4. El MISTERIO DE SANTIAGO
•Decapitado por Herodes Agripa en Jerusalén.
¿Cómo llegó a España?
5. AS ORIXES: O ACHADO DO SEPULCRO DO APÓSTOLO
Segundo a lenda, cara o ano
813, un ermitaño chamado
Paio tivo unha revelación do
lugar onde se atopaba o
sepulcro do Apóstolo
Santiago: preto da actual
igrexa de San Fiz de Salovio.
Igrexa de San Fiz de Solobio Esta foi a orixe de
Compostela, sobre un antigo
asentamento castexo e
romano. O Apóstolo
converteuse no símbolo
unificador da loita dos
reinos cristiáns contra os
musulmáns,
transformándose nun
guerreiro, e Compostela será
o principal centro espiritual
do reino astur-leonés.
Teodomiro, bispo de Iria, descubre o sepulcro de Santiago
6. La leyenda
•Navegación de Jerusalén a Santiago
•Año 813 descubrimiento de su tumba.
•Campo Stelae- Campo de estrellas- Compostela.
•Almanzor destruye el templo prerrománico
dedicado a Santiago, respetando su sepulcro.
8. PEREGRINACIÓN Y LEYENDAS
“Santiago Matamoros”
A partir del siglo XI, Compostela atrajo fuertemente al cristianismo europeo.
Se convirtió en lugar de peregrinación multitudinaria.
Hasta aquí llegaron reyes, príncipes y santos.
10. El milagro del gallo y la gallina
Santo Domingo de la Calzada - La Rioja.
“Santo Domingo de la Calzada donde cantó la gallina
después de asada”.
“Vuestro hijo está tan vivo como este gallo y esta gallina que me
disponía a comer antes de que me molestarais”.
13. El Codex Calixtinus
•Compilación anónima de textos relacionados con
el apóstol Santiago, realizada entre los años 60 y 70
del siglo XII.
•. Recibe este nombre debido a que el papa
Calixto II (1119-1124) aparece como responsable y
verdadero autor de gran número de los textos que
lo forman.
•Sin embargo, parece que la persona que ordenó,
clasificó y compiló todo ese conjunto heterogéneo
de textos fue Aymeric Picaud, clérigo de
Parthenay-Vieux.
•También se conoce por el nombre de Liber Sancti
Jacobi.
14. O ESPLENDOR MEDIEVAL: O CÓDICE CALIXTINO E O ANO SANTO
O Códice Calixtino (1139) é unha recopilación de textos en latín relativos á peregrinación a Santiago. O libro V
deste Códice, titulado Guía do Peregrino de Santiago, atribuído a Aymeri Picaud, monxe francés, coengo da
catedral de Santiago, está considerado a primeira guía turística do mundo.
Picaud fixo unha descrición detallada do Camiño Francés, dividido en trece etapas na Península, duns 35
quilómetros diarios a pé.
Neste anos os Papas Calixto II e Alexandre III institúen o Ano Santo Xacobeo coa outorgación da graza do xubileu.
64. Puente sobre el río Oja
•Santo Domingo de la Calzada:
Esta ciudad es hija genuina del Camino de Santiago. Fundada
por Santo Domingo en 1044, que construyó un puente
sobre el río Oja para facilitar el paso a los peregrinos,
además de una calzada entre Nájera y Redecilla y una
hospedería.
67. Iglesia de la Asunción
•Redecilla del Camino:
La tradición dice que Santo Domingo
de la Calzada nació en este pueblo
burgalés allá por el mes de mayo
del año 1019. Incluso aún se
conserva el solar donde creció. En
la iglesia de la Asunción hay un
retablo del XVII en madera de
nogal con la imagen del Santo.
111. Ermita de San Sebastián
•RIEGO DE AMBRÓS:
Situado a 930 metros de altitud, Riego
de Ambrós es otro pueblo típico
de El Bierzo, con sus tejados de
pizarra y sus balconadas de
madera. A su alrededor se alternan
los verdes prados con los
productos hortofrutícolas y la
tradicional ganadería. Destacan la
iglesia parroquial, con un retablo
barroco de 1706 obra de Pedro
Santín, y la ermita de San
Sebastián.
114. Iglesia de San Esteban
•COLUMBRIANOS:
Dependiente de Ponferrada desde
1837, el lugar de Conimbrianos o
Columbrianos ya aparece en
documentos del siglo X. La iglesia
de San Esteban, situada a la
entrada y un tanto separada del
centro de la población, es de 1778.
117. Pallozas
•COMARCA DE OS ANCARES
La comarca de Os Ancares está
enclavada entre León y Galicia y es
paso obligado de la vigésimo cuarta
etapa del Camino de Santiago
Francés. Es una reserva natural
con su paisaje montañoso, de
fuertes pendientes, en el que habita
una población de más costumbres
gallegas que castellanas. Las
pallozas - viviendas tradicionales
de planta elíptica con techo de
colmo - han sido herederas de las
tribus prerromanas que habitaron
estas tierras y que dejaron
importantes vestigios.
120. Iglesia de San Xoán
•PADORNELO:
El Camino pasa arrimado a la iglesia
de San Xoán, en la parroquia de
Padornelo. El templo es del siglo
XV, construido en mampostería y
techado por losas.
123. Sarria
•SARRIA:
Sarria es un hervidero de peregrinos.
Los que llegan peregrinando desde
otros puntos más los que se suman
en el propio Sarria, ya que ganan la
Compostela quienes recorren, al
menos, los últimos 100 kilómetros
a pie.
142. ¿Que destacamos de la
Catedral?
•Se decide construir la catedral
románica en un momento de
esplendor, a finales
del siglo XI (1075).
• Era obispo Diego Pelaez.
•Los peregrinos venían a venerar
en ella los restos del Apostol
Santiago.
•Estos restos se retiraron para
colocarlos en un lugar más seguro,
hasta que volvieron en el año 1879.
143. ¿Que destacamos de la Catedral?
• Se consagró en el año 1211.
• Destaca en la Catedral:
a) El Pórtico de la Gloria: escultura más
destacada del arte románico medieval.
Se realizó en el siglo XII por el Maestro Mateo.
b) Las fachadas de Praterías, Obradoiro,
Azibachería y A Quintana, con sus plazas.
153. A CATEDRAL
Mosteiro de
San Martiño
Hostal dos Pinario
Reis
Católicos
Acibecher
ía
Pazo de Convento
Praza da de San
Raxoi Praza do Quintana Paio
Obradoir
o Claustro
da Praza de
Catedral Praterías
154. A CATEDRAL: O ROMÁNICO (1075-1122)
O interior da catedral é a estrutura do edificio son unha cume do estilo románico. A
planta é de cruz latina con tres naves tanto no corpo coma no transepto. As naves
laterais rodean o altar (deambulatorio ou xirola) para facilitar a visita das reliquias.
Na cabeceira ou ábsida ábrense cinco capelas.
155. A CATEDRAL: O ROMÁNICO (1075-1122)
Cibori
o
Arcos de medio
punto
Bóveda de
canón
Deambulotorio
Triforio
Piares
Bóveda de
aresta
O alzado parte de grosos piares cruciformes unidos por arcos de medio punto, con
catro columnas adosadas que parten de cada lado do piar. A nave central cúbrese
cunha bóveda de canón e as naves laterais con bóvedas de aresta. O espazo onde se
cruzan os dous brazos cúbrese cunha torre chamada ciborio. Por riba das naves
laterais corre unha tribuna ou triforio.
157. A CATEDRAL: O ROMÁNICO (1075-1122)- PRATERÍAS
A Fachada das Praterías é a única que se conserva das primitivas románicas. Sufriu
grandes estragos e reformas o que fai que non haxa un único programa iconográfico.
158. A CATEDRAL: O ROMÁNICO (1075-1122)- PRATERÍAS
No tímpano da esquerda do que mira aparece a figura de Cristocon anxos, tentado
por un fato de demos e a muller adúltera coa caveira no colo, que tamén se ten
interpretado como Eva , símbolo do pecado.
159. A CATEDRAL: O ROMÁNICO (1075-1122)- PRATERÍAS
No tímpano da dereita desenvólvese o tema da Paixón de Cristo organizado en dúas
seccións. Na sección inferior plásmase o Prendemento, Cristo atado á columna e
azoutado, a coroación de espiñas e o milagre da curación do cego.
Na parte superior só se conservan restos dunha Epifanía.
160. A CATEDRAL: O ROMÁNICO (1075-1122)- PRATERÍAS
No friso destacan as imaxes do Salvador e Abraham, aparecendo tamén santos, Adán
e Eva, apóstolos, signos do zodiaco…
161. A CATEDRAL: O ROMÁNICO (1075-1122)- PRATERÍAS
No lateral esquerdo vemos un Pantocrátor, a creación de Adán e o rei David tocando
unha fíbula, a figura máis célebre do pórtico.
No muro dereito outro Pantocrátor e a creación de Eva.
162. A CATEDRAL: O GÓTICO (1170-1480)- O PÓRTICO DA GLORIA
Cara o 1170 construíuse a cripta da catedral (Catedral Vella), sobre a que se sitúa o
Pórtico da Gloria, a obra cume da arte galega, obra do Mestre Mateo. A súa
iconografía xira en torno ao tema do Xuízo Final e as figuras van gañando un
carácter más naturalista e expresivo. Todo o conxunto estaba orixinalmente pintado.
163. A CATEDRAL: O GÓTICO (1170-1480)- O PÓRTICO DA GLORIA
O tímpano está presidido
pola imaxe do Salvador
flanqueado polos catro
evanxelistas (tetramorfos).
Acompañan a Cristo oito
anxos portando os
instrumentos da Paixón. Na
parte superior do tímpano
agrúpanse as pequenas
figuras dos
benaventurados.
164. A CATEDRAL: O GÓTICO (1170-1480)- O PÓRTICO DA GLORIA
Na arquivolta central represéntanse os 24 anciáns da Apocalipse tocando os
instrumentos musicais.
No parteluz destaca a imaxe de Santiago con nimbo de ouro. Debaixo aparece a a
árbore de Xessé, símbolo da xenealoxía da Virxe, coroado pola Trindade. Na parte
165. A CATEDRAL: O GÓTICO (1170-1480)- O PÓRTICO DA GLORIA
No piar esquerdo figuran o
profetas, destacando a figura de
Daniel, co seu expresivo sorriso,
a máis célebre do Pórtico.
No piar dereito, catro apóstolos.
166. A CATEDRAL: O GÓTICO (1170-1480)- O PÓRTICO DA GLORIA
No arco esquerdo aparecen
Adán e Eva e outras e outras
figuras do Antigo
Testamento.
No arco dereito dispóñense
distintas imaxes no sentido
das arquivoltas. Á esquerda
os xustos e á dereita os
pecadores.
Na intersección dos arcos
laterais co central
represéntanse os anxos que
167.
168. A CATEDRAL: O GÓTICO (1170-1480)- O CIBORIO
Construiuse sobre
un tambor
ortogonal e
péchase cunha
cúpula na que se
abren ventás,
facendo do
cruceiro a zona
mellor iluminada
do templo.
Baixo o ciborio
dispúxose a
estrutura que
acciona o
botafumeiro
169. A CATEDRAL: O GÓTICO (1170-1480)- O PAZO DE XELMÍREZ
Edificado ao norte da catedral co que antes estaba comunicado. O primeiro andar
(salón e cociña) é románico mentres que o segundo (comedor) é gótico.
O comedor destaca pola decoración das ménsulas con escenas alusivas aos
banquetes que alí se celebraban.
170. A CATEDRAL: O RENACEMENTO (S. XVI)
No século XVI erguéronse o
claustro e a escalinata do
Obradoiro. O claustro ten un só
piso con arcos de medio punto e
serviu de enterramento. Nos
ángulos do sur destacan as dúas
torres-pirámides de inspiración
azteca.
A nova escaleira salva o desnivel
coa praza e está decorada con
esculturas.
171. A CATEDRAL: O BARROCO (S. XVII-XVIII)- A BERENGUELA
Nestes séculos Santiago vive unha nova expansión construtiva. Unha das obras
principais deste período é a Torre do Reloxo, chamada a Berenguela en alusión ao
bispo Berenguel de Landoira que mandou construír o primeiro corpo no s. XIV.
É obra do gran arquitecto Domingo de Andrade que lle engadiu varios corpos cada
vez de menor superficie, potenciando o efecto de verticalidade. Toda a torre está
decorada con profusión e acolle a campá, unha das de máis sona do mundo.
172. A CATEDRAL: O BARROCO (S. XVII-XVIII)- A PORTA SANTA E O
PÓRTICO REAL
No Pórtico Real da
Quintana, tamén obra de
Andrade, predomina a
horizontalidade fronte á
verticalidade da torre.
A Porta Santa (só se abre
nos anos santos) destaca
pola súa ornamentación
escultórica, con figuras
procedentes do antigo
coro pétreo do mestre
Mateo, presididas pola
estatua barroca do
Apóstolo Santiago,
flanqueada polos seus
discípulos.
173. A CATEDRAL: O BARROCO (S. XVII-XVIII)- FACHADA DO
OBRADOIRO
Está formada por dúas torres, a fachada central e un soporte horizontal. As torres
teñen un forte efecto ascensional (74 m) e son coñecidas coma a das Campás e a da
Carraca.
A fachada é obra do gran arquitecto Casas Novoa. Feita entre as torres acentúa a
verticalidade con liñas verticais. Conta con dúas grandes ventás que iluminan o
templo. Todo o conxunto está presidido por Santiago peregrino.
174.
175. A CATEDRAL: O SEPULCRO DO APÓSTOLO
En 1869, unhas
excavacións
redescubriron as
reliquias do Apóstolo,
ocultas desde o século
XVI por medo ao pirata
Drake. Construiuse entón
o recinto que acolle o
sepulcro e realizouse a
furna funeraria de prata
sobre un pedestal de
bronce.
181. ¿Que destacamos de la Catedral?
c) La Torre del Reloj (de Domingo de Andrade)
d) Las capillas
e) La Puerta Santa
f) El Claustro
g) Imagen sedente del Apostol en el Altar Mayor.
h) Sepulcro del Apóstolo
184. La Consagración
•El Jueves Santo de 1211 se
consagró la Catedral de Santiago.
•El acta de la ceremonia se conserva
en el libro de pergamino de la
Biblioteca de la Catedral.
• El obispo era Monseñor Diego Ruiz.
•Estuvo presente el Rey Afonso IX y
su hijo Fernando, con los obispos
gallegos y de Portugal.
185. La Consagración
•Todos los asistentes dieron 3
vueltas al exterior del templo, con
oraciones y cánticos, antes de
entrar.
• Siguió con la procesión dentro.
• Pusieron doce cruces con versos en
latín que fueron bendecidas por el
obispo.
•Se inauguró el Pórtico de la Gloria,
que se acabó ese mismo año.
191. DATOS IMPORTANTES
•Santiago de Compostela fue la Tercera Ciudad
Santa, después de Jerusalén y Roma.
•JERUSALÉN- PALMEROS
•ROMA- ROMEROS
•SANTIAGO- PEREGRINOS (per agrum)
192. •El Camino de Santiago ha sido declarado por la
UNESCO Patrimonio de la Humanidad;
Itinerario Cultural Europeo por el Consejo de
Europa y ha recibido el título honorífico de Calle
mayor de Europa.
•En 2005: 100 000 peregrinos