1990’ların başlarında MRP, MRP II, CRP ve DRP’nin uygulamalarının bütünleştirilmesi ile doğmuş olan Kurumsal Kaynak Planlamasının tanımı en genel haliyle genellikle rekabetçi farklılıklar için ifade edilen kisisellestirmeler ile birlikte temel iş süreçleri için geliştirilmiş standart yazılım modüllerinin uygulaması olarak yapılabilmektedir.

1. 2
BİRİNCİ BÖLÜM
KURUMSAL KAYNAK PLANLAMASI (ERP)
1.
ERP’NİN TANIMI
1990’ların başlarında MRP, MRP II, CRP ve DRP’nin uygulamalarının
bütünleştirilmesi ile doğmuş olan Kurumsal Kaynak Planlamasının tanımı en
genel haliyle genellikle rekabetçi farklılıklar için ifade edilen kişiselleştirmeler
ile birlikte temel iş süreçleri için geliştirilmiş standart yazılım modüllerinin
uygulaması olarak yapılabilmektedir. 1
Kurumsal Kaynak Planlaması bir işletmenin bütün departmanlarını tek
bir bilgisayar sistemi altında toplayarak sunan bir sistemdir. Bu ortak bilgi
sistemi ile gerekli olan bütün veriler tek bir veri tabanında işletme
çalışanlarının kullanımına sunulur. ERP bütünleşik yapısı itibariyle bütün
verileri tek bir veri tabanında toplayarak fonksiyonellik sağlar ve farklı
ihtiyaçları olan farklı birçok departmanın birbirleriyle uyumlu çalışmasını ve
aralarında daha iyi bir bilgi paylaşımı sağlar. APICS (American Production
and Inventory Control Society- Amerikan Üretim ve Stok Kontrol Topluluğu)
tarafından yapılan tanımlamaya göre ise, Kurumsal Kaynak Planlaması
Sistemleri, etkili bir planlama ve gerekli tüm kaynakların kontrolü için müşteri
siparişlerinin alımı, yerine getirilmesi, teslimi ve bunların hesapları ile
raporlarını içeren bir metot sunar.2
ERP’nin popüler olmasının en önemli nedeni, bir organizasyonun etkin
bir biçimde faaliyete geçmesini sağlaması, uzun dönem planlamalarda
kullanılabilir analiz ve raporlamaya sahip olması ve uygulama ile sistem
kaynaklarını en iyi biçimde kullanmasıdır. Klasik sistemlerde çok basit bir
üretim siparişi bile belki yüzlerce parçaya bölünmüş, kağıda dökülmüş ve
1
Ali Orhan Aydın, Kurumsal Kaynak Planlama Yazılımlarının Kalite Özgüllüklerinin Belirlenmesi,
Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2003, s.40
2
Eren Taşçı, İşletmelerde Kurumsal Kaynak Planlamasının Üretim Faaliyetlerine Etkisi: Bir Alan
Araştırması, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2006, s. 4

2. 3
bölümler arasında kopukluk yaratacak işlemlere dönüşüyordu. Bölümler
arasındaki iletişimsizlik ve hareket fazlalığından kaynaklanan zaman kayıpları
zamanında teslim edememeye ve hataya neden olabilirdi. Alınan sipariş tam
anlamıyla kontrol dışında gelişen bir süreçte ilerliyordu. ERP sayesinde tam
entegrasyon sağlanmış olup, eski iletişimsizliğe bir son verilmiştir. Bütün
operasyonel ve idari birimler arasında bütünleşik yazılımlar kullanılarak her
bir
departmanın
görevleri
doğrultusunda
modüller
kullanılarak
tam
entegrasyon sağlanmıştır.3
2.
ERP’NİN ORTAYA ÇIKIŞ NEDENLERİ VE KULLANIM AMAÇLARI
Organizasyonlar bugün hayati önemi olan iki unsurla karşı karşıyadır.
Küreselleşme ve kısalmış ürün pazarı ömrü. Küreselleşme rekabeti şimdiye
kadar görülmemiş boyutlara çıkarmış durumdadır. Hayatta kalabilmek ve
gelişebilmek için işletmeler zaman içinde ortaya çıkan yeni rekabet
unsurlarına uyum sağlamak zorundadırlar. Böyle bir rekabet ortamında
şirketler başarılı olmak için endüstrideki en iyi uygulamaları takip etmek
zorundadır.
Kısalmış Ürün Pazar Ömrü sürekli geliştirme, ürün esnekliği, süper
etkin lojistik kontrol ve daha iyi tedarik zinciri yönetimi gerektirir. Bütün bunlar
organizasyon içi ve dışı tüm tedarik zincirinde bilgilerin daha hızlı ve hassas
girilmesine bağlıdır. Finans, pazarlama, üretim, insan kaynakları gibi
organizasyonel bölümler esnekliklerini kaybetmeden daha yüksek seviyede
entegrasyon ile çalışmaya ihtiyaç duyarlar. Organizasyon çapında bir ERP
sistemi ile bu ihtiyaçlar karşılanabilir. Bilgisayar ve iletişim teknolojisindeki
büyük ilerlemeler organizasyonun birimlerini aralarında daha sıkı bir
entegrasyon
oluşturacak
şekilde
güvenli
iletişim
ağları
ile
birbirine
bağlanabilir hale getirmiştir. Bilgi sistemleri teknolojisi günümüzde makul
fiyata yüksek güvenirlikte bol miktarda veri girişimi mümkün kılmaktadır.
3
Eren Taşçı, a.g.k., s.4

3. 4
Çin ve Hindistan gibi büyük Asya devletlerini de içeren dünya
ekonomilerinin açılmaları, Avrupa Topluluğu, NAFTA gibi konsolide Pazar ve
ticari blokların ortaya çıkışı muhasebe ve finans fonksiyonlarının imalat
fonksiyonları ile daha iyi bir entegrasyonunu gerekli kılan gereksinimler zinciri
oluşturmuştur. Üretmek ve satmak yetersiz kalmış, organizasyonlar finans
sistemlerini karmaşık ticaret sınırları, bariyer ve kotalara göre düzenlemek
durumunda kalmışlardır.
Bütün dünyada ve özellikle Asya ülkelerinde oluşan geniş iş imkanları
sayesinde kontrat ve ihracat amaçlı imalat uygulanabilir olmuştur. Bu
durumda aniden ortaya imalat fonksiyonunun ötesinde bağımlı ve bağımsız
lojistik, malzeme yönetimi, proje yönetimi, finans, satışlar ve personel
yönetimini içeren bir Kurumsal Bilgi Sistemi ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Münferit
bilgi sistem modüllerini entegre etmek neredeyse imkansızdır. Gerekli olan
kurumsal gereksinimleri tasarım safhasında dikkate alan bir sistemdir.
Kurumsal Kaynak Planlama sistemleri bu değişim senaryosunun doğal bir
sonucudur.4
ERP Sistemlerinin ortaya çıkış nedenleri şöyle özetlenebilir:

Küreselleşme ve uluslar arası rekabet

Bilgi teknolojisinin sağladığı yeni olanaklar

Uluslar arası dağıtım zincirlerinin yaygın ve daha etkin kullanılır
hale gelmesi

Çok tesisli organizasyonların iyi idare ve kontrol edilmesi
ihtiyacı


4
Ürün ve üretim politikalarındaki rekabete bağlı değişmeler
Yönetim organizasyonlarında sadeleşme5
Mustafa Fatih Yegül, Kurumsal Kaynak Planlama(ERP) ve Türkiye’deki Uygulamaları, Yüksek
Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2003, s.27-28
5
Şehbal Talu, Sorularla Kurumsal Kaynak Planlama, İTO Yayınları, İstanbul, 2004, s.12

4. 5
3.
ERP’NİN TARİHSEL GELİŞİMİ
Kurumsal Kaynak Planlama sistemlerinin tarihsel gelişimini incelemek
için iş entegrasyonu kavramlarının gelişim sürecine bakmak gerekir. ERP
kavramının, Malzeme İhtiyaç Planlama (MRP - Material Requirement
Planning) ve Üretim Kaynakları Planlama (MRP II - Manufacturing Resource
Planning) terimlerinden türediği varsayılmaktadır. MRP malzeme ihtiyacını
daha etkin bir biçimde hesaplamak için geliştirilmiş bir sistemdir. Bu sistem
sonradan genişletilerek, satış planlama kapasite yönetimi ve çizelgeleme gibi
işlevleri de kapsayan MRP II sistemi geliştirilmiştir. MRP II o zamanlar, etkin
imalat planlama için bir sonraki adım olarak görülmekle birlikte, firmalar,
karlılık ve müşteri memnuniyeti gibi amaçların sadece üretim değil tüm
işletmeyi ilgilendiren kavramlar olduğunu anlamakta gecikmemiş ve finans,
satış, dağıtım ve insan kaynakları işlevlerinin de dahil olduğu sistemlere
ihtiyaç duyulmaya başlanmıştır.6 MRP II ile ERP arasındaki ana farklılıklar,
tartışma konusu olsa da fonksiyonlardaki önemli değişikliklerden çok
teknolojik odak olarak ileri sürülebilir.
Kurumsal Kaynak Planlaması(ERP), 1990’lı yılların başlarında,
kurumlara yönelik bir çözüm aracı olan Malzeme İhtiyaç Planlamanın (MRP)
ihtiyaçları yeterli ölçüde karşılamaması sonucunda ortaya çıkmıştır. 1990
yılında bir A.B.D. şirketi olan ve iş teknolojileri konusunda yönlendirme ve
önerilerde bulunan Gartner Inc. “ERP” akronimini ilk defa kullandı. 7 Gelişim
sürecinde gelinen nokta ile ERP çözümleri, orta ve büyük ölçekli kurumlar
başta olmak üzere, üretim ve ticaret sektöründeki kurumların geri planda yer
alan Sipariş Yönetimi, Finansal Muhasebe, Stok Kontrol, Depolama ve
Dağıtım, Aktif Kaynaklar Yönetimi, İnsan Kaynakları gibi bölümleri ile ön
6
7
Mustafa Fatih Yegül , a.g.k., s. 20
Stephen Harwood, ERP Kurumsal Kaynak Planlaması, çev. Halefşan Sümen, 2004, s. 10

5. 6
planda yer alan Satış ve Pazarlama, Elektronik Ticaret ve Tedarik
Sistemlerinin bir arada fonksiyonel organizasyonunu sağlamıştır.8
MRP ve MRP II sistemlerinin devamı olarak bünyesine Bilgisayarla
Bütünleşik İmalat (CIM) ve Dağıtım Kaynakları Planlama (DRP) sistemlerini
de katarak gelişen ve tüm işletme kaynaklarının modüler yapıdan oluşan
ERP sistemi fikrinin ortaya çıkışından, ERP’nin kapsamını ve içerdiği işlevleri
daha iyi anlamak açısından yukarıda adı geçen kavramlardan bahsetmek
uygun olacaktır.
Şekil-1 Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP) Kronolojik Gelişimi 9
3.1.
8
Malzeme İhtiyaç Planlaması (MRP)
Fikret Coşkun, Kurumsal Kaynak Planlama, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007, s.4
9
http://www.mmo.org.tr/resimler/ekler/0e8517b1fe0b527_ek.pdf?tipi=65&turu=X&sube=0

6. 7
Malzeme İhtiyaç Planlaması (MRP); işletmelerde üretim için neyin, ne
zaman, ne miktarda gerekli olduğunu belirleyen, yani işletmede satın alma
veya üretim sipariş programları hazırlanmasını sağlayan bir sistemdir. 10
1960'lı yıllarda bilgisayarların ticari işletmelerde yaygınlaşmaya
başlaması ile ilk kurumsal üretim yönetim sistemi, malzeme ihtiyaç
planlaması
MRP
(Manufacturing
Requirement
Planning)
yazılımları
kullanılmaya başladı. İlk MRP yazılımı IBM (İnternational Business Machines)
tarafından geliştirilmiştir.11
Malzeme
İhtiyaç
Planlaması,
üretim
sürecini
aksatacak
eksik
parçaların teminini hızlandırma, ihtiyaçları ertelenen parçaların teminini ise
yavaşlatma yoluna gider. Gerçek ihtiyaç ortaya çıkmadan malzemelerin
temin edilmesi ve üretimin gerçekleştirilmesi, sınırlı kapasitenin gereksiz
zamanda kullanılmasına ve stokların yükselmesine neden olur. MRP sistemi,
ihtiyaca göre üretimi hızlandırıp yavaşlatmak suretiyle bu sakıncaları
gidermektedir.12 1970’ler boyunca MRP ve beraberindeki araç ve teknikler
geniş bir kullanım alanı bulmuş ve başarılı bir şekilde uygulanan firmalara
büyük fayda getirmiştir. Artık firmalar gereksinim duydukları kadar malzemeyi
zamanında sipariş verebilme imkanına sahip olmuşlardır. Bu da firmalarda
üretim ve kalite artışı, stoklarda düşme sağlamıştır. MRP’nin kapasiteye
duyarsız oluşu en büyük engel olmuş ve bu yetersizliğinden dolayı Kapalı
Devre MRP (Closed Loop MRP) geliştirilmiştir.13
3.2.
10
Kapasite İhtiyaç Planlaması(CRP:CapasityRequirement Planning)
Seyid Ağayev, Kurumsal Kaynak Planlama Sisteminin Seçimi, Kurulumu ve ERP Kullanıcı
Firmaların Sistemden Beklentilerinin Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü, 2007, s.5
11
Fikret Coşkun, a.g.k., s.4
12
Seyid Ağayev, a.g.k., s.6
13
http://www.odevarsivi.com/dosya.asp?islem=gor&dosya_no=30336

7. 8
MRP’deki açık atölye emirleri ve planlanmış siparişler bu siparişleri
zaman periyodunda iş saatleri olarak iş merkezlerine yükleyen CRP için birer
girdidir. CRP kısa veya orta dönemde MRP ile üretilen malzeme planını
gerçekleştirmek için gerekli olan spesifik işgücü ve teçhizat kaynaklarını
miktarsal olarak belirler. Daha sonra gerekli kapasite, potansiyel aşırı veya az
yüklemeleri belirlemek için mevcut kapasite ile karşılaştırır.
3.3.
Üretim Kaynakları Planlaması(MRP II:Manufacturing Resource
Planning)
MRP-II (Manufacturing Resource Planning) üretim yapan bir şirketin
malzeme tezgah-para-insan gibi kaynaklarının eşgüdüm içinde kullanılmasını
sağlamak için geliştirilmiş bir yöntemdir. MRP-II aynı zamanda kendi
içerisinde bir entegre sistemdir ve tercih edilen yöntem ERP çalışması ile
tamamen benzerdir. Tanımı itibarı ile MRP-II metodolojisi ağırlıklı olarak
üretim yapan sektörlerde kullanıldığı için, yaygın bir yanlış kanı ile iki değişik
yöntem varmış gibi algılanır. Üretim yapan firmalarda genelde izlenen sıra
aşağıdaki gibidir. Bu süreç boyunca, hazır olundukça SCM, CRM, MES, FCP
gibi uygulamalarda sisteme ekleniyor olabilir.14
Günümüzdeki MRP II sistemleri firma düzeyinde satış yönetimi, üretim
planlama ve kontrolü, satın alma gibi faaliyetleri yönetebilmektedir. MRP II
paketlerinin yetersiz kaldığı diğer noktalarda ise ek modüller ya da entegre
çalışabilen paketler devreye girmiştir ancak bu firma düzeyinde kalmıştır ve
firmalar arası bilgi iletişimini sağlayamamıştır. Küreselleşmenin doğal bir
sonucu olarak değişik coğrafi bölgelerdeki iş faaliyetlerinin dağınık veri
tabanları ve küresel entegrasyon yoluyla yönetilmesi önem kazanmış ve ERP
olgunluk çağına girmiştir.15
14
15
Mustafa Fatih Yegül, a.g.k., s.22
http://www.ias.com.tr/erp/p-mrp_erp.html,11.12.2006

8. 9
3.3.
Dağıtım Kaynakları Planlaması(DRP: Distribution Resource
Planning)
Dağıtım
Kaynakları
Planning) MRP’den
Planlaması
(DRP
esinlenerek envanterin
-
Distribution
dağıtımında
Resource
optimizasyon
sağlamaya çalışan bir yöntemdir. Literatürde ilk kez 1975 yılında Kanada’da
bulunan Abbott laboratuarlarında kullanılmıştır.
Dağıtım KaynaklarıPlanlaması(DRP - Distribution Resource Planning)
MRP’den esinlenerek envanterin dağıtımında optimizasyon sağlamaya
çalışan bir yöntemdir. Dağıtım Kaynak Planlaması sistemi şu kriterleri dikkate
alarak çalışır;
●
Taşıma araçları ve teçhizatları,
●
Yükleme/indirme alanı,
●
Depolama alanı ve hacmi,
●
Ürünlerin birbirine göre taşıma ve depolama özellikleri,
●
Taşımadaki tonaj
●
Zaman kısıtları.
DRP,
periyotlar
boyunca
dağıtım
depolarının
gereksinimlerinin
projeksiyonunu yapar ve ana depodan planlanmış siparişler oluşturur. DRP;
üretim kapasitesinin ve stokların etkin bir şekilde tahsis edilmesini sağlamak,
müşteri servis düzeyini yükseltmek ve stok yatırımlarını düşürmek için, üretim
ve dağıtım yöneticileri tarafından ihtiyaç duyulan bilgi akışını sağlar.
4.
ERP’NİN TEMEL ÖZELLİKLERİ
ERP, bir organizasyon içerisindeki fonksiyonlar arasında köprü görevi
yapmaktadır. ERP ile iş süreçleri entegre edilerek tek bir çatı altında toplanır.
ERP sistemlerinin temel özellikleri aşağıdaki gibi özetlenebilir:

9. 10

Tüm
sektörleri
hedef
alan
ve
kurulumu
esnasında
özelleştirilebilen yazılım paketidir. Diğer paketlere kıyasla
özelleştirmeye çok daha müsaittir. Çünkü hedef sektörü
tanımlanmamış olan bu standart paketler kurulum esnasında
kurumun ihtiyaçlarına göre özelleştirilebilmelidirler.

Bir veri tanı yönetimi yazılımı, ara katman yazılımı (middleware) ya
da bir işletim sistemi yazılımdan ziyade ERP bir uygulama
yazılımıdır.

Hem ana verileri hem de iş süreçlerine ait verileri tutan bütünleşik
bir veri tabanıdır.

Temel iş süreçleri hakkında çözüm önerileri sunar.

Birçok kurumsal işlevi hedeflemeyi desteklemesinden dolayı
yüksek oranda işlevsel bir yapıya sahiptir.

ERP ürün paketleri dünya genelinde, ülkelerden ve bölgelerden
bağımsız çözümler sunmak üzere tasarlanmıştır. ERP paketleri
ülkeden ülkeye farklılık gösteren muhasebe işlemleri özel
biçimli belgeler oluşturulması (teklifler, faturalar v.s.) ve insan
kaynakları yönetimi gibi işlevleri ülkesel gereksinimlere uygun
bir şekilde yerine getirir.

Temel ERP ürün paketi dünya ölçeğinde kullanımı sağlamaya
yeterli işlevselliği içermesi sayesinde bazı sektörleri değil tüm
sektörleri hedefler.

10. 11

ERP
yazılımlarını
diğerlerinden
ayıran
bir
özellikte
ERP
paketlerinin tedarik yönetimi, sipariş yönetimi ve ödeme
işlemleri gibi tekrar eden ve sürekli olan iş süreçlerini
destekliyor olmalarıdır.
Kurumsal
Kaynak
Planlama
sistemlerinin
işletmeye
sağladığı
faydalardan en önemlisi, işletme içindeki tüm fonksiyonları birleştirmesi,
işletme departman ve bölümlerini entegre ederek tek bir veritabanı içinde
görülebilmesini sağlamasıdır. İşletme yönetimi açısından son derece önemli
olan bu özellik karmaşık iş süreçlerinin düzene sokulması ve işletmenin
yapılabilirlik düzeyini artırması bakımından işletmeye artılar katmaktadır.

ERP sistemleri, web tabanlı veya klasik istemci/sunucu mimarisi
için tasarlanmış bir yazılım paketi ile desteklenmektedir.

ERP sistemleri bir işletmenin hemen bütün süreçleriyle entegre
olmaktadır.

ERP sistemleri işletmenin işlem süreçlerinin hemen tamamını
işleyebilmektedir.

ERP sistemleri geniş bir veritabanı kullanmaktadır.

ERP sistemleri verilere gerçek zamanlı ulaşıma izin vermektedir.

ERP paylaşıma dayalı özellikleri sayesinde diğer işletmelere
senkronize çalışma imkanı yaratmaktadır.

ERP çeşitli uygulama modelleri yardımıyla işletmenin her
fonksiyonu içine entegre olabilmektedir.

ERP sistemleri sunucu/istemci teknolojisine dayalı bir yapı ile
coğrafi
olarak
birbirinden
kullanılabilmektedir.16
16
http://www.tsadergisi.org/arsiv/agustos2008/06.pdf
farklı
birim
ve
bölümlerde

11. 12
İKİNCİ BÖLÜM
İŞLETMELERDE KURUMSAL KAYNAK PLANLAMASI (ERP)
1.
KURUMLARI ERP KULLANMAYA GÖTÜREN SEBEPLER
Kurumlar; küreselleşme, hızlı müşteri tepki süreleri ve kısalmış ürün
yaşam süreleri gibi rekabet unsurlarına uyum sağlamak zorundadır. Böyle bir
rekabet ortamında
şirketler başarılı olmak için
endüstrideki
en
iyi

12. 13
uygulamaları takip ederek bilginin gerçek zamanlı stratejik kullanım gücünü
elde etmek zorundadır. ERP uygulamalarını gerekli kılan birçok faktör vardır.
Şirketin tutarlı bilgi ihtiyacını karşılayacak kurumsal bir kaynak oluşturmak, ilk
denemede güncel ve güvenilir veriye ulaşmak, iş sistemlerini olabildiğince tek
bir çatı altında bütünleştirmek bunların başlıcalarıdır. Ek olarak ERP
sistemleri son dönemlerde, sadece işletme içi iş süreçlerini bütünleştirmek
için değil, aynı zamanda şirketin tedarikçileri ve müşterileri arasında internet
üzerinden
zaman
ve
yerden
bağımsız
entegrasyon
kurabilme
yeteneklerinden dolayı da tercih edilmektedir. Birçok üretici kurum, ürün
yenileme, daha hızlı teslimat, daha iyi kalite ve daha iyi hizmet konusunda
artan müşteri taleplerini karşılayabilmek için, teknolojik yardıma ihtiyaç duyar.
Küresel bir şirket, farklı yerlerdeki kaynaklarını yönetmek için, gerçek zamanlı
ve doğru bilgiye sahip olmak zorundadır. Bazen farklı zaman dilimleri ve
coğrafi bölgeleri ilgilendiren kararlar, birbirleriyle etkileşimli olarak eş zamanlı
verilmek zorunda olabilir.
Kurumları ERP seçimine iten diğer nedenler şöyle sıralanabilir:

Arka plandaki (back office) işlerin otomasyonu,

İş süreçleri arasında daha iyi bir koordinasyon için müşteri
sipariş bilgileriyle finansal bilgilerin bütünleştirilmesi, üretim
sürecinin ve insan kaynaklarının standartlaştırılmasıyla servis
kalite seviyesinin yükseltilmesi, bireysel ve organizasyonel
verimliliğin artırılması,

Coğrafi
olarak
birbirinden
uzak
birimler
arasındaki
koordinasyon,

Kurumun
farklı
sağlanması,
birimleri
arasında
terminoloji
birliğinin

13. 14

Bilgi teknolojisi altyapısını anlamayı ve bu yapıda çalışmayı
kolaylaştıran tutarlı uygulama mantığı, tutarlı bilgi ve arayüze
sahip olmak,

Bilgi teknolojisi altyapısını yönetmeyi kolaylaştıran tek bir
sistemin varlığı,

Stratejik işletme kararlarının iyileştirilebilmesi için veriye kolay
erişim ihtiyacı,

İşletme maliyetlerinde azalma beklentisi,

Süreçlerde müşteri katkısının artırılması beklentisi,

İşletmenin fonksiyonları arasındaki bütünleşme gereksinimi. 17
Diğer taraftan, Fortune 500 firmaları üzerine yapılan bir araştırmada,
ERP sistemi kuran işletmelerin stok maliyetlerinin ve personel maliyetlerinin
azalmasını; üretim ve sipariş yönetimlerinin etkinlik kazanmasını; bilgi akış
süreçlerinin ve iş süreçlerinin iyileşmesini bekledikleri sonucu ortaya
çıkmıştır. Gattiker ve Goodhue ise ERP sistemleri kurulumundan beklenen
faydaları dört ana grupta incelemektedir. Gattiker ve Goodhue’ya göre ERP;

İşletme faaliyetlerini standartlaştırarak ve entegre ederek alt
birimler arasındaki bilgi akışını iyileştirmekte,


17
Yönetim faaliyetlerini merkezileştirmekte,
Bilgi sistemlerinin maliyetini azaltmakta ve
http://www.sosyalbil.selcuk.edu.tr/123/sayi15.htm
Erkan Bayraktar, Mehmet Efe, Kurumsal Kaynak Planlaması ve Yazılım Seçim Süreci, s.695

14. 15

Etkin
olmayan
süreçlerden
etkin
süreçlere
geçişi
sağlamaktadır.18
2.
İŞLETMELERDE ERP SİSTEMLERİNİN KURULUM SÜRECİ VE
SEÇİM KRİTERLERİ
İşletmeler ERP sistemlerini kurmaya karar verdikten ve iş süreçlerini
iyice analiz edip ERP sistemlerinden beklentilerini belirledikten sonra, ERP
yazılımlarını beklentileri ve işletmelerinin özellikleri doğrultusunda seçerek
uygulamaya başlarlar. ERP sistemleri dünya genelinde çok büyük bir oranda
yazılım paketleri üreten ve bu konuda uzmanlaşmış firmalar tarafından
işletmelere sunulur. İşletme açısından en önemli konu hangi yazılımın
kendisine daha uygun olduğunu belirlemektir.
ERP sistemlerinin işletme bünyelerine adaptasyonu çok önemli ve
dikkat isteyen bir çalışma gerektirir. İşletmelerin iş organizasyonlarının önce
karar
sonra
ağır
bir
değişimle
ERP
sistemlerini
kurmaları
tavsiye
edilmektedir. İşletmeler değişikliklerin adaptasyonuna karar verdikleri zaman,
bu değişiklikler küçük değişikliklerden ERP sisteminin bunların tam olarak
yerini almasıyla sonuçlanacaktır.
İşletmeler bu ERP yazılımlarını kendi bünyelerinde oluşturabileceği
gibi profesyonel yazılımların kendilerine hitap eden modüllerini alıp
sonrasındaki eklemeleri kendileri yapabilirler. Yalnız bu durumda işletme
bünyesinde yeterince uzman ve yetenekli bilgi işlem uzmanları barındırmaları
kaçınılmazdır. Ama bu sistemlerin işletme bünyesinde yapılması işletme
açısından çok zaman alabilir ve yazılımın çalışmasında sorunlar yaşanabilir.
Bu da yatırımın zararla sonuçlanması ve üretimin denemeler sırasında
durması ve aksaması gibi sorunlar yaratır.
18
http://www.denetimnet.net/UserFiles/Documents/Makaleler/Akademik%20Makaleler/ERPKurumsalKaynakPlanlamasi.pdf

15. 16
ERP yazılım paketi seçilirken önce yazılımlar daha sonra ise bu
yazılımın çalışacağı teknolojik altyapı belirlenir. Donanım açısından işletme
seçeceği ERP yazılımına hazır olmalıdır. Bu açıklamalara paralel olarak ERP
sistemi için işletmeler açısından bazı genel kriterler bulunmaktadır.
Bu kriterler öncelik olarak işletme ihtiyaçları sonrasında yazılım
özelliklerine bağlı olarak değerlendirilmelidir. Bu kriterleri şöyle sıralayabiliriz:

İhtiyaca uygunluk

Üst yönetimin desteği

Uygulama süresi

Uygulama maliyetleri

Satıcının pazardaki durumu

Satış sonrası destek

Süreç iyileştirmeye katkısı

Yeniliklere açıklık

Web tabanlı kullanım özelliği

Uygulanabilirlik ve danışmanlık

Sistem tedarikçileri

Diğer bilgi sistemleri ile entegrasyon

Esneklik

Kullanım dili

İşletme organizasyon yapısına uygunluk

Çalışan personelin sisteme uyumu

Güvenilirlik

E-iş ve E-ticarete uygunluk
Sayılan tüm bu kriterler göz önüne alınarak seçilen uzman ekibin
verdiği karar doğrultusunda işletme için en uygun olan ERP yazılımı

16. 17
uygulanmaya başlar. Bu dönemde ERP gibi bilgi sistemleri projelerinin
başarısı kritik faktörlere bağlıdır. Bunlar, üst yönetim desteği, alıcı
konsültasyonu( kullanıcı ilişkisi) ve açık proje hedefleridir.
Sistemin
işletme
bünyesine
aktarılmasının
ilk
adımı
projenin
organizasyonunu belirlemektir. Üst yönetimden bir kişinin proje lideri olarak
seçilmesi işlemlerin yönetim kontrolünü ve çalışmaların hızlı bir şekilde
yapılmasını sağlar.
ERP sistemini kurmakla görevli ekip ilk olarak işletme bünyesinde
sistemi kullanacak kullanıcılara gerekli eğitimi vermelidir. Daha sonra
uygulama önceden hazırlanmış donanıma aktarılır. Bu işlemden sonra
sisteme veri girişleri yapılır. Bu durum son derece önemli ve kritik bir
noktadır. Girilecek verilerin tam doğruluğu sağlanmalıdır. Girişler yapıldıktan
sonra iş birimleri bazında kullanıcıların eğitimleri özelleştirilir, sistemi
tanımaları sağlanır. Bu aşamalarda tamamlandıktan sonra artık işletme tam
anlamıyla yeni Kurumsal Kaynak Planlaması sistemini uygulamaya hazırdır. 19
3.
İŞLETMELERDE ERP UYGULAMALARI
Sadece MRP ve ERP sistemlerinin değil, tüm büyük yazılım
paketlerinin uygulamadaki başarı oranı asla çok iyi olmamıştır. Amerika’da,
Avrupa’da ve dünyanın diğer yerlerinde yapılan araştırmalar sonucunda, bu
sistemlerin üçte birinden daha azı, uygulamanın başında konulan kriterleri
karşılamıştır.20
19
Eren Taşçı, a.g.k., s.52-53
Nazlı Keskin, İşletmelerde Kurumsal Kaynak Planlaması Kullanımı ve Küçük Ve Orta
Büyüklükteki İşletmelerde Bir Uygulama Çalışması, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, 2007, s. 42
20

17. 18
3.1.
İŞLETMELERDE
BAŞARISIZ
ERP
UYGULAMALARININ
NEDENLERİ
3.1.1. Personelin Sistemin Başarılı Olmasını İstememesi
Sisteme olan olumsuz personel yaklaşımlarının belli başlı nedenleri
şunlardır:

İş Kaybı: personelde, yeni sisteme geçildikten sonra kendi
işlerini ya da çalışma arkadaşlarını kaybedecekleri endişesi
belirebilmektedir.
Bu
sorunun
oluşmaması
için
proje
başlangıcındaki genel toplantıda tüm personele işin devam
ettiği ve geliştiği sürece kimsenin işini kaybetmeyeceği
konusunda teminat vermektir.

Performans
Değerleme
Değiştirilmemesi:
Personelin
ve
Ödül
motivasyonunda
Sisteminin
azalmaya
neden olmamak amacıyla performans değerleme ve ödül
sistemi yeni ERP sistemine adapte edilerek organizasyona
bildirilmelidir.

Sistemin Personel Günlük Rutin İşlerini Zorlaştırması: ERP
sistem
uygulaması
her
fonksiyon
ve
departman
sorumluluklarının yeniden organize edilmesini gerektirmekte ve
durum personelin rutin işlerinde geçici zorluklara neden
olmaktadır.

Başarısızlık
Korkusu:
Sistemin
personel
işlerini
ve
sorumluluklarını değiştirmesi, kişilerde bu değişiklere adapte
olmama ve yeni işleri başarıyla yerine getirmeme korkusu
yaratabilmektedir.

18. 19

Azalan Sosyal Önem: Sistemi, bazı kilit personelin sosyal
önemini azaltabilmektedir. ERP projesi geçmişte kilit personele
sağlanan komünikasyonu makineleştirmektedir.
3.1.2. Personelin Yeni Sistemin Gereksiz Olduğunu Düşünmesi
Kişiler yeni sisteme gerek duymadıkları takdirde, sistemin başarıya
ulaşması için gerekli olan eforu harcamamaktadır. ERP projesinin getireceği
değişim olgusu birçok işletmede değişime karşı bir direnç yaratmaktadır.
ERP sistemini işletmeye önemli bir rekabet avantajı sağlayacağı ve bunun
işletmeyi olumlu yönde etkileyeceği, personele çeşitli eğitimler yardımıyla
anlatılarak tüm organizasyonda sistemin gerekliliğine dair genel bir inanç
yaratılmalıdır.
3.1.3. Personelin Yeni Sistemle İlgili Beklentileri

Gerçekçi
olmayan
beklentiler:
Projenin
başlangıç
aşamasında tamamlanması için gereken zaman ve efor
hakkında
iyimser
beklentiler,
uygulama
aşamasında
kullanılacak kaynak ve gereken çabanın proje süresine
homojen olarak dağıtılmamasına neden olmaktadır.

Aircraft Carrier Sendromu: ERP sistemi tam olarak devreye
alındıktan sonra ilk aşamada işletme operasyonları geçici
olarak yavaşlamakta ve üretim performansı düşmektedir.
Bunun sebebi, eski sisteme olan alışkanlığın sürerek işletme
operasyonlarını
yavaşlatmaktadır.
İşletmenin
bu
geçici
performans düşüşünü beklememe ve anlamaması durumunda

19. 20
sistemin başarısız olduğuna karar verilmekte ve tüm proje iptal
edilebilmektedir.

Yetersiz Proje Uygulama Yönetimi: Birçok işletmede yönetim,
ERP sistemini satın alma aşamasından sonra tamamen alt
personele
devretmektedir.
Üst
yönetim
aktif
katılımının
olmaması projenin başarısını olumsuz yönde etkilemektedir.

Projenin Bir Bilgi-İşlem Projesi Olarak Görülmesi: Projenin
bilgi işlem projesi olduğunun düşünülmesi sisteme teknik bir
proje
sıfatı
kazandırarak
ilginin
azalmasına
neden
olabilmektedir. Böyle bir izlenim oluşturmamak için proje lideri
ve
proje
takım
üyeleri
bilgi-işlem
departmanı
dışındaki
personelden seçilmelidir.
3.1.4. Personelin Sistemin Temel Konseptlerini Anlamaması
Sistem entegrasyonu anlaşılmadığı sürece uygulamanın başarıya
ulaşma şansı bulumamaktadır. Eğitim, entegre bir sistemin nasıl çalıştığı,
uygulama için vizyonun ne olduğu ve iletmede ne tür değişimler yaratacağı
konularını içermelidir.
3.1.5. Veri Doğruluğunun Bulunmaması
Verilerin doğru olmaması durumunda kullanıcılar sisteminde elde
edilen bilgilere
güvenmemeye
başlamaktadır. Sisteme
olan güvenin
azalmasıyla birlikte sistem kullanıcıları sistemden gelen verileri ayrıca

20. 21
manüel
olarak
elde
etmeye
çalışmakta
ve
sistem
fonksiyonelliğini
yitirmektedir. Bu süreç, satın alma ve kurulum aşamalarında önemli bir
yatırım yapılmış ve zaman harcanmış olan ERP sisteminden elde edilen
verilerin tamamen değersiz hale gelmesine kadar uzanabilmektedir. Bu
durum ERP için yapılan bütün yatırımlarla birlikte projenin başarısızlığa
ulaşmasına neden olmaktadır.
3.1.6. Sistem Özellik ve Fonksiyonlarının Belirlenmesi
Yeni sistemde bulunması gereken özellik ve fonksiyonlar dikkatli bir
şekilde belirlenmeli, ihtiyaç duyulmayan fonksiyon ve özellikler için para ve
zaman kaybedilmemelidir.
3.1.7. Uygulamanın Tamamının Dış Kaynaklar Tarafından Yapılması
Tüm uygulamaların dış kaynaklara teslim edilmesi, danışman
işletmenin organizasyonun tüm ihtiyaçlarını anlayamaması ve uygulama
sonrasında
danışmanlara
bağımlı
kalınmasına
neden
olabilmektedir.
İhtiyaçların anlaşılmadan proses ve prosedürlerin yazılım paketlerine göre
değiştirilmesi işletme içerisinde direnç yaratacak ve başarı şansı düşecektir.
Danışmanlar başarılı bir uygulamada mutlaka bulunmalı, uygulamayı
tamamen üstlenmek yerine kaynak olarak kullanılmalıdır.
3.1.8. Uygulamanın Tamamının İşletme Tarafından Yapılması
Bazı işletmeler maliyet tasarrufu amacıyla dışarıdan hiçbir destek
almadan uygulamayı üstlenme yaklaşımı izlemektedir. Her uygulamada belirli
miktarda dış kaynak kullanımı, uzmanlık ve rehberlik gerekmektedir.

21. 22
Uygulamanın başarıya ulaşması amacıyla bu kaynaklardan yararlanmak,
uzun vadede yapılacak harcamanın çok daha fazlasını getirmektedir. 21
3.2.
ERP
SİSTEMİNİN
KURULUMUNDA
BAŞARIYA
ETKİ
EDEN
FAKTÖRLER
ERP’nin
kurulumu;
dikkatlice
yönetilmesi
gereken
büyük
bir
organizasyonel değişiklik gerektirir. Bu sürecin sonucunda başarılı olmak için,
göz önüne alınması gereken kritik faktörler vardır. Bu faktörlerin hepsi,
başarıya etki eder.
Tablo-1. Araştırmacılara göre ERP’de Kritik Başarı Faktörleri
22
Bingi ve diğerleri
Umble ve diğerleri
Al-mashari ve
Holland ve Light
(1999)
Üst yönetimin
(2003)
Stratejik amaçların
diğerleri (2003)
1.Kurulma
(1999)
1. stratejik faktörler:
desteği,
açıkça tanımlanmış
aşamasında:
geleneksel sistem,
İş süreçlerinin
olması, Üst
yönetim ve liderlik,
ERP stratejisi,
yeniden tasarımı,
yönetimin desteği,
vizyon ve planlama,
işletme vizyonu, üst
ERP danışmanı,
Mükemmel proje
2 . İmplementasyon
yönetim desteği,
İmplementasyon
yönetimi,
aşamasında: paket
proje çizelgesi ve
zamanı,
Organizasyonel
seçimi, iletişim,
tanımlar.
İmplementasyon
değişim yönetimi,
süreç yönetimi, proje
2. taktiksel faktörler:
maliyeti, ERP
İyi bir imp. Takımı,
yönetimi, eğitim,
danışmanlık,
tedarikçisinin seçimi,
Verilerin doğruluğu,
sistem testi, kültür,
işgören, yazılım,
Uzmanın doğru
Eğitim, Odaklanılmış
3. değerlendirme
kabul testi, İzleme ve
seçimi, Çalışanların
performans ölçütleri,
aşamasında:
geri besleme
eğitimi,
Çoklu sitede
performans yönetimi
iletişim, sorun çözme
Çalışanların morali
kullanım
21
22
Seyid Ağayev, a.g.k., s.98-99
http://yaem2004.cukurova.edu.tr/bildiriler/005%20-%20TamMetin.pdf

22. 23
3.2.1. Üst Yönetimin Katılım ve Desteği
Bilgi teknolojileri projeleri için üst yönetimin desteği kritiktir. ERP
sistemi, işletmenin iş süreçlerini değiştirdiği ve rekabet avantajını etkilediği
için üst yönetimin bunu stratejik bir karar olarak değerlendirmesi gerekir.
Üst yönetim toplantılarda bulunmalı ve proje takımıyla zaman
geçirmelidir. Böylece, projenin gelişimi, karşılaşılan problemler konusunda
fikir sahibi olur ve çözülmesine yardımcı olabilir. Proje için gerekli kaynakları
sağlamak da bu desteğin bir parçasıdır.
3.2.2. İş Süreçlerinin Yeniden Yapılandırma
ERP sistemlerinin kurulması, işletmenin standart iş süreçlerini yeniden
yapılandırarak, ERP sistemine uygun hale sokmasını gerektirir. ERP
sisteminin özelliklerinden biri de, sektördeki en iyi uygulamalara göre
çalışmasıdır. Yani, bu sisteme uygun iş süreçleri en verimli iş süreçleridir. Bu
yüzden, iş süreçleri pakete uyacak şekilde yeniden yapılanmalıdır. Bu
organizasyonel değişikliğin maliyeti fazladır, ama getirileri bunu karşılar.
3.2.3. Proje Yönetimi
İşletmelerin ERP kurulum süreci için proje yönetimi stratejisi olmalıdır.
Bunun anlamı, bir proje takımının olması ve projeyi yönetmek için bir planın
olmasıdır. Proje için planlanan süre önemlidir. Süre kısa olursa, proje
gelişigüzel yapılacaktır, eğer gerektiğinden fazla olursa da insanların projeye
olan inancı azalacak ve moral düzeyleri düşecektir.

23. 24
Proje yönetiminin temel gereklerinden biri de bir proje grubunun
oluşturulmasıdır. Bu ekibin üyelerinin en başarılı elemanlar arasından
seçilmesi gerekir. Bu çalışanların, hem işletmenin iş süreçleri hakkında geniş
bir bilgisi olması; hem de sektördeki uygulamalardan haberdar olması tercih
edilmelidir. Böylece hem işletmenin ihtiyaçlarını anlayabilir ve projenin doğru
yönde ilerlemesi için çaba sarf edebilirler. Yöneticiler; bu vasıflı çalışanları,
önceden
yaptıkları
işleri
aksatabilecekleri
için
ERP
projesinde
görevlendirmek istemeyebilirler; fakat projenin işletmenin geleceği açısından
çok önemli olması bunu gerekli kılar.
Proje grubunun periyodik aralıklarla projenin durumunu tartıştıkları
toplantılar yapması gerekir. Ayrıca proje liderinin seçimi de, sonuçları
açısından tüm projenin başarısını etkileyecek bir karardır.
3.2.4. Verilerin Doğruluğu
İşletme envanter raporları, ürün ağacı kayıtları, imalat verileri gibi
birçok veriyi barındırmaktadır. Bu verileri saklayarak kontrol altında tutmak,
entegrasyon için önemlidir. Verilerin doğru bir şekilde elde edilmesi için,
çalışanların da buna özen göstermesi ve bu konuda sorumluluk sahibi
olmaları gerekir. ERP paketinin modülleri birbiriyle bağlantılı olduğu için; tek
bir modüle yanlış veri girişi yapmak, diğer modülleri ve dolayısıyla
etkileyecektir. Bu yüzden, çalışanların verilerin doğru elde edilmesinden ve
sisteme girişinde dikkatli davranmalıdır.23
3.2.5. Sistem Hakkında Eğitim Verilmesi
ERP sistemlerinin başarılı uygulaması için eğitimle ilgili aşağıdaki
konular ön plana çıkmaktadır:
23
Seyid Ağayev, a.g.k., s.103,104

24. 25

ERP sistem kavram ve mantığı

ERP yazılım özellikleri

Kademeli eğitim

Kullanıcı el kitaplarının kolay ve anlaşılır olması

Öğrenme kapasitesi

Eğitmen tercihi
Eğitimin ana gerekçesi işletmedeki çalışanların uzmanlık ve bilgi
seviyelerini yükseltmektir. Bunun yanında eğitim, insanların tavır ve
davranışlarını etkilemede kullanılan etkili bir araçtır. Bu konuda sağlanacak
öğrenme ile adaptasyon ve değişime direnç konusunda olumlu sonuçlar elde
edilebilir.24
3.2.6. Çalışanların Katılım ve Desteği
ERP projesi konusunda çalışanlara güven aşılamak önemlidir. Bu yeni
sistemi kabul edip uyum sağlayabilmeleri için zaman vermek gerekir. Sisteme
karşı çalışanların direnciyle karşılaşabilirler. Bu direnç, iş yapma şekillerinin
değişeceğinden dolayı duyulan rahatsızlığın sonucudur.
Projenin işleyişi ve aşamaları hakkında çalışanlar bilgilendirilmelidir.
Sistemin yararları ortaya çıkmaya başladıkça, direnç de çözülmeye başlar.
Pilot bir proje, bu yararları onlara göstermek için etkin bir yoldur.
ERP işletmenin tümünü kapsayan, departmanları birleştiren bir
sistemdir ve bu sistemin çalışması için her departman ile çalışanın çabası
gereklidir.25
24
Kaan Altın, İşletmelerde Kurumsal Kaynak Planlaması Kapsamında Stratejik İnsan Kaynakları
Seçimi: Bir Model Önerisi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007,
s.36
25
Seyid Ağayev, a.g.k., s.106

25. 26
3.2.7. Yazılım /Donanım Uygunluğu
Proje uygulamasının ilk aşamalarında bir ihtiyaç analizi yapılması ve
farklı yazılım/donanım çözümlerinin incelenmesi ERP sisteminin işletme
gereksinimlerini daha iyi karşılaması sonucunu doğuracaktır. Bunlar:

Yazılım/donanım ve işletme ihtiyaçları arasındaki uyum

Uyarlama kolaylığı

Üst versiyonlara geçiş kolaylığı

Yazılımın güncellenme sıklığı26
3.2.8. ERP Danışmanlık Firması Desteği
ERP uygulamalarında yazılım satıcısı ile ilgili aşağıdaki konular öne
çıkmaktadır:

Yazılım satıcısının hizmet verme süresi

Nitelikli personel

Satıcının ERP uygulamasına katılımı

İmalat ve bilgi konusunda birikimidir.
Yazılım satıcısının desteğinde mevcut olan eksiklik ERP uygulama
sürecini ciddi biçimde olumsuz etkiler. Satıcı firmanın elemanlarının iş ile ilgili
birimlerinin yanında takım ruhuna sahip, dışa dönük, insanlarla kolay ilişki
kurabilen kişiler olması da sistemin başarısında olumlu bir etkendir. 27
26
27
Kaan Altın, a.g.k., s.40
Kaan Altın, a.g.k., s.41

26. 27
4.
ERP’NİN İŞLETMEYE SAĞLADIĞI FAYDALAR
İşletmeler büyüdükçe çok tesisli hale gelmekte, uluslar arası
piyasalara girmekte ve hatta farklı ülkelerde fabrikalara sahip olmaktadır. Bu
şekilde yoğun rekabet altına giren işletmeler, karşılarına çıkan fırsatları
değerlendirme, kuvvetli yönlerini koruma, zayıf yönlerini geliştirme, olası
tehlikeleri görme yolu ile rakiplerine rekabet üstünlüğü sağlama amacına
yöneliktirler. Stratejileri taktik ve operasyonel düzeyde, uygulama araçları ise
işletme kaynaklarının kullanım planlarıdır. ERP sistemi, söz konusu
kaynakların işletmenin stratejileri doğrultusunda etkin kullanımını sağlayan bir
yazılım sistemidir.
ERP sistemi ile en küçük bir bilgi dahi değer kazanmakta ve işletme
tüm fonksiyonları ile esnek bir yapıya kavuşmaktadır. Bu da işletmeyi hacim
olarak ve personel sayısı olarak hafifletmekte ve verimli, etkin üretim
gerçekleşirken maliyetler de düşüş sağlanabilmektedir. 28
ERP sistemlerinin sağladığı faydalar şöyle sıralanabilir:

Piyasadaki tehditlere ve fırsatlara daha hızlı tepki vermeyi
sağlar.

Etkin stok yönetimi ve denetimiyle, stok maliyetlerinin ve elde
bulundurma maliyetlerinin düşmesine katkıda bulunur.

Bölgeler ve/veya iş yerleri arasında malzeme, işçilik, makineteçhizat, bilgi gibi üretim ve dağıtım kaynaklarının ortaklaşa ve
verimli kullanımını sağlar.

Gerçek
zamanlı
kar-zarar
ve
maliyet
analizlerinin
yapılabilmesini sağlar.
28
Özge Ural, Orta ve Büyük Ölçekli Hazır Giyim İşletmelerinde Kurumsal Kaynak Planlama(ERP)
Yazılımlarının Kullanımı Üzerine Bir Araştırma, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2004,
s.31

27. 28

Değişken üretim koşullarına hızlı tepki vererek rekabet gücünün
arttırılmasına katlı sağlar.

Örnek
senaryolar
oluşturarak
muhtemel
sonuçları
canlandırabilir (Simülasyon).

Müşteri hizmet seviyelerini geliştirerek müşteri memnuniyetinin
artmasını sağlar.

ERP sistemini uygulayan çeşitli fonksiyonlar, birimler, işletmeler
ve
ülkelerdeki
faaliyetlerde
merkezi
bir
koordinasyon
oluşturarak dil, coğrafya ve zaman sınırlarını ortadan kaldırır.
Böylece bir yönetici, bir başka ülkedeki fabrikanın çeşitli
faaliyetlerini bulunduğu yerden rahatlıkla izleyebilir.

ERP sistemi ile müşteri tek bir birimi arayarak, internet
üzerinden siparişini verebilir ve daha sonra verdiği siparişin
gelişimini takip edebilir. Sistem standartlaştırıldığı için bilgi, tüm
organizasyon boyunca aynıdır.

ERP
sadece
tüm
organizasyonu
bir
uçtan
diğer
uca
bütünleştirmekle kalmaz ayrıca daha etkin çalışmak isteyen ilgili
fonksiyonlara da bilgi sağlar. Üretim odaklı kararlar, satış odaklı
kararlara daha kısa bir sürede, daha etkin bir şekilde
bağlanarak
üretimden
satışlara
kârlılık
gerçek
zamanlı
izlenebilir. Böylece, karar verme hızlanır ve kolaylaşır.

ERP sistemiyle birleştirilmiş ve bütünleşik bilgi sağlanarak,
kaynakların daha etkin kullanılması gerçekleştirilebilir. Böylece

28. 29
daha az kaynak kullanımı ile daha çok katma değer elde
edilebilir.

ERP sistemi daha doğru ve tutarlı raporların otomatik olarak
hazırlanmasını sağlar.

Bilgi gerçek zamanda hazır halde bulunur ve son kullanıcılar
ihtiyaç duydukları bilgiye kolaylıkla erişebilir.

ERP sistemi işletme genelinde, termin sürelerini ve maliyetleri
azaltma amacına yöneliktir.

En güncel bilgiye en hızlı şekilde ulaşma imkânının getirdiği üst
düzey bilgi bütünleştirmesi sayesinde, pazar, müşteri ve iş
dünyası oluşumlarına organizasyonun anında tepki vermesi
sağlanır. Envanter kontrolü ve arz/talep dengesi yerine
oturtulur.29
Kısaca özetleyecek olursak:

Azalan maliyetler

Fonksiyonel entegrasyon

Daha basit bilgisayar ve iletişim sistemi

Tüm işletme düzeyinde MRP II yararları

İşletme faaliyetleri üzerinde küresel denetim

Tüm uygulamalara istenildiği zaman istenilen noktadan ulaşım
kolaylığı30
5.
ERP’NİN SAKINCALARI
29
http://www.sosyalbil.selcuk.edu.tr/123/sayi15.htm
Erkan Bayraktar, Mehmet Efe, Kurumsal Kaynak Planlaması ve Yazılım Seçim Süreci, s.705
30
Aysel Karadede, Kurumsal Kaynak Planlaması Sonrası İşletmelerin Yaşadığı Sorunlar, Yüksek
Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2004, s.138

29. 30
Bir ERP sisteminin birçok avantajı olmasına rağmen halihazırda
birtakım dezavantajları da mevcuttur. Bunlar:
Maliyetlerinin çok yüksek olması; küçük ve orta büyüklükteki

işletmelerin
bu
sistemleri
kullanmasını
oldukça
zorlaştırmaktadır.
Uygulama sürecinin uzun olması; bu süre içerisinde yöneticiler

değişebilmekte,
ekip
üyeleri
ayrılabilmekte
ve
uygulama
sekteye uğramakta ve hatta terk edilebilmektedir. Ayrıca
sürenin uzun olması çalışanları rutinleştirip motivasyonlarını
azaltabilir. İşletmedeki rutin işler uzun uygulama süresince
aksayabilmektedir.
ERP birçok işlemi otomatikleştirdiği için bu kişileri rutinleştirip

yaratıcılıklarını ortadan kaldırabilir.
31
Yazılımın farklı organizasyonel ve milli kültüre sahip olan

işletmelerde uygulanmasından kaynaklanan problemler ortaya
çıkabilmektedir.
6.
TÜRKİYE’DE ERP UYGULAMASI ÖRNEKLERİ
Seyid Ağayev’in ERP sisteminin seçimi, kurulumu ve ERP kullanıcı
firmaların
sistemden
beklentilerinin
analizi
konulu
tezinde
yapılan
araştırmada ERP kullanıcı firmalarla ilgili olarak dağılımlar şu şekildedir:
Tablo-2. Ankete Katılan Firmaların Sektör Bazında Sayısı
Sektör
31
Kaan Altın, a.g.k., s.64
Adet
Sektör
Adet

30. 31
Motorlu Taşıtlar Ve Parçaları
3
İlaç ve Kimya %9
2
%13
İnşaat %9
Kağıt ve Kağıt Ürünleri %5
Tütün Ürünleri %5
Gıda %9
Tekstil %14
2
1
1
2
3
Metal Eşya Sanayi %9
Enerji %9
Sağlık %9
İletişim-Teknoloji %9
2
2
2
2
Ankete katılan firmaların genel olarak farklı sektörlerden olmasına
özen gösterilmiş, bu da alınan verilerin ERP performansının çeşitli
sektörlerde ne ölçüde olduğunu tespit etmek için doğru veriye ulaşmayı
sağlamak amacıyla yapılmıştır.
Ankete katılan firmaların çoğunluğunu Türkiye’nin sanayi başkenti olan
İstanbul merkezli firmalar oluştururken, İstanbul’u sırasıyla Ankara, İzmir ve
Bursa takip etmektedir. Bu da Türkiye’nin batı bölümlerinin sanayi olarak
daha gelişmiş oluşunun bir sonucu olarak kabul edilebilir.
Tablo- 3. Ankete Katılan İşletmelerin Coğrafi Dağılımı
İli
İstanbul %41
Ankara %27
İzmir %18
Bursa %14
Adet
9
6
4
3
Yüzde
40,91
27,27
18,18
13,64
Katılımcı firmalar çalışan sayısı açısından da çeşitlilik arz etmektedir.
Bu da farklı büyüklüklere sahip firmalarla karşı karşıya olduğumuz
göstermektedir.
Tablo-4. Çalışan Sayısı
Çalışan Sayısı
0-100 (%5)
101-250 (%14)
251-500 (%27)
501-1000 (%36)
1001-3000 (%18)
3000’den fazla (%5)
Adet
1
3
6
8
4
1
Yüzde
4,55
13,64
27,27
36,36
18,18
4,55

31. 32
Firmaların
kıyasladığımızda
büyüklüklerini
da
oldukça
yıllık
farklı
ciro
miktarları
büyüklüklere
sahip
açısından
oldukları
görülmektedir. Ankete katılan firmaların 2 tanesi ciro büyüklüğü hakkında
bilgi vermemiştir.
Tablo-5. Ciro Büyüklüğü
Ciro
0-1,000,000$ (%8)
1,000,000$-5,000,000$ (%21)
5,000,000$-10,000,000$ (%25)
10,000,000$-50,000,000$ (%17)
50,000,000$-100,000,000$ (%13)
100,000,000$’dan fazla (%8)
Adet
2
5
6
4
3
2
Yüzde
8,33
20,83
25,00
16,67
12,50
8,33
Firmaların %81’inin ISO 9001:2001 belgesi vardır. Bu da, ERP
kullanan firmaların; süreçlerini belirlemiş, bu süreçleri sürekli olarak yeni
sistemlerle geliştiren, çalışanların da katılımıyla müşteri memnuniyeti ve
verimliliği hedefleyen kurumsal firmalar olduğunu göstermektedir.
Firmaların %36’sında CRM (Müşteri İlişkileri Yönetimi) uygulamaları
kullanılmaktadır. Müşteri memnuniyetini hedefleyen bu uygulamaya genelde,
müşterilerle birebir ilişkide olan firmalar rağbet göstermektedir.
SCM
(Tedarikçi
kullanılmaktadır.
Artık
Zinciri
bu
Yönetimi)
sistem
ise,
genellikle
firmaların
ERP
%17’sinde
paketinin
içinde
sunulmaktadır.32
7.
ERP’NİN İŞ SÜREÇLERİNDEKİ ETKİLERİ
ERP, hem işletmecilik hem de bilgi teknolojileri dünyalarına çok büyük
etkiler yaparak, çeşitli boyutlardaki değişiklikleri yanında getirmektedir. ERP,
etkilerini işletmecilik kavramı içinde farklı şekillerde göstermektedir. ERP’nin
önemini ortaya koyacak çeşitli değişiklikler ve etkiler aşağıda sunulmaktadır;
32
Seyid Ağayev, a.g.k., s. 113,114

32. 33

ERP, “dünyadaki büyük işletmeleri ve KOBİ’leri (Küçük ve
Orta Büyüklükteki İşletme) büyük çapta etkilemektedir”.Öncelikle
uluslar arası işletmeler olmak üzere, dünyada birçok büyük işletme
küreselleşme
ile
birlikte
Reorganizasyon
projelerini
devreye
sokmuştur. Önceleri KOBİ’ler için bir ihtiyaç gibi görünmeyen ERP’nin,
gerçekte hakkettiği değeri, büyük işletmelerin iş süreçlerindeki etkinlik
artışının ve maliyet düşüşünün net olarak ölçülebilir olmasından sonra,
KOBİ’ler açısından da elde ettiğini söylemek mümkündür. ERP
üreticilerinin kazançlarına bakıldığında, gelirlerinin %35’ine yakınını
KOBİ’lerden elde ettiği, dolayısı ile KOBİ’ ler tarafından da ERP’nin
kullanılmaya çalışıldığı ortaya çıkmaktadır. Tek bir ERP sistemi
(SAP’nin17 R/3’ü18) uluslararası işletmelerin %60’ından fazlasında
kullanılmaktadır. Küresel strateji uzmanı Arthur D. Little’a göre bir ERP
şirketi (SAP) “...dünyayı fethetmiştir. Hemen hemen bütün önemli
işletmeler az ya da çok onun ellerindedir”. 1995’de önemli ERP
üreticilerinden
birisi
olan
SAP,
gelirinin
%90’ını
uluslararası
işletmelerden, 1997’de %50’sini KOBİ’lerden elde etmiştir.

ERP, “işletmelerin rekabetçi davranışlarını etkilemektedir”.
Rakip işletmelerin sahip oldukları rekabet avantajlarını bulundukları
pazar içinde kullanmalarının doğal olduğu bilinmekle birlikte, bu yapıyı
tek taraflı olarak bozacak bir ERP sisteminin diğer rakip işletmeler
tarafından da entegre edilmeye ve kullanılmaya çalışıldığını görmek,
ERP’nin rekabet açısından önemini ortaya koymaktadır. Bir işletme
ERP’yi entegre ettiğinde, rakipleri de bunu yapmak durumundalar mı?
Ortaya çıkarılan sistem, rekabetçi bir avantaj sağlıyor ve/veya bir
katma değer yaratıyorsa, cevap evet olacaktır. Hangi sistemin
seçileceği ve uygulanacağı ise, rakibin başarıyla uyguladığı sistemin
çok benzerinin aynı danışmanlık hizmetlerinin ve aynı sistem
sağlayıcıların seçilerek uygulanması ile belirlenecektir. Entegrasyon

33. 34
sonrasında, rakiplerden hangisinin pazar içinde rekabet avantajını
daha iyi kullanacağı, sistemi hangisinin daha iyi özümsediği ile ortaya
çıkacak ve yön bulacaktır.

ERP, “işletmelerin, birlikte iş yaptıkları diğer işletmelerin
yapılarını
ve
karşılıklı
ihtiyaçlarını
etkilemektedir”.
ERP’nin
yalnızca bir yazılım olmadığı, bilgi teknolojilerini tam anlamıyla içeren
ancak sosyal bir yapıyı da bu teknolojik mimarinin içine almaya çalışan
bir sistemler bütünü olduğunu işletme açısından ifade etmek yeterli
görünmemektedir. İşletmeler birlikte iş yaptıkları diğer işletmeler ile
birçok faaliyetlerini ve bu faaliyetlerin sonuçlarını paylaşmakta,
beraber iş yapmaktadırlar. Bu bazı zamanlarda ortak bir proje, bazı
zamanlarda da zincir reaksiyonlu bir süreç olabilmektedir. Dolayısı ile
herhangi bir atılım gerçekleştiren işletme, buna benzer bir atılımı da
beraber çalıştığı işletmelerde görmek istemektedir. ERP bu ortak
çalışma
yapısını
birbirlerinden
değiştirdiği
beklentilerini
ve
gibi,
karşılıklı
ihtiyaçlarını
olarak
da
işletmelerin
değiştirmektedir.
Özellikle tedarik zinciri içinde bulunan işletmeler kendilerinden önceki
ve sonraki diğer işletmeler ile bir bütün olabilmek için kendilerini daha
çok gözden geçirmek durumunda kalmaktadır. Genel olarak, ERP
sistemi uygulaması, bir işletmeyi daha hızlı bilgi kullanabilir hale
getirmektedir. Bu işletmeler, bilgiyi daha iyi işlemekte, kendi iş
süreçlerine daha iyi entegre etmekte ve karar verme mekanizmasında
daha etkin kullanabilmektedirler. Sonuç olarak, işletme ortaklarının,
ERP’yi entegre etmiş işletmeler içinde yer alabilmek için, değişime
ayak uydurmaları ve ERP’ye yakınlaşmaları gerekmektedir. Örnek
olarak, ERP’yi entegre etmiş bir işletme gerçek zamanlı işlemler
yapıyorsa, ortaklarından da bunu isteyecektir. Farklı olarak, ERP
entegrasyonunu gerçekleştirmiş bir işletme, ERP’yi kendi tedarik
zincirine eklemek istiyorsa, bu, direkt olarak birlikte çalıştığı işletmeleri
etkileyecektir.

34. 35

ERP, “danışmanlık şirketlerinin doğasını etkilemektedir”.
İşletmelere danışmanlık hizmeti veren şirketlerin, kendilerini, ERP
sistemini öğrenmeye ve anlatmaya hazır hissetmeleri ile birlikte,
verdikleri
danışmanlık
hizmetlerinin
yapısında
ve
özelliklerinde
değişiklikler meydana gelmektedir. A.B.D. 1998 Halka Açık Muhasebe
Raporu’nda, ERP paketleri için verilen danışmanlık hizmetlerinin
toplam hizmetlere oranının %30 civarında olduğu belirtilmektedir ERP,
Big Six19 bakış açısıyla danışmanlık yapan işletmeler ile diğer
profesyonel hizmet isletmeleri açısından kritik öneme sahip bir araç
olarak görülmektedir.

ERP, “değişim mühendisliği (reengineering) için ihtiyaç
duyulan birincil araçlardan birisi olma özelliğindedir”. 1990’lı
yılların başında, işletmelerin varolan süreçlerinin değiştirilmesinde yeni
bir yol olarak kullanabilecekleri “değişim mühendisliği” kavramının
ortaya atılmasından yıllar sonra, günümüzde işletmelerin bu konuda
yeterince başarılı olduklarını söylemek güç olmaktadır. ERP ise,
Gendron’un (1996) da bahsettiği üzere, değişim mühendisliği ile
birlikte, işletmelere görebilecekleri ve kullanabilecekleri fırsatları
hatırlatmakla kalmamakta, aynı zamanda, aslında Hammer’in (1997)
değişim mühendisliğinin elektronik bütünleşmesi olarak tanımladığı,
değişim
mühendisliğinin
yalnız
başına
gerçekleştiremeyeceği
teknolojik ve sosyal bütünlüğü işletmelere sunmaktadır.

ERP, “işletmelerin başarılı faaliyetlerini geniş kitlelere
duyurmaktadır” ERP’yi etkin bir şekilde kullanmaya başlayan
işletmelerin iş süreçlerindeki değişikler sonrasında, yeni faaliyetlerin
ortaya çıkması, varolanların da değişime uğraması, istenen ve
kaçınılmaz bir özellik olarak görülmektedir. İşletmelerin bulundukları
pazar içinde başarılarının yansıması ise bulaşıcı olmakta, başarılarını
duyurmakla diğer işletmelerin entegrasyon ve entegrasyon sonrası

35. 36
çalışmalarına ışık tutmaktadır. ERP sistemleri, iş süreçlerini eniyileştiren yollara dayanmaktadır. Dolayısı ile ERP’yi entegre etmiş
olan
işletmeler
bu
en-iyileştirme
yollarına
en
geniş
biçimde
erişebilmektedir. Yeni versiyonlarıyla birlikte, yeni süreçleri kullanma
imkanına sahip olmaktadır.
ERP, “istemci/sunucu bilişim yönetimini ve mimarisini

işletmenin
kullanımına
sunmaktadır”.
1990’ların
başında,
istemci/sunucu bilişim yönetimi varolan ana bilgisayar (mainframe)
çözümlerine daha fazla avantaj kazandıran bir teknoloji olarak ortaya
çıkmıştır. Bu avantajları kullanabilecek yazılımların sınırlarından dolayı
bu avantajlar yeterince kullanılamamış olsa da, ERP ile işletme
uygulamalarının vazgeçilmez baskın özelliklerinden birisi haline
gelmiştir.

ERP,
“işletmelerdeki
bilgi
sistemleri
fonksiyonunun
doğasını değiştirmektedir”. Geçmişte, bilgi sistemleri fonksiyonunun
öncelikli
görevi,
tasarım,
geliştirme
ve
yazılım
uygulaması
konularından birisiydi. ERP sistemleriyle birlikte, bilgi sistemleri
fonksiyonu, tasarım ve geliştirme fonksiyonları dış kaynak kullanımı
(outsourcing) ile çalışmaktadır. ERP sistemleri birçok işletmenin
yazılım ihtiyacının büyük kısmı ile yer değiştirmiştir. Bu durum, bilgi
sistemleri fonksiyonunun temel doğasını hangi sistem analistlerine ve
programcılara ihtiyaç duyulduğundan, varolan kritik öneme sahip
yazılımların bilgisinin nerede olduğuna doğru değiştirmiştir. Yalnızca
ihtiyaçlar değişmemiş, bunun yanında çalışanlar daha hareketli (mobil)
hale gelmişlerdir. Bilgi sistemi çalışanlarının yalnızca isletmeye özel
uygulamalar konusunda bilgi sahibi olmalarının yetersizliği ile birlikte,
ERP yazılımları ile, bilgi sahibi olması gereken birden fazla sayıda
işletme, binlerce süreç ve faaliyet ortaya çıkmıştır.

36. 37

ERP, “bütün fonksiyonel alanlardaki faaliyetlerin doğasını
değiştirmektedir”. ERP, üretim gibi işletme fonksiyonlarının işleyişini
değiştirmektedir.
Corcoran
(1998),
bu
konuyu
şu
şekilde
açıklamaktadır: “Üretimdeki BT (Bilgi Teknolojileri) profesyonelleri,
ERP sistemlerini, BT ve kullanıcıları arasında bulanıklık yaratan bir
özellik olarak belirtmektedir. Bu yönde, hem kullanıcılar ve hem de
profesyonel düzeyde BT becerilerine sahip isletme personeli için
büyük talep vardır. Fakat klasik BT, BT konusunda bilgi sahibi olup da
işletme konusunda hiç bir bilgisi olmayan kişilerden oluşmaktadır.”
Corcoran, ERP’nin, BT işletme bakış açısı diyebileceğimiz, multidisipliner yapısının önemine dikkat çekmekle kalmamakta, BT
çalışanlarının KKP uygulamaları konusunda uzmanlaşırken aynı
zamanda da işletme süreçleri konusunda da deneyimli olmaları
gereğini ifade etmektedir.

ERP’nin “maliyeti yüksektir”. META Group’a göre, bir ERP
entegrasyonuna sahip olmanın ortalama maliyeti 15 milyon US$
(kullanıcı basına 53.320 US$) olarak ortaya çıkmaktadır. Bu bilgi, tam
bir entegrasyon için yazılım, donanım, profesyonel hizmetler ve
personel maliyetlerini ve entegrasyon sonrası 2 yıllık desteği
kapsamaktadır.
Bu
kadar
yüksek
bir
maliyeti
kaldırabilecek
işletmelerin geleceğe bakış açılarının da gelişmiş olması kaçınılmaz
olmakla birlikte, farklı oranların bu maliyetleri ifade edecek şekilde
kullanılmaları da mümkündür. ERP maliyetleri, isletme gelirleri
toplamının en fazla %2-%3’ü kadar olmak durumundadır. Daha
yüksek maliyet, gelişen iş süreçlerinin önünü kapatacak finansal
faktörlerin, işletmenin ERP kullanımıyla elde ettiği maliyet avantajını
yitirmesine yol açabilecek şekilde ortaya çıkmasına neden olacaktır.

“ERP
pazarı
çok
hızlı
gelişmektedir”.
İstemci/sunucu
teknolojisinin henüz gelişmekte olduğu yıl olan 1993’de, bu teknolojiyi

37. 38
kullanan ERP yazılımı üreticilerinin beş tanesi, pazarın %74’ünü elinde
tutmaktaydı: Oracle, 88 milyon US$; SAP Amerika, 71 milyon US$;
D&B Software, 30 milyon US$; IMRS, 30 milyon US$ ve Computron,
17 milyon US$ Toplam Pazar 319 milyon US$’dı. 1998’de lisans ve
bakım anlaşmaları pazarı ise 17.2 milyar US$ olarak, 2000 yılında ise
24.3 milyar US$ olarak gerçekleşmiştir. Görüldüğü gibi ERP pazarının
çok hızlı bir gelişme gösterdiğini söylemek mümkündür.33
8.
ERP’NİN İNSAN KAYNAKLARINA SAĞLADIĞI FAYDALAR
İnsan
kaynakları
değerlendirildiğinde
sağlamaktadır.
İnsan
ERP
yönetiminin
sistemleri,
kaynakları
etkin
kullanımı
işletmelere
bölümleri
açısından
büyük
operasyonel
iş
avantajlar
yükünden
kurtularak ciddi oranda zaman tasarrufu sağlamakta ve daha stratejik ve
niteliği yüksek işlere zaman ayırma şansı yakalayabilmektedir. Bunun bir
sonucu olarak işletme çalışanlarına daha kaliteli hizmet sunabilmekte ve yine
bu durumda bir döngü şeklinde işletmenin çalışanlarının motivasyonunu
olumlu yönde etkilemektedir. Diğer yandan insan kaynakları departmanı için
büyük öneme sahip olan bilgilerin yüksek kalitede korunması, hata payının
minimize edilmesi ve görünmeyen maliyetlerin azaltılması sağlanmaktadır.
Aynı zamanda insan kaynakları bölümlerinin planlama, raporlama, analiz vb.
çalışmalara daha fazla yoğunlaşmasına ve işletmenin gelişim planlamalarının
yapılmasına ve sonuç olarak da işletmenin gelişim faaliyetlerinde yönlendirici
rol üstlenmesine imkan tanımaktadır.
Söz
konusu
sistemin
etkinliğini
işletmelerin
insan
kaynakları
çalışanlarının sistemi kullanımı ve söz konusu sistemlere olan yatkınlığı da
etkilemektedir.
ERP
sistemlerinin
işletmelerde
kullanılması
kararının
verilmesi ile birlikte, çalışanlar uzun ve yoğun bir eğitim sürecinden
geçirilmekte ve sistemin tasarımından canlı kullanımına kadar olan süreçte
33
Halil Kemal İlter, Kurumsal Kaynak Planlaması Ve İşletme Yönetiminde Açık Elektronik
Yaklaşımlar: E-İş Modeli Arayışları, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2004,
s.18-23

38. 39
görev almaktadırlar. Bu durum yalnızca insan kaynakları çalışanları için değil
tüm çalışanlar için geçerlidir. İnsan Kaynakları Yönetim Sistemi’nin, ERP
sistemlerinin diğer modüllerinden en önemli farkı, tüm çalışanlar tarafından
kullanılabilen tek modül olmasıdır. Dolayısıyla tüm çalışanlar modülün ilgili
ekranları hakkında eğitilmelidirler.34
Elif
Durmuş’un
‘İnsan
Kaynakları
Yönetiminin
Etkinliğinin
Sağlanmasında Bir Araç Olarak Kurumsal Kaynak Planlaması’ konulu
tezinde iş süreçlerinin operasyon boyutunda yapılması gerekli faaliyetlerin
yapılmasını sağlayan ERP sistemlerinden biri olan Oracle’ın İnsan Kaynakları
Yönetim Sistemi incelenmiş ve bu sistemin insan kaynağının yönetimi
açısından kullanım alanları izah edilmiştir. Bu incelemede; işe alma ve
yerleştirme faaliyetleri açısından baktığımızda: sistem, her bir boş pozisyona
ilişkin operasyonel işlemlerin yürütüldüğü, uygun adayların bulunması halinde
işe yerleştirme işleminin yapıldığı ve adaylara ilişkin bilgilerin tutulduğu
ekranlara sahiptir. İşletmede işe alım yapılacak olan bir pozisyon olması
durumunda sistem üzerinde öncelikle söz konusu pozisyona ilişkin işe alım
aktivitesi tanımlanmaktadır. Örnek olarak işletmenin bir üretim işletmesi
olduğunu ve açılan boş pozisyonun da makine mühendisi pozisyonu
olduğunu varsayalım. Sistem üzerinde işletmenin standartlarına uygun
olacak şekilde makine mühendisi işe alım aktivitesi tanımlanır. İşe alım
yapılacak olan bu pozisyona ilişkin olarak gazete, kariyer siteleri vb. bir
kaynakta ilan veriliyorsa, aktivitede bu detay da belirtilebilir. İşe alım süreci
boyunca uygun olan makine mühendisi adaylarının katılması planlanan
mülakatlar, bu mülakatlarda sırasıyla kimlerle görüşecekleri, söz konusu
pozisyonun alımının yapılacağı bölüm, süreçte uygulanacak sınav, kişilik
envanteri vb. analiz, sınav ve testler varsa bunlara ilişkin detayların tamamı
söz konusu aktivite içinde belirtilir. Süreç boyunca işe alım aktivitesine bağlı
ekranlarda uygun bulunan adayların özgeçmiş bilgileri, görüşme notları,
sınav sonuçları, kişilik envanteri bilgileri, yetkinlik derecelendirmeleri işlenir.
34
Elif Durmuş, İnsan Kaynakları Yönetimi Etkinliğinin Sağlanmasında Bir Araç Olarak Kurumsal
Kaynak Planlaması, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007, s.139

39. 40
Sürecin sonunda uygun bulunan bir adayın, işe yerleştirmesi yapılırken de
sistem üzerinde aday olarak görünen kişinin Kişi Tipi çalışan olarak değiştirilir
ve kişinin sistem üzerinde işe alımı gerçekleştirilmiş olur.
İşten çıkış işlemlerine baktığımızda da çalışanların işten çıkış
sebepleri ne olursa olsun, yapılması gereken belirli işlemler bulunmaktadır.
Bu kapsamda insan kaynakları çalışanlarının sistem üzerinde bu işlemleri
gerçekleştirmeleri ve bilgileri tutmaları hem bilginin korunmasını sağlayacak
hem de zamandan tasarruf edilmesi imkanını sunacaktır. İşten ayrılacak olan
çalışanlarla yapılan işten çıkış mülakatlarının sonuçlarını sistem üzerinde
tutmak ve sistem üzerinden çalışanların işten çıkış sebeplerine ilişkin
istatistiksel raporlar almak mümkündür. Bu sayede işletmenin, çalışanlar
açısından tercih edilmeme sebeplerinin değerlendirilmesi ve zayıf olan
yönlerinin geliştirilmesi mümkün olabilir. Bunun dışında sistem üzerinden
işten ayrılmak isteyen çalışanların işten çıkış tarihleri ve ihbar sürelerinin
takip edilmesi ve yasal işlemlerin gerçekleştirilmesi de sağlanabilmektedir.
ERP’nin insan kaynaklarına sağladığı diğer faydalara kısaca bakacak
olursak:

Kişilerin performans değerlendirme sonuçları, kariyer yolları ve
kişisel bilgilerinde ortaya çıkan tüm değişiklikler tarihsel bazda
kayıt altına alındığından kişi ile ilgili tüm süreç hareketleri takip
edilebilmektedir.

Sistem üzerinde oluşturulan klasör formlar sayesinde belirli bir
grup çalışana ilişkin bilgilerde ortaya çıkan değişikliklerin toplu
olarak yapılması sağlanabilir.

Sistemin standart mektup tanımlaması özelliği sayesinde
işletme içerisinde kullanılmakta olan işe başvuran adaylara
teşekkür mektubu, ücret zammı bildirim mektubu veya özel

40. 41
gider indirimine esas gelir vergisi matrahı bildirim mektubu gibi
mektupların
sisteme
metninin
girilmesi
ile
tüm
kişilerin
kendilerine ait özel bilgileri içerecek şekilde otomatik olarak
tanımlanması ve çok kısa bir süre içerisinde mektupların
üretilmesi mümkün olabilir.

Sistemin geçerlilik özelliği sayesinde sistemde tutulmak istenen
tüm bilgilerin bir kere sisteme girişini yapmak suretiyle diğer ilgili
tüm ekranlardan bilgiye ulaşmak ve bilgiyi kullanmak mümkün
olabilmektedir.

Sistemin bir diğer özelliği de uygulama dışına veri aktarımı
yapabilme özelliğidir. Özellikle tarihsel takip özelliği de göz
önüne alındığı zaman geçmiş tarihlerden başlayan ve geleceğe
devam edebilen süreçte bir takım tahminleri de içeren personel
planlaması, insan kaynakları bütçesi vb. konulara ilişkin detaylı
bilgiler alınması gerekebilir. Bu durumda bilgilerin formatları
üzerinde oynamak mümkün olabilmektedir.

Son olarak sistemin en önemli özelliklerinden biri de veri
ulaşımı ve güvenlik özelliğidir. İnsan kaynakları bölümleri
tarafından gerçekleştirilen çalışmaların gizlilik yönü yüksek
olduğundan insan kaynakları modülünde tutulan bilgi ve verilere
yalnızca yetkilendirilmiş kişilerin ulaşımı tercih edilmektedir.
Çalışanlar sisteme kendileri için tanımlanan kullanıcı adı ve
şifre ile ulaşmakta ve yalnızca kendilerinin görmesine izin
verilen ekranlara erişebilmektedirler.35
35
Elif Durmuş, a.g.k., s.118-120

41. 42
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KURUMSAL KAYNAK PLANLAMASI (ERP) İLE İLGİLİ ELEŞTİRİLER VE
KURUMSAL KAYNAK PLANLAMASININ (ERP) GELECEĞİ
1.
ERP İLE İLGİLİ KISIT VE ELEŞTİRİLER
Olumlu Eleştiriler:
o
ERP sistemi, işletmedeki tüm Bilgi Sistemi (BS)
kaynaklı
problemleri giderecek bir çözümdür ve işletmenin tüm işlerini
yürütmek
için
ilerlemektedir.
ihtiyaç
duyacağı
tek
BS
olma
yolunda

42. 43
o
ERP yaklaşımı, işletmenin tümünde sistemi hem basitleştirir
hem
de
standardize
eder
ve
gelecekte
sistemin
güncellenmesini daha kolay hale getirir.
o
ERP sistemi, BT işlemlerinin maliyetini düşürür ve kurumsal
BS’nin sürekliliğini sağlamak için gerekli personel sayısını
azaltır.
o
ERP sistemi, tüm süreçleri birbirine entegre etmeye zorlar ve
yüksek seviyede veri entegrasyonu sağlanır.
o
ERP, rekabet gücünü artıran mükemmel bir karar destek
aracıdır.
o
ERP sistemleri, çeşitli süreçler için en iyi uygulamaları içererek,
kurumun sistemleri hızlı ve kolay bir şekilde yapılandırmasını ve
böylece uygulama maliyetlerini en aza çekmesini sağlar.
o
ERP sistemleri daha iyi bir küresel entegrasyon yapısı sunar.
Olumsuz Eleştiriler:
o
ERP sistemleri sadece çok geniş ölçekli firmaların ilgi alanına
girer.
o
ERP sistemlerinin yaygınlaşmasının tek sebebi Y2K (2000 yılı)
problemidir. Y2K problemi artık geride kaldığına göre ERP’nin
geleceği parlak görülmemektedir.
o
ERP sistemleri ve uygulanmaları çok pahalıdır. Sistem önemli
modifikasyonlara ihtiyaç duyar ve şirketin sistemi kullanabilmesi

43. 44
için ciddi yeniden yapılanma (reengineering) sürecine ihtiyaç
duyulur.
o
Kurulu ERP sistemleri genelde yavaştır ve çoğu şirketin işlem
ihtiyaçlarına cevap veremez.
o
ERP sistemleri ilk başta öngörülen yatırımın geri dönüşü
oranlarını sağlayamamıştır.
o
Pek çok firma ana sebep olarak ERP sistemi kurulumu
yüzünden kapanmıştır.
o
ERP
sistemleri
BT
maliyetlerinin
ve
personel
sayısının
artmasına sebep olur.
o
Bir bütünleşik ERP sistemi kurulsa bile sistemin düzgün
çalışması için ilave sistemlere gereksinim duyulur. 36
Mabert ve arkadaşları, ERP hakkındaki sık rastlanan olumlu ve
olumsuz eleştirileri tespit ettikten sonra bu önermelerin doğruluklarını
araştırmak için bir anket çalışması yürütmüşlerdir. Bu amaçla 15 adet ERP
kurulumu, üst düzey yöneticiler ve Bilgi teknolojileri profesyonelleri ile yapılan
görüşmelerle geniş kapsamlı olarak incelenmiştir. Hacmi sınırlı da olsa, çeşitli
büyüklükteki (ciroları 30 milyon USD ile 35 milyar USD arasında değişen),
farklı endüstriyel ve son kullanıcıya yönelik ürünler üreten ve altı farklı
satıcıdan alınmış ERP paketleri kullanan firmaları içeren bir örnek uzayı
kullanılmıştır. Ayrıca ERP kurulumları konusunda faaliyet gösteren altı adet
danışman firma ile tecrübeleri hakkında araştırmanın bulgularını doğrulayan
görüşmeler yapılmıştır.
36
İbrahim Somar, İşletme Kaynakları Planlaması ERP I ,ERP II, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü, 2004, s. 24,
http://www.inotecbilgimerkezi.com/cinfocenter/pdfs/34_Isletme_Kaynak_Planlama_MRP.pdf

44. 45
Araştırmanın bulguları göstermiştir ki; ERP hakkında yayınlanan
olumsuz eleştiriler fazlaca abartılmıştır. Sonuçlar genelde bu olumsuz
eleştirilerin aksi yönünde olmuştur. Araştırmadan elde edilen verilere göre
ulaşılan sonuçlar aşağıda listelenmiştir:
o
ERP sistemleri çok küçüklerinden en büyüklerine kadar tüm
ölçeklerdeki firmalarda uygulanmaktadır.
o
ERP’nin uygulanmasının pek çok nedeni vardır, sadece Y2K
problemi yüzünden uygulanıyor olması söz konusu değildir.
ERP genel olarak bir Bilgi teknolojileri çözümünden ziyade bir iş
çözümü olarak görülmektedir.
o
Bir ERP kurulumu ciddi bir yatırımdır ve pahalıdır. Ancak,
maliyetler
elle
tutulabilen
ve
tutulamayan
faydalarla
dengelenmelidir.
o
Çoğu firmadaki ERP kurulumu henüz yeni sayılabilecek
durumdadır. Çoğu çeşitli faydalar elde etmiş olsalar da zaman
içinde tecrübelerin artması ile birlikte üretkenlikte de artış
olması beklenmektedir.
o
Şu an itibariyle Bilgi teknolojileri işlemlerinde maliyet azalması
sağlanıp sağlanmadığı konusu net değildir.
o
Bazı satıcılar tarafından iddia edildiği gibi tek bir ERP sistemi
uygulaması baştan sona kesin çözüm sağlamaktan uzaktır.
Şirketlerin çoğu, bazı özel işlevler veya karar verme süreçleri
için başka sistemleri ilave olarak kullanmaktadırlar.

45. 46
o
ERP, kurumun tamamında sistemleri hem basitleştirmekte hem
de standardize etmektedir. Böylece firma için gelecekte yeni
ilaveler ya da güncelleme yapmak daha kolay hale gelmektedir.
o
ERP
sistemlerinin
tümü
oldukça
istikrarlı
bir
görüntü
çizmektedir. Çok büyük firmalarda bile firmaların işlemlerini
yerine getiremediklerine dair bir kanıta rastlanamamıştır.
o
ERP sistemleri, veri mevcudiyetini ve kalitesini artırarak karar
verme
sürecini
iyileştirmektedir.
Firmalar
veri
ambarları
oluşturdukça ve karar destek sistemleri kurdukça başka
faydalar da elde edilecektir.
o
Çoğu firma ERP sistemlerinden memnundur. Çoğu ERP
sisteminin faydalı ömrünün on yıldan daha fazla olacağını
düşünse de zaman içinde rutin bakım ve güncellemeler gerekli
olacaktır.37
2.
ERP’DE YENİ TRENDLER
Bilgi
teknolojisi
tüm
dünyada
hızlı
bir
şekilde
ilerleyişini
sürdürmektedir. Bu ilerlemeyle birlikte kurumsal kaynak planlaması gibi
yönetim paketlerinden beklentiler ve pazardaki eğilimler değişmektedir.
Günümüzde bu konuda görülen 4 ana eğilim şunlardır:

ERP
sistemleri
arka
ofis
uygulamalarından
ön
ofis
uygulamalarına doğru kaymış ve Tedarik Zinciri Yönetimi
( Supply Chain Management – SCM) ve Müşteri İlişkileri
Yönetimi sistemlerini destekler konuma gelmiştir. Kaynağı ne
37
Elif Durmuş, a.g.k., s. 35

46. 47
olursa olsun kullanıcılar, ister kendi ERP satıcılarından isterse
başka satıcılardan ERP sistemlerini Müşteri İlişkileri Yönetimi
ve
Tedarik
Zinciri
Yönetimi
uygulamaları
ekleyerek
genişletmektedirler. Bu oluşum, Genişletilmiş ERP terimiyle
anılmaktadır.

Pazarın büyüklerden oluşan kısmının doyuma ulaşmasıyla
birlikte ERP satıcıları artan bir şekilde KOBİ’leri hedef almaya
başlamışlardır.
Satıcılar
bunu
kendi
orijinal
sistemlerini
basitleştirerek veya Uygulama Servis Sağlayıcılar (Application
Service Providers – ASP) aracılığıyla sunarak sağlamaktadırlar.
Bu ikinci yöntem ERP hizmetini üçüncü parti firmalardan
kiralamak yoluyla olmaktadır ve bu genelde internet üzerinden
yapılmaktadır.

Gerçek
Pazar
faaliyetleri
göstermesi
ve
gelir
getirmesi
açısından henüz aktif konuma geçmiş olmamasına karşın dijital
Pazar kavramı ortaya çıkmıştır. Bu pazarlar önceleri genelde
Bilgi Teknolojileri(BT) firmaları tarafından kurulmuştur fakat
sonradan endüstriyel konsorsiyumlar bu pazarları oluşturarak
BT firmalarına teknoloji sağlayıcı görevi yüklemişlerdir. Bu dijital
pazarların geleceği ve ERP’nin bu yeni oluşumdaki konumu
henüz belli olmamakla birlikte bu pazarlar, ERP’ye ciddi bir
eğilim göstermektedirler.

Yüz milyonlarca dolara varan uygulama masrafları nedeniyle
ERP projeleri, ERP satıcılarının ardından şimdi de kullanıcıları
değer arayışına itmiştir. ERP projeleriyle ilgili bu değer
arayışından ötürü, ERP’nin getirilerini ve performansını ölçmeye
yönelik çalışmalar yapılmıştır. Örneğin ERP projelerinde
başarının,
sadece
maliyet
göz
önüne
alınmadan

47. 48
değerlendirilmesi için metodolojik bir yaklaşım önerilmiştir. Bu
konuyla ilgili sahasının hala açık olduğu ve yeni metodolijiler
geliştirilmesinin mümkün olduğu düşünülmektedir. 38
3.
ERP’NİN GELECEĞİ VE ERPII KAVRAMI
Genel olarak birçok şirket “parça parça ilişkili diğer uygulamalar ile
birlikte ERP sistemi, entegre bir bilgi yönetim sisteminin temeli olmalıdır”
felsefesini onaylamıştır. Ayrıca, çok az şüphe vardır ki ERP sistemi birçok
şirketin bilgi yönetimi altyapılarının temel bir unsuru olarak kalacaktır.
MRP II VE ERP sistemini aşma ihtiyacını fark eden yazılım işletmeleri
de ürün portföylerini faal bir şekilde arttırmışlar. Örneğin MRP III gibi
kavramları çoktan ortaya çıkmıştır. Artık yeni kavramlar olarak SCM (Supply
Chain Management): tedarik zinciri yönetimi, CRM (Customer Relationship
Management): müşteri ilişkileri yönetimi, BI (Business Intelligence): işletme
zekası karşımıza çıkmaktadır. İşte bu üçlü ERP paketlerinin üstüne
geldiğinde Gartner Group ERP II tanımlamasını geliştirmiştir. Bu kapsam için
new frontiers (yeni sınırlar), new wave (yeni dalga) tanımlamaları da
mevcuttur. ERP II, dış operasyonel ve finansal süreçleri işletme içi ve dışı
birimlerle iş birliği içinde yürütmeyi ve optimize etmeyi sağlayarak,
müşterilere ve şirket ortaklarına sunulan değeri artıran iş stratejisi ve bir dizi
endüstri alanına özel uygulamalardır. 39
38
39
Elif Durmuş, a.g.k., s. 31,32
Nazlı Keskin, a.g.k., s.11

48. 49
SONUÇ
Küresel bir rekabet ortamında, kurumların hayatta kalabilmeleri ve en
önemlisi kâr elde edebilmeleri için en az kurum ölçeğinde kendilerini tam ve
eksiksiz yönetebilmeleri gerekmektedir. Stratejik kararlarını doğru olarak
verebilmeleri ve rekabet avantajı elde edebilmeleri için bütünleşik sistemlere
gerek vardır. Bu noktada, günümüzün ileri bilgi teknolojisi uygulamalarından
biri olan ERP sistemleri gündeme gelmektedir. Bir ERP sistemi, bilgi
teknolojilerinin yardımıyla, kurumun bütün kaynaklarını planlayan ve bütün
bilgi ihtiyaçlarını gideren bir yönetim sistemidir. ERP sistemi çözümleri,
kurumların ürün ve hizmet üretme yöntemini bütünüyle etkilemektedir.
Bununla birlikte aynı zamanda kurumların yönetim şeklini ve düzeyini de

49. 50
şekillendirmektedir. Gerçek zamanlı veriler ile işlem yapılan kurumlarda,
stratejik karar süreçleri sistem üzerinden elde edilen verilerle daha gerçekçi
bir şekilde yapılandırılabilmektedir.
Kurumlar
ERP
uygulama
sürecini,
iş
süreçlerinin
yeniden
düzenlenmesi, gelecekteki rekabet stratejilerine uyum ve tüm bilgi teknolojisi
yapılarının yenilenmesi için bir fırsat olarak görebilirler. ERP sistemi özellikle
birden fazla üretim ve satış noktalarına sahip kurumlar için çoklu düzeyde
üretim koordinasyonu, üretim ve satış hedeflerini yönetme bakımından çok
önemlidir. ERP sistemini elde etmede, kurumların önünde birkaç alternatif
vardır.
Bunlardan
ilki,
kurumun,
kendine
özel
bir
ERP
yazılımını
geliştirmesidir. Diğeri, ERP sistemi tedarikçilerinden hazır ERP paketini satın
almaktır. Son yıllarda yeni bir alternatif olarak ortaya çıkan dış kaynak
kullanma
yoluyla
uygulama
servis
sağlayıcılarından
ERP
sistemini
kiralayabilmekte mümkündür.
KAYNAKÇA

AĞAYEV, Seyid, Kurumsal Kaynak Planlama Sisteminin Seçimi,
Kurulumu ve ERP Kullanıcı Firmaların Sistemden Beklentilerinin
Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü, 2007

ALTIN, Kaan, İşletmelerde Kurumsal Kaynak Planlaması Kapsamında
Stratejik İnsan Kaynakları Seçimi: Bir Model Önerisi, Yüksek Lisans
Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007

50. 51

AYDIN, Ali Orhan, Kurumsal Kaynak Planlama Yazılımlarının Kalite
Özgüllüklerinin Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü, 2003

COŞKUN, Fikret, Kurumsal Kaynak Planlama, Yüksek Lisans Tezi,
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
2007

DURMUŞ, Elif, İnsan Kaynakları Yönetimi Etkinliğinin Sağlanmasında
Bir Araç Olarak Kurumsal Kaynak Planlaması, Yüksek Lisans Tezi,
Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007

HARWOOD, Stephen, ERP Kurumsal Kaynak Planlaması, çev.
Halefşan Sümen, 2004

İLTER, Halil Kemal, Kurumsal Kaynak Planlaması Ve İşletme
Yönetiminde Açık Elektronik Yaklaşımlar: E-İş Modeli Arayışları,
Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2004

KARADEDE, Aysel, Kurumsal Kaynak Planlaması Sonrası İşletmelerin
Yaşadığı Sorunlar, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü, 2004

KESKİN, Nazlı, İşletmelerde Kurumsal Kaynak Planlaması Kullanımı
ve Küçük Ve Orta Büyüklükteki İşletmelerde Bir Uygulama Çalışması,
Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007

TALU, Şehbal, Sorularla Kurumsal Kaynak Planlama, İTO Yayınları,
İstanbul, 2004

51. 52

TAŞÇI, Eren, İşletmelerde Kurumsal Kaynak Planlamasının Üretim
Faaliyetlerine Etkisi: Bir Alan Araştırması, Yüksek Lisans Tezi, Gazi
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2006

URAL, Özge, Orta ve Büyük Ölçekli Hazır Giyim İşletmelerinde
Kurumsal Kaynak Planlama(ERP) Yazılımlarının Kullanımı Üzerine Bir
Araştırma, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2004

YEGÜL,
Mustafa
Fatih, Kurumsal
Kaynak
Planlama(ERP)
ve
Türkiye’deki Uygulamaları, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen
Bilimleri Enstitüsü, 2003

http://www.inotecbilgimerkezi.com/cinfocenter/pdfs/34_Isletme_Kayna
k_Planlama_MRP.pdf

http://www.ias.com.tr/erp/p-mrp_erp.html,11.12.2006

http://www.tsadergisi.org/arsiv/agustos2008/06.pdf

http://www.denetimnet.net/UserFiles/Documents/Makaleler/Akademik
%20Makaleler/ERP-KurumsalKaynakPlanlamasi.pdf

http://yaem2004.cukurova.edu.tr/bildiriler/005%20-%20TamMetin.pdf

http://www.mmo.org.tr/resimler/ekler/0e8517b1fe0b527_ek.pdf?
tipi=65&turu=X&sube=0

http://www.odevarsivi.com/dosya.asp?islem=gor&dosya_no=30336

http://www.sosyalbil.selcuk.edu.tr/123/sayi15.htm
(Erkan Bayraktar,
Mehmet Efe, Kurumsal Kaynak ;planlaması ve Yazılım Seçim Süreci)

52. 53