DIAGNOZA
KONTRAKT TERAPEUTYCZNY
OFERTA TERAPEUTYCZNA
RODZINA W PROCESIE PRZEMIANY
O P R A C O W A Ł A : D O R O T A O B O Z A
TERAPIA RODZINY

TERAPIA RODZINY
 Badania empiryczne wskazują, że uczestnictwo rodziny w
terapii znacząco wpływa na efekty leczenia poszczególnych osób
w rodzinie.
 Martien Kooyman przytacza wyniki wieloletnich badań,
prowadzonych w tym zakresie w ośrodku stacjonarnym
Emilienhoeve w Hadze.
 W przypadku uczestnictwa rodziny w terapii pacjenta liczba
wyleczeń wynosiła 64%, podczas gdy w przypadku braku tego
uczestnictwa liczba ta spadała do 25%.
2

TERAPIA RODZINY
 W świetle teorii systemowej choroba dziecka może
wpływać na zaburzenie całego systemu rodzinnego.
 Jeżeli rodzice nie zaangażują się w pracę nad
własnymi uczuciami, potrzebami, wadliwymi postawami
i niewłaściwymi zachowaniami, na ogół nie można liczyć na
pozytywną zmianę, gdy idzie terapie dziecka.
 Rodzicom warto więc proponować udział w cyklu spotkań
psychoedukacyjnych, oraz korzystanie z indywidualnych
konsultacji i spotkań z terapeutą.
3

DIAGNOZA
Kilka pierwszych spotkań z rodziną obejmuje pracę
w trzech obszarach:
 kontakt i budowanie relacji
 diagnoza indywidualna i diagnoza systemu
rodzinnego
 kontrakt indywidualny z każdym
zainteresowanym i rodzinny
4

DIAGNOZA
W sytuacji, gdy dziecko przybywa z rodziną, uwaga terapeuty
musi być podzielona pomiędzy dwie lub trzy osoby.
Sytuację komplikuje fakt, że osoby w rodzinie mogą odczuwać
wstyd, dyskomfort oraz napięcie, związane ze spotkaniem
z terapeutą.
Rodzice mogą przeżywać strach, żal, złość, wściekłość
i nieujawnioną wrogość. Mogą być obciążeni są poczuciem
winy oraz zazwyczaj pogrążeni w desperacji i bezradności.
Dziecko może doświadczać podobnych uczuć.
5

DIAGNOZA
Terapeuta w takiej sytuacji powinien być zdolny do wykonania właściwej
pracy w czterech podstawowych obszarach:
 Nawiązanie kontaktu i stworzenie bezpiecznej relacji z osobą i cała
rodziną
 Wykonanie podstawowych czynności diagnostycznych. Diagnoza
obejmuje sytuację osobistą, rodzinną; diagnoza sytuacji, potrzeb i
możliwości rodziców
 Modelowanie relacji dziecko – rodzice.
 Sformułowanie, omówienie i zatwierdzenie kontraktu
indywidualnego z każdym zainteresowanym oraz
z rodziną. Podjęcie rozwiązań dotyczących całego systemu
rodzinnego.
6

DIAGNOZA
W kontekście rodzinnym dochodzą dodatkowe czynniki,
takie jak:
 uwalnianie z bolesnych uczuć wrogości, paniki,
strachu, poczucia winy, które zaburzają relacje
rodzinne
 troska o szacunek i partnerstwo, traktowanie każdego
członka rodziny z taką samą uwagą. Dzięki równemu
traktowaniu następuje modelowanie relacji między
rodzicami a dzieckiem.
7

TERAPIA RODZINY
W kontekście rodzinnym dochodzą dodatkowe czynniki,
takie jak:
 tworzenie z dzieckiem relacji opartej na odpowiedzialności zamiast
odrzucającej lub nadopiekuńczej
 umacnianie wszystkich członków rodziny w stwierdzeniu, że warto
korzystać z pomocy profesjonalnej
 przedstawienie i przedyskutowanie systemowych rozwiązań
zaistniałej sytuacji
8

Obejmuje między innymi następujące odpowiedzialności
ze strony dziecka lub klienta
 zobowiązanie do zaangażowania w prace
terapeutyczną
 zobowiązanie do regularnego, zgodnego z programem
uczestnictwa w indywidualnej terapii
 zobowiązanie do wykonywania ustalonych z terapeutą
zadań domowych
 zobowiązanie do podjęcia w odpowiednim terminie
terapii grupowej
9
KONTRAKT TERAPEUTYCZNY

Kontrakt terapeutyczny obejmuje między innymi następujące
odpowiedzialności ze strony rodziców lub partnera
 zobowiązanie do regularnych spotkań
konsultacyjnych z terapeutą
 zobowiązanie do uczestniczenia w edukacji dla
rodziców
 zobowiązanie do podjęcia indywidualnych spotkań o
charakterze terapeutycznym, jeżeli zachodzi taka
potrzeba
10
KONTRAKT TERAPEUTYCZNY

Kontrakt terapeutyczny obejmuje między innymi następujące
odpowiedzialności ze strony terapeuty
 zobowiązanie do odpowiedzialnego koordynowania
wymienionych procesów terapeutycznych
 zobowiązanie do udzielania obiektywnych
informacji
 zobowiązanie do dodatkowego kontaktu
w przypadku sytuacji trudnej lub kryzysowej
11
KONTRAKT TERAPEUTYCZNY

Rodzina z dziećmi nieletnimi
Dzieci – terapia indywidualna, grupowa
 Rodzice – najpierw grupa psychoedukacyjna –
mechanizmy
i fazy choroby, cykle rozwojowe życia rodziny,
problemy wieku dorastania, umiejętności
wychowawcze: komunikacja, potrzeby, granice,
odpowiedzialności, wartości wspomagające rozwój
– następnie terapia małżeńska
 Rodzina – cykliczne sesje rodzinne – rozliczanie
kontraktu
12
REKOMENDACJE TERAPEUTYCZNE

Rodziny z dziećmi biologicznie dorosłymi
 Mieszkający z rodzicami – sesje rodzinne służące
rozliczaniu kontraktu dotyczącego wspólnego
zamieszkania
 Rodzice – grupa wsparcia lub grupa
psychoedukacyjna
 Partnerzy – grupa wsparcia lub grupa
psychoedukacyjna
13
REKOMENDACJE TERAPEUTYCZNE

Emocje i procesy poznawcze
w okresie rozpoznawania choroby
dziecka
Emocje i procesy poznawcze po
zakończeniu cyklu
psychoedukacyjnego
 przerażenie, panika, szok,
poczucie bezradności
 mocne poczucie winy,
obwinianie siebie i innych
 uogólniony smutek, żal,
rozpacz
 rozpoznanie i „oswojenie”
sytuacji; lęk z towarzyszącą
nadzieją
 wzrastająca możliwość jasnego
określenia swojej
odpowiedzialności
 uczucie żalu w odniesieniu do
konkretnych zachowań
i sytuacji
 coraz bardziej obiektywny
obraz samego siebie, innych
członków rodziny i rodziny jako
całości
14
RODZINA W PROCESIE PRZEMIAN

Komunikacja intra i interpersonalna
w okresie rozpoznawania choroby
dziecka
Komunikacja intra i
interpersonalna po zakończeniu
cyklu psychoedukacyjnego
 niedostateczna świadomość
własnych uczuć
 komunikaty często sprzeczne
wzajemnie
 konflikty i różnice zdań
ukrywane, tłumione lub
rozstrzygane na drodze przemocy
 zrywanie komunikacji,
lekceważenie osób, unikanie
kontaktu
 przypisywanie własnych uczuć i
postaw drugiej osobie - projekcja
 wzrastająca umiejętność w
zakresie rozpoznawania,
nazywania i wyrażania uczuć
 komunikacja coraz częściej zawiera
realne informacje, podawane z
pozycji „ja”
 konflikty są ujawniane, omawiane
i rozstrzygane w drodze dialogu,
negocjacji, kompromisu
 szacunek dla osobowych granic
 przyjęcie odpowiedzialności za
myśli, działania, własne uczucia
15
RODZINA W PROCESIE PRZEMIAN

Struktura rodziny i układ ról
w okresie rozpoznawania choroby
dziecka
Struktura rodziny i układ ról
po zakończeniu cyklu
psychoedukacyjnego
 System rodzinny zamknięty,
brak lub niewielkie wzajemne
wsparcie
 Utrwalone, schematyczne
wzorce rodzinne
 Sztywny podział ról
 Trudności w przyjmowaniu
odpowiedzialności
 układ otwarty, elastyczne
wzajemne wsparcie w rodzinie
 podział ról płynny, elastyczny
 możliwość negocjacji oraz wyboru
ról i zadań
 odpowiedzialność
spersonalizowana
16
RODZINA W PROCESIE PRZEMIAN

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ