1. Tugasan BML 3043. Fonetik dan FonologiBML3043:
FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU
T U G A S A N; Kriteria Tugasan:
i) KERJA KURSUS - 45%
ii) FORUM - 15%
Tempoh tugasan - 9 minggu (mula 25/02/13 – 29/04/13)
Tarikh akhir tugasan - 05/05/13
TUGASAN 1 (KERJA KURSUS) – 45%
Tugasan kerja kursus ini mengandungi tiga soalan, iaitu:
(i) Apakah yang dimaksudkan dengan fonetik dan fonologi bahasa Melayu?
- Jawapan anda harus mencakupi beberapa definisi mengenai fonetik dan fonologi yang diberikan
oleh tokoh-tokoh bahasa seperti Harimurti Kridalaksana, Abdul Hamid Mahmood, Abdullah Hassan, Nor
Hashimah Jalaluddin, Indirawati, K. L. Pike, David Crystal dan Gleason.
- Anda juga harus membincangkan jenis-jenis fonetik seperti (i) fonetik artikulasi, (ii) fonetik
akustik dan (iii) fonetik auditori.
- Anda perlu sertakan contoh-contoh yang sesuai untuk mengukuhkan jawapan anda.
- Jawapan anda juga harus menyentuh matlamat akhir ilmu fonetik dan fonologi, khususnya
bahasa Melayu.
(ii) Huraikan bunyi vokal dan konsonan bahasa Melayu.
- Anda perlu membincangkan maksud bunyi vokal. Dengan memberikan (i) vokal depan, (ii) vokal
belakang dan (iii) vokal tengah, anda perlu sertakan contoh-contoh bunyi tersebut dalam bahasa
Melayu.
- Sila lukis gambar rajah bagaimana proses bunyi-bunyi vokal tersebut dihasilkan.
- Anda juga perlu menghuraikan bunyi-bunyi konsonan bahasa Melayu. Lukiskan gambar rajah
bagaimana proses bunyi konsonan tersebut dihasilkan. Sertakan contoh-contoh bunyi dalam perkataan
bahasa Melayu.

2. (iii) Bincangkan sistem ejaan Rumi Bahasa Melayu.
- Bagi soalan ini, Jawapan anda perlu menjelaskan hal tentang ejaan bersama Malaysia-Indonesia
yang telah dipersetujui bersama pada tahun 1972. Bincangkan juga huruf fonem yang digunakan dalam
ejaan bersama tersebut.
- Anda juga perlu membincangkan hal tentang Keselarasan Vokal dan sertakan contoh-contohnya
sekali.
- Anda perlu memasukkan aspek cara-cara mengeja perkataan pinjaman daripada bahasa
Inggeris, bahasa Jawa dan lain-lain, dan sertakan contohnya sekali.
PERHATIAN:
Bagi membantu anda menjawab tiga jenis soalan yang dicantumkan dalam kerja kursus ini, anda
dinasihatkan merujuk dan meneliti buku-buku berikut:
1. Linguistik, Fonetik dan Fonologi Bahasa Melayu (2007) oleh Abdul Hamid Mahmood dan Nur
Farah Lo Abdullah.
- Jawapan bagi soalan (a) dan (b).
2. Menguasai Bahasa Melayu Tinggi (2007) oleh Prof. Dr. Abdul Hamid Mahmood.
- Jawapan bagi soalan (c).
3. Bahan rujukan lain yang berkaitan bagi memantapkan pengetahuan anda dalam ilmu fonetik
dan fonologi bahasa Melayu.
 Anda boleh hubungi 019 - 3870 383 (Prof. Dr. Abdul Hamid Mahmood)
Format Penulisan (kerja kursus)
1. Kulit hadapan :
- tajuk, nama, no. matrik, nama kumpulan (wajib), semester, dan program

3. 2. Format :
a) Bil. halaman : mengikut keperluan (antara 20-30 halaman)
b) Jenis tulisan : Arial
c) Saiz tulisan : 11pt
d) Langkau 1.15, santak kiri dan kanan (justify)
3. Kerja kursus (penulisan) anda perlu mengandungi:
a) Kandungan
b) Pengenalan
c) Perbincangan: aspek yang dibincangkan dengan contoh yang sesuai, gambar rajah secara grafik/
peta minda (mengikut kreativiti, keperluan dan kesesuaian)
d) Kesimpulan
e) Bibliografi (sekurang-kurangnya lima daripada pelbagai sumber rujukan)
4. Penulisan petikan mengikut sistem APA @ Gaya Dewan dan harus konsisten
Bentuk serahan tugasan (kerja kursus)
i) Hantar dalam bentuk soft copy melalui sistem elektronik (MyGuru3) di tapak yang disediakan
seperti yang telah ditetapkan oleh PPL.
ii) Hantar salinan bercetak (hard copy) ke alamat tutor E-learning/ pensyarah E-learning masing-
masing.
Pemarkahan (kerja kursus)
a) Isi : 30 markah
b) Bahasa : 20 markah
c) Persembahan : 10 markah
d) Format : 10 markah
e) Grafik & kreativiti : 10 markah
f) Bibliografi : 10 markah
g) Teknik petikan : 10 markah
Jumlah : 100 markah
Pemberatan : 45%

4. (i) Apakah yang dimaksudkan dengan fonetik dan fonologi bahasa Melayu?
(ii) Huraikan bunyi vokal dan konsonan bahasa Melayu.
(iii) Bincangkan sistem ejaan Rumi Bahasa Melayu
Sistem Bunyi Bahasa Melayu
Bahasa Melayu mempunyai sistem bunyi yang tersendiri dan untuk menguasai
kemahiran bertutur dalam bahasa Melayu dengan baik dan berkesan, seseorang
pengguna bahasa perlulah mempunyai pengetahuan yang mendalam tentangnya.
Kajian bunyi lazimnya terbahagi kepada dua bidang, iaitu fonetik dan
fonologi.Fonetik mengkaji bunyi bahasa dari segi penyebutan dan pendengaran atau
sifatnya. Fonologi pula mengkaji bunyi-bunyi yang berfungsi dalam sesuatu bahasa.
ALAT PERTUTURAN DAN FUNGSINYA
1. Bibir atas 11. Tengah lidah
2. Bibir bawah 12. Belakang lidah
3. Gigi atas 13. Akar lidah

5. 4. Gigi bawah 14. Epiglotis
5. Gusi 15. Pita suara
6. Lelangit keras 16. Rongga tekak
7. Lelangit lembut 17. Rongga Hidung
8. Anak tekak 18. Rongga mulut
9. Hujung lidah 19. Rahang
10. Hadapan lidah 20. Tenggorok
FUNGSI ALAT PERTUTURAN
Lidah
Lidah ialah alat artikulasi yang terpenting dan paling aktif dalam pengeluaran bunyi
bahasa. Lidah terbahagi kepada empat bahagian, iaitu hujung lidah, tengah lidah,
hadapan lidah, dan belakang lidah. Pembahagian ini membolehkan lidah membuat
deskripsi pelbagai jenis penghasilan bunyi.Bahagian hadapan lidah, tengah lidah dan
belakang lidah penting dalam pengeluaran bunyi-bunyi vokal, iaitu bunyi vokal hadapan,
tengah dan belakang.Hujung lidah merupakan bahagian paling aktif dan boleh
digerakkan ke mana-mana bahagian mulut untuk membuat penyekatan.
Gigi
Gigi juga berperanan dalam penghasilan bunyi bahasa tetapi peranannya tidaklah
aktif.Kedudukannya yang statik dan sentiasa digunakan sebagai penampan aliran
udara dalam penghasilan bunyi.Penampan aliran udara inilah yang menghasilkan
bunyi.
Bibir
Bibir adalah alat artikulasi yang terletak pada bahagian luar rongga mulut. Bibir terdiri
daripada otot-otot kenyal yang boleh dihamparkan dan dibundarkan dan berperanan
mengeluarkan bunyi yang berbagai-bagai. Bibir juga menjadi sempadan paling luar
daripada rongga mulut.Bibir juga berfungsi membuat sekatan kepada udara yang keluar
daripada rongga mulut.
Gusi
Gusi merupakan bahagian yang embung dan menurun dari gigi ke bahagian dalam
rongga mulut.Organ ini digunakan sebagai daerah sebutan dengan bantuan hujung
lidah yang berfungsi membuat penyekatan.
Lelangit

6. Lelangit dapat dibahagikan kepada dua bahagian, iaitu lelangit keras dan lelangit
lembut.Lelangit lembut menganjur dari sempadan lelangit keras hingga ke akhir rongga
mulut.Lelangit keras bermula dari sempadan gusi di bahagian hadapan atas rongga
mulut dapat diturunnaikkan untuk menutup atau membuka saluran rongga tekak terus
ke rongga hidung. Apabila dinaikkan, rongga mulut akan terbuka dan udara akan keluar
melalui rongga mulut dan apabila diturunkkan, rongga mulut akan tertutup dan udara
terpaksa keluar melalui rongga hidung.
Rongga Hidung
Terletak di atas rongga mulut yang dipisahkan oleh lelangit. Rongga hidung boleh
dibuka atau ditutup, bergantung kepada keadaan sama ada anak tekak dan lelangit
lembut dinaikkan atau tidak.
Pita Suara
Pita suara terletak dalam ruang tenggorok (halkum) dan amat penting dalam
penghasilan bunyi. Proses pengeluaran suara berlaku dengan cara memperluas dan
mempersempit lubang yang terdapat di antara dua keping selaput nipis berkenaan.
JENIS-JENIS BUNYI
Bunyi Vokal

7. Bunyi vokal terhasil apabila udara keluar daripada rongga mulut tidak mengalami
sekatan atau himpitan. Bunyi vokal juga dipengaruhi oleh pengaruh lidah, keadaan
rongga mulut dan bentuk bibir.
Kedudukan vokal-vokal dapat dilihat seperti berikut:
PENGHASILAN BUNYI VOKAL
Vokal Depan Sempit (i)
Untuk mengeluarkan bunyi vokal ini, depan lidah dinaikkan hingga hampir menyentuh
lelangit keras, sementara hujung lidah didekatkan pada gusi.
Lelangit lembut diangkat untuk menutup rongga hidung.Udara dari paru-paru melalui
rongga mulut sambil menggetarkan pita suara tanpa sekatan, halangan atau himpitan
yang boleh menyebabkan geseran kedengaran.Bibir berada dalam keadaan
terhampat.
Contoh: bilik, titik, ipar, jari, cari
Vokal Depan Separuh Sempit (e)
Untuk menghasilkan bunyi ini depan lidah dinaikkan, tetapi tidaklah setinggi
membunyikan vokal (i).
Contoh: kole, tauge, bendi, elok
Vokal Depan Separuh Luas

8. Untuk mengeluarkan vokal ini depan lidah diturunkan sepertiga dari kedudukan untuk
mengeluarkan vokal ( e ). Kedudukan alat pertuturan adalah sama seperti semasa
mengeluarkan bunyi vokal (i) dan (e).
Contoh: tauke, gelek, gesek, gerek
Vokal Depan Luas ( a)
Untuk mengeluarkan bunyi vokal ini, depan lidah diturunkan serendah-rendahnya.
Lelangit lembut berkeadaan terangkat rapat ke belakang tekak dan menutup rongga
hidung. Kedudukan alat pertuturan lain adalah sama seperti menghasilkan vokal (i),
dan (e).
Contoh: anak, pandai, landai, anting, siapa, takat
Vokal Belakang Sempit (u)
Dihasilkan dengan mengangkat belakang lidah setinggi mungkin ke atas, tetapi tidak
menutup ruang aliran udara.Bentuk bibir dibundarkan.
Contoh: ubat, ulat, undang, udang, ulang
Vokal Separuh Sempit ( o )
Dihasilkan dengan menurunkan belakang lidah 1/3 di antara tempat yang paling tinggi
dan tempat yang paling rendah.Keadaan bibir pula dibundarkan.
Contoh: obor, solo, polo, toko, orang
Vokal Belakang Separuh Luas
Dihasilkan apabila belakang lidah diturunkan 1/3 daripada kedudukan separuh sempit
dan bentuk bibir turut dibundarkan.Vokal ini tidak terdapat dalam bahasa Melayu.
Vokal Tengah
Dihasilkan dengan meletakkan lidah seperti biasa di lantai rongga mulut.Bahagian tepi
lidah dilengkungkan sedikit, manakala rongga mulut berkeadaan sederhana luasnya.
Contoh: enam, empat, kenduri, gerai
DIFTONG

9. Gabungan bunyi vokal dinamakan diftong.Diftong terbentuk apabila berlaku
pengeluncuran bunyi-bunyi vokal. Satu vokal mengeluncur dari satu vokal kepada vokal
yang lain. Terdapat 3 jenis diftong.
a. (ai): sampai, salai, gulai, sungai, cuai, landai
b. (au): lampau, silau, garau, surau, pukau
c. (oi): amboi, dodoi, adoi, sepoi, boikot.