Een interview met Hans Pinckaers voor Digitale Bibliotheek 1, 2011 http://www.essentials-media.nl/

1. “De
bibliotheek
is
ouderwets”
Bibliotheekgebruikers die apps ontwikkelen voor de bibliotheek: een
leuke variant op gebruikersparticipatie of crowdsourcing. Het initiatief
van een student maakt duidelijk dat het tempo van de OB nog wel iets
omhoog kan.
Edwin Mijnsbergen

2. E
Ergens in augustus 2010 dook slot kun je met behulp van je lenerspas al je geleende
hij opeens op, op Twitter: “Hey! objecten opvragen om te zien wanneer de uitleen-
ik maak een app (iPhone) waar- termijn verstrijkt. Voor dat onderdeel werkte Hans
mee je boeken kunt verlengen en samen met een andere ‘hobbyprogrammeur’: Kees
zoeken in OB’s van Nederland. den Boogert, van de website www.boekenliefde.nl.
Interesse om te bètatesten?” Was Net voordat Bieb voor iedereen beschikbaar kwam
getekend: Hans Pinckaers. Ik had (de toepassing is op het moment van schrijven in-
geen idee wie Hans was, maar naar zijn voorstel had middels zo’n zevenhonderd keer gedownload)
ik wel oren, immers: in 2010 werden er in Nederland plaatste Hans nog een opmerkelijk bericht op het
maar liefst 2 miljoen smartphones verkocht, waarmee kennisplatform Bibliotheek 2.0, met de titel ‘De Bi-
het totaal op 3,3 miljoen toestellen uitkwam. Apps bliotheekbranche’. Hij schreef onder meer:
(toepassingen voor smartphones) zijn daar onlosma- Heel weinig mensen durven in deze branche iets
kelijk mee verbonden, die zijn minstens even ‘hot’. innovatiefs aan. Wilt men eindelijk iets ‘hips’, dan
Dat je dan in het tijdperk van de bibliotheekinnovatie gaan daar maanden aan werk/stuurgroepen en dure
moet constateren dat het aantal Nederlandse, biblio- adviseurs/tussenpersonen overheen en komt men
theekgerelateerde toepassingen in de App Stores van met een uitwerking die meestal niet prettig is voor de
Apple en Android op één hand is te tellen, zegt eigen- gebruiker, maar wel voldoet aan de wensen van de
lijk al genoeg. Dan heb je oren naar álles wat biblio- bibliotheken. Deze visie is denk ik de hoofdreden dat
theken mogelijk verder kan brengen op dat gebied. veel dure projecten floppen.
Maar er zijn ook mooie projecten van de hopeloze
MATERIALEN ZOEKEN IN IEDERE BI- enkeling/eenzame bibliotheek die helaas niet lan-
BLIOTHEEK delijk worden opgepakt. Tien jaar na het begin van
Nadat ik op de website van Hans, www.hanspinc- het internet hebben de Nederlandse bibliotheken nog
kaers.com, had bekeken met wie ik hier te maken steeds niet alles op orde. Dat is jammer. Hierdoor
had (een 19-jarige student Geneeskunde uit Lei- wordt de overstap naar andere nieuwe technologie-
den, die programmeren als en, ik noem de tablet, ernstig
hobby en bijbaantje heeft) vertraagd. Ik denk dat in deze
meldde ik mezelf aan als branche heel veel talentvolle
tester van de toepassing. In mensen werken die dit zeker
de daaropvolgende maan- zullen merken. Je zou kunnen
den hadden we regelmatig stellen dat het te laat is voor
mailcontact, totdat de app hervormingen en innovatie
met de naam Bieb eind no- nu de bezuinigingen hard
vember beschikbaar kwam gaan snijden in deze branche.
in de App Store van Apple. Ik denk zelf dat dit een van de
Met Bieb kun je materialen laatste kansen is. In een tijd-
zoeken in elke bibliotheek perk waar zoveel mogelijk-
van Nederland. Je ziet niet heden bestaan om inhoud te
alleen of een bibliotheek een leveren aan gebruikers, zijn er
titel in bezit heeft, er staat nog steeds bibliotheken bang
ook bij of die titel op dat voor afnemende boetewin-
moment beschikbaar is. Tot sten. De bibliotheek is ouder-

3. wets. De oplossing is simpel; DB: In november plaatste je een bijdrage op Biblio-
denk vooruit en creëer de theek 2.0, waarin je stelde dat de Bibliotheek ou-
toekomst, in plaats van er derwets is en ‘achter de toekomst aanslentert’. Waar
achteraan te slenteren. kwam die ergernis opeens vandaan?
HP: Een toepassing als Bieb moet met veel verschil-
Digitale Bibliotheek wás al lende bibliotheekwebsites en -systemen ‘praten’ om
geïnteresseerd in de drijf- te kunnen functioneren. Ik ontdekte echter dat Kees
veren van deze student, den Boogert, van Boekenliefde.nl, al veel voorwerk
maar toen we lazen dat ie- had verricht. Omdat ik het zonde vind om onnodig
mand die een paar maan- werk te doen nam ik contact met hem op, en be-
den vrijwillig werkt aan sloten we samen te werken. Niet veel later kreeg ik
een mobiele toepassing zó een tweet van iemand van Probiblio, dat ik “moest
teleurgesteld kan zijn in oppassen met Boekenliefde”, omdat zij aan het pro-
een eerste kennismaking beren waren die website af te sluiten. Toen werd ik
met een branche, wilden we heel boos, omdat ik het belachelijk vond dat zoiets
hem zeker spreken. Daar gebeurde: probeert er eindelijk eens iemand een uni-
hoefde Hans gelukkig niet versele bibliotheeksite te bouwen, bovenop de be-
lang over na te denken. staande, dan probeert men dat te dwarsbomen door
‘m te blokkeren!
DB: Hoe komt een student
Geneeskunde er in vredes- DB: Besef je wel dat er meer bibliotheken zijn die Boe-
naam bij om ongevraagd kenliefde.nl als een bedreiging zien? Ook in Overijssel
een applicatie te ontwikkelen werden er vragen gesteld, omdat de attendering op het
voor de bibliotheekwereld? verstrijken van de uitleentermijn kan betekenen dat bi-
HP: Bieb was mijn eerste bliotheken straks minder inkomsten genereren uit boe-
app. Ik kon wel al pro- tes. Bibliotheken verdienen jaarlijks soms tienduizen-
grammeren in andere ta- den euro’s aan materialen die te laat worden ingeleverd.
len, maar wilde mezelf ook HP: Natuurlijk, maar dat zou betekenen dat je je
graag bekwamen in het businessmodel bouwt op boetes. Dat is belachelijk.
ontwikkelen van applicaties voor de iPhone. Omdat Verzin iets anders. Die boetes zijn alleen bedoeld om
ik graag iets origineels wilde bouwen, kwam ik uit bij mensen eraan te herinneren dat ze hun boeken moe-
een toepassing voor bibliotheken. Op een dag stond ten terugbrengen.
ik in de bibliotheek en ik besefte dat zij nog niets
hadden. De technologie achter bibliotheeksites leek DB: Helder. Heeft dat standpunt invloed op je contac-
me bovendien een ramp. Interessant genoeg om te ten met de bibliotheekwereld? Is er überhaupt contact
kijken of ik er dan wél iets mee kon. met vertegenwoordigers van de branche?
HP: Ik heb zelf nog geen contact gehad met mensen
DB: Hoeveel uur had je nodig om Bieb te bouwen? van Bibliotheek.nl, maar ben wel op bezoek geweest
HP: De bouw kostte redelijk veel tijd, naast mijn bij twee ontwikkelaars van Medialab, omdat bijna alle
studie, omdat ik de programmeertaal nog niet ken- openbare bibliotheken in Nederland werken met hun
de. Uiteindelijk heb ik er toch wel zes tot acht volle software, de Aquabrowser. Die mensen werden erg
werkweken aan besteed. enthousiast toen zij zagen wat ik al gebouwd had. Ze

4. legden uit hoe de Aquabrowser in elkaar zit en hiel- me tot op heden goed af, maar het betekent wel dat
pen mij later ook bij het opvragen van de benodigde ik niet meer dan vijftien tot twintig uur wil besteden
gegevens uit alle provinciale Aquabrowsers. En het aan programmeerwerk. Mijn werkelijke ambities lig-
klinkt raar, maar ik weet niet welk belang zij daar bij gen op het terrein van wetenschappelijk onderzoek,
hadden. Het leek er nog even op dat Medialab de app maar het programmeren blijf ik er graag naast doen.
wilde opkopen, maar dat is er nooit van gekomen. Het is bijna verslavend, om een toepassing van de
grond af op te bouwen.
DB: Denk je dat andere partijen in de app geïnteres-
seerd zijn? DB: Hoe kijk jij aan tegen de toekomst van bibliotheken?
HP: Ik vind Medialab wel een van de interessantste HP: Als bibliotheken alleen maar blijven doen wat
partijen, omdat zij met hun pro-
duct al bijna het hele nationale net-
werk omvatten, maar eerlijk gezegd
denk ik niet dat de app zal worden
overgenomen. In het beginstadium
heb ik ook nog gesproken met ie-
mand die apps ontwikkelt voor de
Brabantse bibliotheken, maar dat
was meer op het niveau “dit ben ik
al aan het bouwen, misschien moet
jij dat dan niet doen”. Ik heb dus
geen idee of er nog iets zal gebeu-
ren. Bieb zit nu in de App Store en
is zevenhonderd keer gedownload,
in die zin verdien ik nog wel iets te-
rug van mijn tijdsinvestering, maar
het is belangrijk om te weten dat
ik het niet voor het geld deed, wat
natuurlijk niet betekent dat ik geen
zaken zou willen doen. Ik ben ook
best bereid om de applicatie verder
uit te bouwen, of andere projecten
te doen voor bibliotheken of bi-
bliotheekorganisaties. Ik sta overal
voor open, wat dat betreft.
DB: Maar je studeert ook nog! Valt
dat goed te combineren met je pro-
grammeerambities?
HP: Ik wil beslist mijn studie af-
maken en er mogelijk zelfs een
studie naast gaan doen. Dat gaat

5. ze nu doen hebben ze een probleem, ik denk dat er ten. Een reactie op de site van Bibliotheek Midden-
commerciëler gedacht moet gaan worden. Als je bij- Brabant:
voorbeeld een toepassing ontwikkelt voor de iPad, R.C. De Abreu dinsdag 4 januari 2011 12:15
waarmee je redelijke bedragen vraagt voor het lenen Sinds 15 december 2010 is de app ‘bieb’ verkrijg-
van boeken, dan kun je met uitgevers best tot af- baar in de app store. Zie: http://www.iphoneclub.
spraken komen over een verdienmodel dat voor alle nl/98745/bieb-zoeken-in-catalogus-van-bibliotheken-
partijen gunstig is. Je moet dan wel zelf het initiatief en-geleende-boeken-beheren/#comment-302167
nemen, op landelijk niveau. Je moet dus ook af van Betreft het dezelfde app als hierboven wordt aange-
dat verdienmodel rondom boetes. Verder denk ik dat kondigd? Of komt MB met een eigen app uit?
mensen best bereid zijn iets te betalen voor geselec- Evelien Könings, Bibliotheek Midden-Brabant dins-
teerde informatie van hoge kwaliteit; we worden met dag 4 januari 2011 17:23
z’n allen toch steeds luier. Dat is een kans. Bibliothe- Beste R.C. De Abreu, hartelijk dank voor uw reactie.
ken zouden zich ook moeten richten op andere ge- Dit zijn twee verschillende apps. De app waar het in
maksdiensten, zoals het aan huis bezorgen van ma- het nieuwsbericht over gaat (‘De Bibliotheek’), is de
terialen. En ze zouden veel meer moeten doen aan officiële app voor de Brabantse openbare bibliothe-
de promotie van hun collecties, vooral op internet. ken, dus ook voor Bibliotheek Midden-Brabant. Dit is
Met de communicatie van bibliotheken is het niet dus een andere app dan ‘Bieb’.
best gesteld. In die zin zijn de huidige bezuinigingen
misschien wel deels de redding: bibliotheken worden Op 1 februari 2011 was de nieuwe app van Midden-
dan in ieder geval gedwongen na te denken over de Brabant nog niet vindbaar in de Apple App Store of
dingen die zij aan het doen zijn. Als je er alleen maar Android App Store.
geld in blijft pompen denkt iedereen dat het ‘zo wel
goed is’ wat men doet.
DB: Jij had aan één ontmoeting met Kees genoeg om
tot een samenwerking te komen. Wat kunnen biblio-
theken naar jouw idee nog leren op het gebied van
slagvaardigheid?
HP: Het zou goed zijn als bibliotheken ook met klei-
ne teams zou werken. Goede programmeurs die echt
in dienst zijn, maar wel in vrijheid kunnen werken.
En dan, in tegenstelling tot Kees en ik, van binnenuit,
vanaf de onderkant. dib
Naschrift redactie
Op de website van Bibliotheek Midden-Brabant werd
op 21 december 2010 melding gemaakt van de ont-
wikkeling van een app voor iPhone en Android door
de Brabantse Netwerkbibliotheek. Deze app biedt uit-
gebreide functionaliteiten speciaal voor de eigen klan-