1. 3§3 De reactie van de katholieke kerk
Het Concilie van Trente en de Contrareformatie

2. 1540: Duitse Rijk verdeeld
Karel V wil godsdienstige
eenheid in zijn Rijk herstellen.
Karel V wil daarom dat de katholieken ook naar protestanten
luisteren en hun kerk en geloof hervormen. Dit moet besproken
worden op een grote kerkvergadering: het Concilie van Trente.
Hij hoopt dat het protestantisme dan minder aanhang krijgt.

3. Concilie van Trente (1545-1563)
De katholieken willen op het Concilie niet naar de protestanten
luisteren, maar komen wel met eigen hervormingen.

4. Doelstellingen en maatregelen
Concilie van Trente
Doelstellingen: Maatregelen:
•De reformatie moest •Doorvoeren van hervormingen
ongedaan gemaakt worden, •Aanhangers Luthers als ketters
desnoods met geweld; vervolgen door de inquisitie
(kerkelijke rechtbank)
•In ieder geval moet de verdere •Oprichting Jezuïetenorde om
uitbreiding van de reformatie reformatie ‘intellectueel’ te
voorkomen worden. bestrijden

5. De Inquisitie
• Deze kerkelijke rechtbank spoorde op eigen houtje
ketters op, ondervroeg ze en berechtte ze.
• Voor de uitvoering van de straf was de inquisitie
afhankelijk van de wereldlijke macht.
– Gevolg: waar de wereldlijke macht de inquisitie niet wilde
helpen had de inquisitie geen macht en konden
protestanten ongestraft hun boodschap verkondigen.

6. Hervormingen Concilie van Trente
Met sommige hervormingen konden
protestanten het eens zijn:
maar:
•Zelfverrijking van •Latijn blijft de officiële taal van
Geestelijken wordt Kerk en bijbel
verboden •de heiligenverering, de
•Bisschoppen moeten aflaten, het geloof in het
theologie gestudeerd vagevuur en de zeven
hebben sacramenten blijven bestaan
•Geestelijken moeten vooral
het woord van God
verkondigen
•Geestelijke moeten het
celibaat respecteren (dus
geen seks)

7. De ‘katholieke’ Sacramenten
• Volgens de katholieken zijn de
sacramenten ingesteld door Jezus. Er zijn
zeven sacramenten:
– de eucharistie met als belangrijk onderdeel de
biecht
heilige Communie (tijdens iedere katholiek mis)
– het doopsel
– het vormsel
vormsel
– de biecht of het sacrament van de verzoening
– de ziekenzalving of het heilig oliesel (voor het
sterven) Heilig oliesel
– de wijding tot priester of bisschop
– het huwelijk
doop De Eucharistie
(heilige communie)

8. De ‘protestantse’ Sacramenten
• De protestanten erkennen maar twee ‘zichtbare’,
door Jezus ingestelde sacramenten:
– Het avondmaal (ongeveer zoals de heilige communie)
– De doop
• Het ‘onzichtbare’sacrament is de prediking uit de
bijbel

9. Heiligenverering
De heiligen worden door de katholieken
aangeroepen met de bedoeling dat zij in de
hemel voor het zielenheil van de gelovigen
op aarde bidden tot Jezus. De
heiligenverering was een belangrijk
onderdeel van de katholieke kerk.
De protestanten wilden heiligenverering
afschaffen, omdat dit niet volgens de bijbel
was. Maar ook na het Concilie van Trente
bleven de katholieke vasthouden aan de
heiligenverering. Dit was zo omdat gewone
gelovigen dit een aantrekkelijk onderdeel van
het geloof vonden.
Moderne Mariaverering in Lourdes

10. Contrareformatie in de kunst: de Barok
De katholieken wilden hun kerken
nog aantrekkelijker maken voor de
gelovigen. Om het dramatisch
effect te vergroten werd veel
gebruik gemaakt van dure
bouwmaterialen, licht-donker
effecten en rijke versieringen: de
barokstijl.
Ook in de ‘contrarefaormatorische’ schilderkunst werden bijbelse
taferelen extra dramatisch uitgebeeld met veel licht-donker effecten

11. De reformatie en de bouwkunst
De protestanten wilden in de
kerk geen versieringen. Deze
zouden de gelovigen van het
luisteren naar preken uit de
bijbel kunnen afleiden.
Ook mochten er geen
beelden/afbeeldingen zijn, want
dit leidde tot ‘beeldverering’.
In de gebieden die protestant
werden, werden daarom alle
beelden uit de kerken
verwijderd (zoals tijdens de
beeldenstorm)
Protestantse kerken waren daarom kaal en sober.

12. 1600: Gevolg reformatie en contrareformatie:
Christelijk Europa verdeeld en godsdienstoorlogen