4. AES ÖLÜM TANIMI
(American Electroencephalograpic Society)
ÖLÜM:
• Solunum ve dolaşım faaliyetlerinin geri
dönüşümsüz durması
• Beyin ve beyin sapı reflekslerinin geri
dönüşümsüz durmasıdır
6. BEYİN ÖLÜMÜ TARİHÇESİ
• 1959: Dr. Mallret Le Coma Depasse
• 1968: Harvard Üniversitesi
• 1976: Kraliyet Tıp Kolejleri
• 1981: President’s Komisyonu
• 1995: Nöroloji Akademisi
7. BEYİN ÖLÜMÜ BİTKİSEL HAYAT
• Solunum cihazına
bağlı
• 24- 36 saat içinde
kayıp
• Hayata dönmesi
mümkün değildir
• Hastanın solunumu var
• Aylarca, yıllarca
yaşayabilirler
• İyileşme şansı bazı
durumda olabilir
• Ağrılı uyaranlara yanıt
var
8. BEYİN ÖLÜMÜ TANISI
• Ülkeler arasında çok yakın görünürken belirleme
testleri açısından farklılıklar vardır
• Türkiye’de beyin ölümü tanısı klinik olarak
tespit edildikten sonra apne testi yapılır ve
beyin ölümü tanısı destekleyici bir testle
doğrulanır
9. TÜRKİYE DE YASAL DÜZENLEMELER
Transplantasyon Kanunu
Beyin ölümü ‘tıbbi ölüm’ olarak kabul edildi
‘Beyin ölümü; nöroloji uzmanı veya nöroşirurji uzmanı +
anesteziyoloji ve reanimasyon uzmanı olarak toplam iki
hekimden oluşan heyet tarafından ,gerekli bütün tetkikler
yapılarak saptanır’
10. TÜRKİYE’DE YASAL DÜZENLEMELER
• 20.Ağustos.1993 Organ Nakil Merkezleri
Yönetmenliğine Ek-1, 21674 sayı
• Mart 2001 T.C. Sağlık Bakanlığı Tedavi
Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından
‘Organ ve Doku Nakli Hizmetleri Mevzuatı’
11. TÜRKİYE’DE YASAL DÜZENLEMELER
• 01.Şubat.2012 tarih, 28191 sayılı Resmi
Gazetede yayınlanan organ ve doku nakli
hizmetleri yönetmeliği
• Beyin ölümü klinik bir tanıdır ve tüm
beyin fonksiyonlarının tam ve geri
dönüşümü olmayan kaybıdır
12. BEYİN ÖLÜMÜ TANISI-2012
Beyin ölümü tanısında gerekli ön koşullar
a) Komanın nedeninin belirlenmiş olması,
b)Beyin hasarının yaygın ve geri dönüşümsüz olduğunun
belirlenmiş olması,
c) Santral vücut ısısı ≥32 C olması,
ç) Hipotansif şok tablosu olmaması,
d) Komadan geriye dönüşüm sağlanabilecek ilaç etkileri ve
intoksikasyonların dışlanmış olması,
e) Beyin hasarından bağımsız şekilde klinik tabloyu
açıklayabilecek metabolik, elektrolit ve asit-baz
bozukluklarının olmaması
13. BEYİN ÖLÜMÜ TANISI-2012
(2) Birinci fıkrada yer alan tüm koşulların tespiti halinde beyin ölümü tanısı için
aşağıdaki hususlar aranır.
a) Derin komanın olması (Tam yanıtsızlık hali; santral ağrılı
uyaranlara motor cevap alınamaması),
b) Beyin sapı reflekslerinin alınmaması;
1) Pupiller parlak ışığa yanıtsız, orta hatta ve dilatedir (4-9
mm),
2) Okülosefalik ve vestibulo-oküler refleks yokluğu,
3) Kornea refleksi yokluğu,
4) Faringeal ve trakeal reflekslerin yokluğu.
c) Spontan solunum çabasının bulunmaması ve apne testinin
pozitif olması
14. BEYİN ÖLÜMÜ TANISI-2012
(3) Apne testi yapılabilmesi için normotermi, normotansiyon ve
normovolemi ön koşulları sağlanır. Bu koşullarda hastaya uygun
mekanik ventilasyon yaklaşımı ile PaCO2’nin 35-45 mmHg ve PaO2’nin
200 mmHg üzerinde olması sağlanmalıdır. Bu koşullar sağlandıktan
sonra hasta mekanik solunum desteğinden ayrılarak intratrakeal
oksijen uygulanmalıdır. Test sonunda PaCO2 ≥60 mmHg ve/veya
PaCO2 bazal değerine göre 20 mmHg veya daha fazla
yükselmesine rağmen spontan solunumu yoksa apne testi
pozitiftir.
(4) Pnomotoraks, pnomomediastinum gibi apne testinin yapılmasının
mümkün olmadığı tıbbi durumlarda, hekimler kurulunun
belirleyeceği beyin dolaşımının durduğunu değerlendiren bir
destekleyici test yapılır ve test sonucu beyin ölümü tanısı ile
uyumlu ise beyin ölümü tespiti tamamlanır.
15. BEYİN ÖLÜMÜ TANISI-2012
(5) Aşağıdaki bulgular beyin ölümü tanısına engel
oluşturmaz
a) Derin tendon reflekslerinin alınması,
b) Yüzeyel reflekslerin alınması,
c) Babinski işaretinin bulunması,
ç) Spinal refleks ve otomatizmaların olması,
d) Terleme, kızarma, ateş ve taşikardi bulunması,
e) Diabetes insipitus olmaması.
16. BEYİN ÖLÜMÜ TANISI-2012
(6) Beyin ölümü tanısı konan vakalarda;
a) Tanının konulduğu birinci nörolojik muayenedeki klinik tablonun;
yeni doğanda (2 aydan küçük) 48 saat,
2 ay-1 yaş arası 24 saat,
1 yaş üstü çocuklarda ve yetişkinlerde 12 saat
anoksik beyin ölümlerinde 24 saat sonra yapılan
ikinci nörolojik muayenede de değişmeden devam ettiği gözlenmelidir.
b) Klinik beyin ölümü tanısı almış vakalarda, yeni doğan (2 aydan
küçük) grubunda iki adet destekleyici test, 2 ay ve üzerindeki diğer
vakalarda ise hekimler kurulunun uygun göreceği bir laboratuvar
yöntemi ile beyin ölümü tanısı teyit edilir.
c) Klinik olarak beyin ölümü tanısı konulan vakalar için beyin
dolaşımını değerlendiren bir destekleyici test yapılmış ve yapılan bu
test beyin ölümü ile uyumlu ise ikinci nörolojik muayene için
beklemeye gerek kalmaz
17. YETİŞKİNDE B. ÖLÜMÜ KRİTERLERİ
Tanısal Kriterler
(devam): Destekleyici Testler
Beyin dolaşımının tamamen
kesildiğini gösteren test:
Transkraniyel Dopler
USG
Serebral Anjiyografi
Serebral perfüzyon
sintigrafisi
Biyoelektriksel aktivitenin
kaybolduğunu gösteren
testler:
EEG
Uyarılmış
Potansiyeller
22. Dikkat!!!!
• Beyin ölümü teşhisi yapacak doktorlar
gurubunun organ nakli yapacak ekipten
tamamen farklı olması gerekmektedir
23. BEYİN ÖLÜMÜ ve HASTA YAKINI
• Beyin ölüm ya da beyin sapı ölümü tanısıyla
hastanın kalbinin atmaya devam ediyor
olması hasta yakınlarını etkiler fakat;
• Beyin sapı ölürse beyin fonksiyon görmeyecek,
kısa sürede kalp fonksiyonları da duracaktır
24. ORGAN BAĞIŞI KARARINI ETKİLER
• Hasta yakınlarında;
▫ Hastalarına bakım verilmemesi,
▫ maddi kazanç elde edilmesi,
▫ organ ticareti
▫ vücut bütünlüğünün bozulması
▫ ve öfke gibi düşünce ve duygular oluşabilir
Bunun sonucunda da
▫ Hastaneye güvenmeme olabilir.
25. Transplantasyon Ekibine Güven
Katılıyorum
Fikrim
Yok
Katılmıyorum
Türkiye’de Doktorlar Beyin Ölümü
Kararını Doğru Verecek Durumdadır
%63,2 %27,6 %9,2
Organlarımı Bağışlarsam Tedavim
Yeterince Yapılmadan veya Tam Ölüm
Gerçekleşmeden Organlarım
Alınabilir
%19,8 %28,2 %52,0
Organlarımı Bağışlarsam, Onlar Uygun
Şekilde Kullanılmaz ve Başka Bir İnsana
Fayda Sağlamaz. Yani Vücudum
Boşuna Kesilmiş Olur
%8,0 %25,2 %66,8
Organlarımı Bağışlarsam, Onlar Gerçekten
İhtiyacı Olanlara Değil Çok Parası
Olanlara Takılabilir
%24,8 %32,0 %43,2
26. DONÖR ORGAN KAYBI NEDENLERİ
• Beyin ölümü tanısı konma zamanının uzaması
• Dökümantasyon süresinin uzaması
• Organ çıkarımı işlemlerinin uzaması (yatış süresi)
• Koordinasyon (lojistik) bozukluğu, fiziksel yolla
taşınan organın alıcıya ulaştırılması(zaman süreci)
27. YOĞUN BAKIMIN ROLLERİ
• Beyin ölümü tanısının en kısa sürede saptanması
• Beyin ölümü gelişmiş doku-organ vericisinin organ
koruyucu tedavisini sürdürmek
• Beyin ölümü gelişmiş doku-organ vericisinin ailesi ile nakil
koordinatörlüğü arasında doğru ve sağlıklı iletişime
geçilmesini sağlamak
• Yoğun bakım tedavi edendir organ bağışı isteyen değildir
28. DONÖR BAKIMI NEDİR?
• Beyin ölümü gerçekleştikten sonraki hasta
bakımına donör bakımı denir
• Birkaç alıcının eş zamanlı bakımıdır
29. MONİTÖRİZASYON
MONİTORİZASYON
SÜREKLİ
• EKG,
• İnvaziv Arter
Basıncı
• SVB
• Pulsoksimetre
• Vücut Isısı
(mesane rektal
ozofajiyal)
SAATLİK
• İdrar
Çıkışı
HER 4-6 SAATTE BİR
• Kan Şekeri
• Na,CI,K
• Üre,Kreatin
• Hemogram
• Koagulasyon
Testleri
• Arterial
Kangazı
33. HASTA YAKINLARI İLE İLETİŞİM-1
Hasta ailesinin hastalarında gördüğü bakım, ilgi
düzeyi açısından tatmin olmaları gereklidir
Beden dili, yüz ifadesiyle hasta yakınlarının
güvenini kazanmalıyız
Konuşmak için en ideal hasta yakınını seçilmeli
(yaşı, eğitim durumu dikkate alınmalı)
Medikal kelimeler kullanılmamalıdır
34. HASTA YAKINLARI İLE İLETİŞİM-2
• Ailesine bakım ve tedavi yöntemleri hakkında
bilgi verilmeli
• Ölüm zamanıyla ilgili net bir dil kullanılmalı
• Ailenin konuşmasına deşarj olmasına izin
verilmeli
• Dost eli uzatılmış gibi hissettirilmeli
35. HASTA YAKINLARI İLE İLETİŞİM-3
• Ailenin uyumu için yakınlarının ziyareti, içeriye girmesi
sağlanmalı
• Yoğun bakımda son bir defa vedalaşmalarına fırsat
verilmeli
• Ailenin dilek ve istekleri dinlenmeli sorularına cevap
verilmeli
36. U- DÖNÜŞÜ
Agresif tedavi
Kötüleşen durum
Aileyi negatif sonuca
hazırlama
Resmi tanı koyma
Hayat kurtarıcı nakil
Donör yönetimine
destek
Bağış seçeneğini
tartışma
Ölüm ilanı
ve ailenin
desteklenmesi
37. ORGAN NAKLİ
• Vücutta görev yapamayacak haldeki organın yerine
(canlı veya ölüden) alınan sağlam ve aynı görevi
üstlenen organla değiştirilmesidir
• Organ nakli günümüzde son dönem organ yetersizliği
olan hastaların tedavisinde en iyi seçenektir
• Bireylerin yaşam kalitesini, sürelerini arttırmak amacıyla
uygulanmaktadır
38. TARİHSEL BOYUT
• Cosmas ve Damian
siyahi bir vericinin
bacağını beyaz bir
kadına naklederken
40. TÜRKİYE TARİHÇESİ
• 1979 Transplantasyon kanunu
• 1993 Organ Nakli Merkezleri Yönetmeliği
• 2000 Organ ve doku nakli hizmetleri
yönetmeliği
41. AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ
BÖBREK
NAKLİ
• 1982 yılında
• Prof Dr Tuncer
Karpuzoğlu ve
ark
KARACİĞER
NAKLİ
• 1997 yılında
• Doç Dr Alper
Demirbaş ve
ark
KALP NAKLİ
• 1998 yılında
• Prof Dr Ömer
Beyazıd ve ark
42. AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ
PROF. DR. ÖMER ÖZKAN
ÇİFT
KOL
NAKLİ
• 2010
yılında
UTERUS
NAKLİ
• 2011
yılında
1 YÜZ
NAKLİ
• 2012
yılında
1 KOL
BACAK
NAKLİ
• 2012
yılında
3 YÜZ
NAKLİ
• 2013
yılında
43. Beyin Ölümü ve Bağış oranlarımız
Yıl Beyin Ölümü
Medikal
Kontrend.
Bağış Bağış oranı
2000 25 4 6 %24
2001 47 10 16 %43
2002 46 3 22 %49
2003 37 6 18 %61
2004 46 11 11 %34
2005 60 4 21 %34
44. Beyin Ölümü ve Bağış Oranlarımız
Yıl Beyin Ölümü
Medikal
Kontrend.
Bağış Bağış oranı
2006 35 7 10 %28
2007 17 1 5 %29
2008
2009
2010
2011
4
16
21
23
0
2
0
1
2
4
11
4
%50
%28
%49
%14
45. Beyin Ölümü ve Bağış Oranlarımız
Yıl Beyin Ölümü Aile kabul Aile red
aile
görüşmeye
gelmedi
2011
2012
2013
2014
28
25
22
35
5
9
11
6
22
15
10
24
1
1
_
2
46. ORGAN BAĞIŞI VE HEMŞİRELİK
• Beyin ölümünün açıklanmasından ailenin karar verme
sürecine kadar aileyi desteklemelidir
• Yoğun bakım çalışanlarının beyin ölümü ve donör
bakımında eğitilmesi, motive edilmesi gereklidir
• Organ bağışı konusundaki bilgilerin artmasıyla
sonuçlarda olumlu etki belirtilmiştir
• Aynı anda birçok bakım yaptıklarını unutmamalıdırlar
47. SONUÇ
• Sınırlı sayıdaki bağışlardan etkin yararlanmak
hasta kaybını en aza indirmek açısından önemlidir
• Basında çıkan haberler hasta yakınlarını etkiler,
bu yüzden uygun basın iletişim yapısı kurulmalıdır
• Beyin ölümü sürecinin iyi bilinmesi ve beyin ölümü
takibi çok önemlidir
48. SONUÇ
• Hemşirelik bakımı ve tedavileri için deneyimli
personel, ileri teknoloji ve mekanik desteğe
gereksinim vardır
• Planlı hemşirelik girişimlerinin uygulanması
donörün prognozunu olumlu yönde etkiler, organ
kalitesini arttırır
49. SONUÇ
• Tüm müdahalelere rağmen hasta öldüğünde, organ bağışı
trajik bir durumun olumlu (pozitif) bir sonucu olur