1. Scenografie voor “Ultra: witter dan wit”
van toneelgezelschap Leo XIII

2. Scenografie voor “Ultra: witter dan wit”
van toneelgezelschap Leo XIII
De voorstelling “Ultra” van Leo XIII was voor mij een bijzonder project. Ongeveer een jaar voor
de voorstelling kreeg ik de vraag of ik een decorontwerp wilde maken voor een nieuwe
voorstelling die nog niet bestond. Vanuit dat decorontwerp zou vervolgens met
improvisatieoefeningen materiaal bedacht worden voor de voorstelling, en uit dat materiaal
zou de regisseur dan weer een verhaal schrijven. Het werd een boeiend proces met een
bijzonder resultaat. Over dit proces gaat dit verslag.
De inspiratie
Om inspiratie op te doen voor een decorontwerp ging ik naar de bibliotheek en kwam daar een
boek tegen van beeldend kunstenaar Christiaan Boltanski. In dat boek vond ik een foto van
een kunstwerk getiteld “lessons of darkness”, hieronder afgebeeld. Dit kunstwerk ging over de
Jodenvervolging en bestond uit een muur van kleding. Dit vond ik interessant. Het kunstwerk
werkte erg indringend: je zag duidelijk dat de kleding eigendom was geweest van mensen. De
kledingstukken hadden een ziel. Ik bedacht me dat wanneer de muur uit witte was had
bestaan, het deze impact niet had gehad. Dit idee vond ik interessant. Door witte was in te
kleuren kon je er een kledingstuk met een ziel van maken. Een interessant gegeven!

3. De regisseur, Richard Molenschot, had om die tijd een
filmpje gezien van de televisieserie ‘Pushing Daisies’,
waarvan hier rechts een screenshot is afgebeeld. Hij
vertelde me dat dit een stijl was die hij graag zou willen
gebruiken in de nieuwe voorstelling.
Dit filmpje en het kunstwerk van Boltanski werden de
basiselementen voor de vormgeving en de voorstelling.
Het concept
Om de theorie van de witte was versus kleding te gebruiken besloot ik een decorontwerp te
maken die voornamelijk uit witte was zou bestaan. Gedurende de voorstelling zou die was op
de één of andere manier moeten veranderen in bezielde kleding.
In mijn opschrijfboekje maakte ik schetsjes van manieren waarop we de was zouden kunnen
gebruiken om er een decor van te maken. Ik kreeg daarbij ook het idee om de kleding wellicht
in te kleuren met een beamer.
De volgende stap was het maken van een
simpele maquette om de ruimtelijke verdeling
van de elementen te bepalen. De maquette
werd vervolgens in de repetitieruimte
neergezet om de acteurs te inspireren en te
laten zien hoe de ruimte straks verdeeld zou
zijn.

4. De uitwerking
Vanaf dit moment begonnen de acteurs met repeteren en de regisseur met schrijven. Een paar
maanden lang hield ik me niet meer bezig met de productie. Tot ongeveer een maand voor de
voorstelling. Er was een verhaal en een script ontstaan dat perfect paste bij de vormgeving. Om
de verschillende scènes kracht bij te zetten wilden we projecties maken bij wijze van
horizondoek, en uiteraard projecties op de kleding om deze betekenis te geven. Richard en ik
begonnen te tekenen en te programmeren. Omdat
het een live voorstelling is, moest alles live
getriggerd kunnen worden. We maakten
interactieve filmpjes in Flash in een op Dick Bruna
lijkende stijl. Ook maakten we geluidsopnamen
voor de voice-over, die Richard monteerden in de
sprookjes-achtige muziek die hij had uitgezocht.
Het bestuur had sponsors voor kleding, lakens en
zelfs kunstgras voor op de vloer gevonden, en het
decor kon verder worden uitgewerkt. Om precies te
bepalen hoe alles in de ruimte
moest komen maakten we
proefopstellingen in het theater met
de inmiddels gemaakte kolommen
en lijnen. Hier konden we ook zien
hoe de beamers gingen vallen en
wat er precies mogelijk was wat
betreft het inkleuren van de kleding
aan de waslijnen.
De bevindingen in deze proef legde
ik vast door middel van een
schaaltekening van het decor. Deze
tekening moest houvast bieden
tijdens de daadwerkelijke bouw
enkele dagen voor de première.

5. Het lichtplan
In deze fase maakte ik ook het lichtplan concreet met een tekening. Ik huurde vier spots van
2000Watt in. Een vermogen dat flink oversized was voor deze zaal, maar daardoor heel
geschikt om de felle zon te maken zoals ook in Pushing Daisies te zien was.

6. De montage
In de montageweek werd er overdag gebouwd aan het decor en licht en werkte ik ’s avonds aan
het maken van een digitale mal van de kledingstukken. Alle tekeningen binnen deze mal
zouden op een kledingstuk vallen wanneer het op het decor geprojecteerd zou worden.
Overdag ging ik verder met het samenstellen van deze projectie in het theater.

7. De voorstelling
Tijdens de voorstelling werd veel gebruik gemaakt van de projectie. Dit in samenwerking met
de muziek en de strip-achtige speelstijl van de acteurs, maakte er een bijzondere voorstelling
van!