1. UD 12 O SISTEMA URBANO
3ª parte
XEOGRAFÍA
2º BACH

2. 2
FENÓMENO
URBANO EN
ESPAÑA
 UD 12 1ª parte
 Evolución da cidade, páx. 234-
237

3. 2. O FENÓMENO URBANO EN ESPAÑA
 2.1 A Cidade Preindustrial
(páx. 235-236 + diapositivas 1- 18 da 1ª parte)
 2.2 A cidade industrial
(páx. 237 + diapositivas 19- 28 da 1ª parte)
 2.3 A cidade postindustrial
 2.4 Xerarquías e redes urbanas en España

4. 2.1 A Cidade
Preindustrial
Páx. 235-236 + diapositivas 1- 18

5. 2.2 A cidade
industrial
Páx. 237 + diapositivas 19- 28 (1ª
parte)

6. 2.3 A cidade
postindustrial

7. Características da urbanización
contemporánea
A partir de finais da década de 1980, superada a crise económica
iniciada en 1973
 Aumento ininterrompido da poboación urbana: na actualidade máis das tres
cuartas partes dos españois viven en cidades
 As grandes cidades (Madrid, Barcelona, Bilbao) frean o seu crecemento 
traslado da poboación ao ámbito metropolitano ou a favor das medias ou
pequenas cidades
 Cambian os factores de urbanización: perde importancia a industria como
factor de urbanización e gañan relevancia as actividades do sector servicios.
 Cidades-dormitorio (Móstoles e Coslada en Madrid, Hospitalet de Llobregat e
Badalona en Barcelona, Guecho en Vizcaya (área metropolitana de Bilbao)
 Periurbanización  desprazamento da poboación e dalgunhas funcións
urbanas cara á periferia
 Rururbanización Urbanización do medio rural
 Rexións urbanas: área urbana descontinua, que forma unha nebulosa
urbana de cidades dispersas pero cunha forte densidade, de espazos sobre
o territorio que teñen características urbanas. A“T” asturiana
(Avilés‐Gijón‐Oviedo), golfo Ártabro coruñés (Ferrol‐A
Coruña), Vigo‐Pontevedra‐Vilagarcía.

8. 2.4 Xerarquía e redes
urbanas en España
Páx. 234-235

9. Metrópoles
nacionais
M
e
t
r
ó
p
o
l
e|
s
K
C
i
Metrópoles
rexionais e
e d
x
a
i
d
o
e
n
a
i
s
r
subrexionais
s
e
s
u
m
e
d
|
b i
r a
e s
x
i
o
n
a
i
s
Cidades rmedias
Cabeceiras
comarcais

10. Grandes metrópoles nacionais
 Neste primeiro nivel xerárquico aparecen dúas grandes
metrópoles, Madrid e Barcelona, que exercen a súa
influencia sobre todo o territorio nacional e están estreitamente
interconectadas coas grandes cidades europeas. A poboación
de cada unha delas sitúase arredor dos cinco millóns de
habitantes.
 Son grandes centros de decisión empresarial, xa que
concentran unha gran parte das sedes das empresas
españolas. Contan con servizos moi especializados e
empresas de alta tecnoloxía, En Madrid, as actividades
administrativas teñen un gran peso debido a súa condición
de capital do país, e en Barcelona están máis representadas
as actividades industriais.

11. Metrópoles rexionais
 Metrópoles rexionais. Son áreas metropolitanas con servizos de
alto rango, que organizan un espazo amplo, pero sen ter alcance
nacional. A súa poboación normalmente está comprendida entre o
medio millón e o millón e medio de habitantes. Varias delas
son capitais de comunidades autónomas, e polo tanto, concentran
funcións administrativas ligadas á capitalidade rexional, como
ocorre con Sevilla, Bilbao, Valencia ou Zaragoza.
 Metrópoles subrexionais. A súa área de influencia é máis
reducida e a súa poboación sitúase entre os 200 000 e os 500
000 habitantes. Manteñen fluxos intensos coa correspondente
metrópole rexional (por exemplo, Alacant e Murcia con respecte a
Valencia). Algunhas delas son capitais de comunidades
autónomas pouco extensas (como Oviedo, Santander ou a propia
Murcia).

12. Cidades Medias
 A maior parte delas son capitais de provincia
de tamaño medio (normalmente, entre os 50
000 e os 200 000 habitantes).
 Caracterizadas polas súas actividades
comerciais e de servizos de ámbito
provincial, como sucede, por exemplo, en
Burgos, Segovia, Ourense, Logroño, Castell
ón ou Xaén.
 Algunhas están especializadas noutro tipo
de actividades, como as industriais (Aviles) e
as portuarias (AIxeciras).

13. Cabeceiras de comarca
 O último posto xerárquico do sistema urbano.
 Está ocupado polas cabeceiras (capitais)
comarcais, centros urbanos con servizos básicos
que organizan un territorio de reducida extensión.
 O seu tamaño é variable, xa que depende da
poboación total da comarca, pero adoita oscilar
entre os 5000 e os 20 000 habitantes.
 Exemplos de cabeceiras de comarca son Astorga
(León), Figueras (Xirona), Truiillo (Cáceres) ou
Antequera (Málaqa)

15. Teoría de los espacios centrales. Su autor es el geógrafo alemán CHRISTALLER, que ya en la década
de los 30 observó una jerarquízación de las ciudades, según la cual el lugar central es el que presta los
servicios a su zona de influencia y se constituye en centro para las localidades de rango inferior. Así
tenemos una ciudad (la central) que preside a un conjunto de localidades, por ser la que mayor oferta de
bienes y servicios concentra. Desde ese lugar central, que está más poblado y mejor conectado por la red
de transportes, se va descendiendo a otros de menor rango.

18. O SISTEMA URBANO ESPAÑOL
a) A xerarquía urbana.
A xerarquía urbana é a organización das cidades segundo a súa área de influencia e o seu
tamaño demográfico, as súas funcións e servizos, dentro do sistema de cidades dun
territorio.
O sistema urbano español vertébrase sobre dezaseis aglomeracións urbanas que superan
os 500.000 habitantes:
Madrid e Barcelona contan con máis de 3.000.000 de habitantes. Madrid ocupa o
primeiro con 5.500.000 de habitantes e Barcelona os 3.000.000. As dúas configuran un
sistema bipolar.
Cinco aglomeracións superan os 800.000 habitantes (Valencia, Sevilla, Bilbao, área
central de Asturias e Málaga) e outras nove superan os 500.000 (Zaragoza, Alacant,
Vigo‐Pontevedra‐Vilagarcía, Baía de Cádiz, Murcia, Golfo Ártabro (A Coruña‐Ferrol), As
Palmas, Granada, Palma de Mallorca).
Por debaixo delas vai un elevado número de cidades entre 400.000 e 100.000 habitantes
como froito da descentralización urbana.
O sistema urbano español é fundamentalmente periférico (predominando no sector
Mediterráneo), con dúas macrourbes no interior da península (Madrid e outra secundaria en
Zaragoza). O espazo interior está pouco urbanizado.

19. b) Distribución territorial.
Distinguimos xerarquicamente os seguintes postos: metrópole (global nacional, rexional e subrexional), cidades medianas, e
capitais de comarca, todas elas vertebradas nunha rede urbana que configura unha serie de eixes dentro do espazo español
e europeo.
- Metrópoles globais nacionais.
É o primeiro nivel xerárquico. Están representadas por Madrid e Barcelona, aglomeracións que superan os 3.000.000
de habitantes. Nelas reside o 20% da poboación española. A súa influencia abarca a todo o territorio español e manteñen
relacións estreitas co sistema urbano europeo e mundial. Teñen funcións moi diversificadas, servizos moi
especializados, numerosas oficinas centrais de empresas nacionais e multinacionais e localízanse as sedes das principais
institucións públicas culturais, políticas e económicas do país.
- Metrópoles rexionais e subrexionais.
As metrópoles rexionais son un segundo nivel xerárquico están representadas na actualidade en España por cinco
aglomeracións: Valencia, Sevilla, Bilbao, Málaga e Zaragoza. Cunha poboación comprendida entre os 1.750.000 e 750.000
habitantes. Ben comunicadas, con funcións diversificadas e servizos especializados. A súa área de influencia abarca
unha extensa rexión e manteñen unha forte ligazón coas metrópoles globais ou nacionais. As metrópoles subrexionais ou
rexionais de segundo orde (terceiro nivel xerárquico) son pequenas áreas metropolitanas como Vigo, A
Coruña, Oviedo, Valladolid, Palma de Mallorca, Alacant... Cunha aglomeración en torno aos 700.000 e 250.000 habitantes.
Igual que as metrópoles rexionais teñen funcións diversificadas e servizos especializados pero a súa área de influencia
é menor que unha metrópole rexional.
- Cidades medianas.
Representan o cuarto nivel xerárquico. Tamén se lles denomina centros subrexionais. Teñen unha poboación en torno
os 200.000 e 50.000 habitantes. Son centros administrativos (moitas son capitais provinciais e incluso
autonómicas), con importantes servizos. Santiago, Santander, Cádiz, Logroño, Cidade Real... son exemplos deste modelo.
- Cabeceiras comarcais.
Representan o quinto nivel xerárquico. Son núcleos que teñen en torno aos 10.000 e 50.000 habitantes.
Posen equipamentos, infraestruturas e servizos básicos a súa área de influencia abarca unha comarca.
Monforte, Ponferrada, Miranda do Ebro... son exemplos deste nivel xerárquico.

20. A morfoloxía do sistema urbano
 As cidades españolas repártense polo territorio de modo moi desigual, concentrándose especialmente na
franxa costeira e nos arquipélagos. Na Península, o sistema urbano adopta a forma dun anel incompleto (ao
seren excluídas as cidades costeiras portuguesas), que rodea un espazo central polo xeral pouco urbanizado,
salvo no caso de Madrid. Polo tanto, o sistema de cidades non cobre adecuadamente o territorio do interior
peninsular.
 Na periferia distínguense os seguintes eixes de concentración de cidades:
• Franxa atlántica galega. Esténdese polo occidente de Galicia, desde Ferrol ata Vigo, con prolongacións cara ao
interior (Lugo e Cúrense).
• Franxa cantábrica. Ocupa o espazo comprendido entre o triángulo de cidades astu-rianas formado por Oviedo,
Xixón e Aviles, ata Pamplona, en Navarra, pasando por Santander e as capitais vascas.
• O val do Ebro. Como eixe de conexión entre a franxa cantábrica e o litoral mediterráneo, constitúe un eixe
continuo no seu tramo occidental (desde Logroño a Zara-goza), pero máis descontinuo no seu sector oriental.
• Corredor mediterráneo. É parte dun eixe europeo moi dinámico, que dentro de España se prolonga desde Xirona
ata Murcia.
• Eixes andaluces. En Andalucía está o eixe urbano costeiro (de Almería a Huelva) e ; o eixe interior (da costa
atlántica a Xaén).
• Eixes insulares. Aliñados ao longo dos arquipélagos balear e canario.
 O interior peninsular, pola contra, non conta propiamente con eixes urbanos continuos, e caracterízase polos
seguintes trazos:
• Presenza de áreas urbanas de menor tamaño. O contraste entre periferia e interior é especialmente marcado no
caso das cidades de máis de 250 000 habitantes, xa que so dúas delas se atopan na Meseta (Madrid e
Valladolid), cando esta ocupa case a metade do territorio da España peninsular.
. Menor densidade de cidades. No interior aparecen algúns baleiros urbanos, é dicir, áreas apenas cubertas polo

23.  Subsistema
urbano: grupo
de cidades
especialmente
vinculadas
entre si que
forman parte
dun mesmo
sistema urbano.

24.  Subsistema galego.
 É un subsistema policéntrico* en que a
capital da Comunidade Autónoma
(Santiago de Compostela) se localiza nun
lugar intermedio entre as dúas metrópoles
rexionais (A Coruña e Vigo).
 As cidades concéntranse fortemente ao
longo da costa occidental. Non existe
unha gradación piramidal nos tamaños
das cidades maiores, os núcleos urbanos
manteñen relacións bidireccionais, non
xerárquicas.

26. CONCENTRACIÓN DE NÚCLEOS
URBANOS
AGLOMERACIÓNS
 Áreas Metropolitanas
 Conurbacións
 Rexións urbanas
 Megalópoles

27. Área metropolitana.
 Chamamos área metropolitana á grande extensión urbana que rodea
a unha cidade importante e abarca administrativamente varios
municipios, entre os que existen importantes relacións económicas e
sociais. As características básicas son:
• Cidade central que preside toda a área (dentro dela nace a
chamada CBD).
• Relacións económicas e sociais co contorno: área de influencia.
• Rede de comunicación é esencial (movementos pendulares diarios).
• Heteroxeneidade social. O número de habitantes supera os
200/250.000.
• Coroas concéntricas arredor do núcleo central: sectorial e radial.
 Orixinariamente as áreas metropolitanas constituíronse en Madrid,
Barcelona, Bilbao e Valencia. Actualmente teñen maior amplitude e
dispersión (cidade difusa). Canto máis ampla é a área de influencia

28. Conurbación
 Fusión de dúas cidades de tamaño similar que medran
en paralelo ata unirse.
 Cada cidade mantén a súa independencia administrativa.
A maioría prodúcese en áreas turísticas pero pode haber
outro tipo de factores.
 Nas conurbacións non existe unha única cidade
principal, senón varias, que debido á irradiación do seu
crecemento tenden a conformar unha única aglomeración
urbana, aínda que de carácter espacialmente descontinuo.
 Triángulo asturiano (Oviedo, Xixón e Aviles).
 San Fernando-Porto de Santamaría (Cádiz)

29. Rexión urbana
 Área urbana descontinua, que forma unha
nebulosa urbana de cidades dispersas
pero cunha forte densidade de espazos sobre
o territorio que teñen características urbanas.
 Por exemplo a chamada “T” asturiana
(Avilés‐Gijón‐Oviedo), golfo Ártabro coruñés
(Ferrol‐A Coruña), Vigo‐Pontevedra‐Vilagarcia.

30. Megalópoles
 Escala suprarrexional constituída por
diversos elementos urbanos (área
metropolitana, conurbacións, rexións urbanas,
pequenas cidades) que forman
practicamente un continuo urbano en
centenas de quilómetros como por exemplo
o eixe Mediterráneo.

31. 3
TRANSFORMACIÓNS
RECENTES NA
ESTRUTURA DAS
CIDADES

32. 3. TRANSFORMACIÓNS
RECENTES NA ESTRUTURA
DAS CIDADES
 3.1 Cidade difusa
 3.2 Os cambios no centro urbano
(degradación vs rehabilitación
 3.3 Cambios de uso no solo urbano
 3.4 Impacto ambiental da urbanización

33. 3.1 Cidade difusa

34.  Nas áreas metropolitanas, o límite entre a
cidade e o campo non é unha liña definida. A
cidade avanza sobre o campo e orixínase
unha área onde se mesturan actividades
urbanas e rurais.
 Trátase dunha zona moi dinámica e
cambiante, que pode recibir distintos nomes:
cidade difusa, área periurbana ou franxa
rururbana.

35. Usos e funcións na cidade difusa
 No territorio da cidade difusa organízanse as
actividades en función das necesidades da
metrópole e que dificilmente se poderían
localizar dentro da cidade propiamente dita:
urbanizacións, polígonos industriais, instalacións
deportivas, campos agrícolas destinados ao
mercado urbano, centros comerciais, aeroportos,
vías de transporte...
 Trátase dunha especie de difusión das funcións e
actividades tradicionais da cidade que agora se
desenvolven sobre un territorio máis extenso, de
aí que se fale de cidade difusa.

36. Causas da Cidade Difusa
 O crecemento da cidade difusa débese
básicamente ao elevado prezo do solo da gran
cidade e foi posible, a maioría das veces, grazas
ao desenvolvemento do transporte privado
(automóbiles, camións, furgonetas) e ao aumento
das infraestruturas viarias
(autoestradas, autovías, estradas), que facilitan o
achegamento á cidade de certas áreas rurais.
 Esta aproximación campo-cidade converte en
habitual o feito de que as persoas vivan nun lugar
e que o traballo e mais os espazos de lecer se
localicen en lugares considerablemente afastados

37. Repercusións da Cidade Difusa
No caso de non levarse a cabo unha planificación urbanística axeitada, as
repercusións do modelo de crecemento da cidade difusa poden chegar a ser
moi negativas polas seguintes razóns:
 Elevadísimo consumo de solo. A expansión da cidade leva a gastar solo
para desenvolver actividades.
 Incremento dos servizos. Aumenta a necesidade de infraestruturas de luz,
auga, gas, vixilancia, recollida do lixo e toda clase de servizos públicos.
 Constante mobilidade. As persoas viven nun lugar, e traballan, estudan e
divírtense ou relaciónanse noutros. Esta fragmentación das súas actividades
obriga a que existan moitas estradas e autoestradas, co conseguinte gasto
enerxético e de tempo.
 Desenvolvemento dun modelo social máis individualista. O espallamento
das actividades sobre un territorio tan amplo dificulta a interacción entre as
persoas, xa que se fai máis difícil ter puntos de encontro. Ademais, as
urbanizacións de casas acaroadas (unifamiliares) ou de chalés illados
contribúen a construír este modelo social máis individualista.

38. 3.2 Os cambios no centro
urbano (degradación vs
rehabilitación)

39. • Declive e deterioración dos centros
históricos
A partir da segunda metade do século XX,
os centros históricos de moitas cidades
españolas comezaron a sufrir unha
progresiva deterioración e abandono debido
 Despoboamento, envellecemento e
empobrecemento e a perda de actividade
económica.
• Restauración e revitalización
Ao longo das últimas décadas
(especialmente, a partir dos anos oitenta do
século pasado), as tendencias anteriores
víronse, en parte, compensadas por
procesos de revitalización destas zonas 
Políticas públicas de conservación e
revitalización e desenvolvemento do
turismo cultural. Nos últimos anos
produciuse en toda Europa unha auténtica
explosión do turismo urbano, particularmente
do denominado turismo cultural: en especial,

40. Declive e deterioración dos
centros históricos
 A partir da segunda metade do século XX, os centros históricos de moitas
cidades españolas comezaron a sufrir unha progresiva deterioración e
abandono.
 Despoboamento, envellecemento e empobrecemento. Coa construción
dos ensanches a mediados do século XIX, as clases altas comezaron a
abandonar os centros históricos, e despois tamén o fixeron outros grupos
sociais.
Desde mediados do século XX, intensificouse a perda de poboación nestas
zonas. A maior parte dos que permaneceron eran anciáns con baixos niveis
de renda, polo que o centro experimentou un proceso de envellecemento e
empobrecemento.
Todo isto reflectiuse nunha deterioración urbana, xa que moitas vivendas
quedaron baleiras, e noutras non se realizaron as obras necesarias de
mantemento e renovación.
 Perda de actividade económica. Ao mesmo tempo, a actividade económica
tamén se foi desprazando cara aos ensanches, onde se podía dispoñer de
edificios máis amplos e modernos para instalar os negocios.

42. Restauración e revitalización
 Ao longo das últimas décadas (especialmente, a partir dos anos oitenta do século
pasado), as tendencias anteriores víronse, en parte, compensadas por procesos de
revitalización destas zonas.
 Políticas públicas de conservación e revitalización. As administracións públicas
investiron cuantiosas sumas na rehabilitación dos edificios e a mellora dos espazos
públicos, rúas e prazas. Ademais, deron un novo uso a vellos
monumentos, converténdoos, por exemplo, en edificios administrativos ou universitarios, e
dinamizando así a vida dos centros históricos.
 Desenvolvemento do turismo cultural. Nos últimos anos produciuse en toda Europa
unha auténtica explosión do turismo urbano, particularmente do denominado turismo
cultural: en especial, naquelas cidades declaradas Patrimonio Cultural da Humanidade
pola UNESCO.
 O turismo potenciou a rehabilitación dos centros históricos españois, mediante a
restauración de edificios e a peonalización de rúas e prazas. Ao mesmo tempo, fóronse
desenvolvendo novas actividades económicas orientadas aos turistas:
comercios, hoteis, restaurantes etc.
 Cambio de actitude da poboación local. A poboación local tamén cambiou a súa
valoración sobre o centro histórico, xa que en lugar de percibilo como un espazo
deteriorado, agora comeza a velo como un área de oportunidades económicas e tamén
como un lugar agradable para vivir.

43.  Pese a esta
transformación dos centros
históricos nos últimos
anos, aínda subsisten
algúns problemas;
especialmente, nalgúns
barrios onde, ao
envellecemento da
poboación e o baixo
nivel de renda, se unen a
marxinación social e a
conformación de áreas
cunha forte
concentración de
inmigrantes, o que
dificulta a súa integración
no conxunto da sociedade.

44. 3.3 Cambios de uso no
solo urbano
Páx. 245 (As tendencias actuais)

45. Causas dos cambios na estrutura
urbana das cidades españolas
 A mellora dos sistemas de transportes  moitas actividades económicas se
trasladasen cara á periferia.
 Avance das telecomunicacións  dispersión da poboación e os empregos, pois redúcese a
necesidade de situarse preto do centro. O desenvolvemento de ferramentas como internet
permite traballar ou realizar compras desde a casa, que fai diminuír os desprazamentos.
 Os prezos do solo  tenden a baixar segundo nos afastemos do centro e das principais vías
de transporte.
 A reestruturación produtiva. As empresas canalizan ao exterior gran parte das súas
actividades subcontratándoas a outras compañías, polo que reducen o seu tamaño. Ademais,
unha mesma empresa pode ter distintas unidades de produción repartidas pola cidade
 Os cambios no consumo e o ocio  maior demanda de espazos orientados cara a esta
actividade. Moitos destes espazos se localizan en grande superficies situadas na periferia, o
que causou un retroceso do pequeno comercio e dos espazos de ocio do centro das cidades.
 A planificación urbana. Para evitar un crecemento caótico, os procesos de crecemento
urbano son orientados por medio da planificación urbana, que establece diferentes usos aos
que pode destinarse o solo en cada cidade, planeando reformas no interior destas.
 O crecemento da economía española  importante aumento da urbanización. A
construción de vivendas, infraestruturas, edificios de oficinas e centros comercie
multiplicouse, xerando problemas medioambientais alí onde non se planificaron ben estes

46. Do centro a periferia
 Dispersión da poboación  Unha porcentaxe crecente da poboación vive nos novos
espazos periféricos, xa que, debido ao menor custo do solo, é posible adquirir alí
vivendas de maior extensión e calidade ca as que hai no centro. Ademais, moita xente
mostra o desexo de vivir preto da natureza e escapar das incomodidades do centro das
cidades: contaminación atmosférica, ruídos...
 Descentralización do emprego  As actividades económicas tamén se foron
trasladando desde o centro á periferia. Nun principio fixérono as industrias, pero
agora tamén as oficinas, o comercio, os hospitais e as universidades. O resultado é
que as periferias teñen cada vez maior importancia como espazos de actividade
económica. O anterior modelo centralizado, cunha concentración de actividades no centro,
está dando lugar a outro máis descentralizado e complexo, con diversos polos de
actividade na periferia.
 Fragmentación da cidade. Os novos centros comerciais, parques empresariais ou
urbanizacións se constrúen en lugares cuxos arredores non presentan ningunha outra
edificación. Neste sentido, fálase dun proceso de fragmentación do espazo urbano, xa que
este se presenta como un conxunto de espazos illados e conectados entre si por autovías e
estradas.
 Dinamismo do centro. O centro das cidades españolas mantense vivo e conserva un gran
dinamismo. A isto contribuíron as políticas da Administración para rehabilitar edificios e
facer máis atractivas as rúas e prazas. No interior dalgunhas cidades realizáronse

48. As novas áreas de actividade
económica
Nos últimos anos xurdiron diferentes actividades económicas, que transformaron a
periferia das cidades mediante a creación de novos espazos:
 Parques industriais e parques tecnolóxicos. As empresas demandan agora espazos
industriais de maior calidade urbanística e ambiental, o que deu lugar á creación de
parques industriais. Ademais, os poderes públicos impulsan o desenvolvemento de
parques tecnolóxicos para acoller as empresas dedicadas á investigación e o
desenvolvemento de novas tecnoloxías.
 Parques empresariais. Trátase de espazos destinados a edificios de oficinas. Son
ocupados non so por empresas de servizos, senón tamén por oficinas de compañías
industriais. Na maioría dos casos desenvólvense para a instalación de distintas
empresas: aínda que neutros se constrúen para unha soa, como por exemplo, o
Campus Financeiro do Banco Santander ou a Cidade das Telecomunicacións de
Telefónica, ambas na periferia de Madrid.
 Centros loxísticos. O crecente desenvolvemento do transporte e das prácticas just in
time fai necesario dispoñer de centros dedicados especialmente á distribución de
mercadorías, dotados de amplas superficies de almacenaxe e manexo da carga.
Nestes centros transfírese a mercadoría duns vehículos a outros, xa sexan cun
carácter unimodal (por exemplo, duns camións a outros) ou intermodal (por exemplo,
do ferrocarril ao camión).
 Centros comerciais e de ocio. As novas pautas de consumo da sociedade actual

49. 3.4 Impacto ambiental da
urbanización
Páx. 244

50. “Las ciudades como los sueños están
hechas de deseos y temores...”
Italo Calvino

51. VOCABULARIO

52. Área suburbana
 Área suburbana o periurbana o rururbana.
 Área formada por barrios ou arrabaldes das
aforas da cidade e polos municipios do
extrarradio. De límites bastante
imprecisos, debido ao crecemento
urbano, quedaron unidos á cidade por medio
de antigas estradas convertidas actualmente en
grandes avenidas ou eixes urbanos.
 Exemplos de arrabaldes en Madrid no século
XX: San Cristóbal en Villaverde, La Fortuna en
Leganés, Las Cárcavas en Hortaleza…

53. Cualificación do solo
 Técnica urbanística pola que se expresa o
destino urbanístico específico atribuído a un
terreo. Establece os usos aos que se dedica
cada solo
 A Lei do Solo en España regula o dereito a
edificar e o valor do solo.
 A primeira lei do solo española foi
promulgada no 1956 e a máis recente data
de 2008.

54. Área Metropolitana
 Chamamos área metropolitana
á grande extensión urbana que
rodea a unha cidade importante
e abarca administrativamente
varios municipios, entre os que
existen importantes relacións
económicas e sociais.
 En España canto máis ampla é
a área de influencia falamos de
metrópole nacional (Madrid ou
Barcelona), rexional (Valencia,
Sevilla ou Bilbao) ou
subrexional (Vigo ou A Coruña).

55. PXOU
 O Plan Xeral de Ordenación Urbana
(PXOU) é o instrumento que ordena o
crecemento da cidade no seu conxunto.
Os concellos ocúpanse da redacción dos
plans xerais, pero estes deben ser
finalmente aprobados pola
correspondente comunidade autónoma.
 O PXOU establece a clasificación do
solo do municipio en tres categorías: solo
urbano, solo urbanizable e solo non
urbanizable.

56. Unidade Veciñal de Absorción
(UVA)
 Barrios e poboados de
promoción oficial construídos
na segunda metade do
século XX para solucionar o
problema do chabolismo nas
áreas suburbanas das
cidades. Barrios de baixo
custo construídos con
materiais pobres de moi
baixa calidade e en moitos
casos de carácter temporal
(edificios paupérrimos con
escasos servizos).
 En Madrid A Hortaleza aínda
perdura.

57. Xentrificación
 Proceso de transformación urbana no
que a poboación orixinal dun sector ou
barrio deteriorado é progresivamente
desprazada por outra dun maior nivel
adquisitivo á vez que se renova.
 Ocupación residencial dos centros
urbanos por parte das clases altas, que
se trasladan a vivir a ditas zonas e
desprazan así aos habitantes de
menores ingresos económicos que as
ocupan.
 Chueca en Madrid ou o Barrio del
Raval en Barcelona.