Recomendados
Recomendados
Más contenido relacionado
La actualidad más candente
La actualidad más candente (20)
Similar a παράδοση και μοντερνισμός ενδεικτικές σημειώσεις
Similar a παράδοση και μοντερνισμός ενδεικτικές σημειώσεις (20)
Más de statsakiri
Más de statsakiri (20)
παράδοση και μοντερνισμός ενδεικτικές σημειώσεις
- 1. Παξάδνζε θαη κνληεξληζκόο (α) Να αλαγλσξίζεηε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο παξαδνζηαθήο θαη ηεο κνληέξλαο πνίεζεο θαη λα δηαθξίλεηε ηα πνηήκαηα ζε παξαδνζηαθά θαη κνληέξλα κε βάζε απηά ηα ραξαθηεξηζηηθά. Οδπζζέαο Ειύηεο «Οη Κιεςύδξεο ηνπ Αγλώζηνπ» (Δλφηεηα 6ε, απφζπαζκα) Νπρηεξηλφ πθαληνχξγεκα Σσλ θξίλσλ θινίζβνο πνπ γπκλψλεη η‘ απηηά θαη δηαζθνξπίδεηαη Νηψζσ ζηνπο ψκνπο ηεο δσήο ην ζθίξηεκα πνπ βηάδεηαη λ‘ αδξάμεη ην έξγν Νηφηε πνπ ζέιεη άιιε κηα επθαηξία αησληφηεηαο Καη ζηελ εχλνηα ησλ αλέκσλ ξίρλεη ην θεθάιη ηεο αδηαθνξψληαο Τπάξρεη έλα ζηήζνο πνπ ρσξάεη ηα πάληα, κνπζηθή πνπ θπξηεχεη ζηφκα πνπ αλνίγεη ‘ άιιν ζηφκα - θφθθηλν παηγλίδη θιαδεκέλν απ‘ ηνλ ίιηγγν Αθφκα έλα θηιί θαη ζα ζνπ πσ γηα πνην ζθνπφ ηηο ζησπέο κνπ κάησζα έηζη Αθφκα έλα ρηιηφκεηξν θαη ζα ζνπ δείμσ γηαηί βγήθα ζ‘ έλα ηέηνην αγλάληεκα πνπ παζαίλεηαη ν ιπγκφο δεηψληαο άιι‘ αζηέξηα Παξαδνζηαθή πνίεζε Μνληέξλα πνίεζε Έκκεηξνο ζηίρνο ηίρνο θνξησκέλνο κε ζηνιίδηα, πνηεηηθή ιέμε ηίμε θαλνληθή Γηαηήξεζε λνεκαηηθήο ηαπηφηεηαο ιέμεο Λνγηθή αλάπηπμε ζέκαηνο Σίηινο δεισηηθφο ηνπ πεξηερνκέλνπ Διεχζεξνο ζηίρνο ηίρνο ιηηφο, ππθλφο, θαζεκεξηλή ιέμε Αθαλφληζηε ζηίμε Πνιπζεκία, λέα λνεκαηηθή θφξηηζε ιέμεο Τπνδήισζε ή απφθξπςε ζεκαηηθνχ θέληξνπ Σίηινο πξνβιεκαηηθφο, λνεκαηηθά αλελεξγφο
- 2. Φάρλνληαο κε θζαξηέο ρεηξνλνκίεο ηελ άκκν πνπ άθεζαλ αλαζθακκέλε ησλ εξψησλ νη ζπαζκνί ... ην πνίεκα ηνπ Οδπζζέα Ειύηε εληνπίδνπκε ηα αθόινπζα ραξαθηεξηζηηθά κνληέξλαο πνίεζεο: - Διεχζεξνο ζηίρνο, πνπ κπνξεί λ‘ απνηειείηαη απφ κία κφιηο ιέμε (αγλάληεκα), απνπζία ζηίμεο, απνπζία κέηξνπ θαη νκνηνθαηαιεμίαο. - Ο ρσξηζκφο ζε ζηξνθέο δελ αθνινπζεί θάπνην ζπγθεθξηκέλν θαλφλα. - Σν πνίεκα δελ έρεη εκθαλή ινγηθή αιιεινπρία∙ βαζίδεηαη ζε εηθφλεο θαη ειεχζεξνπο ζπλεηξκνχο. -Ο ηίηινο δελ είλαη δεισηηθφο ηνπ πεξηερνκέλνπ - Σνικεξέο κεηαθνξέο (θφθθηλν παηγλίδη θιαδεκέλν απ‘ ηνλ ίιηγγν), θαη απξνζδφθεηνη ζπλδπαζκνί ιέμεσλ (ησλ θξίλσλ θινίζβνο πνπ γπκλψλεη η‘ απηηά). - Υξήζε θαζεκεξηλψλ ιέμεσλ (ληψζσ ζηνπο ψκνπο - ζηφκα πνπ αλνίγεη – αθφκα έλα ρηιηφκεηξν) - Τπαηληθηηθφο ιφγνο (ε έληαζε ηνπ εξσηηθνχ πάζνπο πνπ δηαθφπηεη ην θηιί, δίλεηαη κε ηξφπν έκκεζν θαη ππαηληθηηθφ: «ζηφκα πνπ αλνίγεη ζ‘ άιιν ζηφκα - θφθθηλν παηγλίδη θιαδεκέλν απ‘ ηνλ ίιηγγν», ην θφθθηλν παηρλίδη αλάκεζα ζηα ρείιε δηαθφπηεηαη απφ ηνλ ίιηγγν, απφ ηε δάιε ηνπ πφζνπ) - Ζ πνηεηηθή γιψζζα είλαη ζπκβνιηθή θαη πνιύζεκε, ζέηνληαο ζε ιεηηνπξγία ηε δχλακε ηεο θαληαζίαο. (Σν θάιεζκα ηεο δσήο γηα κηα πιήξε βίσζε ηεο λεφηεηαο, πνπ πθαίλεηαη αθφκε θαη ηε λχρηα, κέζα απφ ηνλ ―παθιαζκφ‖ ησλ θξίλσλ, κέζα απφ έλαλ ήρν αλεπαίζζεην, ζρεδφλ αλχπαξθην, πνπ κνηάδεη λα πξνθχπηεη απφ ηνλ θπκαηηζκφ ησλ ινπινπδηψλ, θαη γπκλψλεη η‘ απηηά, ηα αλαγθάδεη δειαδή λ‘ αθνχζνπλ ή λα αηζζαλζνχλ έλαλ απ‘ ηνπο πην απαινχο κα θαη ζειθηηθνχο ήρνπο: «Νπρηεξηλφ πθαληνχξγεκα ησλ θξίλσλ θινίζβνο πνπ γπκλψλεη η‘ απηηά θαη δηαζθνξπίδεηαη») - Ζ πνηεηηθή γιψζζα αδηαθνξεί γηα ηηο ζπκβάζεηο θαη ηελ αλάγθε θαηαλφεζεο (ζην πνίεκα θαηαξγνχληαη νη ζπκβάζεηο ηεο πξαγκαηηθφηεηαο, ζπλαηζζήκαηα θαη ζπιινγηζκνί δίλνληαη κε ηξφπν πνπ θαιεί ηνλ αλαγλψζηε πεξηζζφηεξν λα ληψζεη, παξά λ‘ αληηιεθζεί κε απζηεξά ινγηθνχο φξνπο ην λφεκα ησλ ζηίρσλ: «πνπ παζαίλεηαη ν ιπγκφο δεηψληαο άιι‘ αζηέξηα», «Φάρλνληαο κε θζαξηέο ρεηξνλνκίεο ηελ άκκν», φπσο γηα παξάδεηγκα, εδψ, ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν δίλεηαη εθείλε ε έληαζε ηεο ζιίςεο πνπ σζεί ηνλ άλζξσπν λα απνδεηά ηε θπγή ζ‘ έλα δηαθνξεηηθφ κέξνο ή ην εθήκεξν ζηνηρείν φισλ ησλ αλζξψπηλσλ θαηαζηάζεσλ) Κσζηήο Παιακάο «Παηξίδεο» (8ν ζνλέην) Απφ ην Γνχλαβε σο ηελ άθξε ηνπ Σαηλάξνπ θη απφ η‘ Αθξνθεξαχληα ζηε Υαιθεδφλα δηαβαίλεηο, πφηε ζαλ ηεο ζάιαζζαο Γνξγφλα, πφηε ζαλ άγαικ‘ απφ κάξκαξν ηεο Πάξνπ. Πφηε θξαηάο ηε δάθλε απφ ηνλ Διηθψλα θαη πφηε νξκάο κε ηε ξνκθαία ηνπ βαξβάξνπ, θαη κέζ‘ ζην πιάηνο ηνπ κεγάινπ ζνπ ιαβάξνπ βιέπσ δηπξφζσπε δσγξαθηζκέλ‘ εηθφλα. Δδψ ηεξφο ν Βξάρνο θέγγεη ζαλ ηνπάδη θη ν ιεπθνπάξζελνο ρνξφο ησλ Καλεθφξσλ
- 3. πξνβαίλεη θαη ηνλ πέπιν ηεο ζεάο ηαξάδεη∙ θαη πέξ‘ αζηξάθηνπλ ηα δαθείξηα ησλ Βνζπφξσλ, θη απ‘ ηε Υξπζφπνξηα πεξλψληαο αιαιάδεη ν ζξίακβνο ησλ ληθεηψλ Απηνθξαηφξσλ! ην πνίεκα ηνπ Κσζηή Παιακά εληνπίδνπκε ηα αθόινπζα ραξαθηεξηζηηθά παξαδνζηαθήο πνίεζεο: -Ο ηίηινο είλαη δεισηηθφο ηνπ λνήκαηνο ηνπ θεηκέλνπ - Αθνινπζείηαη ε απζηεξή δνκή ζχλζεζεο ζνλέηνπ∙ έρνπκε δειαδή έλα δεθαηεηξάζηηρν πνίεκα πνπ ρσξίδεηαη ζε δχν ηεηξάζηηρεο θαη δχν ηξίζηηρεο ζηξνθέο. - Πξνζεγκέλε ζηαπξσηή νκνηνθαηαιεμία, ε νπνία ζηηο δχν πξψηεο ζηξνθέο έρεη ηε κνξθή: αββα, ελψ ζηηο δχν επφκελεο: αβα. Πξνζέρνπκε πσο αλάκεζα ζηηο ζηξνθέο ππάξρεη ζχλδεζε ησλ νκνηνθαηαιεμηψλ, έηζη γηα παξάδεηγκα, ν δεχηεξνο ζηίρνο ηεο ηξίηεο ζηξνθήο νκνηνθαηαιεθηεί κε ηνλ πξψην θαη ηνλ ηξίην ζηίρν ηεο ηέηαξηεο, θαη αληίζηνηρα ν δεχηεξνο ζηίρνο ηεο ηέηαξηεο ζηξνθήο νκνηνθαηαιεθηεί κε ηνλ πξψην θαη ην δεχηεξν ηεο ηξίηεο ζηξνθήο. - Οη ζηίρνη είλαη δεθαηξηζχιιαβνη θαη αθνινπζνχλ ην ηακβηθφ κέηξν (ελαιιαγή άηνλεο ηνληζκέλεο ζπιιαβήο): πξν / βαί / λεη / θαη / ηνλ / πέ / πιν / ηεο / ζε / άο / ηα / ξά / δεη - ην πνίεκα ππάξρεη ινγηθή αιιεινπρία, θαζψο ν πνηεηήο παξαθνινπζεί ηνπηθά θαη ρξνληθά ηελ θίλεζε ηνπ Διιεληζκνχ. (β) Να εληνπίζεηε ηηο πην «πνηεηηθέο» θαη ηηο πην «θαζεκεξηλέο» ιέμεηο ζηα πνηήκαηα , ή εθθξαζηηθά κέζα θαη ηξόπνπο (π.ρ κεηαθνξέο, παξνκνηώζεηο, εηθόλεο (ιπξηθέο- αληηιπξηθέο) ή ιόγηεο, ηδησκαηηθέο θιπ. ιέμεηο Κσλζηαληίλνο Καβάθεο «Κάησ απ’ ην πίηη» Υζεο πεξπαηψληαο ζε κηα ζπλνηθία απφθεληξε, πέξαζα θάησ απφ ην ζπίηη πνπ έκπαηλα ζαλ ήκνπλ λένο πνιχ. Δθεί ην ζψκα κνπ είρε ιάβεη ν Έξσο κε ηελ εμαίζηα ηνπ ηζρχλ. Καη ρζεο ζαλ πέξαζ‘ απ‘ ηνλ δξφκν ηνλ παιεφ, ακέζσο σξαΐζζεθαλ απ‘ ηελ γνεηεία ηνπ έξσηνο ηα καγαδηά, ηα πεδνδξφκηα, ε πέηξεο, θαη ηνίρνη, θαη κπαιθφληα, θαη παξάζπξα∙ ηίπνηε άζρεκν δελ έκεηλελ εθεί. Καη θαζψο ζηέθνκνπλ, θ‘ εθχηηαδα ηελ πφξηα, θαη ζηέθνκνπλ, θ‘ εβξάδπλα θάησ απ‘ ην ζπίηη, ε ππφζηαζίο κνπ φιε απέδηδε ηελ θπιαρζείζα εδνληθή ζπγθίλεζη. [ην πνίεκα ηνπ Κσλζηαληίλνπ Καβάθε παξαηεξνχκε ηε ρξήζε θαζεκεξηλψλ ιέμεσλ, πνπ αληαπνθξίλνληαη ζην πεδνινγηθφ χθνο ηεο πνίεζήο ηνπ.
- 4. Έρνπκε, γηα παξάδεηγκα: ρζεο πεξπαηψληαο, καγαδηά, πεδνδξφκηα, πέηξεο, ηνίρνη, κπαιθφληα, παξάζπξα, ζπίηη, ζηεθφκνπλ, θ‘ εθχηηαδα θ.ά. Δληνχηνηο, ππάξρνπλ θαη ιέμεηο πην πνηεηηθέο, φπσο: Έξσο, εμαίζηα, ηζρχλ, σξαΐζζεθαλ, γνεηεία, ππφζηαζηο, θπιαρζείζα, εδνληθή θ.ά.] Δηνλύζηνο νισκόο «Ο Πεηξαζκόο» [Διεχζεξνη Πνιηνξθεκέλνη] Ο Πεηξαζκόο (αθνύζηε) Έζηεζ‘ ν Έξσηαο ρνξφ κε ηνλ μαλζφλ Απξίιε, Κη ε θχζηο εχξε ηελ θαιή θαη ηε γιπθηά ηεο ψξα, Καη κεο ζηε ζθηά πνπ θνχλησζε θαη θιεη δξνζηέο θαη κφζρνπο Αλάθνπζηνο θηιατδηζκφο θαη ιηπνζπκηζκέλνο. Νεξά θαζάξηα θαη γιπθά, λεξά ραξηησκέλα, Υχλνληαη κεο ζηελ άβπζζν ηε κφζρνβνιηζκέλε, Καη παίξλνπλε ην κφζρν ηεο, θη αθήλνπλ ηε δξνζηά ηνπο, Κη νχια ζηνλ ήιην δείρλνληαο ηα πινχηηα ηεο πεγήο ηνπο, Σξέρνπλ εδψ, ηξέρνπλ εθεί, θαη θάλνπλ ζαλ αεδφληα. Έμ‘ αλαβξχδεη θη ε δσή ζ‘ γε, ζ‘ νπξαλφ, ζε θχκα. Αιιά ζηεο ιίκλεο ην λεξφ, π‘ αθίλεην ‗λαη θη άζπξν, Aθίλεη‘ φπνπ θη αλ ηδείο, θαη θάηαζπξ‘ σο ηνλ πάην, Mε κηθξφλ ίζθηνλ άγλσξνλ έπαημ‘ ε πεηαινχδα, Πνπ ‗ρ‘ επσδίζεη ηο χπλνπο ηεο κέζα ζηνλ άγξην θξίλν. Αιαθξνΐζθησηε θαιέ, γηα πεο απφςε ηη ‗δεο∙ Νχρηα γηνκάηε ζαχκαηα, λχρηα ζπαξκέλε κάγηα! Υσξίο πνζψο γεο, νπξαλφο θαη ζάιαζζα λα πλέλε, Οπδ‘ φζν θάλ‘ ε κέιηζζα θνληά ζην ινπινπδάθη, Γχξνπ ζε θάηη αηάξαρν π‘ αζπξίδεη κεο ζηε ιίκλε, Μνλάρν αλαθαηψζεθε ην ζηξνγγπιφ θεγγάξη, Κη φκνξθε βγαίλεη θνξαζηά ληπκέλε κε ην θσο ηνπ. [ην πνίεκα ηνπ Γηνλχζηνπ νισκνχ παξαηεξνχκε ηε ζπρλή ρξήζε πνηεηηθψλ ιέμεσλ, φπσο: αλάθνπζηνο, θαζάξηα, γιπθά, κφζρνπο, ραξηησκέλα, άβπζζν, κφζρνβνιηζκέλε, πινχηηα, αλαβξχδεη, επσδίζεη, αιαθξνΐζθησηε, ινπινπδάθη, άγξην θξίλν, αηάξαρν θ.ά. Αληηζηνίρσο, ππάξρνπλ θαη θαζεκεξηλέο ιέμεηο, νη νπνίεο σζηφζν εληαζζφκελεο ζηηο ιπξηθέο εηθφλεο ηνπ πνηήκαηνο απνθηνχλ κηα ηδηαίηεξε πνηεηηθφηεηα: ψξα, λεξά, ρχλνληαη, ήιηνο, πάηνο, ληπκέλε, θσο, ηξέρνπλ θαη θάλνπλ, γε, αζπξίδεη θ.ά.] Ή ελαιιαθηηθά (β) Να εληνπίζεηε ιπξηθά ή δξακαηηθά ζηνηρεία ζηα πνηήκαηα.(πξόγξακκα ζπνπδώλ) Σα ιπξηθά ζηνηρεία ελφο πνηήκαηνο είλαη αθελφο ε πξφζεζε έθθξαζεο πξνζσπηθψλ ζπλαηζζεκάησλ θαη αθεηέξνπ ηα ζηνηρεία κνξθήο ηνπ πνηήκαηνο πνπ εληζρχνπλ ηε κνπζηθή ηνπ δηάζηαζε (κέηξν, ξπζκφο, νκνηνθαηαιεμίεο, πνηεηηθέο ιέμεηο, ιπξηθέο εηθφλεο). Ο ιπξηζκφο πεξηιακβάλεη έληνλν ην ζηνηρείν ηεο ζπλαηζζεκαηηθήο θφξηηζεο θαη εθθξάδεη ηελ εζσηεξηθή δσή θαη ηνλ ςπρηζκφ ηνπ δεκηνπξγνχ, ζε ζρέζε βέβαηα κε ηνπο άιινπο θαη ηελ θνηλσληθή δσή γεληθφηεξα.
- 5. Ρώκνο Φηιύξαο «Madona Mia» Αλάιαθξε, απαιή ζαλ πεηαινχδα, ζαλ ηεο δξνζηάο ην ζηάιαγκα ζηα θξίλα, ζα κηα πλνή πνπ αγγίδεη ζε βεινχδα, ζαλ ηεο απγήο ηελ πξψηε ρξπζαθηίλα, ήξζεο αξγά, φπσο ζηελ εθθιεζία ζα ‗κπαηλελ ε ζιηκκέλε Παλαγία, αλάιαθξν έλα ζηέλαγκα ζηα ρείιε, ζαλ κπζηηθή ζθηά κέζα ζην δείιη. Ήξζεο... θη εγψ ηνλ εξρνκφ ζνπ ληψζσ ζαλ θάηη πνπ δελ θηάλσ κε ηνλ πφζν, ζαλ απνθάιπςε αγλψζηνπ θφζκνπ, πνπ άζηξαςελ άμαθλα κπξνζηά ζην θσο κνπ! Ο Ρψκνο Φηιχξαο ζέινληαο λα απνδψζεη κε ηξπθεξφηεηα ηα ζπλαηζζήκαηα πνπ ηνπ πξνθαιεί ν εξρνκφο ηεο αγαπεκέλεο γπλαίθαο, θαηαθεχγεη ζε κηα ζεηξά παξνκνηψζεσλ, πνπ θπξηαξρνχλ ζε φιεο ηηο ζηξνθέο ηνπ πνηήκαηνο. Ο ιπξηζκφο ηνπ πνηήκαηνο ππεξεηείηαη κε ηηο ζπλερείο απηέο παξνκνηψζεηο (ζαλ πεηαινχδα, ζαλ ηεο δξνζηάο ην ζηάιαγκα ζηα θξίλα, θ.ά.), πνπ εθθξάδνπλ κε κεγάιε παξαζηαηηθφηεηα ηελ εζσηεξηθή ηνπ αλαζηάησζε. Τπεξεηείηαη, επίζεο, κε ηηο νκνηνθαηαιεμίεο ησλ ζηίρσλ, αιιά θαη κε ηελ πνηεηηθφηεηα ησλ ιέμεσλ πνπ επηιέγεη γηα λα απνδψζεη ηε καγεία πνπ ηνπ πξνθαιεί ε παξνπζία ηεο εμηδαληθεπκέλεο γπλαίθαο. Σα δξακαηηθά ζηνηρεία ηνπ πνηήκαηνο ηαπηίδνληαη κε ό,ηη απνθαινύκε ζεαηξηθόηεηα. Ο Κσλζηαληίλνο Καβάθεο, γηα παξάδεηγκα, ρξεζηκνπνηεί ζπρλά ζηνηρεία ζεαηξηθφηεηαο γηα λα δψζεη ζηα πνηήκαηά ηνπ δσληάληα θαη λα πξνθαιέζεη έηζη αθφκε πεξηζζφηεξν ην ελδηαθέξνλ ησλ αλαγλσζηψλ ηνπ. Η ζεαηξηθόηεηα ζηελ πνίεζε επηηπγράλεηαη κε ηνπο δηαιόγνπο κεηαμύ ησλ πξνζώπσλ ή κε ηελ απνζηξνθή ηνπ πνηεηή ζε θάπνην πξόζσπν ηνπ πνηήκαηνο, κε ηελ θηλεηηθόηεηα ησλ εξώσλ αιιά θαη κε ηε γεληθόηεξε ζθελνζεζία πνπ δεκηνπξγεί ν πνηεηήο. Γηαθξίλνπκε, δειαδή, ζηα πνηήκαηα κηα ζθελνζεηηθή νξγάλσζε ηνπ ρψξνπ θαη ησλ πξνζψπσλ, ζα λα παξαθνινπζνχκε κηα ζεαηξηθή παξάζηαζε, βιέπνπκε ηα πξφζσπα λα κηινχλ θαη λα θηλνχληαη θαη απνθηάκε έηζη ηελ αίζζεζε πσο γηλφκαζηε ζεαηέο ηεο δξάζεο ησλ πξνζψπσλ ηνπ πνηήκαηνο. Κσλζηαληίλνο Καβάθεο «Νένη ηεο ηδώλνο (400 κ.Υ.)» Ο εζνπνηφο πνπ έθεξαλ γηα λα ηνπο δηαζθεδάζεη απήγγεηιε θαη κεξηθά επηγξάκκαηα εθιεθηά. Ζ αίζνπζα άλνηγε ζηνλ θήπν επάλσ∙ θ‘ είρε κηαλ ειαθξά επσδία αλζέσλ πνπ ελψλνληαλ κε ηα κπξσδηθά ησλ πέληε αξσκαηηζκέλσλ ηδσλίσλ λέσλ. Γηαβάζζεθαλ Μειέαγξνο, θαη Κξηλαγφξαο, θαη Pηαλφο. Μα ζαλ απήγγεηιελ ν εζνπνηφο,
- 6. «Aηζρχινλ Δπθνξίσλνο Aζελαίνλ ηφδε θεχζεη -» (ηνλίδνληαο ίζσο ππέξ ην δένλ ην «αιθήλ δ‘ επδφθηκνλ», ην «Μαξαζψληνλ άιζνο»), πεηάρζεθελ επζχο έλα παηδί δσεξφ, θαλαηηθφ γηα γξάκκαηα, θαη θψλαμε∙ «A δελ κ‘ αξέζεη ην ηεηξάζηηρνλ απηφ. Δθθξάζεηο ηνηνχηνπ είδνπο κνηάδνπλ θάπσο ζαλ ιηπνςπρίεο. Γψζε — θεξχηησ — ζην έξγνλ ζνπ φιελ ηελ δχλακί ζνπ, φιελ ηελ κέξηκλα, θαη πάιη ην έξγνλ ζνπ ζπκήζνπ κεο ζηελ δνθηκαζίαλ, ή φηαλ ε ψξα ζνπ πηα γέξλεη. Έηζη απφ ζέλα πεξηκέλσ θη απαηηψ. Κη φρη απ‘ ηνλ λνπ ζνπ νιφηεια λα βγάιεηο ηεο Σξαγσδίαο ηνλ Λφγν ηνλ ιακπξφ — ηη Aγακέκλνλα, ηη Πξνκεζέα ζαπκαζηφ, ηη Οξέζηνπ, ηη Καζζάλδξαο παξνπζίεο, ηη Δπηά επί Θήβαο— θαη γηα κλήκε ζνπ λα βάιεηο κ φ λ ν πνπ κεο ζησλ ζηξαηησηψλ ηεο ηάμεηο, ηνλ ζσξφ πνιέκεζεο θαη ζπ ηνλ Γάηη θαη ηνλ Aξηαθέξλε.» δξακαηηθά ζηνηρεία : αθεγεηήο , πξόζσπα, δηάινγνο, κνλόινγνο, ζθελέο – δξάζε (εδώ θαη ζεαηξηθόηεηα) - Ζ παξνπζίαζε ηνπ ρψξνπ ζηνλ νπνίν δηαδξακαηίδνληαη ηα γεγνλφηα π.ρ. ε αίζνπζα κε ηνλ θήπν. - Ζ παξνπζίαζε ησλ πξνζψπσλ πνπ έρνπλ λα ππεξεηήζνπλ έλα ζπγθεθξηκέλν ξφιν. - Οη θηλήζεηο ησλ πξνζψπσλ - Οη δηάινγνη ησλ πξνζψπσλ ή έζησ νη νκηιίεο ησλ πξνζψπσλ, φπσο είλαη ε νκηιία ηνπ λένπ ζρεηηθά κε ην επίγξακκα ηνπ Αηζρχινπ. - Ζ ζπλνιηθή αίζζεζε πνπ δεκηνπξγείηαη κε φια απηά ηα ζηνηρεία φηη παξαθνινπζνχκε κηα ζεαηξηθή παξάζηαζε. (γ) Να ηα θαηαηάμεηε ζε κηα ζεηξά από ην πην παξαδνζηαθό σο ην πην ππεξξεαιηζηηθό (Πξόγξακκα ζπνπδώλ) ή λα αληρλεύζεηε ην ινγνηερληθό θίλεκα ζην νπνίν εληάζζεηαη ην θαζέλα. (ζύκθσλα κε ηηο ηειεπηαίεο νδεγίεο αμηνιόγεζεο) Ζ δεηνχκελε θαηάηαμε μεθηλά απφ ηνλ Ρνκαληηζκφ θαη θηάλεη κέρξη ηνλ Τπεξξεαιηζκφ θαιχπηνληαο έλα δηάζηεκα απφ ην 1830 κέρξη θαη κεηά ην 1930. Ο ξνκαληηζκόο Άθξαηνο ιπξηζκόο, ππεξβνιή, ππεξνρή ζπλαηζζήκαηνο, ξνκαληηθό πάζνο θαη ζηόκθνο, θπγή από ηελ πξαγκαηηθόηεηα, θαληαζία, ύκλνο ηεο νκνξθηάο, πεξηπέηεηα, πεξηπιάλεζε,
- 7. πξνβνιή ηνπ εγώ, ηνπ αηόκνπ, ηνπ ηδαληθνύ, ηνπ παζεηηθνύ, ειεπζεξία ζηε θόξκα, αγλόεζε θαλόλωλ, ζεξκόηεηα θαη εθθξαζηηθή δύλακε ζηε γιώζζα θνπφο ηνπ ήηαλ λα δεκηνπξγεί έληνλεο ζπλαηζζεκαηηθέο θαηαζηάζεηο κέζσ ηεο ηέρλεο. "Ο ξνκαληηζκφο δελ βξίζθεηαη νχηε ζηελ επηινγή ηνπ ζέκαηνο νχηε ζηελ αθξηβή αιήζεηα, αιιά πεξηζζφηεξν ζε έλαλ ηξφπν λα αηζζάλεζαη ηνλ θφζκν «αξι Μπσληιαίξ» Η Επηαλεζηαθή ρνιή Ο Επηαλεζηαθόο Νενθιαζηθηζκόο ( θείκελα νισκνύ - Κάιβνπ) έρεη ηα εμήο ραξαθηεξηζηηθά. Αθνινπζνχληαη ζηαζεξνί πνηεηηθνί θαλφλεο Γεκηνπξγεί έλα ζπλαηζζεκαηηθφ θαη ηαπηφρξνλα ηδενινγηθφ θφζκν. Ζ ζεκαηνινγία αληιείηαη απφ ην ιακπξφ ειιεληθφ παξειζφλ θαη ην ζχγρξνλν αγψλα ηνπ 1821 Δπεξεάδεηαη απφ ην Γεξκαληθφ Ρνκαληηζκφ θαη ηνλ ηδεαιηζκφ ηνπ Hegel. Ο επηαλεζηαθφο ξνκαληηζκφο βξίζθεηαη πνιχ θνληά ζηνλ επξσπατθφ ξνκαληηζκφ ηα δε ζηνηρεία πνπ ζπλδένπλ ηνλ επηαλεζηαθφ κε ηνλ επξσπατθφ ξνκαληηζκφ θαη δηαθνξνπνηνχλ ηνλ επηαλεζηαθφ απφ ηνλ Αζελατθφ ξνκαληηζκφ είλαη: Ο άθξαηνο ηδεαιηζκφο θαη ε εμηδαλίθεπζε ηεο ηέρλεο Ο ζρεκαηηζκφο ινγνηερληθψλ νκάδσλ ή ζρνιψλ ( π.ρ ν θχθινο ηνπ νισκνχ ή ηνπ Πνιπιά). Ζ ζηξνθή πξνο ηε ζπιινγή, κειέηε θαη αμηνπνίεζε ησλ πξντφλησλ ηνπ ιατθνχ πνιηηηζκνχ. Ζ ζηξνθή πξνο ηε δεκνηηθή γιψζζα Ζ πξνζθπγή ζηε θχζε θαη ε έθθξαζε ππνθεηκεληθψλ αηζζεκάησλ, ςπρηθψλ θαηαζηάζεσλ θαη πξνβιεκάησλ Ζ ζχδεπμε ηεο πνίεζεο κε ηε κνπζηθή θαη ηε θηινζνθία Ζ απνζπαζκαηηθφηεηα, κε παξαδεηγκαηηθή ηελ πεξίπησζε ηνπ ψξηκνπ νισκνχ Ζ πξψηκε θαιιηέξγεηα ηεο ινγνηερληθήο θξηηηθήο θαη ηνπ δνθηκίνπ. Δηνλύζηνο νισκόο «Ο Κξεηηθόο» (απόζπαζκα) Γελ είλ‘ πλνή ζηνλ νπξαλφ, ζηε ζάιαζζα, θπζψληαο νχηε φζν θάλεη ζηνλ αλζφ ε κέιηζζα πεξλψληαο, φκσο θνληά ζηελ θνξαζηά, πνπ κ‘ έζθημε θη εράξε, εζεηφληαλ η‘ νινζηξφγγπιν θαη ιαγαξφ θεγγάξη· θαη μεηπιίδεη νγιήγνξα θάηη πνπ εθείζε βγαίλεη, θη νκπξφο κνπ ηδνχ πνπ βξέζεθε κία θεγγαξνληπκέλε. Έηξεκε ην δξνζάην θσο ζηε ζετθηά ζσξηά ηεο, ζηα κάηηα ηεο ηα νιφκαπξα θαη ζηα ρξπζά καιιηά ηεο. Eθνίηαμε η‘ αζηέξηα, θη εθείλα αλαγαιιηάζαλ, θαη ηελ αρηηλνβφιεζαλ θαη δελ ηελ εζθεπάζαλ·
- 8. θη απφ ην πέιαν, πνπ παηεί ρσξίο λα ην ζνπθξψλεη, θππαξηζζέλην αλάεξα η‘ αλάζηεκα ζεθψλεη, θη αλεί ηζ‘ αγθάιεο κ‘ έξσηα θαη κε ηαπεηλνζχλε, θη έδεημε πάζαλ νκνξθηά θαη πάζαλ θαινζχλε. Tφηε απφ θσο κεζεκεξλφ ε λχρηα πιεκκπξίδεη, θη ε ρηίζηο έγηλε λαφο πνπ νινχζε ιακππξίδεη. ην απφζπαζκα απηφ απφ ηνλ Κξεηηθφ ηνπ νισκνχ κπνξνχκε λα εληνπίζνπκε: ην ππεξθπζηθφ ζηνηρείν (θη απφ ην πέιαν, πνπ παηεί ρσξίο λα ην ζνπθξψλεη), ην κπζηεξηψδεο θαη ηελ ππεξβνιή (ηφηε απφ θσο κεζεκεξλφ ε λχρηα πιεκκπξίδεη), ηελ εμχκλεζε ηεο θχζεο, ηε ζχλδεζε κε ηε ζξεζθεία (ε ρηίζηο έγηλε λαφο), ηελ εμχκλεζε ηεο γπλαίθαο (έδεημε πάζαλ νκνξθηά θαη πάζαλ θαινζχλε), ρξήζε ππνβιεηηθψλ ζθεληθψλ (κέζα ζηελ απφιπηε γαιήλε ηεο θχζεο κηα γπλαηθεία κνξθή μεπξνβάιιεη απ‘ ην θσο ηνπ θεγγαξηνχ) θ.ά. Ρνκαληηζκόο (1830-1880) ε αληίζεζε κε ηε γφληκε επαθή πνπ είραλ νη Δπηαλήζηνη κε ηνλ Ρνκαληηζκφ, νη Φαλαξηψηεο πνηεηέο ηεο 1εο Αζελατθήο ρνιήο ζα αθνινπζήζνπλ ην επξσπατθφ απηφ θίλεκα κε ηξφπν πνπ ζα απνδψζεη ειάρηζηα αμηφινγα έξγα. Ο ειιεληθόο ξνκαληηζκόο ηεο Αζελατθήο ρνιήο δηακνξθώλεη ηα εμήο ραξαθηεξηζηηθά: α) ζηξνθή πξνο ην έλδνμν παξειζφλ (ην αξραίν θαη ην πξφζθαην), β) ρξήζε ηεο θαζαξεχνπζαο, γ) κειαγρνιηθή δηάζεζε πνπ θηάλεη σο ηελ απαηζηνδνμία θαη ηελ έκκνλε ηδέα ηνπ ζαλάηνπ, δ) ραιαξή έθθξαζε πνπ κεξηθέο θνξέο θηάλεη σο ηελ πξνρεηξνινγία, ε) χθνο πνκπψδεο. Δθπξφζσπνη: Παλαγηψηεο θαη Αιέμαλδξνο νχηζνο, Αιέμαλδξνο Ρίδνο Ραγθαβήο, Γεψξγηνο Εαινθψζηαο, Ησάλλεο Καξαζνχηζαο, Γεκνζζέλεο Βαιαβάλεο, Γεκήηξηνο Παπαξεγφπνπινο, Αρηιιέαο Παξάζρνο θ.ά. Γεώξγηνο Ζαινθώζηαο «Από ην ράλη ηεο Γξαβηάο» (απφζπαζκα) Απν θξφηνλ νξγάλσλ βντδεη ηεο Γξαβηάο ην βνπλφ αληηθξχ, ιάκπνπλ νπια ρξπζά θαη ιεξή θνπζηαλέιια καπξίδεη. Πξνο ην Υάλη ρνξφο θαηαβαίλεη απ‘ νδφλ ειηθψδε ινμήλ θαη θινγέξα κε ερνλ νμχλ ρνξνχ αζκα ζεκαίλεη. Ο Οδπζζεχο ν ηαρχπνπο εγείηαη ηνπ καρίκνπ εθείλνπ ρνξνχ θαη εγθχκσλ ζθνπνχ ηνικεξνχ πξνο ην Υάλη θηλείηαη. ………………………… Παξλαζζηζκόο (Νέα Αζελατθή ρνιή) (1880)
- 9. Σα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ παξλαζζηζκνχ, ινηπφλ, είλαη ηα εμήο: 1. ε πηζηφηεηα 2. ε ξεαιηζηηθή αλαπαξάζηαζε 3. ε απάζεηα 4. ε απνπζία ηεο ππεξβνιήο ζπλαηζζεκάησλ 5. ε ζηαηηθφηεηα 6. νη αθξηβήο πεξηγξαθέο 7. ε επηκνλή ζηελ αλαδήηεζε ησλ θαηάιιεισλ ιέμεσλ 8. ε απφιπηε ηειεηφηεηα 9. ε απφιπηε πεηζαξρία 10. ε άληιεζε ησλ ζεκάησλ ηνπ απφ ηελ αξραηφηεηα. 11. Oη Έιιελεο παξλαζζηζηέο πηνζεηνχλ ηε δεκνηηθή γιψζζα θαη ζέκαηα απφ ηελ θαζεκεξηλφηεηα Γηαηί βαζηά κνπ δόμαζα ηθειηαλόο Άγγεινο Γηαηί βαζηά κνπ δφμαζα θαη πίζηεςα ηε γε θαη ζηε θπγή δελ άπισζα ηα κπζηηθά θηεξά κνπ, κα νιάθεξνλ εξίδσζα ην λνπ κνπ ζηε ζηγή, λά πνπ θαη πάιη αλαπεδά ζηε δίςα κνπ ε πεγή, πεγή δσήο, ρνξεπηηθή πεγή, πεγή ραξά κνπ... Γηαηί πνηέ δε ιφγηαζα ην πφηε θαη ην πψο, κα εβχζηζα ηε ζθέςε κνπ κέζα ζηελ πάζαλ ψξα, ζα κέζα ηεο λα θξχβνληαλ ν ακέηξεηνο ζθνπφο, λά ηψξα πνπ, ή θαινθαηξηά ηξηγχξα κνπ είηε κπφξα, ιάκπ' ε ζηηγκή νινζηξφγγπιε ζην λνπ κνπ ζαλ νπψξα, βξέρεη απ' ηα βάζε η' νπξαλνχ θαη κέζα κνπ ν θαξπφο!... Γηαηί δελ είπα: «εδψ ε δσή αξρίδεη, εδψ ηειεηψλεη...» κα «αλ είλ' ε κέξα βξνρεξή, ζέξλεη πην πινχζην θσο... κα θη ν ζεηζκφο βαζχηεξε ηε ρηίζε ζεκειηψλεη, ηη ν δσληαλφο παικφο ηεο γεο πνπ πιάζεη είλαη θξπθφο...» λά πνπ, φ,ηη ζηάζε εθήκεξν, ζα ζχγλεθν αλαιηψλεη, λά πνπ ν κέγαο Θάλαηνο κνπ γίλεθε αδεξθφο!... (απφ ηνλ Λπξηθό Bίν, B΄, Ίθαξνο 1966) πκβνιηζκόο • Σν ξεχκα γελλήζεθε σο αληίδξαζε ζηελ ςπρξφηεηα ηνπ παξλαζζηζκνχ θαη ζπληζηά κηα «επηζηξνθή» ζηε ξνκαληηθή πνίεζε, γη‘ απηφ ζπρλά ραξαθηεξίδεηαη σο λενξνκαληηζκόο. πλδπάδεη ηελ εζσηεξηθφηεηα θαη ηελ εθιέπηπλζε ηνπ ξνκαληηζκνχ, ρσξίο ην ζηφκθν ηνπ. πγγελεχεη επίζεο κε ηνλ αηζζεηηζκφ θαη κε ηηο ζεσξίεο ηνπ Πφε, νη νπνίεο επεξέαζαλ ηνλ Μπνηιέξ (1821-1867). Σα γλσξίζκαηα ηνπ ζπκβνιηζκνύ κνπζηθφηεηα, ε ππνβιεηηθφηεηα θαη ε κειαγρνιηθή δηάζεζε, Ζ απζηεξή κεηξηθή ραιαξψλεη
- 10. επηιέγνληαη νη ιέμεηο πνπ ππνβάιινπλ ιεπηά, ηξπθεξά ζπλαηζζήκαηα. Σα αληηθείκελα ηνπ εμσηεξηθνχ θφζκνπ γίλνληαη ζχκβνια εζσηεξηθψλ, ςπρηθψλ θαηαζηάζεσλ ην ελλνηνινγηθφ πεξηερφκελν ηνπ πνηήκαηνο πεξηνξίδεηαη ζην ειάρηζην. Δμαηηίαο ηεο επηζπκίαο ησλ ζπκβνιηζηψλ γηα κνπζηθφηεηα θαη ξεπζηφηεηα ε κνξθή «ραιαξψλεη» απφ ηνπο απζηεξνχο θαλφλεο ηεο παξαδνζηαθήο πνίεζεο (νκνηνθαηαιεμία θαη κέηξν). Οη ιέμεηο απνζπλδένληαη απφ ην λφεκά ηνπο θη απνθηνχλ δηθφ ηνπο ήρν. Ο ππαηληγκφοθαη ε δηαθξηηηθή λχμε ρξεζηκνπνηνχληαη σο κέζα ηνπ ζπκβνιηζκνχ, γηαηί γνεηεχνπλ ηε θαληαζία Ο ειιεληθόο ζπκβνιηζκόο έρεη όια ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ γαιιηθνύ, αλ θαη κπνξνχκε λα πνχκε φηη νη Έιιελεο πνηεηέο νηθεηνπνηνχληαη θπξίσο δχν απφ ηηο βαζηθέο αξρέο ηνπ γαιιηθνχ θηλήκαηνο: α) ην ελλνηνινγηθφ πεξηερφκελν πεξηνξίδεηαη ζην ειάρηζην β)κνπζηθφηεηα θαη ππνβιεηηθφηεηα (αθνπζηηθή πνηφηεηα ησλ ιέμεσλ θαη θαηάιιειε ηνπνζέηεζε ππνβάιινπλ ηελ ςπρηθή δηάζεζε γ)ππάξρεη ζπζρέηηζε αληηθεηκέλσλ θαη ςπρηθψλ θαηαζηάζεσλ Κσλζηαληίλνο Υαηδόπνπινο «Φζηλόπσξν» Άζε ην θζηλφπσξν γχξσ ζνπ λα ζηξψζε η‘ άλζε ηα ζηεξλά∙ κηα δσή πεζαίλεη κηα πλνή πεξλά – ηάρα ζε πξνζκέλεη κηα άλνημε μαλά; Άζε ην θζηλφπσξν γχξσ ζνπ λ‘ απιψζε κηα ζηεξλή επσδηά∙ κηα θσλή ζσπαίλεη, κηα ραξά ρακέλε κέζα ζηελ θαξδηά – ηα ζηεξλά ηα θχιια παίξλεη ην θζηλφπσξν γχξσ απ‘ ηα θιαδηά. Νενξνκαληηζκόο – Νενζπκβνιηζκόο (1920-1930) εθθξάδνπλ κέζα απφ ηελ ηέρλε ηνπο γεληθή θφπσζε θαη ηελ αίζζεζε ηνπ αληθαλνπνίεηνπ. Αλάκεζά ηνπο μερσξίδεη ν Κψζηαο Καξπσηάθεο, πνπ, αξλνχκελνο λα ζπκβηβαζηεί κε ηελ ππνθξηζία γχξσ ηνπ, ζαξθάδεη ην πλεχκα ηεο δηάιπζεο πνπ ραξαθηεξίδεη ηελ επνρή ηνπ. Σν αλαλεσηηθφ ξεχκα ηνπ ζπκβνιηζκνχ ζηελ Διιάδα δηήξθεζε πεξίπνπ κέρξη ην 1930. Σα γλσξίζκαηά ηνπ δελ δηαθέξνπλ απφ ηνπ επξσπατθνχ ζπκβνιηζκνχ: Ζ δηαθξηηηθή θαη ππνβιεηηθή έθθξαζε ησλ ζπλαηζζεκάησλ Ο πνηεηηθφο ξεκβαζκφο Οη ζνιέο θαη αθαζφξηζηεο εηθφλεο Σν θιίκα κειαγρνιίαο
- 11. Ζ κνπζηθφηεηα ηνπ ζηίρνπ Κώζηαο Καξπσηάθεο «Κπξηαθή» Ο ήιηνο ςειφηεξα ζ‘ αλέβεη ζήκεξα πνπ ‗λαη Κπξηαθή. Φπζάεη ην αγέξη θαη ζαιεχεη κηα ζεκσληά ζην ιφθν εθεί. Σα γηνξηηλά ζα βάινπλ, θη φινη ζα ‗ρνπλ αλάιαθξε θαξδηά: θνίηα ζην δξφκν ηα παηδηά, θνίηαμε η‘ άλζε ζην πεξβφιη. Σψξα θακπάλεο πνπ ρηππάλε είλαη ν Θεφο αιεζηλφο. Πέξα ηα ζχλλεθα ζθνξπάλε θαη κεγαιψλεη ν νπξαλφο. Άζε ηνλ θφζκν ζηε ραξά ηνπ θη έια ςπρή κνπ, λα ζνπ πσ, ζαλ ηξαγνπδάθη ραξσπφ, έλα ηξαγνχδη ηνπ ζαλάηνπ. Γεληά ηνπ 30 – Τπεξξεαιηζκόο (αιιά θαη ζπκβνιηζκόο π.ρ Ρίηζνο, εθέξεο, Αλαγλσζηάθεο θ.ά) Γεληθά από ην 1930 θαη κεηά ζηε κνληέξλα πνίεζε ζπλππάξρνπλ ηα θπξίαξρα απηά ξεύκαηα Ο Μνληεξληζκφο εθδειψλεηαη κε ηελ άξλεζε ησλ παξαδνζηαθψλ θαλφλσλ. Οη ζηίρνη απειεπζεξψλνληαη απφ κεηξηθέο ή άιιεο δεζκεχζεηο, αθφκα θαη απφ ηε γξακκαηηθή, ην ζπληαθηηθφ θαη ηα ζεκεία ζηίμεο. Αθζνλνχλ ηα ζχκβνια, νη εηθφλεο θαη νη κεηαθνξέο. Σν πεξίηερλν χθνο ησλ ζπκβνιηζηηθψλ πνηεκάησλ ππνρσξεί θαη ν ιφγνο απνθηά απιφηεηα, ππθλφηεηα, ειιεηπηηθφηεηα θαη ζπληνκία. ε ζπλδπαζκφ κε ηελ επίδξαζε ηεο ςπραλάιπζεο θαη ηελ απειεπζέξσζε ηεο θαληαζίαο θαη ηνπ νλείξνπ, ε γξαθή γίλεηαη ζπλεηξκηθή, ππαηληθηηθή θαη πνιχζεκε. Ο Μνληεξληζκφο έζηξεςε ηελ πξνζνρή ηνπ ζηηο ξίδεο ηεο παξάδνζεο θαη έδσζε έκθαζε ζηε ζπκβνιηθή έθθξαζε ησλ πξνζσπηθψλ ζπγθηλήζεσλ, ζηελ αλαλέσζε ηεο κνξθήο θαη ηε δπλακηθή ησλ ιέμεσλ. Ζ ζηξνθή πξνο ην παξειζφλ, ηδηαίηεξα ζηελ θιαζηθή αξραηφηεηα, νδήγεζε ηνπο κνληεξληζηέο ζηε ρξήζε ηνπ κχζνπ γηα λα εθθξάζνπλ ζπκβνιηθά θαηαζηάζεηο θαη ζπλαηζζήκαηα. Σνλ κχζν αμηνπνηνχζαλ θαη ηα ξεχκαηα ηνπ Κιαζηθηζκνχ, ηνπ Παξλαζζηζκνχ θαη ηνπ πκβνιηζκνχ, αιιά κε απφιπηε πηζηφηεηα πξνο ηα πξφζσπα θαη ηηο ηζηνξίεο, ελψ ν Μνληεξληζκφο ηνλ ρξεζηκνπνηεί κε ηξφπν δξακαηηθφ: ν κχζνο, δειαδή, πξνζαξκφδεηαη ζηελ επνρή θαη ηελ πεξίζηαζε πξνζθέξνληαο ζηνλ πνηεηή ην θαηάιιειν «πξνζσπείν» γηα λα δηαηππψζεη ηελ εκπεηξία ηνπ, θνηλή ή πξνζσπηθή. Μηα ηέηνηα ρξήζε ηνπ κχζνπ παξνπζηάδεηαη γηα πξψηε θνξά ζε έλα απφ ηα πην
- 12. αληηπξνζσπεπηηθά πνηεηηθά έξγα ηνπ Μνληεξληζκνχ, ηελ Έξεκε Υψξα (1922) ηνπ Σ.. Έιηνη. (δηαβάζηε θάπνηα πνηήκαηα) Μνληεξληζηηθά ζηνηρεία εληνπίδνληαη ζε πνιινχο πνηεηέο (Καβάθεο, Καξπσηάθεο, Παπαηζψλεο), αιιά ηηο ηάζεηο ηνπ Μνληεξληζκνχ αθνινπζεί ζηελ Διιάδα θπξίσο ν Γηώξγνο εθέξεο. Επξηπίδεο, Aζελαίνο εθέξεο Γηώξγνο Γέξαζε αλάκεζα ζηε θσηηά ηεο Tξνίαο θαη ζηα ιαηνκεία ηεο ηθειίαο. Tνπ άξεζαλ νη ζπειηέο ζηελ ακκνπδηά θη νη δσγξαθηέο ηεο ζάιαζζαο. Eίδε ηηο θιέβεο ησλ αλζξψπσλ ζαλ έλα δίρηπ ησλ ζεψλ, φπνπ καο πηάλνπλ ζαλ η' αγξίκηα∙ 5 πξνζπάζεζε λα ην ηξππήζεη. Ήηαλ ζηξπθλφο, νη θίινη ηνπ ήηαλ ιίγνη∙ ήξζε ν θαηξφο θαη ηνλ ζπαξάμαλ ηα ζθπιηά. (απφ ηα Πνηήκαηα, Ίθαξνο 1974) ηνηρεία Σαπηόηεηνο Ρίηζνο Γηάλλεο Xξνλνινγία ηεο γέλλεζήο κνπ πηζαλφλ ην 903 π.X. - εμίζνπ πηζαλφλ ην 903 κ.X. Eζπνχδαζα ηζηνξία ηνπ παξειζφληνο θαη ηνπ κέιινληνο ζηε ζχγρξνλε ρνιή ηνπ Aγψλα. Eπάγγεικά κνπ: ιφγηα θαη ιφγηα, - ηη λά 'θαλα; Pαθνζπιιέθηε κε είπαλ. Kαη ηψληη. χλαμα έλα ζσξφ θηεξά ζηξνπζνθακήινπ απ' ηα θα- πέια ηεο ππφγεηαο Kφξεο, θνπκπηά απφ ριαίλεο ζηξαηησηψλ, έλα θξάλνο, δπν θζαξκέλα ζαληάιηα, κάδεςα αθφκε δπν ζπηξηφθνπηα θαη ηελ θαπλνζα- θνχια ηνπ Mεγάινπ Tπθινχ. ην Λεμηαξρείν, ηα ηειεπηαία ρξφληα, κνχ δσζαλ ηελ πιένλ απίζαλε ρξνλνινγία ηεο γέλλεζήο κνπ: 1909. Bνιεχηεθα κ' απηήλ, θαη κέλσ. Tέινο, ην 3909 θάζηζα ζην ζθακλί κνπ λα θαπλίζσ έλα ηζη- γάξν. Tφηε
- 13. θαηάθηαζαλ νη θφιαθεο∙ κε πξνζθπλνχζαλ∙ κνπ πεξ- λνχζαλ ζηα δάρηπια ιακπξά δαρηπιίδηα. Oη αλίδενη δελ μέξαλ πσο ηά 'ρα θηηάμεη εγψ κε η' άδεηα ηνπο θπζίγγηα πνχ 'ραλ κείλεη ζηνπο ιφθνπο. Γη' απηφ αθξηβψο, γηα ηελ σξαία ηνπο άγλνηα, ηνπο αληάκεηςα πινχζηα κε αιεζηλά πεηξάδηα θαη δηπιάζηεο θνιαθείεο. Πάλησο ην κφλν ζίγνπξν: ηφπνο ηεο γέλλεζήο κνπ: ε Άθξα Mηλψα. (απφ ηε Mνλνβαζηά, Kέδξνο 1982) Επίινγνο Αλαγλσζηάθεο Μαλόιεο Oη ζηίρνη απηνί κπνξεί θαη λά 'λαη νη ηειεπηαίνη Oη ηειεπηαίνη ζηνπο ηειεπηαίνπο πνπ ζα γξαθηνχλ Γηαηί νη κειινχκελνη πνηεηέο δε δνχλε πηα Aπηνί πνπ ζα κηινχζαλε πεζάλαλ φινη λένη Tα ζιηβεξά ηξαγνχδηα ηνπο γελήθαλε πνπιηά ε θάπνηνλ άιινλ νπξαλφ πνπ ιάκπεη μέλνο ήιηνο Γελήθαλ άγξηνη πνηακνί θαη ηξέρνπλε ζηε ζάιαζζα Kαη ηα λεξά ηνπο δελ κπνξείο λα μερσξίζεηο ηα ζιηβεξά ηξαγνχδηα ηνπο θχηξσζε έλαο ισηφο Nα γελλεζνχκε ζην ρπκφ ηνπ εκείο πην λένη. (απφ ην Όκωο γηαηί μαλαγπξίδνπκε θάζε θνξά ρωξίο ζθνπό ζηνλ ίδην ηόπν, Eξκήο 2000) Σν Άμηνλ Δζηί. η΄ [Tεο αγάπεο αίκαηα κε πνξθχξσζαλ] (αθνχζηε ην) Ειύηεο Oδπζζέαο Tηρ αγάπηρ αίμαηα * με ποπθύπωζαν Kαι σαπέρ ανείδωηερ * με ζκιάζανε Oξειδώθηκα μερ ζηη * νοηιά * ηων ανθπώπων Mακπινή Mηηέπα * Pόδο μος Aμάπανηο Ση' ανοισηά ηος πέλαγος * με καπηέπεζαν Mε μπομπάπδερ ηπικάηαπηερ * και μος πίξανε Aμαπηία μος νά ’σα * κι εγώ * μιαν αγάπη Mακπινή Mηηέπα * Pόδο μος Aμάπανηο Tον Iούλιο κάποηε * μιζανοίξανε Tα μεγάλα μάηια ηηρ * μερ ζηα ζπλάσνα μος Tην παπθένα ζωή μια * ζηιγμή
- 14. * να θωηίζοςν Mακπινή Mηηέπα * Pόδο μος Aμάπανηο Kι από ηόηε γύπιζαν * καηαπάνω μος Tων αιώνων όπγηηερ * ξεθωνίζονηαρ “O πος ζ’ είδε, ζηο αίμα * να ζει * και ζηην πέηπα” Mακπινή Mηηέπα * Pόδο μος Aμάπανηο Tηρ παηπίδαρ μος πάλι * ομοιώθηκα Mερ ζηιρ πέηπερ άνθιζα * και μεγάλωζα Των θονιάδων ηο αίμα * με θωρ * ξεπληπώνω Mακπινή Mηηέπα * Pόδο μος Aμάπανηο (απφ Tν Άμηνλ Eζηί, Ίθαξνο 1959) Τπεξξεαιηζκόο Σν κεγαιχηεξν θίλεκα ηεο πξσηνπνξίαο είλαη ν Τπεξξεαιηζκφο ή νπξεαιηζκφο, φξνη ηαπηφζεκνη. Γελλήζεθε ζηε Γαιιία ην 1924 κε ην ζνπξεαιηζηηθφ καληθέζην ηνπ Μπξεηφλ (Breton) θαη ήηαλ έλα ηνικεξφ, επαλαζηαηηθφ, ινγνηερληθφ, θαιιηηερληθφ, αιιά θαη θνηλσληθφ-πνιηηηθφ θίλεκα: Κάησ απφ ηελ επίδξαζε ηνπ καξμηζκνχ, θηινδφμεζε λα αιιάμεη ηνλ θφζκν, ελψ ππφ ηελ επήξεηα ηεο θξνυδηθήο ςπραλάιπζεο επηρείξεζε λα αλαδείμεη ην αζπλείδεην, ην φλεηξν θαη ηε θαληαζία, ρξεζηκνπνηψληαο σο κέζα ηελ χπλσζε θαη ηελ απηφκαηε γξαθή, κε απνηέιεζκα λα ζπληεινχληαη πνηθίιεο αλαηξνπέο ζε θάζε επίπεδν: κνξθνινγηθφ, ζπληαθηηθφ, γξακκαηηθφ. Ζ γιψζζα απέθηεζε ηε δηθή ηεο αηζζεηηθή θαη νη ιέμεηο κηα λέα δπλακηθή. χληνκα φκσο ε απηφκαηε γξαθή εγθαηαιείθζεθε, αθνχ νη πνηεηέο, κέζα απφ ηηο θαηλνκεληθά απζαίξεηεο θαη παξάινγεο εηθφλεο ηνπο, δεκηνπξγνχζαλ ζπγθεθξηκέλεο ιεθηηθέο εληππψζεηο θαη ζπλεηξκνχο. Υαξαθηεξηζηηθά 1. νλεηξηθέο εληππψζεηο ρσξίο ηελ επέκβαζε ηεο ινγηθήο 2. ραιάξσζε ηεο ινγηθήο αιιεινπρίαο 3. ππνζπλείδεηεο ελέξγεηεο ηεο ςπρήο 4. εκθαλείο νη κεραληζκνί ησλ πξνεθηάζεσλ θαη ησλ ζπλεηξκψλ 5. δσεξέο ιεθηηθέο εληππψζεηο 6. ηνικεξέο εηθφλεο 7. απνπζία νκνηνθαηαιεμίαο 8. αληζνζπιιαβία ζηνπο ζηίρνπο 9. απνπζία νκνηφκνξθσλ ζηξνθψλ 10. απνπζία ζηίμεο Οη ππεξξεαιηζηέο ζπλδπάδνπλ ηελ θαιιηηερληθή κε ηελ πνιηηηθή δξάζε θαη ζηε Γαιιία ζπλδέζεθαλ κε ηηο ζνζηαιηζηηθέο ηδέεο. Νίθνο Εγγνλόπνπινο «Λσηόο» πνπ ζα καο νδεγήζε ν θφβνο ησλ θηεξψλ φηαλ νη ςαικνί ησλ ινζηψλ ηαξάμνπλ
- 15. ηε ιεπηή δσή ησλ Παξζελψλσλ, ή κήπσο έλαο πξάζηλνο θαζξέπηεο - έλαο απινχζηαηνο πξάζηλνο βεινχδηλνο θαζξέπηεο - είλαη αξθεηφο λα ζπγθξαηήζε ηνπο ιπγκνχο - ηνπο ξπζκηθνχο θ‘ ππφθσθνπο ιπγκνχο - ησλ θαηαρζφλησλ ειαζκάησλ; ζηγή ζηαγψλ ζηαγψλ ρνάλε Μίλτου Σαχτούρη Τοπίο -Ἕλα θνξίηζη πλίγεηαη κέζα ζηὸ καῦ ξν ἐ γὼ ἀ λεβαίλσ ζ᾿ ἕ λαλ ἄσπρο νὐ ξαλφ Μέζα ζηὸ λ ἔ ξεκν ρηνληὰ ἕ λαο παπὰ ο θαηάκαπξνο κέζα ζηὴ λ παγσληὰ ιίγα καῦ ξα πνπιηὰ ζ᾿ ἕ λα θιαδὶ θη ἕ λα κφλν ινπινχδη θαὶ κηὰ θσλή: - γὼ ἀ λεβαίλσ ζ᾿ ἕ λαλ ἄσπρο νὐ ξαλὸ κέζα ζηὸ καῦ ξν πλίγεηαη ἕ λα θνξίηζη (δ) Να εληνπίζεηε ηα ζύκβνια (ζε όζα πνηήκαηα ππάξρνπλ) ή ζέκαηα ησλ πνηεκάησλ θαη λα ηα ζρνιηάζεηε ζε κία ή δύν παξαγξάθνπο Κσλζηαληίλνο Καβάθεο «Σείρε» (απφζπαζκα) Υσξίο πεξίζθεςηλ, ρσξίο ιχπελ, ρσξίο αηδψ κεγάια θ‘ πςειά ηξηγχξσ κνπ έθηηζαλ ηείρε. Καη θάζνκαη θαη απειπίδνκαη ηψξα εδψ. Άιιν δελ ζθέπηνκαη: ηνλ λνπλ κνπ ηξψγεη απηή ε ηχρε∙ ... [Σα ηείρε πνπ θηίδνληαη γχξσ απφ ην πνηεηηθφ ππνθείκελν απνηεινχλ ζχκβνιν ησλ θάζε είδνπο πεξηνξηζκψλ πνπ ηίζεληαη ζε έλα άηνκν είηε απηνί είλαη θνηλσληθνί είηε πξνζσπηθνί. Έηζη, έλα αληηθείκελν ζπκβνιίδεη κηα θαηάζηαζε πνπ ραξαθηεξίδεη ηε δσή πνιιψλ αλζξψπσλ.] Γηάλλεο Ρίηζνο «Αλππόηαρηε πνιηηεία» (απφζπαζκα)
- 16. Ναη, ζα ηνλ ξίμνπκε κηα κέξα αλάζθεια ηνλ πφλν. Αθνχζηε απηφ ην ηξίμηκν ηεο πφξηαο. Διάηε λα βνεζήζνπκε ηελ πνιηηεία πνπ θνηινπνλάεη ηα κεηάιιηλα παηδηά ηεο. Δζχ είκαη εγψ. Δζχ θη εγψ, είκαζηε εκείο. Οη άμνλεο έρνπλ πνιχ ηελησκέλα ηα λεχξα ηνπο θη έρνπλ πνιιά ηξαγνχδηα πνπ δελ ηα ‗παλ αθφκα. Πνηνο θηαίεη πνπ ιείπεη ην ηξαγνχδη καο; Δζχ θη εγψ θη εκείο. [ην πνίεκα ηνπ Γηάλλε Ρίηζνπ, έλαο ήρνο (ην ηξίμηκν ηεο πφξηαο) ιεηηνπξγεί σο ζχκβνιν ηεο λέαο επνρήο πνπ έξρεηαη∙ σο ζχκβνιν ηεο νινέλα θαη απμαλφκελεο έληαζεο θαη αγαλάθηεζεο ησλ πνιηηψλ, πνπ ζα ηνπο σζήζεη ελ ηέιεη ζηε δξάζε θαη ζηε ζαξσηηθή αλαηξνπή φζσλ ζηνηρείσλ ζπκβάιινπλ ζηελ θαηαπίεζε θαη ηελ εθκεηάιιεπζή ηνπο.] Οη εξσηήζεηο βαζκνινγνύληαη κε 25 κνλάδεο ε θαζεκία Οη α θαη β δίλνληαη απφ ηελ ηξάπεδα ζεκάησλ θαη γ θαη δ απφ ηνλ δηδάζθνληα ην κάζεκα Πεγέο: http://www.snhell.gr/ http://dschool.edu.gr/ http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html http://www.potheg.gr/Intro.aspx?lan=1 http://latistor.blogspot.gr/2014/02/blog-post_4.html