Instrumenty walki z przestępczością zorganizowaną w opinii funkcjonariuszy CBŚ KGP
1. I FORUM NAUKOWE „PODLASIE – WARMIA I MAZURY”
pt. „Aktualne problemy prawa karnego i kryminologii”
RYN, 20 – 22 mają 2009 r.
Prawne i organizacyjne
instrumenty zwalczania
przestępczości zorganizowanej
w opinii funkcjonariuszy CBŚ KGP
dr Wojciech Filipkowski
Wydział Prawa
Uniwersytet w Białymstoku
3. I. Założenia badań ankietowych
Przedmiot i cel badań
opinie wybranej grupy respondentów o instytucjach oraz
przepisach prawa karnego i innych ustaw, które są przez nich
stosowane w pracy zawodowej
poznanie ich opinii na temat przydatności istniejących rozwiązań
prawnych i instytucjonalnych służących walce z przestępczością
zorganizowaną, jak również wskazanie tych rozwiązań, których
brakuje w Polsce
Problem badawczy
wybrane aspekty częstotliwość stosowania oraz przydatność
rozwiązań prawnych i organizacyjnych służących walce z 3
przestępczością zorganizowaną
4. I. Założenia badań ankietowych
Hipotezy badawcze
Instytucje wyspecjalizowane do zwalczania przestępczości
zorganizowanej występują częściej w sprawach karnych, w których
biorą udział respondenci i są one – w ich ocenie – bardziej przydatne
niż inne instytucje.
Istniejący system prawa określający zasady walki z przestępczością
zorganizowaną nie wymaga zmiany, gdyż jest on skuteczny.
W ocenie respondentów, najbardziej przydatną w walce z
przestępczością zorganizowaną jest prokuratura i sądy powszechne.
Dominującym elementem strategii według respondentów jest
długoterminowa izolacja członków zorganizowanych grup
przestępczych. 4
5. I. Założenia badań ankietowych
Fragment ankiety z pytaniami
Czy miał(a) Jak często dana instytucja występowała
Jak przydatna jest instytucja
Pan(i) w sprawach karnych związanych
w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej?
kontakt? z przestępczością zorganizowaną?
powiedzieć
powiedzieć
przeciętnie
nieprzydatna
nieprzydatna
przydatna
przydatna
przeciętna
Etap/Nazwa instytucji:
całkowicie
- NIE
bardzo
rzadko
rzadko
trudno
bardzo
bardzo
trudno
często
często
- TAK
I. Etap pozaprocesowy: – chodzi o kontakt przy przekształcaniu materiałów operacyjnych w dowody procesowe na potrzeby postępowania karnego:
podsłuch telefoniczny
podsłuch pokojowy
5
6. I. Założenia badań ankietowych
bardzo
często
I. obszar marnotrawstwa II. obszar optymalny
VII. obszar niejednoznaczności
często
CZĘSTOTLIWOŚĆ
przeciętnie VII. obszar przeciętności/tranzytowy
rzadko
V. obszar
IV. obszar martwy
niewykorzystanego potencjału
bardzo
rzadko
trudno
powiedzieć VI. obszar niepewności
6
trudno całkowicie nieprzydatna przeciętna przydatna bardzo
powiedzieć nieprzydatna przydatna
PRZYDATNOŚĆ
8. II. Charakterystyka populacji
Płeć - 25 kobiet i 212 mężczyzn (brak - 8)
Wiek
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54
Wiek 8
9. II. Miejsce pracy
Miasto: Ilość ankiet: Miasto: Ilość ankiet:
Białystok 15 Opole 12
Bydgoszcz 13 Poznań 17
Gdańsk 15 Przemyśl 2
Gliwice 1 Ruda Śląska 1
Gorzów Wielkopolski 12 Rzeszów 3
Katowice 8 Sosnowiec 2
Kielce 9 Szczecin 6
Kraków 5 Warszawa 15
Lublin 19 Wrocław 20
Łódź 14 Zielona Góra 1
Olsztyn 13 brak danych 42
9
10. II. Staż pracy w Policji
70
60
50
40
30
20
10
0 10
1 – 5 lat 6 – 10 lat 11 – 15 lat 16 – 20 lat 21 – 25 lat 26 – 30 lat brak danych
11. II. Staż pracy z PZ
80
70
60
50
40
30
20
10
0 11
1 – 3 lat 4 – 6 lat 7 – 9 lat 10 – 12 lat 13 – 15 lat brak danych
12. II. Charakterystyka populacji
Udział w szkoleniach – 145 osób (98 osób od 2004)
m.in. Centrum Szkolenia Policji w Legionowie, Komenda Główna
Policji, Centralne Biuro Śledcze lub Wyższa Szkoła Policji w
Szczytnie
Udział w konferencjach – 68 osób (44 osób od 2006)
m.in. Komenda Główna Policji oraz Wyższa Szkoła Policji w
Szczytnie
Udział w studiach podyplomowych – 3 osoby
12
13. III. Prezentacja wyników badań
Ocena wybranych instytucji prawnych
Dowody uzyskane z czynności dokonanych przed wszczęciem
postępowania karnego
Etap postępowania przygotowawczego
Etap postępowania sądowego
Postulaty zmian polskiego systemu walki z PZ
Współpraca pomiędzy organami państwowymi i
instytucjami prywatnymi
Elementy strategii zwalczania PZ
13
14. III. Dowody z czynności operacyjnych
Ilu respondentów
Nazwa: miało styczność z %
daną instytucją?
podsłuch telefoniczny 199 81,22
osobowe źródła informacji 178 72,65
niejawne rejestrowanie obrazu 111 45,31
niejawny nadzór nad przemieszczaniem się osób 107 42,45
podsłuch pokojowy 72 29,39
kontrola korespondencji elektronicznej 54 22,04
kontrola korespondencji zwykłej 51 20,82
sporządzenie analizy kryminalnej 50 20,41
kontrolowane wręczenie korzyści majątkowej 35 14,38
14
15. III. Dowody z czynności operacyjnych
− osobowe źródła
informacji
bardzo
często
− sporządzanie − podsłuch telefoniczny
analizy − niejawny nadzór nad
często
kryminalnej przemieszczaniem się
osób
CZĘSTOTLIWOŚĆ
− niejawne rejestrowanie
obrazu
przeciętnie
− kontrola korespondencji
rzadko elektronicznej
− kontrola − podsłuch pokojowy
bardzo korespondencji − kontrolowane wręczanie
rzadko zwykłej korzyści majątkowej
trudno
powiedzieć
15
trudno całkowicie nieprzydatna przeciętna przydatna bardzo
powiedzieć nieprzydatna przydatna
PRZYDATNOŚĆ
16. III. Etap post. przygotowawczego
Ilu respondentów
Nazwa instytucji: miało styczność z %
daną instytucją?
zeznania świadków 216 88,16
wyjaśnienia oskarżonego 210 85,71
zabezpieczenie majątkowe 197 80,41
informacja z rejestru skazanych 176 71,84
korzystanie z zagranicznej pomocy prawnej 143 57,37
uzyskanie historii rachunków bankowych 137 55,92
tzw. mały świadek koronny 93 37,96
warunkowe umorzenie postępowania karnego 68 27,75
świadek koronny 66 26,94
16
17. III. Etap post. przygotowawczego
− informacja z − zeznania świadków
rejestru skazanych − wyjaśnienia osk.
bardzo
często
− zabezpieczenie
− − tzw. mały
majątkowe świadek korony
często
CZĘSTOTLIWOŚĆ
− uzyskanie historii
rachunków bankowych
przeciętnie − korzystanie z
zagranicznej pomocy prawnej
− warunkowe umorzenie − świadek koronny
postępowania karnego
rzadko
bardzo
rzadko
trudno
powiedzieć
17
trudno całkowicie nieprzydatna przeciętna przydatna bardzo
powiedzieć nieprzydatna przydatna
PRZYDATNOŚĆ
18. III. Etap post. sądowego
Ilu respondentów
Nazwa instytucji: miało styczność z %
daną instytucją?
średnioterminowa kara pozbawienia wolności od 1 roku do 5 lat
132 53,88
włącznie
długoterminowa kara pozbawienia wolności powyżej 5 lat 124 50,61
przepadek przedmiotów 95 38,77
krótkoterminowa kara pozbawienia wolności do 1 roku włącznie 89 36,33
przepadek korzyści 77 31,43
zagraniczna pomoc prawna 67 27,35
warunkowe zawieszenie wykonania kary 56 22,86
18
19. III. Etap post. sądowego
bardzo
często
− średnioterminowa − długoterminowa
kpw kpw
często
CZĘSTOTLIWOŚĆ
− krótkoterminowa − przepadek − przepadek korzyści
kpw przedmiotów
przeciętnie
− korzystanie z zagranicznej
pomocy prawnej
− warunkowe zawieszenie
rzadko wykonania kary
bardzo
rzadko
trudno
powiedzieć
19
trudno całkowicie nieprzydatna przeciętna przydatna bardzo
powiedzieć nieprzydatna przydatna
PRZYDATNOŚĆ
20. III. Postulaty zmian
Praca operacyjna
Instytucja sędziego śledczego
Pozbawianie owoców przestępstwa
Procedura karna
Funkcjonowanie instytucji państwowych
Sankcje karne
20
21. III. Współpraca w zwalczaniu PZ
Ilu respondentów
Nazwa instytucji lub organizacji: miało styczność z %
daną instytucją?
Prokuratura 216 88,16
Sądy powszechne 189 77,14
Straż Graniczna 173 70,61
Urzędy skarbowe, urzędy kontroli skarbowej 158 64,49
Banki 130 53,06
Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego 123 50,20
Organy samorządu terytorialnego 119 48,57
Generalny Inspektor Informacji Finansowej 89 36,33
Najwyższa Izba Kontroli 46 18,77
EUROJUST 12 4,90
Europejska Sieć Sądowa 6 2,45
21
22. III. Współpraca w zwalczaniu PZ
− prokuratura
bardzo
często
− sądy powszechne
− urzędy skarbowe,
często
urzędy kontroli skarbowej
CZĘSTOTLIWOŚĆ
− Straż Graniczna
− organy samorządu
przeciętnie terytorialnego
− banki
− Generalny Inspektor
− ABW Informacji Finansowej
rzadko − NIK
− EUROJUST
bardzo
rzadko
− Europejska Sieć Sądownicza
trudno
powiedzieć
22
trudno całkowicie nieprzydatna przeciętna przydatna bardzo
powiedzieć nieprzydatna przydatna
PRZYDATNOŚĆ
23. III. Elementy strategii zwalczania PZ
Średnia
l.p.: Element strategii: Mediana: arytmetyczna
ocen:
Pozbawianie sprawców owoców przestępstwa,
1. 2 2,33
pozbawianie majątku itp.
Wzmożona praca operacyjna policji nastawiona na
2. przeciwdziałanie powstawaniu grup przestępczych, 3 2,66
popełnianiu przestępstw itp.
Rozbijanie solidarności wewnątrz zorganizowanej
3. 3 2,95
grupy przestępczej.
Długoterminowa izolacja członków zorganizowanych
4. 3 2,99
grup przestępczych.
Współpraca międzynarodowa w walce z
5. 4 3,92
przestępczością zorganizowaną.
23
24. IV. Podsumowanie
Instytucje wyspecjalizowane do zwalczania przestępczości
zorganizowanej występują częściej i są one bardziej przydatne niż
inne instytucje
Przydatność
Przydatna Bardzo przydatna
Częstotliwość
osobowe źródła informacji
zeznania świadków
Bardzo często informacja z rejestru skazanych
wyjaśnienia oskarżonego
prokuratura
sporządzanie analizy kryminalnej
podsłuch telefoniczny
zabezpieczenie majątkowe
niejawny nadzór nad
średnioterminowa kara
przemieszczaniem się osób
Często pozbawienia wolności
tzw. mały świadek koronny
sądy powszechne
długoterminowa kara
urzędy skarbowe, urzędy kontroli 24
pozbawienia wolności
skarbowej
25. IV. Podsumowanie
Istniejący system prawa określający zasady walki z przestępczością
zorganizowaną nie wymaga zmiany, gdyż jest on skuteczny.
wg większości respondentów wymaga on jednak zmian
W ocenie respondentów, najbardziej przydatną w walce z
przestępczością zorganizowaną jest prokuratura i sądy powszechne.
ale nie tylko
Dominującym elementem strategii według respondentów jest
długoterminowa izolacja członków zorganizowanych grup
przestępczych.
wg respondentów dominującym elementem strategii powinno być
pozbawianie sprawców owoców przestępstwa, pozbawianie 25
majątku itp.
26. Projekt badawczy zamawiany Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pt. „Monitoring, identyfikacja i przeciwdziałanie zagrożeniom bezpieczeństwa obywateli”
(Nr PBZ-MNiSW-DBO-01/I/2007)
Dziękuję za uwagę!
Dr Wojciech Filipkowski
26