1. MODUL 2 : Bahan 2D, 3D dan Fotografi
SINOPSIS
Modul ini akan memberi input berkaitan dengan media bahan 2D, 3D dan fotografi.
Ketiga media ini merupakan media yang sedia wujud dalam persekitaran pendidikan.
Bahan 2D dan 3D merupakan media yang agak tradisional, walau bagaimana pun ia
masih releven dalam dunia pendidikan, untuk itu modul ini akan cuba memberi
penjelasan jenis-jenis media 2D dan 3D, dan juga cara-cara penghasilannya. Teknik
penghasilan berserta dengan ciri-ciri pedagogi akan memberi nilai terhadap media
tersebut, di mana ia boleh memberi impak kepada proses P&P.
Media fotografi, walaupun agak baru tetapi ia merupakan media yang boleh
mempersonakan pemerhati, justru itu ia boleh memberi impak yang besar kepada
pembelajaran pelajar. Modul akan cuba membantu pelajar untuk menguasi aspek
teknikal kamera, kemahiran dan teknik menangkap (shot) gambar yang baik supaya
ia boleh digunakan dengan berkesan dalam proses pengajaran dan pembelajaran.
HASIL PEMBELAJARAN
Menggunakan pengetahuan tentang bahan 2D/3D serta peralatan kamera, komposisi
serta kemahiran teknik penggambaran untuk menghasilkan bahan pengajaran dan
pembelajaran yang sesuai dan berkesan.

2. Pengenalan: Bahan 2D dan 3D
Penggunaan bahan 2D dan 3D sebagai kaedah alternatif dalam pengajaran dan
pembelajaran dapat membantu merangsang pembelajaran pantas pelajar
menggunakan pelbagai deria dalam pembelajaran mereka.
Isi Kandungan Utama:
Bahan 2D
Bahan Dua Dimensi (2D) adalah bahan-bahan visual yang dilukis atau dicetak atau
digambarfotokan di atas sekeping kertas atau permukaan rata.mempunyai dua
dimensi iaitu lebar dan panjang . Berbentuk leper dan tidak mempunyai kedalaman.
Terdapat tiga jenis bentuk 2D:
 Bentuk Geometri
 Bentuk Abstrak
 Bentuk Gambaran
.Contoh :
Carta, gambar foto, graf, Lukisan, kad imbasan, peta , poster, bahan
bercetak,
CARTA
Jenis-jenis carta
CARTA ORGANISASI
Carta organisasi menunjukkan hubungan atau rantaian struktur pentadbiran ataupun
pemerintahan di dalam satu organisasi kumpulan dan sebagainya.
Carta Organisasi Carta jadual

3. CARTA JADUAL
Carta jadual menunjukkan keterangan berdata atau bernilai yang memberi
penerangan mengenai masa dan waktu suatu perkara atau peristiwa yang berlaku.
CARTA URUTAN
Carta urutan juga dikenali sebagai sebagai carta alir. Carta urutan menerangkan
tentang aliran sesuatu proses atau tindakan. Ia dihasilkan secara mendatar bagi
menunjukkan perkembangandan untuk mudah difahami setiap langkah=langkah satu
persatu.
Carta Urutan Carta masa Carta Klsifikasi
CARTA MASA
Carta masa menggambarkan hubungan masa dan peristiwa. Carta masa berguna
untuk meringkaskan masa satu siri perstiwa yang telah berlaku.
CARTA KLASIFIKASI
Carta klasifikasi digunakan untuk mengkelaskan atau menunjukkan kategori bahan-
bahan tertentu, peristiwa, spesis dan taksonomi haiwan atau tumbuh-tumbuhan
mengikut sifat, kumpulan dan sebagainya.
GAMBAR FOTO
Gambar foto dihasilkan melalui rakaman dengan kamera. Gambar foto boleh
dihasilkan dalam bentuk hitam putih atau berwarna. pelbagai jenis gambar boleh
dihasilkan seperti pemandangan, benda, rupa bentuk manusia,buah-buahan,
tumbuh-tumbuhan dan gambar abstrak.

4. Burung Mawar
GRAF
LUKISAN
Lukisan merupakan lakaran idea manusia yang disampaikan dalam bentuk
komunikasi visual. Terdapat pelbagai jenis permukaan yang rata yang boleh dijadikan
lukisan di atasnya. Antaranya ialah kain, kanvas, papan, batu, kaca dan sebagainya.
Lukisan perlu bertema sesuai, tepat, jelas dan memberi makna kepada murid supaya
objektif isi pengajaran yang hendak disampaikan tercapai.
Lukisan di atas kain Lukisan di atas papan

5. PETA
Bersama rakan anda bincangkan bagaimana peta boleh digunakan dalam
pengajaran Bahasa Melayu?
POSTER
Poster merupakan satu lukisan yang menggabungkan penggunaan ilustrasi dan
muka taip yang dipersembahkan sebagai satu alat komunikasi visual. Mesej-mesej
yang hendak disampaikan melalui poster hendaklah mudah dibaca, jelas, ringkas dan
tepat.
Poster Anti Dadah poster Penderaan
KAD IMBASAN
Kad imbasan boleh dibahagikan kepada dua iaitu kad imbasan bergambar dan kad
imbasan tulisan.

6. Kad imbasan
Bahan 3D
Terdapat dua jenis bentuk 3D iaitu:
1. Bentuk 3D sebenar
2. Bentuk 3D tiruan
Antara jenis bahan 3D adalah seperti berikut:
BONEKA
Jenis-jenis boneka:
BONEKA SARUNG TANGAN
Sarung tangan boleh digubah menjadi badan dan anggota boneka. Boneka jenis ini
memerlukan jari dimasukkan ke dalam sarung tangan itu dan gerakkan untuk
anggota boneka.
Boneka Sarung Tangan Boneka tali
BONEKA TALI
Boneka Bertali atau ‘marionette’ diperbuat daripada bahan-bahan keras seperti
papier mache, plaster-of-Paris atau kayu. Tali-tali halus disambungkan kepada
bahagian-bahagian boneka yang boleh bergerak. Semasa digunakan, tali-tali itu
ditarik-tarik untuk membuat anggota-anggota boneka tersebut bergerak.
BONEKA LIDI
Boneka ini diperbuat daripada bahan yang keras atau tebal. Kemudian lidi panjang
diletakkan pada badan boneka termasuk pada anggota-anggota yang bakal

7. digerakkan semasa menggunakannya, boneka dijulang pada lidi utama dan lidi-lidi
yang lainnya digoyangkan untuk menggerakkan anggota badan boneka tersebut.
Boneka wayang kulit
BONEKA WAYANG KULIT
Rupa bentuk Boneka dilukis di atas kertas tebal, diwarnakan dan bentuknya di
potong keluar. Lidi-lidi halus diletakkan pada tempat-tempat pada badan boneka itu.
Semasa memainkan boneka ini, ia ditempatkan di bahagian belakang satu skrin
putih. Lampu dinyalakan dan bayang-bayang boneka tersebut akan kelihatan di atas
skrin. Lidi digoyang-goyangkan untuk menggerakkan anggota boneka. Satu lagi cara
persembahan wayang kulit ialah dengan menggunakan OHP sebagai sumber cahaya
dan imej boneka akan terpapar di atas skrin.
MODEL
Model adalah binaan rupa bentuk bahan atau benda asal yang mungkin diperbuat
daripada bahan keras seperti tanah liat, plastisin dan getah.
Beberapa pecahan jenis model:
(a) Model Berskala
Model berskala ialah model bahan yang diperbuat dalam saiz yang sama
besar dengan benda asal ataupun dalam saiz yang lebih kecil dengan
berpandukan kepada skala pembesaran atau tertentu. Setiap bahagian yang
dibuat menyerupai benda yang asal. Contohnya keretapi dan kapal terbang.
(b) Model Olok-olok
Model olok-olok merupakan model yang diubahsuai daripada rupa bentuk benda
yang sebenarnya, untuk menunjukan pergerakan atau perjalanan kerja pada benda
asal itu. Biasanya model olok-olok ini dibuat lebih besar keadaan asal tanpa
menghiraukan skala pembesaran tertentu tetapi masih dapat menunjukkan keadaan
asal yang sebenarnya. Contoh: model enjin keretapi dan neraca
(c) Model Keratan Rentas
Model besar yang menunjukkan keratan rentas pada satu bahagian tertentu pada
satu benda, untuk memperlihatkan rupa bentuk bahagian dalam benda tersebut.

8. Keratan rselalunya digunakan dengan lebih meluas dalam matapelajaran Sains,
Contoh keratan rentas daun atau kulit manusia
Contoh:
.MODEL BERSKALA Model Olok-olok Model keratan rentas
RELIA
Relia adalah bahan-bahan yang sebenarnya dan ia boleh dibahagikan kepada
beberapa jenis seperti berikut:
(a) Relia Asli
Ini merupakan bahan hidup yang sebenarnya, dan masih hidup seperti cacing
tanah, belalang dan sebagainya, ataupun bahan sebenarnya yang kaku
(bukan hidup) seperti mesin, jentera dan lain-lain.
(b) Relia Awet
Bahan-bahan hidup yang telah diawet dan disimpan di dalam bendalir kimia.
(c) Spesimen
http://3.bp.blogspot.com/-
4G35yuYfvWA/Ttj47xiR4pI/AAAAAAAAAME/fVaYs2ZcPjs/s1600/relia+awet2.jpg
Ini merupakan sampel atau contoh hidupan yang dapat mewakili kumpulan hidup-
hidupan tertentu yang mempunyai sifat-sifat atau ciri-ciri yang lazimnya terdapat
pada kumpulan hidup tersebut. Biasanya didapati sebagai bentuk bahan awetan.
Contohnya Kutu Daun dan udang. Selain itu, bahan-bahan hidup seperti daun
boleh digunakan sebagai spesimen untuk menunjukan sifat-sifat am suatu
kumpulan tumbuhan.
Contoh,

9. Realia asli Realia awet Spesimen katak
DIORAMA
Diorama adalah satu persembahan pameran model-model yang disusun rapi supaya
dapat menggambarkan keadaan atau rupa bentuk satu situasi pemandangan asal.
Kebanyakan diorama dapat dilihat di dalam muzium yang mempamerkan
pemandangan-pemandangan atau keadaan semasa zaman silam. Guru boleh
menggunakan diorama untuk pengajaran tertentu di dalam bilik darjah seperti
matapelajaran Kajian Tempatan, Sains dan sebagainya. Diorama boleh dihasilkan
dengan mudah, Murid boleh digalakkan membuat projek dengan menggunakan
bahan-bahan seperti tanah liat, plastisin, kepingan polisterin dan bahan-bahan
buangan lain.
MOBAIL
Mobail bermaksud bergerak. Mobail biasanya digantung tinggi dan mempunyai
maklumat seperti keratan gambar atau tulisan dengan menggunakan tali. Keratan
yang digantung perlu mempunyai maklumat pada kedua-dua belah muka. Selain itu,
kedudukannya juga perlu seimbang dengan menyusun keratan gambar dan tulisan
dari bawah ke atas dengan jarak yang sesuai supaya tidak berlanggar antara satu
sama lain.
Diorama Mobail
TOPENG
Topeng boleh diperbuat daripada kertas atau dengan menggunakan papier mach.
Topeng amat sesuai untuk situasi main peranan atau lakonan dalam mata pelajaran
Bahasa atau Pendidikan Moral.

10. topeng
AKUARIUM
Akuarium ialah tempat untuk memelihara hidupan dalam air sementara Terrarium
pula ialah tempat untuk memelihara hidupan kecil atas tanah. Akuarium boleh
disediakan dengan menggunakan bekas-bekas kaca ataupun balang-balang plastik.
Ikan tropika boleh dipelihara di dalam akuarium tersebut.
Akuarium
Penggunaan pelbagai bahan yang baik dan bermutu seperti bahan 2D dan 3D
membolehkan proses pengajaran dan pembelajaran berjalan dengan lancar,
menarik, berkesan dan berkualiti .

11. Kamera obscura
SEJARAH PERKEMBANGAN FOTOGRAFI
Istilah fotografi atau "Photography" diambil daripada perkataan Greek. Perkataan
photos ("light") bermaksud cahaya dan graphein ("to
draw") bermaksud melukis.Perkataan ini mula diguna
pertama kalinya oleh seorang saintis bernama Sir John
F.W. Herschel pada tahun 1839. Ianya adalah kaedah
merekod imej melalui tindakan cahaya, atau radiasi yang
tertentu pada sesuatu bahan yang sensitif kepada
cahaya atau radiasi tersebut.
Sir John F.W. Herschel
Kamera Lubang Jarum
Alhazen (Ibn Al-Haytham), seorang yang berpengaruh dalam bidang optik di
zaman pertengahan,
mencipta kamera lubang
jarum yang pertama (juga
dikenali sebagai kamera
obscura) dan berjaya
memberi penjelasan
bagaimana imej yang
dihasilkan berada dalam
kedudukan terbalik.
Ibn Al-Haytham
menggunakan kanta untuk
memfokus cahaya ke
dalam kotak gelap. Imej
yang difokuskan menjelma
pada permukaan kertas di
dalam kotak tersebut.
Alhazen (Ibn Al-Haytham) dan kamera obscura

12. ‘heliographs’ oleh
Joseph Nicephore Niepce
Gambar Foto Pertama
Pada 1827, Joseph Nicephore Niepce, seorang pencipta dari Perancis telah
menghasilkan gambar foto yang
pertama dengan menggunakan
kamera obscura untuk
mengumpulkan cahaya ke atas
kepingan logam yang dilapisi bahan
yang sensitif kepada cahaya dikenali
sebagai bitumen. Sebelum Niepce,
kamera obscura hanya digunakan
untuk tujuan melihat dan melukis,
tetapi bukan untuk membuat gambar
foto.
Teknik ‘heliographs’ atau cetakan
matahari yang dihasilkan oleh Joseph Nicephore Niepce ini memerlukan pendedahan
kepada cahaya selama 8 jam untuk imej terhasil tetapi kemudiannya imej tersebut
akan beransur-ansur hilang. Teknik ini merupakan prototaip kepada fotografi moden.
Kemudian, Niepce bergandingan dengan Louis Daguerre untuk mencipta kaedah
baru yang dinamakan “daguerreotype”. Ianya melibatkan penggunaan tembaga
peralatan “daguerreotype” oleh Louis Jacques Mande Daguerre
yang dilapisi perak. Bahagian perak disapukan lapisan iodin menjadikannya
lapisan yang sensitif kepada cahaya. Kemudian, kepingan ini diletakkan di dalam
kamera obscura dan didedahkan kepada cahaya selama beberapa minit. Akhirnya
kepingan ini diletakkan ke dalam larutan silver chloride. Proses ini menghasilkan imej
yang kekal lebih lama.

13. BAHAGIAN-BAHAGIAN ASAS DAN FUNGSI KAMERA
Pada asasnya konsep sebuah kamera adalah sama sahaja, sama ada yang murah
mahupun yang mahal. Secara umumnya, bahagian asas kamera, adalah seperti
yang dapat dilihat di bawah. kedudukannya bergantung kepada jenis dan jenama
kamera.
Dengan terciptanya kamera digital,
terdapat bahagian pada kamera yang ditambah sesuai dengan fungsinya.
Bagaimanapun, kedudukannya bergantung kepada jenis dan jenama kamera. Antara
contoh bahagian tambahan ini adalah seperti berikut :
lensa

14. FUNGSI BAHAGIAN-BAHAGIAN ASAS KAMERA
Kamera Pandang (View)
Refleks Lensa Berkembar (TLR)
Mempunyai dua lensa, satu untuk
pandangan manakala satu lagi untuk
merakam.
alat mekanikal TLR tidak rumit
berbanding dengan SLR.Ini juga
menyebabkan :-
1.alat mekanikal kamera tidak mudah
rosak secara perbandingan.
2. Lebih murah pada kualiti optikal
yang sama dengan SLR.
Masalah kesalahan ‘parallax’.
Tidak banyak lensa tukar-ganti dan
tiada langsung lensa zoom.
Antara kamera yang terawal
Masih lagi digunakan sekarang
Kini dalam bentuk digital
Kualiti imej sangat tinggi
Bidang arkitek, teknikal, industri
Cahaya dari subjek masuk terus melalui
lensa utama dan dilihat menerusi skrin
fokus di belakang kamera
Sebelum imej diambil skrin ditukar
ganti dengan pemegang filem
Tidak banyak lensa tukar-ganti dan
tiada lensa zoom.
digital
Refleks Lensa Tunggal (SLR)
Mempunyai lensa yang sama untuk
pandangan dan untuk merakam
dengan bantuan cermin dan
pentaprisma.
Apa yang dilihat melalui tingkap penilik
pandang adalah apa yang akan
dirakam.
Memerlukan penjagaan yang rapi.
Lebih mahal berbanding dengan jenis
kamera lain kerana lebih kompleks.
terdapat pelbagai jenis lensa tugar-
ganti yang boleh digunakan
JENIS KAMERA

15. Kamera Fokus Tetap
Kamera Pencari Jarak Padu
Diberi nama sempena lensa yang
digunakan telah ditetapkan fokusnya
dan tidak boleh diubah-ubah.
Memfokus dilakukan dengan
mengubah jarak antara kamera dengan
objek
Kini dalam bentuk digital
lebih murah kerana tidak perlu
menggunakan mekanisme lensa yang
bergerak
sesuai untuk kamera web, kamera
keselamatan, kamera telefon mudah
alih kamera trafik dan lain-lain.
Pencari jarak automatik dan alat fokus
disediakan pada kamera untuk mencari
jarak dari objek ke filem
cahaya akan dipancar ke objek dan
dipantul semula dari objek ke kamera
dengan menggunakan alat sensitif
cahaya untuk mendapatkan jarak tepat
lebih senyap kerana tiada cermin
bergerak seperti SLR
masalah kesalahan parallax wujud
kerana wujud dua lensa berbeza untuk
melihat dan merakam
terdapat dalam bentuk digital
Pencari Jarak
Kamera Segera
Jenis kamera yang menghasilkan
cetakan imej yang diambil sebaik
sahaja rakaman dibuat tanpa
pemprosesan makmal
Digunakan apabila terdapat keperluan
untuk cetakan imej segera seperti foto
untuk kad identiti, pasport, ultrasound
dan lain-lain.
Digunakan juga oleh polis dan bomba
kerana sifat filemnya yang tidak boleh
diubahsuai
Asalnya menggunakan filem jenis
gulung, kemudiannya memakai filem
dalam pek.

16. Pengatup (shutter)
Apertur (aperture)
Saiz bukaan lensa untuk membenarkan kemasukan cahaya ke dalam kamera.
Kawalan Apertur terdiri daripada nombor-nombor yang dikenali sebagai F-stops.Contoh :-
F-22 F-16 F-11 F-8 F-5.6 F-4 F-2.8
Semakin kecil nombor F-stop bermakna semakin besar bukaan dedahan apertur dan
sebaliknya.
Lebih besar indeks kelajuan maka lebih singkat masa dedahan kepada cahaya dibenarkan
dan sebaliknya.
Penggambaran di tepi pantai atau di bawah cahaya matahari terik
memerlukan saiz aperture yang kecil f-16 atau f-22. Ini bermakna, untuk
menahan cahaya yang berlebihan daripada masuk ke dalam kamera, kita
mengecilkan saiz aperturnya.
Apabila keadaan cahaya yang kurang atau di dalam Bilik yang agak
gelap, besarkan saiz apertur f-2.8 Atau f-2 untuk membolehkan
lebih banyak cahaya memasuki lensa.
Gambar yang saiz aperturnya kecil (f/16) jelas dan tajam dari depan ke
belakang.Saiz apertur seperti ini sesuai untuk penggambaran
pemandangan
Untuk gambar jenis potret, saiz apertur yang besar diperlukan untuk
mengkaburkan latar belakang. Ini dinamakan kedalaman medan (depth of
field) . Semakin luas bukaan apertur, semakin banyak kedalaman medan
akan dapat diperhatikan.
sebuah tingkap yang menutup permukaan filem
daripada terkena cahaya
Tingkap pengatup akan hanya dibuka untuk jangka
masa dedahan tertentu yang sesuai
kelajuan pengatup ditunjukkan dengan angka-angka
B, 1, 2, 4, 6, 15, 30, 60, 125, 250, 500, 1000 dll
kelajuan pengatup 1/125 misalnya membawa maksud
pengatup terbuka dan tertutup semula selama 1/125 saat
Lebih besar indeks kelajuan maka lebih singkat masa
dedahan kepada cahaya dibenarkan dan sebaliknya.
tingkap pengatup
tuil
kelajuan
pengatup

17. Lensa Kamera
Lensa kamera adalah sebuah kanta optik atau gabungan kanta yang digunakan
bersama-sama dengan badan kamera dan mekanisme untuk menghasilkan imej
objek sama ada pada filem fotografi atau media lain yang mampu menyimpan imej
dengan bahan kimia atau elektronik.
Lensa boleh secara kekal tetap kepada kamera, atau ia boleh ditukar dengan kanta
panjang yang berbeza bukaan, fokus, dan sifat-sifat lain.
Kanta majmuk yang terdiri daripada beberapa unsur-unsur kanta optik diperlukan
untuk membetulkan (sebanyak mungkin) banyak masalah optik yang timbul.
Lensa Biasa/Normal:
Kanta yang memperlihatkan medan pandangan yang biasanya kelihatan
"semula jadi" di bawah syarat-syarat tontonan biasa. Untuk kamera yang
menggunakan filem 35mm, lensa 50mm dianggap sebagai lensa normal.
Lensa boleh diklasifikasikan sebagai:
Lensa sudut lebar:
sudut pandangan yang lebih luas daripada 60 °
dan jarak fokus lebih pendek daripada biasa.
berguna untuk menangkap landskap yang luas,
mengambil gambar kumpulan dalam ruang
yang sempit, gambar seni bina dan banyak lagi.
Kamera digital atau filem 35mm SLR, lensa
sudut lebar umumnya dianggap apa-apa lensa
dengan panjang fokus 35mm atau kurang.
lensa 15mm
lensa 35mm
lensa 18mm
lensa 24mm
lensa normal 50mm

18. Lensa Zoom
Lensa zoom ialah lensa yang mengandungi gabungan beberapa jenis kanta pada satu unit sama.
Gabungannya terdiri daripada lensa sudut luas ke normal ataupun normal ke sudut jauh. Lensa
zoom berguna pada subjek-subjek yang berubah dengan cepat situasinya dan jurugambar tiada
masa untuk menukarkan kameranya dengan kanta-kanta yang berlainan. Contohnya :-
Gambar menunjukkan perbezaan medan pandangan bagi pelbagai jenis lensa sudut lebar dan
normal.
Lensa fokus Panjang:
apa-apa kanta dengan panjang fokus lebih panjang daripada ukuran pepenjuru filem atau sensor.
400 mm
600 mm
300 mm
200 mm
180 mm
85 mm Mungkin penggunaan yang paling biasa bagi kanta telefoto adalah
untuk membawa subjek yang kecil dan jauh menjadi dekat. Ini
membolehkan kita melihat subjek-subjek yang sukar dilihat dalam
kehidupan sebenar, misalnya hidupan liar.
Walaupun jika anda mampu untuk berada hampir
dengan subjek, ini boleh memberi kesan kepada
penggambaran kerana berada dekat mungkin mengubah
tingkah laku subjek. Seseorang itu biasanya bertindak
berbeza apabila mereka sedar bahawa ada yang sedang
mengambil gambar mereka. Lensa telefoto
membolehkan rakaman gambar dilakukan dari jauh
tanpa disedari dan subjek kelihatan bersahaja
kanta telefoto juga akan membolehkan anda
mengasingkan subjek daripada persekitarannya
lantas menarik fokus mata kepadanya.
28 mm - 50 mm sudut
luas ke normal
50mm–100mm
normal ke sederhana
35mm–300mm
sudut luas ke jauh
650mm–1300mm
telefoto ke super telefoto
70mm–200mm
normal ke jauh

19. 1. ASA Rendah
Filem yang memerlukan banyak cahaya untuk
menghasilkan imej. Contoh :- ASA 25, 32 & 50.
Saiz apertur perlu dibuka luas dan kelajuan pengatup
akan menjadi lebih lama.
Sesuai digunakan untuk panggambaran waktu cuaca
terang, penggambaran pemandangan ataupun
landskap kerana faktor bintik yang rendah
2. ASA Sederhana
Filemnya memerlukan cahaya yang sederhana untuk
membuat imej :
Contoh :- ASA 64, 80, 100, 125 & 160.
Penggunaannya merangkumi kebanyakkan situasi
penggambaran dalam pelbagai keadaan cuaca
ataupun cahaya.
3. ASA Pantas
Filemnya memerlukan cahaya yang sedikit untuk
menghasilkan imej . Contoh :
ASA 200, 400, 800, 1000, 1600 & 3200.
Contohnya situasi seperti di dalam rumah yang kurang
cahaya serta penggambaran aksi sukan.
Jenis-jenis Filem
Filem merupakan satu jalur nipis yang fleksibel diperbuat daripada bahan plastik atau lain-
lain yang mengandungi celluloid dilapisi bahan kimia emulsi yang sensitif terhadap
perubahan cahaya.
SIFAT-SIFAT FILEM
Sensitif Kepada Cahaya :
Sesetengah filem hanya sensitif kepada beberapa warna tertentu sahaja.
Kepantasan Filem :
Filem pantas boleh digunakan walaupun pada waktu kurang cahaya.
Filem rendah sebaliknya memerlukan lebih banyak cahaya. Kepantasan diukur dengan
skala International Standards Organization (ISO) yang terdiri daripada American
Standards Association (ASA) dan DIN (Deutsches Institut für Normung - German Institute for
Standardization) di Eropah.
Faktor Bintik Filem :
Semua filem mempunyai faktor bintik. Bintik-bintik ini amat halus dan
boleh dilihat menerusi kanta pembesar. Semakin pantas filem itu, semakin
besarlah faktor bintiknya. Bintik pada filem jelas kelihatan jika pendedahan
dibuat dalam cahaya yang kurang ataupun dicetak besar.
Kadar Latitud :
Keupayaan filem menerima pendedahan sama ada kurang atau lebih.
Filem yang pantas mempunyai kadar latitud yang lebih daripada filem berkelajuan rendah.
Jenis Kelajuan Filem

20. A – Kelajuan filem sehingga ISO 64
B – Filem ISO 100
C – Filem ISO 200
D – Filem ISO 400
E – Filem ISO 800 hingga ISO 1600
Paling sesuai
Boleh digunakan
Tidak digalakkan
Pengunaan filem yang sesuai mengikut situasi atau subjek

21. 1.Filem Cetak/ Filem Negatif boleh digunakan untuk
daylight atau cahaya buatan. Filem cetak boleh
menghasilkan gambar yang boleh diterima walaupun
terdapat sedikit kesalahan dedahan. pembetulan boleh
dibuat semasa memproses dan mencetak. Salinan boleh
dibuat seberapa banyak tanpa menjatuhkan kualiti
gambarnya.
2.Filem Slaid/ Filem Lutsinar/ Filem Positif/ Filem
“Reversal” memerlukan ketepatan dedahan dan
mempunyai imbangan kepada daylight atau cahaya tiruan.
Salinan filem slaid boleh dibuat tetapi kualiti gambarnya
akan jatuh
3.Filem Lith/ Filem Garisan menghasilkan imej hitam
putih sahaja.Filem ini adalah filem kontras tinggi dan
hanya sesuai untuk foto lukisan garisan dan gambarajah
4.Filem Infra Red boleh diperolehi dalam format kaset.
Filem ini khas untuk fotografi udara, perbicaraan
mahkamah (forensik), perubatan dan arkeologi atau
kajipurba
Jenis filem adalah seperti berikut:

22. Penggunaan filem untuk menghasilkan imej kini telah bertukar dengan terciptanya fotografi
digital yang menggunakan pelbagai pengesan cahaya secara elektronik untuk menangkap imej
yang tertumpu oleh lensa, bertentangan dengan pendedahan pada filem yang sensitif kepada
cahaya. Imej yang ditangkap kemudiannya ditukar kepada bentuk digital dan disimpan sebagai fail
komputer yang sedia untuk pemprosesan dan dipapar secara digital, penerbitan secara digital
atau percetakan.
Sehingga kemunculan teknologi sedemikian, gambar-gambar telah dibuat dengan mendedahkan
filem fotografi yang sensitif cahaya, dan digunakan pemprosesan kimia fotografi untuk
membangunkan dan menstabilkan imej. Sebaliknya, gambar-gambar digital boleh dipaparkan,
dicetak, disimpan, dimanipulasi, dihantar, dan diarkibkan menggunakan teknik digital dan
komputer, tanpa pemprosesan kimia.
Fotografi Digital
Kaedah Mengesan Kepekaan Cahaya (Sensor)
Sensor imej membaca kekuatan cahaya, dan peranti ingatan digital (flash memori) menyimpan
maklumat imej digital sebagai ruang warna RGB atau sebagai data mentah.
Dua jenis sensor utama adalah CCD (Charged Coupled Device)dan CMOS (Complimentary
Metal-Oxide Semiconductor).
CCD (Charged Coupled Device)
Merupakan sensor imej yang paling banyak digunakan pada kamera digital. Ianya memberikan
kualiti imej yang tinggi. Satu kelemahan sensor imej CCD adalah ianya menggunakan kuasa
yang banyak kerana kehadiran litar yang besar di dalam sensor. CCD menggunakan kira-kira
10-100 kali kuasa berbanding CMOS. CCD juga lebih mahal dibandingkan dengan CMOS.
Cahaya yang memasuki lensa kamera akan jatuh pada cip CCD yang bertindak balas terhadap
keamatan cahaya yang berbeza dan menukarkannya daripada analog kepada bentuk digital.
Sensor ini memberikan nilai binari untuk warna cahaya dan dihantar kepada komputer di
mana mereka disusun dalam format imej dan disimpan sebagai fail. Kebanyakan kamera
seperti SLR mengandungi sehingga tiga sensor CCD, sensor ini menganalisis RGB yang berbeza
warna dan menggabungkannya untuk membentuk imej digital akhir.
CMOS (Complimentary Metal-Oxide Semiconductor)
Lebih banyak digunakan pada kamera jenis ‘point and shoot’. Penggunaannya kurang dalam
kamera SLR. Kualiti imej CMOS tidak sebaik CCD. Itulah sebabnya kamera SLR yang baik selalunya
menggunakan CCD berbanding CMOS. Walaubagaimanapun, CMOS menggunakan kuasa yang
sangat kurang dan tahan lama. CMOS murah berbanding CCD. Ini menyebabkan kamera dengan
sensor CMOS berharga lebih murah.

23. TEKNIK PENGGAMBARAN
Teknik jarak dekat
Teknik jarak sederhana
Ditakrifkan sebagai penggambaran jarak dekat di mana
nisbah pengimejan 1:10 - 1:1, iaitu dari saiz 1/10
daripada saiz sebenar kepada saiz sebenar.
Teknik jarak yang lebih dekat dipanggil fotografi makro di
mana nisbah pengimejan 1:1 - 10:1 - iaitu dari saiz sebenar
sehingga sepuluh kali saiz sebenar.
Teknik jarak yang lebih dekat dari makro adalah Fotografi
mikro di mana nisbah saiz sebenar adalah lebih besar iaitu
lebih besar daripada 10x saiz sebenar.
Biasanya, juragambar akan menggunakan lensa
normal atau lensa sudut lebar untuk jarak sederhana.
Saiz apertur yang kecil dipilih untuk memberi imej
yang tajam keseluruhannya manakala kelajuan
pengatup disesuaikan mengikut apertur.

24. Foto aksi atau sukan menggunakan teknik panning
‘Panning’ dalam fotografi adalah kaedah mengambil subjek bergerak, seperti aksi
atau fotografi sukan, di mana sasaran anda sedang bergerak sepanjang masa
pendedahan.
‘Panning’ biasanya memerlukan anda menggunakan kelajuan pengatup yang
perlahan dan kamera digerakkan di sepanjang paksi subjek anda sepanjang masa
pendedahan supaya anda mendapat imej yang tajam sedangkan latar belakang imej
menjadi kabur.
Untuk teknik ‘panning’ yang sempurna, kunci utama adalah memastikan kamera dan
subjek anda berada pada kedudukan selari sepanjang pendedahan cahaya berlaku.
Kamera dan subjek perlu bergerak bersama-sama pada masa yang sama, dalam
arah yang sama. Anda juga perlu mempunyai kanta yang panjang, dan pastikan anda
mengisi subjek anda dalam bingkai.
Panjang sebenar pendedahan yang diperlukan akan bergantung kepada kelajuan di
mana subjek bergerak, panjang fokus kanta dan jarak daripada subjek dan latar
belakang.
Sebuah kereta F1 sedang memecut mungkin
membolehkan jurugambar mencapai latar belakang
yang kabur pada 1/250,
manakala kelajuan pengatup mungkin
perlu di perlahankan sehingga 1/40 untuk
mencapai jumlah yang sama kabur untuk
gambar seseorang sedang berlari.

25. Teknik Pembekuan
KOMPOSISI
Peraturan Pertiga
Teknik ini memerlukan anda meletakkan kelajuan
bukaan pengatup yang perlahan. Anda mungkin perlu
mencuba beberapa kelajuan untuk mendapatkan kesan
pembekuan yang terbaik dan sesuai dengan citarasa
anda. Penggunaan tripod adalah perlu untuk mengelak
getaran. Bukaan apertur disesuaikan dengan kelajuan
pengatup yang dikehendaki.
Teknik ini juga boleh digunakan untuk
mendapatkan kesan gerakan pantas. Untuk
itu, ia memerlukan anda meletakkan kelajuan
bukaan pengatup yang tinggi. Anda mungkin
perlu mencuba beberapa kelajuan untuk
mendapatkan kesan pembekuan yang terbaik
dan sesuai dengan citarasa anda.
Bayangkan bahawa imej anda dibahagikan kepada 9 segmen yang sama oleh 2
garisan menegak dan 2 mendatar. Kedaulatan undang-pertiga mengatakan
bahawa anda harus meletakkan elemen yang paling penting dalam senario anda
di sepanjang garisan ini, atau di tempat di mana mereka bersilang.

26. Imbangan Elemen
Garisan
Simetri dan Corak
Meletakkan subjek utama anda di
penjuru, tidak ditengah menurut
peraturan pertiga, mencipta gambar
yang lebih menarik, tetapi ia boleh
meninggalkan ruang kosong di
dalam gambar yang boleh
membuat ia berasa kosong. Anda
perlu mengimbangi "berat" subjek
anda dengan termasuk objek lain
yang mempunyai kepentingan yang
kurang untuk mengisi ruang.
Apabila kita melihat gambar, mata kita
secara semula jadi akan bergerak mengikuti
sepanjang garisan. Dengan berfikir tentang
bagaimana anda meletakkan baris dalam
komposisi anda, anda boleh memberi fokus
cara kita melihat imej, menarik kita ke
dalam gambar, ke arah subjek, atau dalam
perjalanan "melalui" tempat kejadian.
Terdapat banyak jenis garis - lurus,
pepenjuru, lengkok, bengkang-bengkok dll
jejarian - dan masing-masing boleh
digunakan untuk meningkatkan komposisi
gambar kita.
Kita dikelilingi oleh simetri dan corak,
kedua-dua alam semulajadi dan buatan
manusia. Ianya boleh menjadikan komposisi
yang menarik, terutamanya dalam situasi di
mana mereka tidak dijangka. Satu lagi cara
yang baik untuk menggunakan mereka
adalah untuk memecahkan simetri atau
corak dalam beberapa cara,
memperkenalkan ketegangan dan menjadi
tumpuan ke tempat kejadian.

27. Sudut Pandangan
Latarbelakang
Kedalaman (depth)
Bingkai
Sebelum mengambil gambar,
fikirkan sudut yang sesuai di mana
gambar akan diambil.sudut
pandangan memberikan kesan
yang banyak kepada komposisi
dan memberi kesan kepada mesej
yang hendak disampaikan. Cuba
sudut pandangan dari atas, paras
lantai dan sebagainya.
Mata kita peka kepada elemen-
elemen yang berbeza di dalam
sesuatu senario. Patikan tidak ada
objek latarbelakang yang
mengganggu fokus mata kepada
objek utama. Satu cara yang baik
adalah dengan mengaburkan
latarbelakang manakala objek utama
dijadikan jelas.
Perasaan kedalaman boleh diwujudkan dengan
menyertakan objek-objek di hadapan, tengah atau
belakang. Teknik lain adalah dengan melakukan
pertindihan objek-objek di dalam imej. Mata kita
dapat mengenal lapisan-lapisan ini dan secara
mental akan mengasingkannya lantas mencipta
imej dengan lebih kedalaman.
Dunia ini penuh dengan objek yang membuat
bingkai semulajadi yang sempurna, seperti
pokok-pokok, lengkungan dan lubang. Dengan
meletakkan ini di sekitar pinggir komposisi
anda membantu untuk mengasingkan subjek
utama dari dunia luar. Hasilnya adalah imej
yang lebih fokus yang menarik mata anda
secara semulajadi ke titik utama kepentingan.

28. FOTOGRAFI DALAM PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN
• Menarik minat pelajar terhadap pelajaran mereka
• Meningkatkan kefahaman pelajar terhadap konsep yang hendak
disampaikan guru
• Merangsang pemikiran pelajar seterusnya mendorong
penerokaan dan perkembangan minda pelajar
• Membantu guru dalam menerapkan nilai dan kesedaran dalaman
kepada pelajar
FIKIR-FIKIR
Sejauh manakah fotografi penting dalam proses pengajaran
dan pembelajaran anda di sekolah?
AKTIVITI
[aktiviti ini perlu dilaksanakan]
Berdasarkan satu sub-topik di dalam matapelajaran anda, rancangkan satu proses
pengajaran dan pembelajaran yang akan melibatkan penggunaan beberapa media
fotografi. Dalam pada itu rancangkan (anda boleh cuba mengaplikasikan model
ADDIE) proses penghasilan media fotografi tersebut supaya ia boleh memberi impak
yang baik dalam proses P&P anda.
Laksanakan perancangan yang telah dibuat dalam bilik darjah.
Dokumen perancangan P&P anda yang melibatkan media fotografi. Hasilkan media
fotografi sama ada dalam bentuk cetakan atau digital. Muat naik kedua-dua hasilan
ini di LMS.

29. 110
110
110
AKTIVITI REFLEKSI
[aktiviti ini perlu dilaksanakan]
Berdasarkan aktiviti di atas, jelaskan bagaimana penghasilan beberapa fotografi
dalam konteks teknikal dan juga teknik yang digunakan.
Dalam proses mengambil (shot) gambar, apakah aspek-aspek teknikal dan teknik
yang dirasakan sesuai digunakan untuk menghasilkan foto-foto untuk tujuan P&P.
Beri penjelasan anda.
Adakah foto yang anda gunakan dalam proses P&P itu, dapat member impak
terhadap pelajar anda untuk memahami topik yang diajar dan bagaimana?
Dokumenkan perkara-perkara di atas, kemudian muat naik ke dalam LMS.
TUTORIAL
[aktiviti ini perlu dilaksanakan]
Dengan menggunakan dua foto yang telah anda hasilkan, buat penilaian dari segi
ciri-ciri pengambaran dan komposisi, kemudian kaitkan dengan aspek pedagogikal.
Seterusnya banding bezakan kedua-dua foto tersebut. Buat kesimpulan dari
perbandingan tersebut.
Buat sedikit pemerhatian atau selidikan di pusat sumber sekolah anda, apakah media
bahan 2D dan 3D yang ada. Adakah media-media ini kerap digunakan atau
sebaliknya (tidak) oleh guru-guru sekolah anda. Cuba dapatkan sebab-sebab
mengapa ia digunakan atau tidak oleh rakan-rakan guru.
Dokumenkan persoalan di atas dan muat naik ke LMS, cetak dokumen tersebut dan
bawa berdama foto semasa sesi tutorial.

30. 111
111
111
Rujukan:
1. Chin Yoon Poh (2009). Teknologi dalam Pengajaran dan Pembelajaran untuk
Program Ijazah Sarjana Muda Perguruan. Shah Alam: Kumpulan Budiman Sdn
Bhd
2. Noriati A. Rashid, Boon Pong Ying, Sharifah Fakhriah Syed Ahmad, Wan
Kamaruddin Wan Hasan (2009). Teknologi dalam Pengajaran dan Pembelajaran.
Shah Alam: Penerbit Oxford Fajar
3. Razali Nor (1994). Teknologi Pendidikan 1: Media Bukan Unjuran. Shah Alam:
Kumpulan Budiman Sdn Bhd
4. Heinich, Molenda, Russell & Smaldino (1996). Projected Visuals. In Instructional
Media and Technologies for Learning. Englewood Cliffs: Prentice Hall (pp 137-
131)
5. Romiszowski, A.j. (1988). Projected visuals. In The Selection and Use of
Instructional Media. London: Kogan Page (pp.137-158).
6. Telg, R. (2000). Effective Computer-Generated Visuals for Presentations
7. Newby, T., Stepich, D., Lehman, J & Russell, J. (2000). Instructional Technology
for Teaching and Learning: Designing Instruction, Integrating Computers and
Using Media. Prentice-Hall, Inc