Presentatie van Jan Willem Duyvendak tijdens de Masterclass over macht en integriteit op 14 oktober 2015

1. Veranderingen in de zorg:
verordonneerd van boven of
afgedwongen van onderen?
Macht, integriteit en de transformaties in het sociale domein
Jan Willem Duyvendak
Afdeling sociologie
Universiteit van Amsterdam

2. Het verleden als negatief?
• De drie centralisaties als breuk met het ‘foute’ verleden
• Welk verleden?
- decentralisatie welzijn
- golven in professionaliseringskritiek
• Sterk ideologisch gekleurd terrein: enthousiaste politici,
dolenthousiaste ambtenaren, enigszins enthousiaste
professionals en burgers met wisselende verwachtingen en
mogelijkheden
• Enthousiasme niet per se temperen maar ruimte creëren
voor een gesprek over kansen én problemen
• Afwezige wetenschappers

3. Burgers doen te weinig zelf
en te weinig voor elkaar
• Empirische claim (maar vergeleken met wie of wanneer
dan?) of normatieve uitspraak?
• “Een te aanwezige overheid en professionals lopen
burgers voor de voeten en maken cliënten afhankelijk en
passief”
• Klopt dat? In welke landen bloeit mantelzorg en
vrijwilligerswerk? Wanneer ontstaan burgerinitiatieven?
• Wie zouden er in theorie meer moeten gaan doen en
wie zullen er in de praktijk meer gaan doen?

4. Burgers doen het beter:
ze zijn goed (en goedkoop…)
• Waardering voor inzet van ‘warme’ en ‘nabije’ mantelzorgers
en vrijwilligers die bepaalde taken ‘beter’ kunnen doen dan
‘koude’, ‘afstandelijke’ professionals
• “Wat kunnen we (niet) aan vrijwilligers over laten?” Verschil
tussen ‘welzijn’ en ‘zorg’
• Waar wordt zorg verleend? Waarom veronderstelt het beleid
dat ‘thuis’ beter is dan in een ‘tehuis’?
• En zouden beleidsmakers dit alles ook vinden als er geen
financiële motieven mee zouden spelen?

5. Een volgende of
een dwingende overheid?
• “De samenleving verandert. De zorg verandert mee”: een
volgende overheid?
• Is de inzet van keukentafelgesprekken open of moeten
mensen bewogen worden tot ander gedrag? Wie bepaalt de
norm voor ‘gebruikelijke zorg’?
• Een paternalistische overheid die ‘autonomie’ en ‘eigen
kracht’ afdwingt?
• ‘De’ bevolking bestaat niet: waarom sommige burgers blij zijn
met de decentralisaties en anderen minder
• Welke ruimte hebben professionals? Over de ‘uitrol’ van
sociale wijkteams