12 gelişmesi için kurulan parti
Ağustos 1930’da kuruldu. kısa sürede amacından
Mustafa Kemal’in yeniden parti uzaklaştı.Cumhuriyet ve
kurulmasını istemesinin Laiklik karşıtı olanlar parti
sebepleri: içinde toplandı. Beklenmedik
1. Yeni görüş ve düşüncelerin ortaya gelişmeler üzerine, Fethi Bey
çıkmasına imkan sağlamak; kendi kurduğu partisini
2. Cumhuriyet Halk Fırkası’nın kapattı.
çalışmalarının denetlenmesini Serbest Cumhuriyet
sağlamak;
Fırkası’nın kapatılmasıyla
3. Ülkede çok partili hayata birlikte Atatürk döneminde
geçilmesini sağlayarak tam
anlamıyla demokratik rejime çok partili siyasi hayata
geçmek. geçiş denemeleri sona erdi.
(1946)

7. Menemen Olayı(23 Aralık1930)
♦ Cumhuriyet ve Laiklik
karşıtı olan Derviş
Mehmet adında bir
tarikat mensubu
tarafından İzmir’in
Menemen kasabasında
isyan hareketi
başlatıldı.Ayaklanmayı
bastırmaya giden
Öğretmen Asteğmen
Kubilay isyancılar
tarafından şehit edildi.

8. MENEMEN OLAYI
♦ İSYANCILAR TÜRK ORDUSU
TARAFINDAN YAKALANARAK AĞIR
BİR ŞEKİLDE CEZALANDIRILDILAR.
♦ Şeyh Sait Ayaklanması
♦ İzmir suikast i
♦ Menemen olayı
Türkiye Cumhuriyetine karşı düzenlenmiş
rejim karşıtı olaylardır.