Ura me tri harqe

1. KOMENT
Klasa 10
Çështjet që mund të
trajtohen në orët e
mësimit për novelën e
Kadaresë.

2. Novela
ngrihet mbi
njërën prej
baladave më
të bukura
shqiptare,
baladën e
murimit

4. Stili i Kadaresë
-Sa i drejpërdrejtë, aq edhe me
shtresa të tëra kuptimore, që
përbëjnë një polifoni me zëra, që
vijnë që nga lashtësia deri në ditët e
sotme.
-Fati i Shqipërisë së ndodhur ne
udhëkryq është dhembja dhe
dashuria më e madhe që e shtyn
shkrimtarin të krijojëp një vepër të

5. Kadare - Ura me tri harqe
Kjo baladë në trevat shqiptare ekziston
në dy variante:
1. Varianti i murimit në murin e një
kështjelle (Rozafa, varianti më i njohur).
2. Varianti i murimit në këmbët e një
ure (Ura e Artës).
Një variant tjetër më pak i njohur është
dhe ai i murimit në një mur kishe.

6. Thelbi i vjetër i baladës është
ideja se çdo ngrehinë kërkon
një flijim që të mbahet më
këmbë.
Balada duhet të jetë krijuar në kohën kur fiset
nomade (shtegtare) filluan të qëndrojnë në
ngulime të qëndrueshme dhe kështu filluan të
ndërtojnë për herë të parë ngrehina prej guri.
Balada me sa duket pasqyron tronditjen
shpirtërore të kalimit nga çadrat dhe tendat
në ndërtime më të palëvizshme prej guri.
Megjithatë koha e saktë e baladës, ashtu siç
e njohim sot, është vështirë të përcaktohet
me saktësi.

7. E ngjizur si fabul, “Ura me tri harqe” të
jep të kuptosh, me rrafshin e vet
leksikor, që pas një verniku lashtësie
flenë situata të sotme. Disa terma që të
kujtojnë shekullin XX apo të
nëntëmbëdhjetin, spikatin nëpër faqet e
librit: bujtinë, pajton, karrocë. S’është
hera e parë që Kadareja luan kështu me
shkëputjen midis kohës së tregimit dhe
“kohës leksikore”, për të krijuar pështjellim
epokash.
Ajo që ruan Kadareja nga historia nuk

8. QËNDRESA
 1. Qëndresa e mureve lidhet
murimin - e vetmja baladë me këtë
motiv në Ballkan;
 2. Lidhet me pushtimin e huaj që
do të shfaqet si kuçedër;
 3. Lidhet me dëshirën për të
vazhduar lidhjet me Evropën
Perëndimore.

9. RRËFYESI
Rrëfyesi shfaqet, si:
a. Kronikan (ai vetë e pohon,
“Po shpejtoj të mbaroj
kronikën time”);
b. Si përfaqësues i ndërgjegjes
popullore

10. GURI…
Ndihet
“guri”,
pesha,
trysnia
e tij...

11. Pse koha e baladave dhe legjendave
(edhe e kësaj balade) është e
papërcaktuar?
Sepse koha e baladave
dhe e legjendave është
abstrakte dhe simbolike.
Çdo legjendë ka mesazh
me vlerë simbolike dhe
alegorike, ndaj dhe nuk
vlen për një kohë të
caktuar, por për të gjitha
kohët.
Prandaj nuk është e
rëndësishme të flasë për
kohën me një vlerë
konkrete (të përcaktuar
qartë).

12. KOHA…
 ...u zhvillua brenda një
kohe shumë të shkurtër, sa
të hapësh e të mbyllësh
sytë...
 ...në atë ditë të vrenjtur
dukej sikur qysh nga
mëngjesi ora kishte qenë
gjithmonë 4.
 Koha përshkruhet si
abstrakte dhe absurde
bashkë. Sikur nuk lëviz si
zakonisht në mënyrë
lineare (gjithmonë 4), si të
jetë veç një moment i
ngrirë (sa të hapësh e të
mbyllësh sytë)
 1. Pse koha është e tillë?
 2. Cili është qëllimi i
autorit?
 Sepse në këtë rast Kadareja
kërkon që kohës t’i japë vlerë
simbolike.
 E zhvesh atë nga elementët e
normalitetit, rrjedhjes lineare, etj.
për ta bërë të veçantë, jonormale,
jo të zakonshme (të
jashtëzakonshme), sepse do që
koha të ngërthejë në vetvete
rëndësinë e asaj që po ndodh.
 Ajo që po ndodh është e një
rëndësie simbolike, është
prologu i asaj që do të vijë më
pas (ndeshja me Perandorinë
dhe robëria e gjatë)

13. KOHA
 Koha historike - viti 1978.
 Koha e rrëfimit - 23 dhjetor në orën 4 pasdite.
 Koha abstrakte rrjedh njëlloj, por nga pikëpamja
shoqërore ajo ka domethënien e saj.
 Koha matet jo me ngjarjen që ka ndodhur, por me
filozofinë e kohës. Këtë e shpjegon simbolika e
legjendës. Koha nuk rrjedh e qetë, ajo paraqitet plot
dramacitet, konflikte, forca të kundërta që
përleshen për jetë a vdekje.
 Nga pikëpamja kohore autori flet për qëndresën
kundër të huajit. Legjendën e Rozafës e lidh me
fatin tragjik të Shqipërisë.

14. Pasi të vini re dhe të kuptoni mënyrën se
si Kadareja e shndërron kohën, vini re
si:
përshkruhet mjedisi dhe ngjarja (
gjeni elementë të përshkrimit).
...rrafshulëta ngjante si e shtypur
nga avujt e lagësht... gjithçka dukej
e humbët... mënyrë e beftë... u
pollën kalorës... mjegullnajë e
ftohtë... vrap paksa i çuditshëm...
furtunë e padukshme... etj.

15. Cili është qëllimi i Kadaresë që bën
një përshkrim të tillë? (çfarë
atmosfere kërkon të krijojë?)
Me bërjen e kohës të pakohë dhe
mjedisit të ëndërrt, Kadareja kërkon
të krijojë një realitet makthi, një
atmosferë si në një ëndërr të keqe.
Elementë të tjerë për ta ilustruar këtë
mendim:

16. FRYMA LEGJENDARE, ELEMENTET HISTORIKË
Si përdoret legjenda në të dy librat?
Zbuloni elementët që sjellin frymën e legjendës
dhe elementët reale historike (Ura me tri
harqe).
Si gërshetohen ato?

17. Lexoni vlerësimin e T. Çaushit (në
tekstin Albas) për përdorimin e
legjendës në dy vepra të Kadaresë
(“Kush e solli Doruntinën” dhe “Ura me
tri harqe”). Mundohuni të shtjelloni dhe
të jepni mendimin tuaj për çështjet e
mëposhtme:
•Si përdoret legjenda në të dy librat?
•Zbuloni elementët që sjellin frymën e
legjendës dhe elementët reale historike
(Ura me tri harqe).
•Si gërshetohen ato?

18. Fryma legjendare:
Elementët e përshkrimit të incidentit.
Fjalitë: Kjo është vdekje e
vogël...vdekja e madhe, ajo që merr
popuj s’ka për të ardhur... Arbri ka
lindur bashkë me perënditë, etj.
Elementët historikë:
Toponimet dhe emërtimet e fisnikëve
shqiptarë, etj.
Gërshetohen përmes rrëfimit të murgut
Gjon Ukcama, që del
si kronikan dhe përfaqësues i
ndërgjegjes popullore.

19. Vini re dhe mundohuni të shpjegoni
përdorimin në fragment të
përemrit vetor “Ne”
Punoni me paragrafin “Vdekjen e kemi
pranë...”
Duket se vetori “ne” është përdorur enkas prej
autorit, ndoshta për të njëjtësuar fatin e kombit
me atë të individit. Ky është një nga tiparet
thelbësore të prozës së tij.

20. Identifikimi i fatit të individit me fatin e
kolektivit.
Mundohuni ta ilustroni këtë tipar përmes
krahasimit të dy paragrafëve:
1. E megjithatë unë e ndjej sa Arbri ka përpara një
zi të madhe. Kjo natë që po na afrohet, s’do të gdhijë
shpejt. Akrepat e orës së saj ecin ngadalë, shumë
ngadalë...
2. ...Po shpejtoj të mbaroj kronikën time, sepse
koha ecën tani mbrapsht, si gaforrja... dhe atëherë
shkrimi i kronikave shqipe mund të paguhet me kokë.
Dhe kjo kronikë, ashtu si ura vetë, mund të kërkojë një
fli, dhe këtu i flijuari s’ka kush të jetë tjetër veç meje...

21. Mesazhi universal shihet në këndvështrimin e
ardhmërisë.
Mesazhin a mund ta marrim në titull? – “Ura me tri
harqe”
- Një flijim për një ndërtim.
- E shkuara / e tashmja / e ardhmja.
- Historikja është bashkëkohore.
2. Mesazhin e marrim nga personazhi në rolin e
rrëfyesit kronikan.
3. Mesazhin e marrim dhe tek qëndresa e gjuhës
shqipe – qëndresa e një kombi që kërkon të ecë
me të njëjtin hap si vendet e tjera përtej
Adriatikut.
MESAZHI

22. Urë apo kështjellë?...

23. Ç’është ura dhe ç’është muri i kështjellës? Ndoshta
njëra të lidh me botën, ndërsa tjetra të mbron nga
bota (ose i këput lidhjet me botën, u vë atyre një
mur, një pengesë).
Pse shqiptari të ketë dy variante të baladës?
Ndoshta kjo tregon dilemën e tij të përjetshme, të
ngakohshme: të ngrejë rrugë lidhjeje me botën, të
japë e të marrë me të apo t’i presë ato, t’u ngrejë një
mur, të izolohet?
Në fund të fundit, rruga sa sjell të mirën, aq mund
të sjellë dhe të keqen, rrezikun... Kujtoni Gjergj
Elez Alinë (nga i vjen e keqja, Bajlozi... nga deti).

24. Mundohuni t’i jepni përgjigje
pyetjes së shtruar në këtë
novelë:
Flijim në këmbët e një ure
apo në muret e një
kështjelle?