Shpjegimi i poezisë el-Haijjeh

Imam Hafidh ibën Ahmed ibën Ali el-Hakemi
Allahu e mëshiroftë
Shpjegimi i poezisë el-Heijjeh
në lidhje me asketizmin, frikën dhe shpresën
Komentim i Shejkhut të nderuar:
Abdurr-Rrazzak ibën Abdul-Muhsin el-Bedër
Dituria e Dobishme

2
Titulli orgjinal: ‫الترهيب‬ ‫و‬ ‫الترغيب‬ ‫و‬ ‫الزهد‬ ‫في‬ ‫الهائية‬ ‫القصيدة‬ ‫شرح‬
Titulli në shqip: Shpjegimi i poezisë el-Heijjeh në lidhje me
asketizmin, frikën dhe shpresën.
Autor: Imam Hafidh ibën Ahmed ibën Ali el-Hakemi - Allahu e
mëshiroftë - .
Komentuesi: Shejkh Abdurr-Rrazzak ibën Abdul-Muhsin el-Bedër.
Përkthyes: Spartak Ejjub Spahija
Botuesi: Dituria e Dobishme
Mail: dituriaedobishme@gmail.com
Website: www.dituriaedobishme.com

3
Parathënie
Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotë.
Të gjitha falenderimet dhe lavdërimet i përkasin vetëm Allahut.
Vetëm Atë e falënderojmë dhe vetëm prej Tij kërkojmë ndihmë,
udhëzim dhe falje. Ne kërkojmë strehim tek Allahu prej sherrit të
vetvetëve tona dhe prej të keqes së veprave tona.
Atë që e udhëzon Allahu nuk ka kush ta humbas, kurse atë që
Allahu e shpie në humbje nuk ka kush ta udhëzojë. Dëshmoj se nuk
meriton të adhurohet askush tjetër përveç Allahut, Një të Vetëm, e të
paortak, dhe dëshmoj se Muhammedi është rob dhe i dërguar i Tij -
sal-lAllahu alejhi ue sel-lem - .
Më pas:
Përpara nesh kemi një poezi të dobishme të dijetarit të madh, Imam
Hafidh ibën Ahmed ibën Ali el-Hakemi, i cili është i shquar për
librat e tij të bukur dhe për cilësinë e lartë të poezive shkencore të
shumëllojshme në temat e sheriatit, për shkak se këto libra
përmbajnë dituri madhështore, vertetime të dobishme, argumentime
të mira, rënditje të bukura, shprehje të qarta, dhe këshilla të pastra
nga një imam ambicioz.
Prej këtyre poezive që ai ka shkruajtur është poezia el-Heijjeh, e
cila ka lidhje me një temë të lartë e të rëndësishme të diturisë. Kjo
temë ka lidhje me asketizmin në këtë botë; ka lidhje me
paralajmërimin prej mashtrimit të saj, prej të dhënit pas saj, dhe prej
të qenit kjo botë pikësynimi dhe gjëja më e rëndësishme e njeriut,
sepse, nëse njeriu është në gjendje të tillë, kjo botë ka për ta dëmtuar
shumë rëndë atë; dhe pikërisht kjo botë ka për të qenë motivi i

4
shkatërrimit të tij dhe i privimit prej mirësisë. Poeti e ka shkruajtur
këtë poezi shumë bukur e shumë mirë, sepse poezia, megjithëse
është e shkurtër, ajo ka përmbledhur mirësi të shumta e dobi të
mëdhaja.
Dijetarët, sikurse Imam Ahmedi, ibën Mubaraku, Uekia, Hannad
ibën es-Serri, dhe të tjerë përveç tyre, kanë shkruajtur libra të
dobishëm në lidhje me këtë temë. Kërkuesi i diturisë ka nevojë të
lexojë atë që kanë shkruajtur dijetarët në lidhje me këtë temë, me
qëllim që të pastrohet vetja e tij, që të drejtohet zemra e tij, që të
përmirësohet gjendja e tij dhe që mos të mashtrohet prej kësaj bote.
Gjithashtu, dëshiroja të tregoja se Shejkh Zejd bin Muhammed bin
Hadi el-Medkhali - Allahu e mëshiroftë - ka një shpjegim për këtë
poezi me titull: ‘Komente të shndritshme për poezinë el-Heijjeh’. Ai
libër ka dobi të bekuara dhe është i mjaftueshëm për sqarimin e
domethënieve madhështore që përmban kjo poezi. Ai libër është
botuar dhe është në qarkullim.
Unë e lus Allahun që ta bëjë të madhe dobinë e këtij shpjegimi dhe
të shpjegimit tim. Me të vërtetë Ai është Posedues i suksesit dhe Ai
është paortak.1
Shkroi: Abdurr-Rrazzak ibën Abdul-Muhsin el-Bedër
1
[Komentuesi]: Origjina e kësaj broshure është ligjërata që kam mbajtur në
xhaminë Aishe Abdullah el-Meharri, në rajonin el-Musail të shtetit të
Kuvajtit. Këto mësime janë mbajtur në tre mexhlise, duke filluar nga dita e
enjte që përkon me datën 28/2/1437H. Kjo mikpritje është organizuar nga
Zyra e Çështjeve Teknike, të Ministrisë së Vakëfeve dhe Çështjeve Islame.
Unë kam bërë disa ndryshime, disa shtesa dhe disa përmirësime në të.
Allahu e shpërbleftë me të mira imamin e kësaj xhamie, Khalid el-Kanderi,
për mundin dhe përpjeket e tij që të nxirren këto mësime në libër të botuar.
Dhe vetëm Allahu është dhënësi i suksesit.

5
Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotë.
Shpjegimi
Poeti e ka filluar këtë poezi me këtë varg, duke sqaruar se kjo botë
nuk e ka skllavëruar zemrën e tij, se ajo nuk e ka mbizotëruar
shpirtin e tij, sikurse është gjendja e shumë njerëzve. Këtë fjalë e
thotë vetëm ai që e ka kuptuar gjendjen e kësaj bote dhe ka kuptuar
gjërat që ka në të prej mashtrimit në masë, bukurisë së përkohshme
dhe kënaqësisë kalimtare.
Një fjalë e tillë është vërtetuar nga Pejgamberi - shpëtimi dhe
lavdërimi i Allahut qoftë me të - prej hadithit të ibën Abbasit -
Allahu qoftë i kënaqur me të - se një ditë, Umeri hyri në shtëpinë e të
Dërguarit të Allahut ‫ﷺ‬ ndërkohë që ai ishte shtrirë mbi një hasër dhe
ajo i kishte lënë shenjë në krahun e tij. Ai i tha: “O Pejgamber i
Allahut, sikur të marrësh një shtrat më komod se sa kjo hasër (do
ishte më mirë për ty)!” Ndërsa ai ‫ﷺ‬ tha:
"
‫ا‬َ‫م‬
‫ِي‬‫ل‬
‫ا‬َ‫ي‬ْ‫ن‬ُّ‫د‬‫ِل‬‫ل‬ َ‫و‬
‫؟‬
‫ا‬َ‫م‬
َ‫ث‬َ‫م‬
‫ِي‬‫ل‬
‫ل‬َ‫ث‬َ‫م‬ َ‫و‬
،‫ا‬َ‫ي‬ْ‫ن‬ُّ‫د‬‫ال‬
َ
‫ّل‬ِ‫إ‬
‫ِب‬‫ك‬‫ا‬ َ‫َر‬‫ك‬
َ‫ار‬َ‫س‬
‫ِي‬‫ف‬
‫م‬ ْ‫و‬َ‫ي‬
،‫ِف‬‫ئ‬‫ا‬َ‫ص‬
َ‫ل‬َ‫ظ‬َ‫ت‬ْ‫س‬‫ا‬َ‫ف‬
َ‫ت‬ْ‫ح‬َ‫ت‬
‫ة‬َ‫ر‬َ‫ج‬َ‫ش‬
‫ة‬َ‫ع‬‫ا‬َ‫س‬
ْ‫ن‬ِ‫م‬
،‫ار‬َ‫ه‬َ‫ن‬
َ‫م‬‫ث‬
َ‫ح‬‫ا‬ َ‫ر‬
‫ا‬َ‫ه‬َ‫ك‬َ‫َر‬‫ت‬ َ‫و‬
".
“Çfare lidhje kam unë me dynjanë?! Shembulli im me shembullin e
kësaj bote është si shembulli i një udhëtari që ecën në një ditë të
[1] Ç'lidhje kam unë me dynjan, ndërkohë që ajo s'është objektivi
im, as pikësynimi im, as nuk jam unë për të,
[2] as jam i dashuruar pas saj, as pas udhëheqes së saj, ngase e
neveritshme dhe e shëmtuar është gjendja e saj.

6
nxehtë, më pas pushon nën hijen e një peme për një çast të ditës, më
pas ai largohet prej saj dhe e braktis atë” 2
Kjo është gjendja e robit në këtë botë, gjendja e qëndrimit të tij dhe
e shijimit të kënaqësive të saj. Ai është si shembulli i një njeriu që
pushoi nën hijen e një peme, më pas ikën dhe e braktis atë. Pra, pse
kjo botë të mbizotërojë zemrën e njeriut dhe pse ajo të sundojë
kujdesin e tij?! Pse të jetë kjo botë kufiri i diturisë së tij?! Pse të jetë
kjo botë pikësynimi i tij, ndërkohë që ky është shembulli i saj?
Fjala e tij: “ndërkohë që ajo s'është objektivi im” - Domethënë:
Objektivi im dhe dëshira ime është Bota Tjetër. Pikërisht ky është
pikësynimi im.
Fjala e tij: “as pikësynimi im” - Domethënë: Kjo botë nuk ka
mbizotëruar synimin tim, por synimi im është dedikuar për arritjen e
Kënaqësisë së Allahut të Plotëfuqishëm dhe për fitoren e gradave të
larta në Botën Tjetër.
Fjala e tij: “as jam i dashuruar pas saj” - Domethënë: Unë nuk
anoj kah ajo; nuk gëzohem me të; nuk kam dëshirë të madhe për këtë
botë, për bukurinë e saj dhe për udhëheqjen e saj. Për të gjitha këto,
unë nuk kam ndonjë dëshirë të madhe, as ndonjë synim.
Autori - Allahu e mëshiroftë - ka treguar në këto dy vargje se si
gjendja e muslimanit të çiltër duhet të jetë në raport me këtë botë, se
ai nuk duhet të mashtrohet me kënaqësinë kalimtare, me bukurinë e
saj të paqëndrueshme dhe me shkëlqimin e saj të përkohëshëm, sepse
çdo gëzimi dhe shëndeti; çdo pasurie dhe kënaqësie, patjetër do t'i
vijë fundi një ditë.
2
Transmeton Ahmedi në ‘el-Musned’ nr. 2744, dhe e ka saktësuar Shejkh
Albani në ‘es-Silsileh es-Sahihah’ nr. 439.

7
Nuk duhet të kuptohet prej kësaj se njeriu duhet të lërë kërkimin e
bazave jetësore të kësaj bote. Nuk duhet të kuptohet se ai duhet të
lërë rriskën, banesën, veshjen dhe pastaj të rrijë i varur nga të tjerët.
Përkundrazi, muslimanin nuk e dëmton puna dhe fitimi i pasurisë,
edhe nëse ai arrin një shumë të madhe prej pasurisë. Jo. Ajo e
dëmton atë vetëm në rast se kjo botë është pikësynimi dhe kufiri i
diturisë së tij. Prandaj, ka ardhur në hadith nga Pejgamberi ‫ﷺ‬ se ai
thoshte në lutjen e tij:
َ
‫ّل‬ َ‫"و‬
ِ‫ل‬َ‫ع‬ْ‫ج‬َ‫ت‬
‫ا‬َ‫ي‬ْ‫ن‬ُّ‫د‬‫ال‬
َ‫ر‬َ‫ب‬ْ‫ك‬َ‫أ‬
،‫َا‬‫ن‬ِ‫َم‬‫ه‬
َ
‫ّل‬ َ‫و‬
َ‫غ‬َ‫ل‬ْ‫ب‬َ‫م‬
".‫َا‬‫ن‬ِ‫م‬ْ‫ِل‬‫ع‬
“...dhe mos na e bëj dynjanë të jetë qëllimi ynë më i madh dhe as
kulmi i diturisë sonë...”3
Gjithashtu, nuk i bënë dëm atij që t’i kushtojë vëmendje dynjasë në
mënyrë që ai t’i lërë fëmijët e tij të pasur dhe në mënyrë që ai të
arrijë interesat dhe furnizimet e tyre, sikurse ka ardhur në hadith:
َ‫ك‬َ‫ن‬ِ‫إ‬"
ْ‫ن‬َ‫أ‬
َ‫ر‬َ‫ذ‬َ‫ت‬
َ‫ك‬َ‫ت‬َ‫ث‬َ‫ر‬ َ‫و‬
َ‫ء‬‫ا‬َ‫ي‬ِ‫ن‬ْ‫غ‬َ‫أ‬
‫ْر‬‫ي‬َ‫خ‬
ْ‫م‬‫ه‬َ‫ر‬َ‫ذ‬َ‫ت‬
‫ة‬َ‫ل‬‫ا‬َ‫ع‬
َ‫ون‬‫ف‬َ‫ف‬َ‫ك‬َ‫ت‬َ‫ي‬
". َ
‫اس‬َ‫ن‬‫ال‬
“Është më mirë për ty që ti t’i lësh të pasur trashëgimtarët e tu se
sa t’i lësh nevojtarë duke lypur prej njerëzve.”4
Temat e asketizmit në këtë botë, nëse nuk kuptohen ashtu siç
duhen, mundet ta çojnë njeriun në një lloj devijimi dhe kundërshtimi
të ligjit të Allahut të Lartësuar nga çdo e metë.
Thënë shkurt, njeriu duhet të njohë realitetin e kësaj bote,
poshtërsinë e saj, përkohësinë e saj, se ajo dhe çka në të janë të
3
Transmeton Tirmidhiu në ‘el-Xhamiu’ nr. 3502, dhe e ka bërë hasen
Shejkh Albani në ‘el-Kelimu et-Tajjib’ nr. 226.
4
Transmeton Bukhariu nr. 1295; dhe Muslimi nr. 1628.

8
mallkuara, përveç të mirës, përmendjes së Allahut, veprës së mirë
dhe adhurimit të Allahut, sikurse ka ardhur në hadith:
." َ
‫ّل‬َ‫أ‬
َ‫ن‬ِ‫إ‬
،‫َة‬‫ن‬‫و‬‫ع‬ْ‫ل‬َ‫م‬
‫ون‬‫ع‬ْ‫ل‬َ‫م‬
‫ا‬َ‫م‬
،‫ا‬َ‫ه‬‫ِي‬‫ف‬
َ
‫ر‬ْ‫ك‬ِ‫ذ‬
،ِ َ
‫َّللا‬
‫ا‬َ‫م‬ َ‫و‬
،‫ه‬ َ
‫اّل‬ َ‫و‬
‫ِم‬‫ل‬‫ا‬َ‫ع‬ َ‫و‬
ْ‫و‬َ‫أ‬
‫ِم‬‫ل‬َ‫ع‬َ‫ت‬‫م‬ "
“Kjo botë dhe çka në të është e mallkuar, përveç përmendjes së
Allahut, asaj që do Ai, dijetarit, dhe atij që mëson diturinë."”5
“Pra, kjo botë realisht nuk qortohet, por qortimi i drejtohet veprës
së robit në të. Ajo realisht është urë dhe rrugë për në Xhenet apo për
në Zjarrë. Mirëpo, duke qenë se në këtë botë mbizotëron epshi,
kënaqësia, shkujdesi, largimi nga Allahu dhe Bota Tjetër - duke qenë
se kryesisht kështu janë banorët e kësaj bote dhe duke qenë se këto
dominuan emrin e saj - prandaj kjo botë ka një emër të qortuar kur
përmendet në përgjithësi, përndryshe, ajo është vendi ku ndërtohet
Bota Tjetër; ajo është toka ku punohet për Botën Tjetër; nga kjo botë
merret fitimi i Xhenetit; në këtë botë, shpirtrat kanë fituar: besimin,
njohjen e Allahut, dashurinë e Tij, përmendjen e Tij dhe kërkimin e
Kënaqësisë së Tij. Jetën më të mirë që kanë arritur banorët e
Xhenetit në Xhenet, e kanë arritur nëpërmjet asaj që kanë mbjellur
në këtë botë.
Mjafton si lavdërim për të, fakti se miqtë e Allahut kanë arritur në
të gëzimin e syrit, lumturinë e zemrës, shkëlqimin e vetes dhe
kënaqësinë e shpirtit. Ata kanë arritur në të kënaqësinë e cila nuk
ngjason me asnjëlloj kënaqësie tjetër. Ata kanë arritur në të kënaqësi
me përmendjen e Tij, njohjen e Tij, dashurinë e Tij, adhurimin e Tij,
mbështetjen tek Ai, pendimin tek Ai, prehjen tek Ai, gëzimin për
shkak të afrimin tek Ai, përuljen ndaj Tij, kënaqësinë e të folurit me
Të, kënaqësinë e të përkushtuarit për Të dhe kënaqësinë e të
5
Transmeton Tirmidhiu nr. 2322; ibën Maxheh nr. 4122 dhe e ka bërë
hasen Shejkh Albani në ‘Sahihut Tergib’ 71.

9
angazhuarit vetëm me Të. Në të gjendet shpallja, udhëzimi, shpirti
dhe fjala e Allahut, të cilën Ai e ka zbritur me urdhërin e Tij te ai që
ka përzgjedhur Vet prej robërve të Tij.”6
6
‘Uddetus Sabirin ue Dhekhiratush Shekirin’ fq. 331.

10
Shpjegimi
Poeti - Allahu e mëshiroftë - po sqaron në këto vargje gjendjen e
kësaj bote dhe gjendjen e njerëzve në të.
Fjala e tij: “banesa e brengës, e pikëllimit dhe e mundimit” - Këto
gjëra patjetër që do t’u ndodhin njerëzve, pavarësisht nëse atyre u
janë dhënë në të pasuri, udhëheqje dhe pozita. Ata nuk mundet të
shpëtojnë prej këtyre gjërave, ngase, pavarësisht se ajo të bënë të
qeshësh pak, mirëpo ajo të bënë të qash shumë; pavarësisht se ajo të
gëzon pak, mirëpo ajo të pikëllon shumë. Nuk ka shtëpi që të
mbushet me gëzime, veçse mbushet me pikëllime.
Ilaçi i brengës dhe i shqetësimit është përmendja e Allahut,
adhurimi i Tij, strehimi tek Ai, përkushtimi në bindjen ndaj Tij,
leximi i Kuranit dhe besimi në caktimin dhe vendimin e Allahut,
sikurse ka thënë Allahu i Lartësuar:
[3] Ajo është banesa e brengës, e pikëllimit dhe e mundimit.
Shumë shpejtë është mbarimi i saj dhe shumë afër është fundi i saj.
[4] Lehtësimet e saj janë vështirësi, ndërsa gëzimet e saj janë
pikëlluese. Fitimet e saj janë humbje, ndërsa e përsosura e saj është
e mangët.
[5] Kur të bënë të qeshësh, të bën të qash. Nëse ndonjë injorant
dëshiron të lidhet me të, atëherë ai shumë shpejt ndahet prej lidhjes
së saj.

11
‫ﭐ‬‫ﱡ‬
‫ﱷ‬
‫ﱸ‬
‫ﱹ‬
‫ﱺ‬
‫ﱻ‬
‫ﱼ‬
‫ﱽ‬
‫ﱾ‬
‫ﱿ‬
‫ﲀ‬
‫ﲁ‬
‫ﲂ‬
‫ﲃ‬
‫ﱠ‬
:‫ل‬
‫نح‬ ‫ال‬
٩٧
“Kushdo që punon të drejtën e të mirën, burrë a grua qoftë,
duke qenë besimtarë i vërtetë, sigurisht që Ne do t’i dhurojmë
atij jetë të mirë...” [Surja Nahl, 97] Domethënë: Ai do të jetë i
lumtur dhe i qetë në këtë botë.
Allahu i Lartësuar ka thënë:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬
‫ﲺ‬
‫ﲻ‬
‫ﲼ‬
‫ﲽ‬
‫ﲾ‬
‫ﲿ‬
‫ﳀ‬
‫ﳁ‬
‫ﱠ‬
:‫ه‬
‫ط‬
١٢٣
“...kushdo që ndjek Udhëzimin Tim, nuk do të humb e as nuk
do të bjerë në mjerim.” [Surja Taha, 123]
Prandaj, është vërtetuar nga Pejgamberi ynë ‫ﷺ‬ se ai ka thënë:
"
‫ا‬َ‫م‬
َ‫ل‬‫ا‬َ‫ق‬
‫ْد‬‫ب‬َ‫ع‬
ُّ‫ط‬َ‫ق‬
َ‫ذ‬ِ‫إ‬
‫ا‬
‫ه‬َ‫ب‬‫ا‬َ‫ص‬َ‫أ‬
‫َم‬‫ه‬
‫ن‬َ‫ز‬َ‫ح‬ َ‫و‬
:
َ‫م‬‫ه‬َ‫ل‬‫ال‬
‫ِي‬‫ن‬ِ‫إ‬
،َ‫ك‬‫ْد‬‫ب‬َ‫ع‬
‫ْن‬‫ب‬‫ا‬ َ‫و‬
،َ‫ِك‬‫د‬ْ‫ب‬َ‫ع‬
‫ْن‬‫ب‬‫ا‬
،َ‫ِك‬‫ت‬َ‫م‬َ‫أ‬
‫ِي‬‫ت‬َ‫ي‬ ِ
‫َاص‬‫ن‬
،َ‫ِك‬‫د‬َ‫ي‬ِ‫ب‬
‫اض‬َ‫م‬
َ‫ي‬ِ‫ف‬
،َ‫ك‬‫م‬ْ‫ك‬‫ح‬
‫ْل‬‫د‬َ‫ع‬
َ‫ي‬ِ‫ف‬
،َ‫ك‬‫اؤ‬َ‫ض‬َ‫ق‬
َ‫ك‬‫ل‬َ‫أ‬ْ‫س‬َ‫أ‬
ِ‫ل‬‫ك‬ِ‫ب‬
‫ْم‬‫س‬‫ا‬
َ‫و‬‫ه‬
َ‫ك‬َ‫ل‬
َ‫ْت‬‫ي‬َ‫م‬َ‫س‬
ِ‫ه‬ِ‫ب‬
،َ‫ك‬َ‫س‬ْ‫ف‬َ‫ن‬
‫َه‬‫ت‬ْ‫ل‬ َ‫ز‬ْ‫ن‬َ‫أ‬
‫ِي‬‫ف‬
،َ‫ك‬ِ‫ب‬‫َا‬‫ت‬ِ‫ك‬
‫َه‬‫ت‬ْ‫م‬َ‫ل‬َ‫ع‬
‫ا‬‫د‬َ‫ح‬َ‫أ‬
،َ‫ِك‬‫ق‬ْ‫َل‬‫خ‬
ِ‫و‬َ‫أ‬
َ‫ت‬ ْ‫ر‬َ‫ث‬ْ‫َأ‬‫ت‬ْ‫س‬‫ا‬
‫ِي‬‫ف‬
ِ‫م‬ْ‫ِل‬‫ع‬
ِ‫ب‬ْ‫ي‬َ‫غ‬ْ‫ال‬
،َ‫َك‬‫د‬ْ‫ن‬ِ‫ع‬
َ‫ل‬َ‫ع‬ْ‫ج‬َ‫ت‬
َ‫آن‬ ْ‫ر‬‫ق‬ْ‫ال‬
َ‫ع‬‫ي‬ِ‫ب‬َ‫ر‬
،‫ي‬ِ‫ب‬ْ‫ل‬َ‫ق‬
َ‫ور‬‫ن‬ َ‫و‬
،‫ي‬ ِ
‫ْر‬‫د‬َ‫ص‬
َ‫ء‬ َ
‫َل‬ ِ‫ج‬ َ‫و‬
،‫ِي‬‫ن‬ ْ‫ز‬‫ح‬
َ‫َاب‬‫ه‬َ‫ذ‬ َ‫و‬
‫ي‬ِ‫َم‬‫ه‬
.
َ
َ‫َب‬‫ه‬ْ‫ذ‬َ‫أ‬
َ
‫َّللا‬
َ‫ز‬َ‫ع‬
َ‫ل‬َ‫ج‬ َ‫و‬
،‫ه‬َ‫م‬َ‫ه‬
‫ه‬َ‫ل‬َ‫د‬ْ‫ب‬َ‫أ‬ َ‫و‬
َ‫ان‬َ‫ك‬َ‫م‬
‫ح‬
ِ‫ه‬ِ‫ن‬ ْ‫ز‬
‫ا‬‫ح‬َ‫ر‬َ‫ف‬
."
“Nuk ka rob që thotë pasi ta kapi pikëllimi: ‘O Allah, unë jam robi
Yt, biri i robit Tënd, biri i robëreshës Tënde! Qenia ime është në
Dorën Tënde! Vendimi Yt mbi mua sigurisht që ndodh! Të drejta
janë të gjithë caktimet e Tua për mua! Po të drejtohem me të gjithë
Emrat e Tu, me të cilët e ke emërtuar Veten, apo të cilët i ke shpallur
në Librin Tënd, apo të cilët ia ke mësuar ndonjërit prej krijesave të
Tua, apo të cilët i ke ruajtur në Dijen Tënde të fshehtë: që ta bësh
Kuranin pranverë të zemrës sime, dritë të gjoksit tim, largues të

12
trishtimit tim dhe heqës të ankthit tim!’ - veçse Allahu ia largon atij
brengën që kishte dhe ia zëvendëson pikëllimin e tij me gëzim.”
Ata thanë: “O i Dërguar i Allahut, a duhet që ne t’i mësojmë këto
fjalë?” Ndërsa ai tha:
"
،ْ‫ل‬َ‫ج‬َ‫أ‬
‫ِي‬‫غ‬َ‫ب‬ْ‫ن‬َ‫ي‬
ْ‫ن‬َ‫م‬ِ‫ل‬
َ‫ن‬‫ه‬َ‫ع‬ِ‫م‬َ‫س‬
َ‫ن‬‫ه‬َ‫م‬َ‫ل‬َ‫ع‬َ‫ت‬َ‫ي‬
".
“Po. Ai që i dëgjon këto fjalë duhet që t’i mësojë ato.”7
Këto çështje që janë përmendur në hadith, si: besimi i saktë, besimi
në caktimin e Allahut, njohja e Allahut, njohja e Emrave dhe e
Cilësive të Tij, lutja e Allahut me to, po ashtu, përkujdesi me
Kuranin dhe kërkimi i shërimit nëpërmjet tij, dhe gjërat e tjera që
kanë ardhur në hadith, - janë shërim për brengat dhe shqetësimet.
Fjala e tij: “Shumë shpejtë është mbarimi i saj dhe shumë afër
është fundi i saj.” - Domethënë: Megjithëse në të ka brenga,
shqetësime, lëndime - “Shumë shpejtë është mbarimi i saj” - shumë
shpejtë mbaron kjo botë.
Prandaj, sado t’i jetë dhënë njeriut në këtë botë prej pozitës,
pasurisë, udhëheqjes dhe të ngjashme me to, veç kur sheh se njerëzit
befasohen me lajmin e vdekjes së tij apo me lajmin e rënies së tij në
varfëri. Pra, ai është ndërmjet dy gjendjeve: ose kjo botë të iki prej
tij, ose ai të iki prej saj, sikurse ka thënë Allahu i Lartësuar:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬
‫ﳇ‬
‫ﳈ‬
‫ﳉ‬
‫ﳊ‬
‫ﳋ‬
‫ﳌ‬
‫ﳍ‬
‫ﳎ‬
‫ﳏ‬
‫ﳐ‬
‫ﳑ‬
‫ﳒ‬
‫ﳓ‬
‫ﳔ‬
‫ﱠ‬
:‫مان‬ ‫لق‬
٣٤
7
Transmeton Imam Ahmedi nr. 4318, dhe e ka saktësuar Shejkh Albani në
‘es-Silsileh es-Sahihah’ nr. 199.

13
“Askush nuk e di se ç’do të fitojë e ç’do t’i ndodhë nesër dhe
askush nuk e di se në ç’tokë (ç’vend) do të vdesë.” [Surja Lukman,
34]
Gjithashtu, fundi i gjithë botës është afër, sikurse ka thënë Allahu i
Plotëfuqishëm:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﱁ‬
‫ﱂ‬
‫ﱃ‬
‫ﱄ‬
‫ﱅ‬
‫ﱆ‬
‫ﱇ‬
‫ﱈ‬
‫ﱉ‬
‫ﱊ‬
‫ﱋ‬
‫ﱌ‬
‫ﱍ‬
‫ﱎ‬
‫ﱏ‬
‫ﱐ‬
‫ﱑ‬
‫ﱒ‬
‫ﱠ‬
٦٣
Të pyesin njerëzit ty për Çastin (e Kijametit). Thuaju: “Dija
për të është vetëm tek Allahu. Dhe ku ta dini? Mundet që Çasti (i
Kijametit) të jetë shumë afër!” [Surja el-Ahzab, 63]
Pra, robi duhet të tregohet i vëmendshëm për gjendjen e kësaj bote
dhe për mbarimin e shpejtë të saj.
Fjala e tij: “Lehtësimet e saj janë vështirësi, ndërsa gëzimet e saj
janë pikëlluese.” Mirësia, lehtësimi dhe shëndeti që është në këtë
botë, ballafaqohet gjithashtu me vështirësi, dëshpërim dhe lëndim.
Vështirësitë dhe lodhjet nuk u ndahen kërkesave të kësaj bote
përpara se ato të arrihen, pasi ato të arrihen, dhe gjatë kohës së
mbledhjes së tyre. Njeriu has shumë vuajtje në këtë botë. Atij nuk i
ikën shqetësimi dhe ankthi, derisa ai të arrijë kërkesën e tij në këtë
botë. Pasi ta ketë arritur atë kërkesë, ai mbetet në frikë dhe ankth se
mos i ikën nga dora e tij. Njeriu, përshembull, nëse dëshiron të blejë
një makinë ose një shtëpi, atëherë ai lodhet dhe hidhet në mendime
për mbledhjen e parave. Kur ai i merr ato dhe kur ato i ka në dorën e
tij, atëherë ai transmferohet në një tjetër shqetësim, e cila është frika
se mos i dëmtohet dhe mos i humbet ajo. Asgjë në këtë botë nuk
shpëton nga këto çështje.

14
Fjala e tij: “Fitimet e saj janë humbje” Kjo është kështu, sepse
gjërat që një njeri i fiton dhe i arrin në këtë botë, shpesh janë në
kurriz të fesë së tij dhe në kurriz të asaj për të cilën është krijuar,
përveç për atë të cilin Allahu i jep sukses dhe e udhëzon për të
bashkuar të mirat e kësaj bote dhe të Botës Tjetër.
Fjala e tij: “ndërsa e përsosura e saj është e mangët.” Përsosja e
dynjasë së dikujt realisht është mangësi, sepse patjetër ajo do t’i
marrë atij diçka nga pjesa e bindjes, adhurimit dhe përkujtimit të
Zotit.
Fjala e tij: “Nëse ndonjë injorant dëshiron të lidhet me të”
Domethënë: Nëse një person dëshiron të lidhet me këtë botë dhe
dëshiron të arrijë kënaqësinë e saj “atëherë ai shumë shpejt ndahet
prej lidhjes së saj” - shumë shpejtë do të mbarojë dhe do të shkëputet
kjo lidhje.
Ibën Kajjim el-Xheuzijjeh - Allahu e mëshiroftë - thotë: “Gëzimi i
kësaj bote është si ëndrra në gjumë, si hija e përkohshme. Nëse ajo të
bënë të qeshësh pak, ajo të bënë të qash shumë. Nëse ajo të gëzon një
ditë, ajo të prish gjithë kohën. Nëse ajo të kënaq pak, ajo të privon
një kohë të gjatë. Ajo nuk e mbush shtëpinë me mirësi, veçse e
mbush atë me lot.
Ibën Mes’udi - Allahu qoftë i kënaqur me të - ka thënë: “Çdo
gëzim e ka një pikëllim. Nuk ka shtëpi që të mbushet me gëzime,
veçse mbushet me pikëllime.”
Ibën Sirini - Allahu e mëshiroftë - ka thënë: “Sa herë që ka qeshje,
pas saj ka qajtje.” 8
8
‘Zadul Mead’ vëll. 4 fq. 174-175.

15
Shpjegimi
Pasi poeti ka përmendur gjendjen e kësaj bote dhe pasi e ka sqaruar
çështjen e saj, ai u lut me këtë lutje madhështore: “Unë i lutem Zotit
tim që, me forcën dhe fuqinë e Tij, Ai të bëhet pengesë ndërmjet
meje dhe rrëmbimit të saj.” Sa shumë prej krijesave u është
zbukuruar kjo botë saqë i ka mashtruar, i ka rrëmbyer, dhe i ka
shkatërruar?!
Nuk ka shpëtim prej mashtrimit të kësaj bote dhe prej fitnes që i
shkakton ajo njeriut, veçse me kthimin te Allahu dhe kërkimin e
strehimit të Tij prej fitnes së saj, sikurse ka ardhur te sahihu i Imam
Bukhariut - Allahu e mëshiroftë - : ‘Tema: Kërkimi i strehimit prej
fitnes së dynjasë.’ - më pas ka sjellë hadithin e Sa’d ibën Ebi Uekkas
- Allahu qoftë i kënaqur me të - se ka thënë: “I Dërguari i Allahut ‫ﷺ‬
na i mësonte këto fjalë, ashtu sikurse mësohet shkrimi:
"
‫ِي‬‫ن‬ِ‫إ‬
‫وذ‬‫ع‬َ‫أ‬
َ‫ك‬ِ‫ب‬
َ‫ن‬ِ‫م‬
،ِ‫ل‬ْ‫خ‬‫ب‬ْ‫ال‬
‫وذ‬‫ع‬َ‫أ‬ َ‫و‬
،ِ‫ْن‬‫ب‬‫ج‬ْ‫ال‬
َ‫د‬ َ‫ر‬‫ن‬
‫ى‬َ‫ل‬ِ‫إ‬
ِ‫ل‬َ‫ذ‬ ْ‫ر‬َ‫أ‬
ِ
‫ر‬‫م‬‫ع‬ْ‫ال‬
،
ِ‫ة‬َ‫ن‬ْ‫ت‬ِ‫ف‬
ِ‫ب‬‫ا‬َ‫ذ‬َ‫ع‬ َ‫و‬
ِ
‫ْر‬‫ب‬َ‫ق‬ْ‫ال‬
".
“O Allah! Unë kërkoj mbrojtjen Tënde prej koprracisë; kërkoj
mbrojtjen Tënde prej të qenit frikacak; kërkoj mbrojtjen Tënde që të
kthehem në moshën më të ulët; kërkoj mbrojtjen Tënde prej fitnes së
dynjasë dhe prej dënimit të varrit.” 9
Prej lutjeve të dobishme është ajo që është vërtetuar nga hadithi i
ibën Umerit - Allahu qoftë i kënaqur me të - se ka thënë: “Rrallë
çohej i Dërguari i Allahut ‫ﷺ‬ nga një tumbim derisa ai të lutej me
këto lutje për shokët e tij:
9
Transmeton Bukhariu nr. 6390.
[6] Unë i lutem Zotit tim që, me forcën dhe fuqinë e Tij, Ai të bëhet
pengesë ndërmjet meje dhe rrëmbimit të saj.

16
"
ْ‫م‬ِ‫س‬ْ‫ق‬‫ا‬
‫َا‬‫ن‬َ‫ل‬
ْ‫مِن‬
َ‫ِك‬‫ت‬َ‫ي‬ْ‫ش‬َ‫خ‬
‫ا‬َ‫م‬
‫ول‬‫ح‬َ‫ي‬
‫َا‬‫ن‬َ‫ن‬ْ‫ي‬َ‫ب‬
َ‫ْن‬‫ي‬َ‫ب‬ َ‫و‬
،َ‫يك‬ ِ
‫اص‬َ‫ع‬َ‫م‬
ْ‫ن‬ِ‫م‬ َ‫و‬
َ‫ِك‬‫ت‬َ‫ع‬‫ا‬َ‫ط‬
‫ا‬َ‫م‬
‫َا‬‫ن‬‫ِغ‬‫ل‬َ‫ب‬‫ت‬
،َ‫ك‬َ‫ت‬َ‫ن‬َ‫ج‬
َ‫ن‬ِ‫م‬ َ‫و‬
ِ‫ِين‬‫ق‬َ‫ي‬ْ‫ال‬
‫ا‬َ‫م‬
‫ن‬ِ‫و‬َ‫ه‬‫ت‬
‫َا‬‫ن‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ‫ع‬
ِ‫ت‬‫ا‬َ‫ب‬‫ي‬ ِ
‫ص‬‫م‬
ُّ‫د‬‫ال‬
،‫ا‬َ‫ي‬ْ‫ن‬
‫َا‬‫ن‬ْ‫ع‬ِ‫ت‬َ‫م‬ َ‫و‬
‫َا‬‫ن‬ِ‫ع‬‫ا‬َ‫م‬ْ‫س‬َ‫أ‬ِ‫ب‬
‫َا‬‫ن‬ ِ
‫ار‬َ‫ص‬ْ‫ب‬َ‫أ‬ َ‫و‬
‫َا‬‫ن‬ِ‫ت‬ َ‫و‬‫ق‬ َ‫و‬
‫ا‬َ‫م‬
،‫َا‬‫ن‬َ‫ت‬ْ‫ي‬َ‫ي‬ْ‫ح‬َ‫أ‬
‫ه‬ْ‫ل‬َ‫ع‬ْ‫اج‬ َ‫و‬
َ‫ث‬ ِ‫ار‬ َ‫و‬ْ‫ال‬
،‫ا‬َ‫ن‬ِ‫م‬
ْ‫ل‬َ‫ع‬ْ‫اج‬ َ‫و‬
‫َا‬‫ن‬َ‫ر‬ْ‫أ‬َ‫ث‬
‫ى‬َ‫ل‬َ‫ع‬
ْ‫ن‬َ‫م‬
،‫َا‬‫ن‬َ‫م‬َ‫ل‬َ‫ظ‬
‫َا‬‫ن‬ ْ‫ر‬‫ص‬ْ‫ن‬‫ا‬ َ‫و‬
،‫َا‬‫ن‬‫ا‬َ‫د‬‫ا‬َ‫ع‬
َ
ْ‫ل‬َ‫ع‬ْ‫ج‬َ‫ت‬
‫َا‬‫ن‬َ‫ت‬َ‫ب‬‫ي‬ ِ
‫ص‬‫م‬
‫ِي‬‫ف‬
،‫َا‬‫ن‬ِ‫ن‬‫ِي‬‫د‬
َ
ِ‫ل‬َ‫ع‬ْ‫ج‬َ‫ت‬
ْ‫ن‬ُّ‫د‬‫ال‬
‫ا‬َ‫ي‬
َ‫ر‬َ‫ب‬ْ‫ك‬َ‫أ‬
،‫َا‬‫ن‬ِ‫َم‬‫ه‬
َ
َ‫غ‬َ‫ل‬ْ‫ب‬َ‫م‬
،‫َا‬‫ن‬ِ‫م‬ْ‫ِل‬‫ع‬
َ
ْ‫ِط‬‫ل‬َ‫س‬‫ت‬
‫َا‬‫ن‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ‫ع‬
َ
‫ّل‬
‫َا‬‫ن‬‫م‬َ‫ح‬ ْ‫ر‬َ‫ي‬
".
“O Allah!Na ndaj neve një pjesë prej frikës Tënde, aq sa ajo të
bëhet pengesë ndërmjet nesh dhe mëkateve; na ndaj neve një pjesë
prej adhurimit Tënd, aq sa ai të bëhet shkak për të arritur Xhenetin
Tënd; na ndaj neve një pjesë prej besimit të bindshëm, aq sa ajo të
na lehtësojë fatkeqësitë e kësaj bote; na bëj që të përfitojmë prej
dëgjimeve tona, prej shikimeve tona dhe prej fuqisë sonë sa të jemi
gjallë; bëji ato (dëgjimin, shikimin dhe fuqinë) që të vazhdojnë me
ne (në këtë jetë); bëje hakmarrjen tonë të jetë ndaj atij që na bën
padrejtësi ne; na ndihmo kundër atij që na armiqëson neve; mos na e
bëj fatkeqësinë tonë të jetë në fenë tonë; mos na e bëj dynjanë të jetë
synimi ynë më i madh, as kulmin e diturisë sonë; dhe mos na vërë në
pushtet atë që nuk na mëshiron!” 10
Gjithashtu, prej lutjeve të dobishme në këtë temë është lutja që
është vërtetuar:
"
ْ‫ِح‬‫ل‬ْ‫ص‬َ‫أ‬
‫ِي‬‫ل‬
‫ِي‬‫ن‬‫ِي‬‫د‬
‫ِي‬‫ذ‬َ‫ل‬‫ا‬
َ‫و‬‫ه‬
‫ة‬َ‫م‬ْ‫ص‬ِ‫ع‬
،‫ي‬ ِ
‫ر‬ْ‫م‬َ‫أ‬
َ‫أ‬ َ‫و‬
ْ‫ِح‬‫ل‬ْ‫ص‬
‫ِي‬‫ل‬
َ‫اي‬َ‫ي‬ْ‫ن‬‫د‬
‫ِي‬‫ت‬َ‫ل‬‫ا‬
‫ا‬َ‫ه‬‫ِي‬‫ف‬
،‫ِي‬‫ش‬‫ا‬َ‫ع‬َ‫م‬
ْ‫ح‬ِ‫ل‬ْ‫ص‬َ‫أ‬ َ‫و‬
‫ِي‬‫ل‬
‫ِي‬‫ت‬َ‫ر‬ ِ‫آخ‬
‫ِي‬‫ت‬َ‫ل‬‫ا‬
‫ا‬َ‫ه‬‫ِي‬‫ف‬
،‫ِي‬‫د‬‫ا‬َ‫ع‬َ‫م‬
ِ‫ل‬َ‫ع‬ْ‫اج‬ َ‫و‬
َ‫ة‬‫ا‬َ‫ي‬َ‫ح‬ْ‫ال‬
‫ة‬َ‫د‬‫ا‬َ‫ي‬ ِ
‫ز‬
‫ِي‬‫ل‬
‫ِي‬‫ف‬
ِ‫ل‬‫ك‬
،‫ْر‬‫ي‬َ‫خ‬
ِ‫ل‬َ‫ع‬ْ‫اج‬ َ‫و‬
َ‫ت‬ ْ‫و‬َ‫م‬ْ‫ال‬
‫ة‬َ‫ح‬‫ا‬َ‫ر‬
‫ِي‬‫ل‬
ِ‫ل‬‫ك‬
‫َر‬‫ش‬
".
“O Allah! Ma përmirëso mua fenë time, e cila është mburoja e
çështjes sime; na përmirëso mua dynjanë time, në të cilën është
jetesa ime; ma përmirëso mua ahiretin tim, në të i cilin është rikthimi
10
Transmeton Tirmidhiu nr. 3502 dhe e ka bërë hasen Shejkh Albani në ‘el-
Kelimu et-Tajjib’ 226.

17
im! Bëje jetën për mua të jetë shtim për çdo mirësi, kurse vdekjen
bëje të jetë rehati për mua prej çdo të keqe!”11
Me një fjalë, lutja është çelësi i çdo mirësie, është çelësi i çlirimit
prej shqetësimit, është çelësi i shpëtimit, prandaj dhe robi duhet të
kthehet kah Allahu me lutje.
11
Transmeton Muslimi nr. 2720.

18
Shpjegimi
Fjala e poetit: “O kërkues i zellshëm i dynjasë” Poeti po i
drejtohet me fjalë atij që ka zhytur mundin, kohën, qëllimin dhe
zgjuarsinë e tij në këtë botë, dhe që është përmbysur tërësisht në të:
“kërko diçka tjetër përveç saj” Ajo që kihet për qëllim me “diçka
tjetër” është Bota Tjetër. Mos ji prej pasuesve të kësaj bote, por ji
prej pasuesve të Botës Tjetër.
Njeriu arrin të bëhet prej pasuesve të Botës Tjetër duke kërkuar
diturinë fetare, duke u përkushtuar në bindjen ndaj Zotit të botëve.
Prandaj, ka ardhur nga ibën Mes’udi - Allahu qoftë i kënaqur me të -
se ka thënë: “Dy pasione nuk ngopen: poseduesi i diturisë, dhe
poseduesi i dynjasë. Ata nuk janë të barabartë. Sa i përket poseduesit
të diturisë, ai e shton Kënaqësinë e të Gjithëmëshirshmit. Sa i përket
poseduesit të dynjasë, ai vazhdon duke kaluar kufijtë.”
Më pas, Abdullahi lexoi:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﲞ‬
‫ﲟ‬
‫ﲠ‬
‫ﲡ‬
‫ﲢ‬
‫ﲣ‬
‫ﲤ‬
‫ﲥ‬
‫ﲦ‬
‫ﱠ‬
:‫ق‬
‫عل‬ ‫ال‬
٦
-
٧
“Por ja! Me të vërtetë njeriu i kalon të gjithë kufijtë (në
mosbesim, në vepra të ulëta e poshtërsi). Për shkak se e ndien veten
të pavarur (se nuk ka nevojë prej Zotit).” [Surja el-Alek, 6-7]
Ndërsa për tjetrin tha:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﲭ‬
‫ﲮ‬
‫ﲯ‬
‫ﲰ‬
‫ﲱ‬
‫ﲲ‬
‫ﲳ‬
‫ﱠ‬
:‫اطر‬‫ف‬
٢٨
[7] O kërkues i zellshëm i dynjasë së ulët, kërko diçka tjetër
përveç saj ngase nuk i kihet besë asaj.
[8] Sa shumë njerëz lakmues dhe të dhimbsur për të kemi parë që
nuk kanë arritur të fitojnë gjë prej saj?!

19
“Vërtet ata që i frikësohen më shumë Allahut nga robët e Tij,
janë dijetarët.” [Surja Fatir, 28]
Fjala e tij: “ngase nuk i kihet besë asaj.” Domethënë: Ajo i
mashtron banorët e kësaj bote me kënaqësitë e saj, më pas, ato
kënaqësi zhduken dhe nuk vazhdojnë më me ta, sikurse ka thënë
Allahu i Lartësuar:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﲢ‬
‫ﲣ‬
‫ﲤ‬
‫ﲥ‬
‫ﲦ‬
‫ﲧ‬
‫ﲨ‬
‫ﱠ‬
:‫مران‬
‫ع‬ ‫آل‬
١٨٥
“Jeta e kësaj bote është vetëm një kënaqësi mashtruese.” [Surja
Ali Imran, 185; dhe Surja el-Hadid, 20]
Fjala e tij: “Sa shumë njerëz lakmues dhe të dhimbsur për të kemi
parë”. Domethënë: Të shumtë janë ata që janë angazhuar me këtë
botë dhe me bukurinë e saj, që i kanë lënë adhurimet, obligimet,
veprat e mira dhe afrimin tek Allahu, dhe që e kanë për pikësynim
këtë botë.
Fjala e tij: “që nuk kanë arritur të fitojnë gjë prej saj?!” Edhe në
qoftë se ai arrin diçka prej saj, ajo prapëseprapë ka për të ikur prej tij,
ose ai do të iki prej saj me vdekjen, sikurse përmendëm më parë.

20
Shpjegimi
Këto tre vargje janë vargjet më madhështore që përmban kjo poezi,
sepse sqarimi i gjendjes së kësaj bote, sqarimi i kënaqësisë së
përkohshme të saj, dhe sqarimi i asketizmit në të, ka ardhur në citatet
e të dy shpalljeve. Poeti ka aluduar në këtë varg për Fjalën e Allahut
të Lartësuar nga çdo e metë dhe për fjalën e të Dërguarit të Tij ‫ﷺ‬.
Fjala e tij: “Në ajetet e Hadidit”, - Poeti aludon për Fjalën e
Allahut të Lartësuar nga çdo e metë:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬
‫ﱘ‬
‫ﱙ‬
‫ﱚ‬
‫ﱛ‬
‫ﱜ‬
‫ﱝ‬
‫ﱞ‬
‫ﱟ‬
‫ﱠ‬
‫ﱡ‬
‫ﱢ‬
‫ﱣ‬
‫ﱤ‬
‫ﱥ‬
‫ﱦ‬
‫ﱧ‬
‫ﱨ‬
‫ﱩ‬
‫ﱪ‬
‫ﱫ‬
‫ﱬ‬
‫ﱭ‬
‫ﱮ‬
‫ﱯ‬
‫ﱰ‬
‫ﱱ‬
‫ﱲ‬
‫ﱳ‬
‫ﱴ‬
‫ﱵ‬
‫ﱶ‬
‫ﱷ‬
‫ﱸ‬
‫ﱹ‬
‫ﱺ‬
‫ﱻ‬
‫ﱼ‬
‫ﱽ‬
‫ﱾ‬
‫ﱿ‬
‫ﲀ‬
‫ﲁ‬
‫ﲂ‬
‫ﱠ‬
:‫د‬ ‫الحدي‬
٢٠
“Dijeni se jeta e kësaj bote është vetëm lojë, kalim kohe në
argëtim, stoli, mburrje e ndërsjellë mes jush dhe rivalitet për
pasuri e fëmijë, tamam si bimësia pas shiut ku rritja e saj e
kënaq bujkun; më pas ajo thahet dhe e shihni të zverdhet, pastaj
ajo bëhet kashtë. Por në Botën Tjetër (do të ketë) dënim të ashpër
(për mosbesimtarët e keqbërësit) dhe Falje nga Allahu dhe
Kënaqësia e Tij (për besimtarët e mirëpunuesit). Jeta e kësaj bote
është vetëm kënaqësi mashtruese.” [Surja el-Hadid, 20]
[9] Në ajetet e Hadidit, Junusit dhe Kehfit ka ardhur sqarimi i saj,
duke u treguar shembulli i saj;
[10] edhe te Ali Imran, edhe Surja Fatir, edhe te Gafiri ka ardhur
sqarimi i gjendjes së saj.
[11] Te Surja el-Ahkaf gjëndet këshilluesi më i madh. Sa shumë
hadithe motivuese kanë ardhur për largimin prej saj?!

21
Ky është një shembull madhështor. Allahu i Plotëfuqishëm e ka
filluar me Fjalën e Tij:
“Dijeni” - Kjo është një fjalë alarmuese që sillet përpara çështjeve
madhështore e të rëndësishme, në mënyrë që njeriu të ketë
vëmendjen e tij dhe që ai ta kuptojë mirë atë.
“lojë” - Kjo botë i angazhon trupat e njerëzve dhe ua merr kohën e
tyre. Ata humbasin kohën e tyre dhe shkatërrojnë trupat e tyre me
lojra.
“kalim kohe në argëtim” - Domethënë se kjo botë është
shkujdesëse e zemrave dhe është larguese e tyre prej qëllimit për të
cilin janë krijuar.
“stoli” - në veshje, në mjetin e udhëtimit, në banesë. Pra, në këtë
botë ka gjëra që e skllavërojnë njeriun, ndoshta dhe e pushtojnë
zemrën e tij, saqë e bëjnë qëllimin e tij të jetë vetëm arritja e stolisë.
“mburrje e ndërsjellë mes jush” - sa herë që njeriu arrinë diçka
prej kënaqësisë së kësaj bote, ai fillon të mburret dhe të lartësojë
veten e tij mbi të tjerët, se ai është më i gjerë se të tjerët, ka më
shumë se të tjerët, dhe është më i mirë se të tjerët në atë gjë.
“dhe rivalitet për pasuri e fëmijë” - qëllimi i tij është të ketë më
shumë pasuri e fëmijë sesa të tjerët, sikurse ka thënë Allahu i
Lartësuar:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬
‫ﲓ‬
‫ﲔ‬
‫ﲕ‬
‫ﲖ‬
‫ﲗ‬
‫ﲘ‬
‫ﲙ‬
‫ﱠ‬
:‫كاثر‬
‫ت‬ ‫ال‬
١
-
٢
“Ambicja e ndërsjellë (mes jush për të grumbulluar pasuri në
dynja) ju largoi ju (nga gjërat më të rëndësishme), derisa të vizitoni
varret (të vdekur).” [Surja et-Tekethur, 1-2]

22
“tamam si bimësia pas shiut ku rritja e saj e kënaq bujkun; më
pas ajo thahet dhe e shihni të zverdhet” - Domethënë se shembulli
i kësaj bote është si shembulli i shiut që zbret mbi tokën e shterpë.
Ajo mbjell në të nga çdo lloj çifti të mrekullueshëm. Bujku mahnitet
me bimët e tij, saqë bukuria e tokës ia pushton zemrën. Më pas, merr
fund kjo bukuri; bimët shkatërrohen, kurse stolia e saj largohet.
Shiko - Allahu të mëshiroftë - bukurinë e tokës kur zbret shiu në
pranverë, se si syri kënaqet duke shikuar bimët. Sa herë që kthen
shikimin drejt bimëve, syri mbushet plotë kënaqësi. Pastaj, shikoje
përsëri po të njëjtën tokë kur të ketë mbaruar pranvera, ndoshta syri
yt nuk e përballon dot shikimin drejt saj për shkak se ajo tokë është
bërë e shterpë.
Ky është një shembull madhështorë që Zoti i botëve e ka sjellë për
të treguar gjendjen e kësaj bote, bukurinë dhe kënaqësinë e saj, të
cilën njerëzit e shohin nga momenti në moment përgjatë jetës së tyre.
Fjala e tij: “Junusit” - Allahu ka sjellur një shembull tjetër në
Suren Junus, për të sqaruar gjendjen e kësaj bote. Ai shembull është
te Fjala e Allahut të Plotëfuqishëm:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﲢ‬
‫ﲣ‬
‫ﲤ‬
‫ﲥ‬
‫ﲦ‬
‫ﲧ‬
‫ﲨ‬
‫ﲩ‬
‫ﲪ‬
‫ﲫ‬
‫ﲬ‬
‫ﲭ‬
‫ﲮ‬
‫ﲯ‬
‫ﲰ‬
‫ﲱ‬
‫ﱠ‬
:‫يونس‬
٢٤
“Shembulli i jetës së kësaj bote është si shiu që Ne e dërgojmë
mbi ju nga qielli, dhe kështu, me anë të tij rriten prodhime të
larmishme të tokës, prej të cilave njerëzit dhe kafshët
ushqehen...” [Surja Junus, 24]

23
Kur ky shi zbret dhe kur toka ngopet me të, atëherë mbijnë në të
bimë të mira me të cilat ushqehen dhe përfitojnë njerëzit dhe
bagëtitë. Njeriu kujton se ato do të vazhdojnë me të. Kjo është
gjendja e zbukurimit të kësaj bote për njeriun, mirëpo, çfarë ndodh
pas kësaj? Allahu i Lartësuar thotë:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﲲ‬
‫ﲳ‬
‫ﲴ‬
‫ﲵ‬
‫ﲶ‬
‫ﲷ‬
‫ﲸ‬
‫ﲹ‬
‫ﲺ‬
‫ﲻ‬
‫ﲼ‬
‫ﲽ‬
‫ﲾ‬
‫ﲿ‬
‫ﳀ‬
‫ﳁ‬
‫ﳂ‬
‫ﳃ‬
‫ﳄ‬
‫ﳅ‬
‫ﳆ‬
‫ﳇ‬
‫ﳈ‬
‫ﳉ‬
‫ﳊ‬
‫ﳋ‬
‫ﳌ‬
‫ﳍ‬
‫ﳎ‬
‫ﱠ‬
:‫يونس‬
٢٤
“...deri atëherë kur toka është mveshur me stolitë e saj dhe
është zbukuruar, dhe kur banorët e saj të mendojnë se ata kanë
gjithë fuqitë e sundimit mbi të, mu atëherë Urdhëri Ynë e arrinë
atë natën ose ditën dhe Ne e bëjmë atë si të korrura të kositura e
të pastruara, sikur të mos kishte lulëzuar një ditë më parë. Ja
kështu i shpjegojmë Ne Ajetet Tona me imtësi për një popull që
mendon thellë.” [Surja Junus, 24] Domethënë: Ai e bënë atë sikur
mos të kishte qenë më parë!! Kështu është tamam gjendja e kësaj
bote. Ata të cilit përfitojnë me këto shembuj janë vetëm ata që
meditojnë; janë ata që menditimi i zgjon zemrat e tyre dhe i ringjallë
ato; janë ata që shpëtojnë prej mashtrimit të bukurisë së kësaj bote.
Fjala e tij: “dhe Kehfit” - Domethënë: Në Fjalën e Allahut të
Lartësuar:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﳎ‬
‫ﳏ‬
‫ﳐ‬
‫ﳑ‬
‫ﳒ‬
‫ﳓ‬
‫ﳔ‬
‫ﳕ‬
‫ﳖ‬
‫ﳗ‬
‫ﳘ‬
‫ﳙ‬
‫ﳚ‬
‫ﳛ‬
‫ﳜ‬
‫ﳝ‬
‫ﳞ‬
‫ﳟ‬
‫ﳠ‬
‫ﳡ‬
‫ﳢ‬
‫ﳣ‬
‫ﳤ‬
‫ﳥ‬
‫ﳦ‬
‫ﱠ‬
:‫ف‬
‫كه‬ ‫ال‬
٤٥

24
“Jepu atyre shembullin e jetës së kësaj bote: është tamam si
shiu që Ne zbresim nga qielli dhe me të përzihet dhe e përpin
bimësia e tokës dhe bëhet e njomë dhe e gjelbër, por (shpejt pas
kësaj) thahet e copëtohet dhe e merr era. Dhe është vetëm Allahu
i Cili mbizotëron dhe i Cili ka Fuqi për të bërë gjithçka.” [Surja
el-Kehf, 45] “Kështu është kjo botë. Ndërkohë që personi mahnitet
me rininë e tij, tejkalon moshatarët dhe shokët e tij, ndërkohë që
personi ka mbledhur dirhemet dhe dinarët e saj, ka mbledhur nga
kënaqësia bukurinë e saj, ndërkohë që zhytet në kënaqësitë e kësaj
bote në çdo kohë dhe kujton se ai do të vazhdojë akoma në ditët e
ardhshme, veç kur befas atë e godet vdekja ose dëmtimi i pasurisë së
tij. Kështu që, gëzimi i tij largohet, kënaqësia dhe dashuria e tij
zhduket, zemra e tij dëshpërohet nga dhimbja; kurse rinia, forca dhe
pasuria e tij ndahen prej tij. Atëherë ai veçohet vetëm me veprat e tij
të mira ose të këqija. Njeriu i padrejtë do të kafshojë duart e tij
atëherë kur ta dijë realitetin në të cilën është, dhe atëherë ai do të
dëshirojë të kthehet në këtë botë, jo për të plotësuar kënaqësitë, por
për të ndrequr atë që ka lënë pas dore nga neglizhenca; për t’u kthyer
tek Allahu me pendim dhe me vepra të drejta. Ai që është i mençur, i
arsyeshëm dhe i suksesshëm, i paraqet vetes këtë situatë dhe i thotë
vetes: ‘Supozoje veten tënde se ke vdekur sepse ti patjetër do të
vdesësh një ditë, kështu që, cilën nga këto dy raste do të zgjidhje? A
do të zgjidhje mashtrimin me bukurinë e kësaj bote dhe shijimin e
kënaqësive të saj ashtu sikurse bagëtitë, apo do të punoje për një
banesë në të cilën ushqimi dhe hija është e përhershme, në të cilën
njeriu do të ketë çfarë t’i dëshirojë shpirti dhe çfarë ta kënaqë syri?’
Kështu dallohet suksesi i robit nga dështimi i tij; dallohet fitimi i tij
nga humbja e tij.”12
12
‘Tejsirul Kerimir Rrahman’ fq. 550, i Shejkh Abdurr-Rrahman bin Nasr
es-Sa’dit - Allahu e mëshiroftë - .

25
Fjala e tij: “ka ardhur sqarimi i saj, duke u treguar shembulli i
saj” - Domethënë se në të tre ajetet që paraprinë, sqarohet gjendja e
kësaj bote nëpërmjet shembullit që zbulon realitetin e saj. Dobia në
shembujt e sjellë është se ai i përafëron kuptimet dhe i bënë gjërat
abstrakte të duken si gjëra konkrete. Prandaj Allahu i Lartësuar nga
çdo e metë, ka sjellë shumë shembuj, për shkak të dobisë së madhe
që ka në to. Allahu i Lartësuar nga çdo e metë thotë:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﲓ‬
‫ﲔ‬
‫ﲕ‬
‫ﲖ‬
‫ﲗ‬
‫ﲘ‬
‫ﲙ‬
‫ﲚ‬
‫ﲛ‬
‫ﲜ‬
‫ﱠ‬
:‫وت‬
‫ب‬ ‫ك‬
‫ن‬ ‫ع‬ ‫ال‬
٤٣
“Dhe këta shembuj Ne i paraqesim për njerëzimin, por askush
nuk do t’i kuptojë përveç të diturve (që kanë dijen për Allahun dhe
për Fjalët e Tij).” [Surja el-Ankebut, 43]
Fjala e tij: “edhe te Ali Imran, edhe Surja Fatir, edhe te Gafiri ka
ardhur sqarimi i gjendjes së saj.” - Në këto tre sure ka ardhur
sqarimi i gjendjes së saj, se ajo është kënaqësi mashtruese:
Sa i përket ajetit të Sures Ali Imran, ai është Fjala e Allahut të
Plotëfuqishëm:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﲢ‬
‫ﲣ‬
‫ﲤ‬
‫ﲥ‬
‫ﲦ‬
‫ﲧ‬
‫ﲨ‬
‫ﱠ‬
:‫مران‬
‫ع‬ ‫آل‬
١٨٥
“Jeta e kësaj bote është vetëm një kënaqësi mashtruese.” [Surja
Ali Imran, 185]
Sa i përket ajetit të Sures Fatir, ai është Fjala e Allahut të
Plotëfuqishëm:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬
‫ﱎ‬
‫ﱏ‬
‫ﱐ‬
‫ﱑ‬
‫ﱒ‬
‫ﱓ‬
‫ﱔ‬
‫ﱕ‬
‫ﱖ‬
‫ﱗ‬
‫ﱘ‬
‫ﱙ‬
‫ﱚ‬
‫ﱛ‬
‫ﱜ‬
‫ﱝ‬
‫ﱠ‬
:‫اطر‬‫ف‬
٥

26
“O njerëz! S’ka dyshim se Premtimi i Allahut është i vërtetë,
kështu që mos lejoni që kjo jetë e tashme t’ju mashtrojë dhe mos
e lini të parin e mashtruesve (shejtanin) që t’ju gënjejë për
Allahun.” [Surja Fatir, 5]
Sa i përket ajetit të Sures Gafir, ajo është këshilla që e ka dhënë
besimtari nga familja e Faraonit:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﲩ‬
‫ﲪ‬
‫ﲫ‬
‫ﲬ‬
‫ﲭ‬
‫ﲮ‬
‫ﲯ‬
‫ﲰ‬
‫ﲱ‬
‫ﲲ‬
‫ﲳ‬
‫ﲴ‬
‫ﱠ‬
:‫افر‬
‫غ‬
٣٩
“O njerëzit e mi! Nuk ka dyshim se kjo jetë e kësaj bote nuk
është veçse një kënaqësi (e shpejtë, e përkohshme), dhe sigurisht
se Bota Tjetër, ajo është banesa që do të mbetet përgjithmonë.”
[Surja Gafir, 39]
Allahu i Plotëfuqishëm ka sqaruar në këto tre ajete të paraprirë se
kjo botë është kënaqësi e përkohshme dhe mashtruese. Sado që
kënaqësia të zmadhohet dhe të zgjerohet, në fund të fundit, ajo është
e përkohshme. Pra, si mundet që njeriu të mashtrohet me të?!
Fjala e tij: “Te Surja el-Ahkaf gjendet këshilluesi më i madh.” -
Ndoshta poeti aludon për atë që ka ardhur në fund të Sures el-Ahkaf.
Ajo është Fjala e Allahut të Plotëfuqishëm:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﳅ‬
‫ﳆ‬
‫ﳇ‬
‫ﳈ‬
‫ﳉ‬
‫ﳊ‬
‫ﳋ‬
‫ﳌ‬
‫ﳍ‬
‫ﳎ‬
‫ﳏ‬
‫ﳐ‬
‫ﳑ‬
‫ﳒ‬
‫ﳓ‬
‫ﳔ‬
‫ﳕ‬
‫ﳖ‬
‫ﳗ‬
‫ﳘ‬
‫ﱠ‬
٣٥
“Ditën kur ata do ta shohin atë (dënimin) i cili u është
premtuar (me të cilin frikësohen, do të jetë), sikur të mos kishin
qëndruar më tepër se një orë të një dite. (O njerëz! Ky Kur’an

27
mjafton si) Mesazh i qartë (e shpallje për t’ju mbrojtur ju nga
shkatërrimi). Por a do të shkatërrohet tjetërkush veç popullit El-
Fasik (të panënshtruar, të pabindur ndaj Allahut)?” [Surja el-Ahkaf,
35]
Kjo është prej këshillave më madhështore, që njeriu të dijë kohën
në të cilën ka jetuar në këtë botë. Kur njeriu të qëndrojë përpara
Allahut të Lartëmadhëruar Ditën e Gjykimit, atëherë atij do t’i duken
vitet që i ka kaluar në këtë botë sikur të ishin thjesht një çast prej
ditës. Pra, si ka mundësi që kjo kohë e shkurtër që kalon shumë
shpejt të mashtrojë dhe të pushtojë zemrën e njeriut?!
E çuditshme është se Allahu i Plotëfuqishëm e ka krijuar dhe e ka
nënshtruar këtë botë për njeriun, se Ai i ka nënshtruar njeriut çdo gjë
që ka në qiej e në tokë, se Ai i ka përgatitur njeriut mirësitë e kësaj
bote në mënyrë që ai t'i përdorë ato në bindje ndaj Allahut të
Plotëfuqishëm, pra, si mundet që ajo e cila është krijuar për njeriun
ta angazhojë atë nga qëllimi për të cilin është krijuar?! Sikurse ka
thënë Allahu i Lartësuar:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬
‫ﱣ‬
‫ﱤ‬
‫ﱥ‬
‫ﱦ‬
‫ﱧ‬
‫ﱨ‬
‫ﱩ‬
‫ﱠ‬
:‫ذاريات‬ ‫ال‬
٥٦
“Dhe Unë (Allahu) nuk i krijova xhindët dhe njerëzit, veçse që
ata të më adhurojnë vetëm Mua.” [Surja edh-Dharijat, 56]
Pra, Allahu i Lartëmadhëruar e ka krijuar njeriun për adhurimin e
Tij. Ai e ka sjell në ekzistencë atë që njeriu t'i bindet Atij. Ai nuk e
ka ndaluar atë që të fitojë rriskën, që të arrijë banesë dhe mjet
udhëtimi, por, paralajmërimi ka ardhur që njeriu mos të mashtrohet
me këtë botë në atë mënyrë që ajo t'ia skllavërojë zemrën, që të jetë
kjo botë pikësynim i tij dhe që ta angazhojë atë nga gjëja për të cilën
është krijuar.

28
Fjala e tij: “Sa shumë hadithe motivuese kanë ardhur për
largimin prej saj?!” - Prej tyre është hadithi që e ka transmetuar Ebu
Derda - Allahu qoftë i kënaqur më të - se i Dërguar i Allahut ‫ﷺ‬ ka
thënë:
." َ
‫ّل‬َ‫أ‬
،‫َة‬‫ن‬‫و‬‫ع‬ْ‫ل‬َ‫م‬
‫ون‬‫ع‬ْ‫ل‬َ‫م‬
‫ا‬َ‫م‬
َ
‫ر‬ْ‫ك‬ِ‫ذ‬
،ِ َ
‫َّللا‬
‫ا‬َ‫م‬ َ‫و‬
،‫ه‬ َ
‫اّل‬ َ‫و‬
‫ِم‬‫ل‬‫ا‬َ‫ع‬ َ‫و‬
‫ِم‬‫ل‬َ‫ع‬َ‫ت‬‫م‬ "
“Kjo botë dhe çka në të është e mallkuar, përveç përmendjes së
Allahut, asaj që Ai e do, dijetarit dhe atij që mëson diturinë."”13
Ai ‫ﷺ‬ ka thënë:
"
‫ة‬ َ‫و‬ْ‫ل‬‫ح‬
‫ة‬ َ‫ر‬ ِ
‫َض‬‫خ‬
،
َ‫ن‬ِ‫إ‬ َ‫و‬
َ َ
‫َّللا‬
ْ‫م‬‫ك‬‫ِف‬‫ل‬ْ‫َخ‬‫ت‬ْ‫س‬‫م‬
‫ر‬‫ظ‬ْ‫ن‬َ‫ي‬َ‫ف‬
َ‫ْف‬‫ي‬َ‫ك‬
،َ‫ون‬‫ل‬َ‫م‬ْ‫ع‬َ‫ت‬
‫وا‬‫ق‬َ‫ت‬‫ا‬َ‫ف‬
‫وا‬‫ق‬َ‫ت‬‫ا‬ َ‫و‬
،َ‫ء‬‫ا‬َ‫س‬ِ‫الن‬
َ‫ن‬ِ‫إ‬َ‫ف‬
َ‫ل‬ َ‫و‬َ‫أ‬
ِ‫ة‬َ‫ن‬ْ‫ت‬ِ‫ف‬
‫ِي‬‫ن‬َ‫ب‬
َ‫ل‬‫ِي‬‫ئ‬‫ا‬ َ‫ْر‬‫س‬ِ‫إ‬
ْ‫َت‬‫ن‬‫َا‬‫ك‬
‫ِي‬‫ف‬
ِ‫اء‬َ‫س‬ِ‫الن‬
".
“Vërtetë, dynjaja është e ëmbël dhe e bukur, dhe vërtetë Allahu iu
ka bërë ju pasardhës (brez pas brezi) që t'ju shoh se si do të veproni.
Ruhuni prej dynjasë dhe prej (kurthit të) grave, sepse sprova e parë e
bijve të Israelit ishin gratë.”14
Citatet në këtë kuptim janë të shumtë në Librin e Allahut dhe në
Sunetin e Pejgamberit ‫ﷺ‬, që paralajmërojnë prej të mashtruarit nga
kjo botë dhe prej të angazhuarit me këtë botë duke harruar Botën
Tjetër.
Imam ibën Kajjim - Allahu e mëshiroftë - ka thënë: “Plotësimi i
dëshirës së madhe për Botën Tjetër arrihet vetëm me asketizmin në
këtë botë, kurse asketizmi në këtë botë është i drejtë vetëm pasi të
bëhen dy vështrime të sakta:
13
Transmeton Tirmidhiu nr. 2322; ibën Maxheh nr. 4122 dhe e ka bërë
hasen Shejkh Albani në ‘Sahihut Tergib’ 71.
14
Transmeton Muslimi nr. 2742, Tirmidhiu nr. 2191, ibën Maxheh nr.
4000.

29
E para: Një vështrim ka të bëjë me këtë bote: me shpejtësinë e
zhdukjes së saj, me paqëndrueshmërinë e saj, me shkatërrimin e saj,
me mangësinë e saj, me dhimbjen e konkurencës së njerëzve për të,
me dhimbjen e të qenit i babëzitur për të, duke përfshirë këtu
mundimet, hidhërimet dhe vuajtjet që has në to. Pas gjithë këtyre, në
fund vjen vdekja dhe ndërprerja e saj, së bashku me keqardhjen dhe
hidhërimin që vijnë si pasojë. Kërkuesi i kësaj bote nuk pushon së
qeni i shqetësuar para se ta arrijë atë, nuk pushon së qeni i shqetësuar
gjatë fitores së saj, dhe nuk pushon së qeni i pikëlluar e i trishtuar pas
humbjes së saj. Kjo është një nga dy vështrimet.
E dyta: Vështrimi i dytë ka të bëjë me Botën Tjetër: me ardhjen e
pashmangshme të saj, me përjetësinë në të; me vlerën e lartë të
mirësive që ka në të, dhe me dallimin ndërmjet këtyre mirësive dhe
gjërave që janë në këtë botë. Ato janë ashtu sikurse ka thënë Allahu i
Pastër nga çdo e metë:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﱟ‬
‫ﱠ‬
‫ﱡ‬
‫ﱢ‬
‫ﱠ‬
:‫ى‬
‫ل‬ ‫األع‬
١٧
“Bota Tjetër është më e mirë dhe më e vazhdueshme.” [Surja
el-Ale, 17]
Pra, ato janë mirësi të përsosura dhe të përhershme, kurse këto janë
iluzione të mangëta dhe të përkohshme. Kur njeriu i plotëson këto dy
vështrime, atëherë ai patjetër i jep përparësi asaj që logjika kërkon t’i
jap përparësi dhe braktis atë që asketizmi kërkon të braktiset.”15
15
Libri ‘el-Feuaid’ fq. 136.

30
Në një vend tjetër, ai ka përmendur fjalë të ngjashme me këtë, dhe
ka shtuar një të tretë: “Ato që e saktësojnë këtë asketizëm janë tre
gjëra:
Njëra prej tyre: Që robi të dijë se ajo është hije e përkohshme,
dhe të dijë se ajo është ashtu sikurse Allahu i Lartësuar ka thënë për
të:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬
‫ﱘ‬
‫ﱙ‬
‫ﱚ‬
‫ﱛ‬
‫ﱜ‬
‫ﱝ‬
‫ﱞ‬
‫ﱟ‬
‫ﱠ‬
‫ﱡ‬
‫ﱢ‬
‫ﱣ‬
‫ﱤ‬
‫ﱥ‬
‫ﱦ‬
‫ﱧ‬
‫ﱨ‬
‫ﱩ‬
‫ﱪ‬
‫ﱫ‬
‫ﱬ‬
‫ﱭ‬
‫ﱮ‬
‫ﱯ‬
‫ﱰ‬
‫ﱱ‬
‫ﱠ‬
:‫د‬ ‫الحدي‬
٢٠
“Dijeni se jeta e kësaj bote është vetëm lojë, kalim kohe në
argëtim, stoli, mburrje e ndërsjellë mes jush dhe rivalitet për
pasuri e fëmijë, tamam si bimësia pas shiut ku rritja e saj e
kënaq bujkun; më pas ajo thahet dhe e shihni të zverdhet, pastaj
ajo bëhet kashtë...” [Surja el-Hadid, 20]
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﲢ‬
‫ﲣ‬
‫ﲤ‬
‫ﲥ‬
‫ﲦ‬
‫ﲧ‬
‫ﲨ‬
‫ﲩ‬
‫ﲪ‬
‫ﲫ‬
‫ﲬ‬
‫ﲭ‬
‫ﲮ‬
‫ﲯ‬
‫ﲰ‬
‫ﲱ‬
‫ﲲ‬
‫ﲳ‬
‫ﲴ‬
‫ﲵ‬
‫ﲶ‬
‫ﲷ‬
‫ﲸ‬
‫ﲹ‬
‫ﲺ‬
‫ﲻ‬
‫ﲼ‬
‫ﲽ‬
‫ﲾ‬
‫ﲿ‬
‫ﳀ‬
‫ﳁ‬
‫ﳂ‬
‫ﳃ‬
‫ﳄ‬
‫ﳅ‬
‫ﳆ‬
‫ﳇ‬
‫ﳈ‬
‫ﳉ‬
‫ﳊ‬
‫ﳋ‬
‫ﳌ‬
‫ﳍ‬
‫ﳎ‬
‫ﱠ‬
:‫يونس‬
٢٤
“Shembulli i jetës së kësaj bote është si shiu që Ne e dërgojmë
mbi ju nga qielli, dhe kështu, me anë të tij rriten prodhime të
larmishme të tokës prej të cilave njerëzit dhe kafshët ushqehen
deri atëherë kur toka është mveshur me stolitë e saj dhe është
zbukuruar dhe banorët e saj mendojnë se ata kanë gjithë fuqitë e

31
sundimit mbi të, mu atëherë Urdhëri Ynë e arrinë atë natën ose
ditën dhe Ne e bëjmë atë si të korrura të kositura e të pastruara,
sikur të mos kishte lulëzuar një ditë më parë. Ja kështu i
shpjegojmë Ne Ajetet Tona me imtësi për një popull që mendon
thellë.” [Surja Junus, 24]
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﳎ‬
‫ﳏ‬
‫ﳐ‬
‫ﳑ‬
‫ﳒ‬
‫ﳓ‬
‫ﳔ‬
‫ﳕ‬
‫ﳖ‬
‫ﳗ‬
‫ﳘ‬
‫ﳙ‬
‫ﳚ‬
‫ﳛ‬
‫ﳜ‬
‫ﳝ‬
‫ﳞ‬
‫ﳟ‬
‫ﳠ‬
‫ﳡ‬
‫ﳢ‬
‫ﳣ‬
‫ﳤ‬
‫ﳥ‬
‫ﳦ‬
‫ﱠ‬
:‫ف‬
٤٥
“Jepu atyre shembullin e jetës së kësaj bote: është tamam si
shiu që Ne zbresim nga qielli dhe me të përzihet dhe e përpin
bimësia e tokës dhe bëhet e njomë dhe e gjelbër, por (shpejt pas
kësaj) thahet e copëtohet dhe e merr era. Dhe është vetëm Allahu
i Cili mbizotëron dhe i Cili ka Fuqi për të bërë gjithçka.” [Surja
el-Kehf, 45]
Allahu i Lartësuar nga çdo e metë e ka quajtur këtë botë “kënaqësi
mashtruese”. Ai ka ndaluar që ne të mashtrohemi me të dhe na ka
njoftuar përfundimin e keq të atyre që mashtrohen me të. Ai e ka
qortuar atë të cilin kënaqet dhe qetësohet me këtë botë.
Pejgamberi ‫ﷺ‬ ka thënë:
‫ا‬َ‫م‬
‫ِي‬‫ل‬
‫ا‬َ‫ي‬ْ‫ن‬ُّ‫د‬‫ِل‬‫ل‬ َ‫و‬
‫؟‬
‫ا‬َ‫م‬
‫ِي‬‫ل‬َ‫ث‬َ‫م‬
‫ل‬َ‫ث‬َ‫م‬ َ‫و‬
،‫ا‬َ‫ي‬ْ‫ن‬ُّ‫د‬‫ال‬
َ
‫ِب‬‫ك‬‫ا‬ َ‫َر‬‫ك‬
َ‫ار‬َ‫س‬
‫ِي‬‫ف‬
‫م‬ ْ‫و‬َ‫ي‬
،‫ِف‬‫ئ‬‫ا‬َ‫ص‬
َ‫ل‬َ‫ظ‬َ‫ت‬ْ‫س‬‫ا‬َ‫ف‬
َ‫ت‬ْ‫ح‬َ‫ت‬
‫ة‬َ‫ر‬َ‫ج‬َ‫ش‬
‫ة‬َ‫ع‬‫ا‬َ‫س‬
،‫ار‬َ‫ه‬َ‫ن‬
َ‫م‬‫ث‬
َ‫ح‬‫ا‬ َ‫ر‬
‫ا‬َ‫ه‬َ‫ك‬َ‫َر‬‫ت‬ َ‫و‬
".
“Çfarë lidhje kam unë me dynjanë?! Shembulli im me shembullin e
kësaj bote është si shembulli i një udhëtari që ecën në një ditë të

32
nxehtë, pastaj pushon nën hijen e një peme për një çast të ditës, më
pas, ai largohet prej saj dhe e braktis atë.” 16
Në ‘el-Musned’ është transmetuar prej tij ‫ﷺ‬ një hadith, kuptim i të
cilit është se: “Allahu e ka bërë ushqimin e birit të Ademit dhe atë që
del prej tij shembull për këtë botë.”17
Nuk mashtrohet me këtë botë,
dhe nuk qetësohet me të, përveç atij që ka ambicie të ulët, logjikë të
përçmuar dhe pozitë morale të poshtër.
16
Transmeton Ahmedi në ‘el-Musned’ nr. 2744, dhe e ka saktësuar Shejkh
Albani në ‘es-Silsileh es-Sahihah’ nr. 439.
17
Hadithin e ka transmetuar Imam Ahmedi në ‘el-Musned’ nr. 21277, teksti
i tij është si vijon:
"
َ‫م‬َ‫ع‬ْ‫ط‬َ‫م‬
ِ‫ْن‬‫ب‬‫ا‬
َ‫م‬َ‫د‬‫آ‬
َ‫ل‬ِ‫ع‬‫ج‬
‫َل‬َ‫ث‬َ‫م‬
،‫ا‬َ‫ي‬ْ‫ن‬ُّ‫د‬‫ِل‬‫ل‬
ْ‫ن‬ِ‫إ‬ َ‫و‬
‫ه‬َ‫ح‬َ‫ز‬َ‫ق‬
،‫ه‬َ‫ح‬َ‫ل‬َ‫م‬ َ‫و‬
‫وا‬‫ر‬‫ظ‬ْ‫ن‬‫ا‬َ‫ف‬
‫ا‬َ‫م‬
‫ير‬ ِ
‫ص‬َ‫ي‬
.
"
“Ushqimi i birit të Ademit është bërë shembull për këtë botë; edhe në qoftë
se ai i hedh atij erëza dhe kripë, le të shikoj se në çfarë shndërrohet në
fund.” Gjithashtu, ai ka transmetuar një tjetër hadith të ngjashëm me të me
nr. 15747, tekseti i tij është si vijon: “Nga Dahhak ibën Sufjan el-Kilabij -
Allahu qoftë i kënaqur me të - se i Dërguari i Allahut ‫ﷺ‬ i ka thënë:
"
‫ا‬َ‫ي‬
‫َاك‬‫ح‬َ‫ض‬
‫ا‬َ‫م‬
َ‫ع‬َ‫ط‬
َ‫ك‬‫ام‬
‫؟‬
."
“O Dahhak! Çfarë ushqimi hanë?”
Ai tha: “O i Dërguar i Allahut! Ushqimi im është mishi dhe qumështi.”
Pejgamberi ‫ﷺ‬ tha:
"
َ‫م‬‫ث‬
‫ير‬ ِ
‫ص‬َ‫ي‬
‫ا‬َ‫ذ‬‫ا‬َ‫م‬
‫؟‬
"
“Në çfarë gjëje shndërrohet pastaj?”
Ai tha: “Shndërrohet në atë gjë që ti e di vet.”
Pejgamberi ‫ﷺ‬ tha:
"
َ‫ن‬ِ‫إ‬َ‫ف‬
َ َ
‫َّللا‬
َ‫ك‬َ‫ار‬َ‫ب‬َ‫ت‬
‫ى‬َ‫ل‬‫ا‬َ‫ع‬َ‫ت‬ َ‫و‬
َ‫ب‬َ‫ر‬َ‫ض‬
‫ا‬َ‫م‬
‫ج‬‫ر‬ْ‫خ‬َ‫ي‬
ِ‫ن‬ِ‫م‬
ِ‫ْن‬‫ب‬‫ا‬
َ‫م‬َ‫د‬‫آ‬
‫َل‬َ‫ث‬َ‫م‬
‫ا‬َ‫ي‬ْ‫ن‬ُّ‫د‬‫ِل‬‫ل‬
".
“Allahu i Lartëmadhëruar e ka sjellë shembull për këtë botë jashtëqitjen e
birit të Ademit.” Në librin ‘es-Silsileh es-Sahihah’ nr. 382, Shejkh Albani e
ka saktësuar këtë hadith duke marrë parasysh transmetimet e tjera.
Fjala e tij ‫ﷺ‬: “edhe në qoftë se ai i hedh atij erëza dhe kripë”, - Ibën Ethiri
thotë: “Kuptimi është: Edhe në qoftë se njeriu mundohet me delikates për ta
bërë mirë ushqimin, prapëseprapë, ai kthehet në një gjendje të neveritshme.
Po ashtu është kjo botë për të cilën njeriu kujdeset në ndërtimin e saj, dhe
në hartimin e shkaqeve të saj. Të gjitha këto do të kthehen në shkatërrim
dhe do të lihen pas.” [en-Nihaje fi Garibil-Hadith vëll. 4 fq. 58]

33
E dyta: Që ai të dijë se përtej kësaj bote gjendet një botë me pozitë
dhe rrezikshmëri më të madhe. Ajo botë është bota e amshueshme.
Ai duhet të dijë se raporti i saj në lidhje me këtë botë është ashtu
sikurse ka thënë Pejgamberi ‫ﷺ‬ :
"
،ِ َ
‫َّللا‬ َ‫و‬
‫ا‬َ‫م‬
‫ِي‬‫ف‬
ِ‫ة‬ َ‫ر‬ ِ‫خ‬ ْ
‫اْل‬
َ
‫ل‬ْ‫ث‬ِ‫م‬
‫ا‬َ‫م‬
‫ل‬َ‫ع‬ْ‫ج‬َ‫ي‬
ْ‫م‬‫ك‬‫د‬َ‫ح‬َ‫أ‬
‫ه‬َ‫ع‬َ‫ب‬ْ‫ص‬ِ‫إ‬
ِ‫ه‬ِ‫ذ‬َ‫ه‬
ِ‫م‬َ‫ي‬ْ‫ال‬
،
ْ‫ر‬‫ظ‬ْ‫ن‬َ‫ي‬ْ‫ل‬َ‫ف‬
َ‫م‬ِ‫ب‬
‫ع‬ ِ‫ج‬ ْ‫َر‬‫ت‬
‫؟‬
"
“Pasha Allahun! Kjo botë, në raport me Botën Tjetër, është si
shembulli i atij që vendos gishtin e tij në lumë. Le të shikoj ai se me
çfarë kthehet gishti! (A merr gjë prej saj?)”18
Pra, pozita e asketikut
në këtë botë është si pozita e atij personi që ka në dorë një dirhem
fals dhe që i thuhet: “Hidhe atë dirhem sepse në këmbim të tij do të
jepet, përshembull, njëqind mijë dinar!” Ai e hedh atë dirhem, me
shpresë se do të arrijë atë këmbim. Asketiku e braktis atë për shkak
të dëshirës së plotë të tij për atë që është më e madhe.
E treta: Që të dijë se asketizmi i tij në këtë botë nuk i pengon atij
asgjë prej asaj që i është shkruar, dhe se lakmia e tij për këtë botë
nuk i sjell atij gjë përderisa ajo që ai lakmon nuk i është shkruar. Kur
ai të jetë i bindur për këtë dhe kur të ketë dituri të bindshme për këtë,
atëherë atij i lehtësohet asketizmi në të, sepse, kur njeriu bindet për
këtë gjë, atëherë zemra i qetësohet dhe e dinë se ajo që i është
shkruar do t’i vijë patjetër; kurse lakmia, vuajtja dhe lodhja e tij është
e kotë. Ai që është i mençur nuk është i kënaqur me këtë gjë.
Këto tre gjëra ia lehtësojnë robit asketizmin në këtë botë dhe ia
bëjnë këmbët e tij të qëndrueshme në vend. Dhe Allahu i jep sukses
kujt të dojë për këtë.”19
18
19
‘Tarikul Hixhratejn’ vëll. 2 fq. 550-554.

34
Shpjegimi
Kjo është gjendja e pasuesve të së vërtetës dhe të udhëzimit. Kjo
është gjendja e atyre që Allahu u ka dhënë sukses, u ka hapur gjoksin
dhe i ka udhëzuar për në rrugën e drejtë. Ata e kanë shikuar këtë botë
“me syrin largpamës”. Nëse shikimi është me dituri dhe me meditim
në realitetin e kësaj bote, në poshtërsinë e kësaj bote tek Allahu, në
shpejtësinë e mbarimit dhe shterimit të saj, në faktin se ajo është
kënaqësi mashtruese, - pikërisht ky shikim është dobiprurës për robin
dhe pikërisht ky është shikimi i njerëzve të udhëzimit dhe të së
vërtetës.
Fjala e tij: “andaj nuk i ka mashtruar ata” - Ky është rezultati i
shikimit dobiprurës i paraprirë, se ai nuk i bënë ata të mashtrohen
nga “bukuria e rreme e saj”, - domethënë: nga stolia dhe kënaqësia e
saj.
Fjala e tij: “Ata” - janë njerëzit të cilëve Allahu u ka dhënë sukses
për të njohur realitetin e kësaj bote dhe që nuk i ka mashtruar bukuria
e saj, “janë grupi pasues i Allahut” - për qëllim kihen miqtë e
dalluar të Tij, të cilët Ai i ka veçuar me mëshirën dhe mirësinë e
madhe të Tij. Zoti ynë i Plotëfuqishëm na ka sqaruar se miqtë e Tij:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﱅ‬
‫ﱆ‬
‫ﱇ‬
‫ﱈ‬
‫ﱉ‬
‫ﱊ‬
‫ﱋ‬
‫ﱠ‬
:‫يونس‬
٦٢
[12] Disa njerëz e kanë shikuar atë me syrin largpamës, andaj
nuk i ka mashtruar ata bukuria e rreme e saj.
[13] Ata, padyshim, janë grupi pasues i Allahut, dhe pikërisht për
këta do të jetë Xheneti Firdeus si trashëgimi. Eh! Sa trashëgim i
mirë është ai!

35
“nuk do të ketë frikë mbi ta, as nuk do të pikëllohen.” [Surja
Junus, 72] Gjithashtu, është vërtetuar në hadith nga Pejgamberi ynë
bujar ‫ﷺ‬ ka thënë:
" َ‫ن‬ِ‫إ‬
ِ َ ِ
‫لِل‬
َ‫ِين‬‫ل‬ْ‫ه‬َ‫أ‬
، ِ
‫اس‬َ‫ن‬‫ال‬
‫ل‬ْ‫ه‬َ‫أ‬
ِ‫آن‬ ْ‫ر‬‫ق‬ْ‫ال‬
ْ‫م‬‫ه‬
‫ل‬ْ‫ه‬َ‫أ‬
ِ َ
‫َّللا‬
‫ه‬‫ت‬َ‫ص‬‫َا‬‫خ‬ َ‫و‬ ".
“Me të vërtetë, Allahu ka disa pasues prej njerëzve. Pasuesit e
Kuranit janë pasuesit e Allahut dhe miqtë e veçantë të Tij.”20
Fjala e tij: “dhe pikërisht për këta do të jetë Xheneti Firdeus”, - të
cilin Allahu e ka përgatitur si vendbanim, si shpërblim dhe nderim
për ta.
Fjala e tij: “si trashëgimi. Eh! Sa trashëgim i mirë është ai!” -
Domethënë: Sa trashëgimi, mirësi dhe dhuratë e mirë që është ai,
sikurse ka thënë Allahu i Lartësuar nga çdo e metë:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﲻ‬
‫ﲼ‬
‫ﲽ‬
‫ﲾ‬
‫ﲿ‬
‫ﳀ‬
‫ﳁ‬
‫ﳂ‬
‫ﱠ‬
:‫زخرف‬ ‫ال‬
٧٢
“Ky është Xhenneti të cilin u bëtë që ta trashëgoni për shkak të
veprave tuaja që ju gjithnjë bëtë (në jetën e dynjasë).” [Surja ez-
Zukhruf, 72] Hafidh Neueui - Allahu e mëshiroftë - ka përmendur në
parathënien e librit të tij të dobishëm ‘Rijadus Salihin’ disa vargje të
cilat i atribuohen Imam Shafiut - Allahu e mëshiroftë - dhe që
përmbajnë të njëjtën domethënie që ka treguar poeti këtu: “Allahu ka
disa njerëz të zgjuar, që kanë bërë divorc me këtë botë, dhe që u
frikësuan nga fitnet. Kur ata medituan në këtë botë dhe e kuptuan se
ajo nuk është vendqëndrim për të gjallin, atëherë, ata e llogaritën atë
si det të thellë, kurse veprat e mira i morën për anije në të.”
20
Transmeton ibën Maxheh nr. 215, dhe e ka saktësuar Shejkh Albani në
‘es-Silsileh ed-Da’ifeh’ nr. 1582.

36
Shpjegimi
Kjo është kategoria tjetër e njerëzve: Janë ata të cilët u mashtruan
me këtë botë dhe me bukurinë e saj. Janë ata të cilët i ka shkujdesur
kënaqësia e saj. Janë ata të cilët janë verbuar nga bukuria e saj. Janë
ata të cilët anuan kah kjo botë dhe e morën atë për pikësynim të tyre.
Fjala e tij: “Ndërsa disa të tjerë anuan kah ajo për shkak të
paditurisë së tyre”. - Shkaku i mashtrimit me këtë botë është
injoranca rreth Allahut dhe rreth të drejtës së Tij, që ne kemi obligim
ta shlyejmë. Gjithashtu, prej shkaqeve është padituria e tyre rreth
realitetit të kësaj bote dhe përfundimit të saj.
Fjala e tij: “dhe kur ata u qetësuan në të” - në këtë bukuri të
përkohshme dhe kur ata kujtuan se do të vazhdojnë në këtë bukuri e
kënaqësi - “atëherë ajo i hodhi shigjetat e saj.” - ‘Rrashku’ është:
hedhja e diçkaje. Ajo që kihet për qëllim është se ajo i hodhi
shigjetat e saj, dhe si pasojë: disa prej tyre u shkatërruan në mëkatin
e tyre, në mashtrimin e tyre dhe në braktisjen e Allahut; disa prej tyre
i kaluan më shumë kufijtë e Allahut dhe ju shtua mohimi për shkak
të kënaqësisë dhe stolisë që i është dhënë nga kjo botë; disa prej tyre
kanë jetuar në këtë botë duke u privuar nga kënaqësia e adhurimit
dhe afrimit tek Allahu, andaj u shkatërruan nga kjo botë shumë keq.
Fjala e tij: “Këta janë ata të cilët i dhanë përparësi asaj”
Domethënë: Ata i kanë dhënë përparësi kësaj bote ndaj Botës Tjetër.
[14] Ndërsa disa të tjerë anuan kah ajo për shkak të paditurisë së
tyre, dhe kur ata u qetësuan me të, atëherë ajo i hodhi shigjetat e
saj.
[15] Këta janë ata, të cilët i dhanë përparësi asaj, andaj ata u
shpërblyen me poshtërim në Botën Tjetër dhe shijuan pasojat e
këqija të saj.

37
Ata nuk kanë për synim gjë tjetër përveç kësaj bote dhe nuk kanë
dëshirë gjë tjetër përveç saj, sikurse ka thënë Allahu i Lartësuar nga
çdo e metë:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬
‫ﱁ‬
‫ﱂ‬
‫ﱃ‬
‫ﱄ‬
‫ﱅ‬
‫ﱆ‬
‫ﱇ‬
‫ﱈ‬
‫ﱉ‬
‫ﱊ‬
‫ﱋ‬
‫ﱠ‬
١٨
“Kushdo që dëshiron gjërat kalimtare (të kënaqësisë së kësaj
bote), Ne ia japim menjëherë çfarë Ne duam dhe për kë Ne
duam...” [Surja el-Isra, 18]
Cili është rezultati? “andaj ata u shpërblyen me poshtërim në
Botën Tjetër” Domethënë: Përfundimi i tyre është poshtërimi në
Botën Tjetër, sikurse ka thënë Allahu i Lartësuar:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﱍ‬
‫ﱎ‬
‫ﱏ‬
‫ﱐ‬
‫ﱑ‬
‫ﱒ‬
‫ﱓ‬
‫ﱠ‬
:‫سراء‬
‫اإل‬
١٨
“...pas kësaj, Ne kemi përcaktuar për të Xhehenemin, aty do të
digjet i përçmuar dhe i flakur tej.” [Surja el-Isra, 18]
Fjala e tij: “dhe shijuan pasojat e këqija të saj.” - Ajo që kihet për
qëllim këtu është se ata shijuan poshtërimin dhe përfundimin e keq
ditën e qëndrimit përpara Allahut të Lartëmadhëruar.
Ibën Kajjim - Allahu e mëshiroftë - ka thënë: “Kur të shohësh se
prej zemrës është larguar dashuria e Allahut dhe përgatitja për
takimin me Të, kur të shohësh se në vend të Tij ka zënë vend
dashuria e krijesës, gjithashtu, kënaqia dhe qetësia tek jeta e kësaj
bote, - atëherë dije se ai është gremisur në të.”21
21
‘Bedaiul Feuaid’ vëll. 3 fq. 1200.

38
Shpjegimi
“Thuaju” - o ti njeri që Allahu të ka dhënë sukses për të pasur
largpamësinë dhe njohjen e gjendjes së kësaj bote - “atyre të cilëve
janë kënaqur me të” - dhe janë mashtruar me bukurinë e saj:
“Ngadalë!” - Domethënë: Avash! Shikoni pasojat e këtij mashtrimi,
përpara se të pendoheni në një vend, ku nuk të bënë dobi pendimi!
Shikoni se ku ju çon në fund kjo kënaqësi të cilën po e shijoni! - “Uji
i freskët i saj do t'ju kthehet në helm efikas.” - Helmi efikas është ai
helm që është shumë i dëmshëm. Pra, kjo që shihni si ujë të freskët
nga kënaqësitë e kësaj bote, ajo do të shndërrohet në këtë gjendje.
Fjala e tij: “Le të dëfrehen e të mashtrohen sa të duan!” - Kjo
është fjalë madhështore. Atij që është mashtruar me këtë botë i
thuhet: “Nëse ti dëfrehesh me kënaqësitë dhe stolitë e kësaj bote, deri
kur do të vazhdosh me këtë dëfrim?! A mos po pret të vijë vdekja
befas dhe papritur, ndërkohë që ti je në shkujdesje? Sikurse ka thënë
Allahu i Lartësuar:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬
‫ﳇ‬
‫ﳈ‬
‫ﳉ‬
‫ﳊ‬
‫ﳋ‬
‫ﳌ‬
‫ﳍ‬
‫ﳎ‬
‫ﳏ‬
‫ﳐ‬
‫ﳑ‬
‫ﳒ‬
‫ﳓ‬
‫ﳔ‬
‫ﱠ‬
:‫مان‬ ‫لق‬
٣٤
“Askush nuk e di se ç’do të fitojë e ç’do t’i ndodhë nesër dhe
askush nuk e di se në ç’tokë (ç’vend) do të vdesë.” [Surja Lukman,
34]
Kur ata të shkujdesur e shikojnë vdekjen me sy, atëherë ata
dëshirojnë t’u jepet afat përsëri për t’u kthyer në këtë botë, dhe për të
punuar vepra të mira, ndryshe nga çfarë punonin më parë. Prandaj,
[16] Thuaju atyre të cilëve janë kënaqur me të: "Ngadalë! Uji i
freskët i saj do t'ju kthehet në helm efikas."
[17] Le të dëfrehen e të mashtrohen sa të duan! Por, kur shpirti të
arrijë në fyt, atëherë do t'u këputet litari i saj.

39
është përmendur se Hasan el-Basri - Allahu e mëshiroftë - ka dashur
një ditë të këshillojë një person neglizhent dhe se e ka marrë atë në
varreza dhe i ka thënë: “O Filan! Nëse ti do të ishe në vend të tyre,
çfarë do të dëshiroje?” Ai tha: “Pasha Allahun! Unë do të dëshiroja
që Allahu të më rikthente në këtë botë në mënyrë që të punoja vepra
të mira, ndryshe nga veprat që bëja më parë.” Ndërsa ai i tha: “O ti!
Ti aktualisht je në atë çka dëshiron, andaj puno vepra të mira!”
Fjala e tij: “Por, kur shpirti të arrijë në fyt, atëherë do t'u këputet
litari i saj.”. - Domethënë: Kur shpirti të arrijë në fyt, atëherë do të
këputen litaret e kësaj bote, të cilat e lidhnin njeriun me këtë botë, si:
tregtitë, pasuritë, kështjellat ose lidhjet e tjera. Të gjitha këto do të
mbarojnë e do të shkëputen, atëherë kur të arrijë shpirti në fyt, sepse
Pejgamberi ‫ﷺ‬ ka thënë:
". َ‫ن‬ِ‫إ‬
َ َ
‫َّللا‬
‫ل‬َ‫ب‬ْ‫ق‬َ‫ي‬
َ‫ة‬َ‫ب‬ ْ‫َو‬‫ت‬
ِ‫د‬ْ‫ب‬َ‫ع‬ْ‫ال‬
‫ا‬َ‫م‬
ْ‫م‬َ‫ل‬
ْ‫ِر‬‫غ‬ ْ‫َر‬‫غ‬‫ي‬ "
“Me të vërtetë, Allahu e pranon pendimin e robit përderisa nuk i
ka ardhur gargari.”22
Domethënë: përderisa atij nuk i ka ardhur
shpirti në fyt, sikure ka thënë Allahu i Plotëfuqishëm:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﲅ‬
‫ﲆ‬
‫ﲇ‬
‫ﲈ‬
‫ﲉ‬
‫ﲊ‬
‫ﲋ‬
‫ﲌ‬
‫ﲍ‬
‫ﱠ‬
:‫اء‬ ‫س‬
‫ن‬ ‫ال‬
١٨
“...derisa t’u vijë përballë vdekja dhe pastaj thonë: Tash
pendohem..” [Surja en-Nisa, 18] Kur vjen vdekja përpara, saqë e
shikon me sy, dhe kur shpirti mbërrinë në fyt, atëherë personit nuk i
bënë dobi pendimi. Ajo që ka për qëllim poeti me këtë fjalë është
nxitja për përshpejtim drejt pendimit dhe kthimit tek Allahu i
Lartësuar nga çdo e metë.
22
Transmeton Tirmidhiu nr. 3537, Ibën Maxheh nr. 4253, dhe e ka bërë
hasen Shejkh Albani në ‘Sahihut Tergib ue Terhib’ nr. 3143.

40
Shpjegimi
Fjala e tij: “Ditën kur do të shpërblehet çdo njeri për atë që ka
punuar”. Domethënë: për atë që ka fituar në jetën e kësaj bote.
Allahu i Lartësuar nga çdo e metë ka thënë:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﱧ‬
‫ﱨ‬
‫ﱩ‬
‫ﱪ‬
‫ﱫ‬
‫ﱬ‬
‫ﱭ‬
‫ﱮ‬
‫ﱯ‬
‫ﱰ‬
‫ﱱ‬
‫ﱲ‬
‫ﱳ‬
‫ﱴ‬
‫ﱵ‬
‫ﱶ‬
‫ﱠ‬
:‫مران‬
‫ع‬ ‫آل‬
٢٥
“Si do të jetë gjendja e tyre, kur Ne do t’i grumbullojmë së
bashku në Ditën e Madhe për të cilën nuk ka pikë dyshimi (Dita e
Ringjalljes) dhe secilit do t’i paguhet saktësisht çfarë ai ka fituar?
Dhe atyre nuk do t’u bëhet padrejtësi.” [Surja Ali Imran, 25]
Allahu i Plotëfuqishëm ka thënë:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﳍ‬
‫ﳎ‬
‫ﳏ‬
‫ﳐ‬
‫ﳑ‬
‫ﳒ‬
‫ﳓ‬
‫ﳔ‬
‫ﳕ‬
‫ﳖ‬
‫ﱠ‬
:‫بقرة‬ ‫ال‬
٢٨١
“Atëherë çdokush do të paguhet për çfarë ka fituar dhe askujt
nuk do t’i bëhet padrejtësi.” [Surja el-Bekarah, 281]
[18] Ditën kur do të shpërblehet çdo njeri për atë që ka punuar,
atëherë ai do të dëshirojë të lirojë veten nga ndëshkimi në këmbim
me fëmijët dhe pasurinë e tij.
[19] Atëherë ai do ta marrë librin nga e djathta në rast se ka bërë
punë të mira; në të kundërt, ai do ta marrë atë nga e majta.
[20] Atëherë do të dal sheshazi ajo që ka fshehur dhe ajo që ka
shfaqur, edhe ajo që ka përgatitur prej fjalës dhe veprës së tij.

41
Fjala e Allahut të Plotëfuqishëm: “...për çfarë ka fituar...”.
Domethënë: për atë që ka përgatitur në këtë botë prej veprave, ai “do
të paguhet”. Domethënë: ai do të shpërblehet plotësisht Ditën e
Gjykimit, kur të qëndrojë përpara Allahut të Plotëfuqishëm.
Robi duhet të arrijë ta kuptojë këtë. Ai duhet ta kuptojë se ditët,
muajt, vitet, dhe çdo gjë që ndodh në to prej fjalëve dhe veprave,
janë të përllogaritura. Ai duhet ta kuptojë se Ditën e Gjykimit ai do
të shpërblehet për të gjitha këto.
Fjala e tij: “atëherë ai do të dëshirojë të lirojë veten nga
ndëshkimi në këmbim me fëmijët dhe pasurinë e tij.”. Ai që i ka
kthyer shpinën Allahut dhe që është treguar neglizhent, do të
pendohet Ditën kur të shoh ndëshkimin, për shkak të neglizhencës
dhe humbjes së kohës. Atëherë, njeriu do të dëshirojë të lirojë veten
e tij nga ndëshkimi dhe Hidhërimi i Imponuesit (Allahut), edhe nëse
në këmbim të këtij lirimi të ishin fëmijët dhe pasuria e tij, sikurse ka
thënë Allahu i Lartësuar nga çdo e metë:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﱃ‬
‫ﱄ‬
‫ﱅ‬
‫ﱆ‬
‫ﱇ‬
‫ﱈ‬
‫ﱉ‬
‫ﱊ‬
‫ﱋ‬
‫ﱌ‬
‫ﱍ‬
‫ﱎ‬
‫ﱏ‬
‫ﱐ‬
‫ﱑ‬
‫ﱒ‬
‫ﱓ‬
‫ﱔ‬
‫ﱕ‬
‫ﱖ‬
‫ﱗ‬
‫ﱘ‬
‫ﱙ‬
‫ﱠ‬
:‫المعارج‬
١١
-
١٤
“Muxhrimi (krimineli, mëkatari, mosbesimtari) do të dëshironte
ta lironte veten nga ndëshkimi i asaj Dite (në këmbim) me fëmijët
e tij, edhe me bashkëshorten e tij, edhe me vëllanë e tij, edhe me
të afërmit e tij të cilët e strehuan atë, edhe me të gjithë ç’janë në
tokë, kështu që kjo të mund ta shpëtonte atë.” [Surja el-Mearixh,
11-14]

42
Allahu i Lartësuar thotë:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﳐ‬
‫ﳑ‬
‫ﳒ‬
‫ﳓ‬
‫ﳔ‬
‫ﳕ‬
‫ﳖ‬
‫ﳗ‬
‫ﳘ‬
‫ﳙ‬
‫ﳚ‬
‫ﳛ‬
‫ﳜ‬
‫ﳝ‬
‫ﳞ‬
‫ﳟ‬
‫ﳠ‬
‫ﳡ‬
‫ﳢ‬
‫ﱠ‬
:‫الرعد‬
١٨
“Për ata të cilët iu përgjigjën Thirrjes së Zotit të tyre (besuan
në Teuhidin e Allahut dhe ndoqën të Dërguarin Muhammed ‫)ﷺ‬ do të
ketë El-Husna (më e mira mrekulli, Xhenneti). Por ata që nuk iu
përgjigjën Thirrjes së Tij (nuk besuan në Islam), sikur të kishin
gjithë ç’ka në tokë e edhe një herë aq, do ta jepnin atë me qëllim
që të shpëtonin.” [Surja err-Rrad, 18] - Domethënë: të shpëtonin
nga dënimi i Allahut dhe ndëshkimi i tij.
Fjala e tij: “Atëherë ai do ta marrë librin nga e djathta në rast se
ka bërë punë të mira”. - Këto janë pjesëtarët e kategorisë së parë që
janë përmendur më parë, të cilëve Allahu u ka dhënë sukses për
diturinë e dobishme dhe për veprën e mirë; janë ata të cilët nuk i ka
mashtruar kjo botë dhe bukuria e saj. Pikërisht këta njerëz do ta
marrin librin e tyre nga e djathta e tyre, si shpërblim për veprat e
mira që bënin në jetën e kësaj bote.
Fjala e tij: “në të kundërt, ai do ta marrë atë nga e majta.” - Këta
janë pjesëtarët e kategorisë së dytë, të cilët nuk kanë vepruar mirë,
përkundrazi, ata kanë punuar vepra të këqija dhe i ka mashtruar jeta e
kësaj bote. Këta do ta marrin librin e tyre nga e majta e tyre.

43
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﲭ‬
‫ﲮ‬
‫ﲯ‬
‫ﲰ‬
‫ﲱ‬
‫ﲲ‬
‫ﲳ‬
‫ﲴ‬
‫ﲵ‬
‫ﲶ‬
‫ﲷ‬
‫ﲸ‬
‫ﲹ‬
‫ﲺ‬
‫ﲻ‬
‫ﲼ‬
‫ﲽ‬
‫ﲾ‬
‫ﲿ‬
‫ﳀ‬
‫ﳁ‬
‫ﳂ‬
‫ﳃ‬
‫ﳄ‬
‫ﳅ‬
‫ﳆ‬
‫ﳇ‬
‫ﳈ‬
‫ﳉ‬
‫ﳊ‬
‫ﳋ‬
‫ﳌ‬
‫ﳍ‬
‫ﳎ‬
‫ﳏ‬
‫ﳐ‬
‫ﳑ‬
‫ﳒ‬
‫ﳓ‬
‫ﳔ‬
‫ﳕ‬
‫ﳖ‬
‫ﳗ‬
‫ﳘ‬
‫ﳙ‬
‫ﱠ‬
:‫اقة‬ ‫الح‬
٢٥
-
٣٢
“Por sa për atë të cilit do t’i jepet Libri i tij nga e majta e tij,
do të thotë: ‘Sa do të doja të mos më ishte dhënë Libri im! Dhe se
asnjëherë nuk e kam ditur si ka qenë Llogaria ime! Ah! Veç të
kishte qenë fundi im (vdekja)! Pasuria s’më bëri aspak dobi mua.
Fuqia ime dhe arsyetimet më kanë ikur!’ (Do të thuhet): ‘Kapeni
atë dhe lidheni në pranga; Pastaj hidheni në Zjarrin flakërues.
Pastaj lidheni atë me zinxhir të gjatë shtatëdhjetë kutë.’ [Surja el-
Hakkah, 25-32]
Fjala e tij: “Atëherë do të dal sheshazi ajo që ka fshehur dhe ajo
që ka shfaqur, edhe ajo që ka përgatitur prej fjalës dhe veprës së
tij.” - Njeriut do t’i shfaqen atë ditë veprat që ka përgatitur, sikurse
ka thënë Allahu i Lartësuar:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬
‫ﱑ‬
‫ﱒ‬
‫ﱓ‬
‫ﱔ‬
‫ﱕ‬
‫ﱖ‬
‫ﱠ‬
:‫طار‬
‫ف‬ ‫االن‬
٥
“(Atëherë) do të marrë vesh çdokush çfarë ai ka çuar përpara
dhe (çfarë ai ka) lënë prapa.” [Surja el-Infitar, 5]
Atëherë, njeriu do të qëndrojë duke parë librin e tij në të cilin janë
shkruar të gjitha veprat e tij, sikurse ka thënë i Lartësuar:

44
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﱺ‬
‫ﱻ‬
‫ﱼ‬
‫ﱽ‬
‫ﱾ‬
‫ﱿ‬
‫ﲀ‬
‫ﲁ‬
‫ﱠ‬
:‫ف‬
٤٩
“...nuk ka lënë asgjë të vogël e të madhe pa u shkruar e pa e
llogaritur...” [Surja el-Kehf, 49] Ai do t’i gjejë veprat e tij përpara,
dhe pastaj do të shpërblehet, sikurse ka thënë Allahu i Lartësuar:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﲃ‬
‫ﲄ‬
‫ﲅ‬
‫ﲆ‬
‫ﲇ‬
‫ﲈ‬
‫ﲉ‬
‫ﲊ‬
‫ﲋ‬
‫ﲌ‬
‫ﱠ‬
:‫م‬
‫نج‬ ‫ال‬
٣١
“...që Ai të shpërblejë ata që kanë bërë të keqen, me atë që ata
kanë bërë; dhe që Ai t’i shpërblejë ata që bëjnë mirë, me më të
mirën.” [Surja en-Nexhm, 31]
Gjithashtu, Ai ka thënë:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﱘ‬
‫ﱙ‬
‫ﱚ‬
‫ﱛ‬
‫ﱜ‬
‫ﱝ‬
‫ﱠ‬
:‫ه‬
‫ط‬
١٥
“...që çdo njeri të shpërblehet për atë që përpiqet.” [Surja Taha,
15]
Kushdo që gjen se ka bërë vepra të mira, ai le të falenderojë
Allahun; kurse ai që gjen se ka bërë vepra të këqija, ai nuk duhet të
qortojë askënd tjetër përveç vetes së tij.
E gjithë kjo e thërret robin që të tregohet i zgjuar dhe i
ndërgjegjshëm, që të jetë i matur dhe i vendosur, që ta tërheqi veten e
tij me litarin e së vërtetës dhe të udhëzimit, dhe që të ketë kujdes të
madh prej neglizhencës, prej shprehjes ‘jo sot, po nesër’, dhe prej
shtyrjes së veprës së mirë për një kohë tjetër.

45
Shpjegimi
Çdo gjë që ka përgatitur robi, prej fjalës apo veprës, është
shkruajtur me duart e melaikeve (ëngjëjve) në librin e veprave,
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﱚ‬
‫ﱛ‬
‫ﱜ‬
‫ﱝ‬
‫ﱞ‬
‫ﱟ‬
‫ﱠ‬
‫ﱡ‬
‫ﱢ‬
‫ﱠ‬
:‫ق‬
١٨
“Nuk ka fjalë që ai (njeriu) të nxjerrë nga goja, veçse për të
është një vëzhgues pranë tij i gatshëm (për ta shënuar atë).” [Surja
Kaf, 18]
Allahu i Lartësuar nga çdo e metë i ka autorizuar melaiket që të
shkruajnë veprat, që të shkruajnë çdo gjë që thotë apo vepron robi,
[21] Libri është në duart e të nderuarve shkrues (melekët), andaj
nuk do të ketë ndonjë dobi arsyetimi dhe kundërshtimi.
[22] Atje ke për ta kuptuar fitimin dhe humbjen e saj, dhe atëherë
ke për ta gjet rezultatin përfundimtar të saj.
[23] Nëse është prej të lumturve dhe të devotshmëve, atëherë ai do
të ketë përfundim të mirë për shkak të veprës së tij të mirë.
[24] Ai do të fitojë Xhenetin e Kënaqësisë dhe Hyrit e tij, do të
gëzohen me kopshtet dhe hijet e tij,
[25] do të furnizohen me ç'ka të dëshirojnë prej kënaqësisë së tij,
do të pijë prej tesnimit (pija më e mirë e xhenetit) dhe prej ujit të
freskët të tij.

46
‫ﭐ‬‫ﱡ‬
‫ﲣ‬
‫ﲤ‬
‫ﲥ‬
‫ﲦ‬
‫ﲧ‬
‫ﲨ‬
‫ﲩ‬
‫ﲪ‬
‫ﲫ‬
‫ﲬ‬
‫ﲭ‬
‫ﲮ‬
‫ﲯ‬
‫ﲰ‬
‫ﲱ‬
‫ﲲ‬
‫ﲳ‬
‫ﲴ‬
‫ﲵ‬
‫ﲶ‬
‫ﲷ‬
‫ﲸ‬
‫ﲹ‬
‫ﲺ‬
‫ﲻ‬
‫ﲼ‬
‫ﲽ‬
‫ﲾ‬
‫ﲿ‬
‫ﱠ‬
:‫ة‬ ‫الجاثي‬
٢٨
-
٢٩
“Dhe do të shohësh çdo komb të gjunjëzuar, çdo komb do të
thirret te Shkrimi i tij (ku janë shënuar veprat e bëra). Këtë Ditë ju
do të shpërbleheni për çfarë keni bërë. Ky Shkrimi Ynë flet për
ju me të vërtetën. Vërtet që Ne ishim që shkruam gjithë ç’bënit
ju vazhdimisht.” [Surja el-Xhathijeh, 28-29]
Ajo që kihet për qëllim me Fjalën e Tij: “...Ne ishim që
shkruam...” është se: Ne kemi urdhëruar melaiket që të shkruajnë
veprat tuaj, që të llogariten të shkruara në një libër, të cilin do ta
gjeni përpara Ditën e Gjykimit.
Fjala e tij: “andaj nuk do të ketë ndonjë dobi arsyetimi dhe
kundërshtimi.”. Kur njeriu neglizhent të çohet për të justifikuar apo
për të kundërshtuar gjendjen dhe përfundimin e tij, atëherë
justifikimi dhe kundërshtimi nuk ka për t’i bërë dobi sepse ajo është
Dita e Gjykimit dhe e Shpërblimit.
Fjala e tij: “Atje ke për ta kuptuar fitimin dhe humbjen e saj”.
Kur njeriu të marrë librin e tij, kur t’i gjejë veprat të llogaritura dhe
kur mos të mbesi gjë tjetër përveç arritjes së shpërblimit, atëherë do
të duket fituesi, i cili do të kthehet te familja e tij i gëzuar, atëherë do
të duket i mjeri, i cili ka humbur. Allahu na ruajtë!
Fjala e tij: “dhe atëherë ke për ta gjet rezultatin përfundimtar të
saj.” Domethënë: Atëherë do të shohësh rezultatin e përpjekjes,
sepse ajo është Dita e Shpërblimit. Ai që ka bërë vepra të mira do ta
ketë për rezultat fitimin e bamirësisë, sikurse ka thënë Allahu i
Lartësuar:

47
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﲈ‬
‫ﲉ‬
‫ﲊ‬
‫ﲋ‬
‫ﲌ‬
‫ﱠ‬
:‫م‬
‫نج‬ ‫ال‬
٣١
“...që Ai t’i shpërblejë ata që bëjnë mirë me më të mirën.”
[Surja en-Nexhm, 31]
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﲧ‬
‫ﲨ‬
‫ﲩ‬
‫ﲪ‬
‫ﲫ‬
‫ﲬ‬
‫ﱠ‬
:‫ن‬
‫رحم‬ ‫ال‬
٦٠
“A mund të jetë shpërblimi i veprës së mirë diçka tjetër, pos
me të mirë?” [Surja err-Rrahman, 60]
Ndërsa përfundimi i atij që ka vepruar punë të këqija është
ndëshkimi dhe humbja, sikurse ka thënë Allahu i Lartësuar:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﲕ‬
‫ﲖ‬
‫ﲗ‬
‫ﲘ‬
‫ﲙ‬
‫ﲚ‬
‫ﱠ‬
:‫روم‬ ‫ال‬
١٠
“Pastaj, fundi i atyre që punuan të keqen e ligësinë qe i keq
dhe i mjerë...” [Surja err-Rrum, 10]
Pas kësaj, poeti ka e shpjeguar hollësisht përfundimin e
mirëbërësve dhe përfundimin e keqbërësve. Ai ka thënë për
përfundimin e mirëbërësve të fituar:
“Nëse është prej të lumturve dhe të devotshmëve”. Domethënë:
Nëse robi është prej atyre të cilëve Allahu e ka shkruar që të jenë
prej të lumturve, të cilët kanë ndjekur rrugën e lumturisë dhe i janë
përmbajtur devotshmërisë ndaj Allahut të Plotëfuqishëm.

48
“atëherë ai do të ketë përfundim të mirë për shkak të veprës së tij
të mirë.” Njerëzit e lumturisë dhe devotshmërisë do të kenë te Allahu
mirësi, për shkak të veprave të tyre të mira të cilat i kanë përgatitur
në jetën e kësaj bote.
Më pas, ai ka shpjeguar hollësisht shpërblimin e lumturinë e tyre
dhe ka thënë:
“Ai do të fitojë Xhenetin e Kënaqësisë” - të cilin Allahu e ka
përgatitur si vendbanim për robërit e Tij të devotshëm dhe për miqtë
e Tij të afërm. Pikërisht ky është fitimi madhështor.
Fjala e tij: “dhe Hyrit e tij”, - Domethënë: ata do të fitojnë atë që
Allahu i Lartësuar nga çdo e metë ka përgatitur për ta prej Hyrive me
sy të mëdhenj të mrekullueshëm (për bashkëshorte).
Fjala e tij: “do të gëzohen”, - Domethënë: ata do të kënaqen - “me
kopshtet dhe hijet e tij”, - Domethënë: me kopshtet e Xhenetit,
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﳇ‬
‫ﳈ‬
‫ﳉ‬
‫ﳊ‬
‫ﳋ‬
‫ﱠ‬
:‫روم‬ ‫ال‬
١٥
“...të këtillët do të bëhen të gëzojnë jetën e lartë e të pasosur në
Kopshtet e Kënaqësisë (në Xhennet).” [Surja er-Rrum, 15]
domethënë: ata do të kënaqen, do të gëzohen dhe do të shijojnë
kënaqësitë e Xhenetit.
Fjala e tij: “do të furnizohen” - në Xhenet - “me ç'ka të dëshirojnë
prej kënaqësisë së tij”, - do të gëzohen me kënaqësitë e Xhenetit. Në
Xhenet ka gjëra që nuk i ka parë ndonjëherë syri, nuk i ka dëgjuar
ndonjëherë veshi, dhe as që i ka shkuar ndërmend ndonjëherë
ndonjërit.

49
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﲒ‬
‫ﲓ‬
‫ﲔ‬
‫ﲕ‬
‫ﲖ‬
‫ﲗ‬
‫ﲘ‬
‫ﲙ‬
‫ﲚ‬
‫ﲛ‬
‫ﲜ‬
‫ﲝ‬
‫ﲞ‬
‫ﲟ‬
‫ﱠ‬
:‫دة‬ ‫سج‬
‫ال‬
١٧
“Askush nuk e di se çfarë është ruajtur për ta nga kënaqësitë e
syrit si shpërblim për çfarë ata punuan.” [Surja es-Sexhdeh, 17]
Fjala e tij: “do të pijë prej tesnimit”, - aludon për Fjalën e Allahut
të Plotëfuqishëm:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬
‫ﲿ‬
‫ﳀ‬
‫ﳁ‬
‫ﳂ‬
‫ﱠ‬
:‫ين‬ ‫طفف‬
‫م‬ ‫ال‬
٢٧
“Ajo (pije) do të jetë e përzier me Tesnim.” [Surja el-Mutaffifin,
27] Ajo është pija më e lartë në Xhenet, prandaj ajo është vetëm për
më të afërtit tek Allahu, sikurse ka thënë Allahu i Plotëfuqishëm:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﳃ‬
‫ﳄ‬
‫ﳅ‬
‫ﳆ‬
‫ﳇ‬
‫ﱠ‬
‫الم‬
:‫ن‬
‫في‬ ‫ف‬
‫ط‬
٢٨
“Një burim nga i cili pijnë ata më të afërtit tek Allahu.” [Surja
el-Mutaffifin, 28]

50
Shpjegimi
Kjo është kënaqësia më e madhe dhe më e plotë e banorëve të
Xhenetit. Ajo është shikimi te Fytyra Bujare e Allahut të Lartësuar
nga çdo e metë. Kjo është ‘shtesa’ që është përmendur në Fjalën e
Allahut të Lartësuar:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﱁ‬
‫ﱂ‬
‫ﱃ‬
‫ﱄ‬
‫ﱅ‬
‫ﱆ‬
‫ﱠ‬
:‫يونس‬
٢٦
“Për ata të cilët punuan të mirën është më i miri (Xhenneti), e
pse jo akoma edhe më tepër (duke pasur nderimin e lartë të
shikimit të Fytyrës së Allahut).” [Surja Junus, 26]
Fjala e tij: “Ata do të kenë në Ditën e Shtesës një takim”. Ajo që
kihet për qëllim me ‘Ditën e Shtesës’ është Dita Xhuma, në të cilën
Allahu i Lartësuar nga çdo e metë do të nderojë banorët e Xhenetit
me shikimin e tyre tek Ai, sikure është vërtetuar nga Pejgamberi ynë
‫ﷺ‬ në hadith se Xhibrili thotë:
[26] Ata do të kenë në Ditën e Shtesës një takim, një gradë shtesë që
të tjerët nuk e arrijnë atë.
[27] Atëherë fytyrat do të shikojnë Fytyrën e Zotit. Syri i tyre rridhte
lotë për një kohë të gjatë.
[28] Atëherë, Zoti i tyre Mëshirëplotë do t’u shfaqet atyre duke u
dhënë selam, dhe prej kësaj (shfaqje) do të shtohet bukuria e saj
(fytyrës).

51
" ‫ن‬ْ‫َح‬‫ن‬ َ‫و‬
‫وه‬‫ْع‬‫د‬َ‫ن‬
‫ِي‬‫ف‬
ِ‫ة‬َ‫ر‬ ِ‫خ‬ ْ
‫اْل‬
:
َ‫م‬ ْ‫و‬َ‫ي‬
ِ‫د‬‫ي‬ ِ‫ز‬َ‫م‬ْ‫ال‬ ."
"Dhe ne e thërrasim atë në Botën Tjetër: Dita e Shtesës."23
Gjithashtu, është vërtetuar nga Pejgamberi ‫ﷺ‬ se ai ka thënë:
"
‫فليسوا‬
‫هم‬
‫في‬
‫الجنة‬
‫بأشوق‬
‫إلى‬
‫شيء‬
‫منهم‬
‫إلى‬
‫يوم‬
،‫الجمعة‬
‫ليزدادوا‬
‫منه‬
،‫كرامة‬
‫وليزدادوا‬
‫نظر‬
‫ا‬
‫إلى‬
‫وجهه‬
".
“Ata nuk kanë ndonjë gjë më të përmalluar në të se sa Dita e
Xhumasë, që t’u shtohet nderimi prej Tij dhe t’u shtohet shikimi tek
Fytyra e Tij.”24
Fjala e tij: “një gradë shtesë”. Domethënë: Ata do të kenë një
gradë shtesë nderimi më të lartë se sa mirësia që Allahu i Lartësuar
nga çdo e metë i ka dhënë në Xhenet, prej mirësive që nuk i ka parë
ndonjëherë syri, as nuk i ka dëgjuar ndonjëherë veshi, as nuk i ka
shkuar ndërmend ndonjëherë ndonjërit. Ata do të nderohen më tepër
me shikimin e Allahut të Lartëmadhëruar. Për këtë, Allahu i
Plotëfuqishëm thotë:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﱁ‬
‫ﱂ‬
‫ﱃ‬
‫ﱄ‬
‫ﱅ‬
‫ﱆ‬
‫ﱠ‬
:‫يونس‬
٢٦
“Për ata të cilët punuan të mirën, është më i miri (Xhenneti), e
pse jo akoma edhe më tepër.” [Surja Junus, 26] Është vërtetuar në
23
Transmeton Taberani në ‘el-Mu’xhem el-Eusat’ nr. 2084 dhe ka thënë
Shejkh Albani se është hadith hasen në një transmetim dhe sahih në një
tjetër transmetim ‘Sahihut Tergib ue Terhib’ nr. 694.
24
Transmeton el-Bezzar në ‘el-Bahr ez-Zukhar’ 14/68 nr. 7527; e ka
konsideruar të mirë zinxhirin e transmetimit hafidh el-Mundhiri, dhe e ka
bërë hasen Shejkh Albani në ‘Sahihut Tergib ue Terhib’ nr. 3761.

52
sunet komentimi i këtij ajeti me shikimin tek Fytyra e Allahut të
Lartëmadhëruar.25
Fjala e tij: “që të tjerët nuk e arrijnë atë.”, - sepse Allahu i
Plotëfuqishëm thotë:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬
‫ﱽ‬
‫ﱾ‬
‫ﱿ‬
‫ﲀ‬
‫ﲁ‬
‫ﲂ‬
‫ﲃ‬
‫ﱠ‬
:‫ين‬ ‫طفف‬
‫م‬ ‫ال‬
١٥
“Dhe për më tepër! Sigurisht që ata (pabesimtarët) atë Ditë do
të mbulohen që të mos shohin dot Zotin e tyre.” [Surja el-
Mutaffifin, 15]
Nga ana tjetër, Pejgamberi ‫ﷺ‬ i ka përgëzuar besimtarët dhe u ka
thënë:
"
ْ‫م‬‫ك‬َ‫ن‬ِ‫إ‬
َ‫ن‬ ْ‫و‬ َ‫َر‬‫ت‬َ‫س‬
ْ‫م‬‫َك‬‫ب‬َ‫ر‬
‫ا‬َ‫م‬َ‫ك‬
َ‫ن‬ ْ‫و‬ َ‫َر‬‫ت‬
‫ا‬َ‫ذ‬َ‫ه‬
،َ‫ر‬َ‫م‬َ‫ق‬ْ‫ال‬
َ
‫ّل‬
َ‫ون‬‫ام‬َ‫ض‬‫ت‬
‫ِي‬‫ف‬
،ِ‫ه‬ِ‫ت‬َ‫ي‬ْ‫ؤ‬‫ر‬
ِ‫ن‬ِ‫إ‬َ‫ف‬
ْ‫م‬‫ت‬ْ‫ع‬َ‫ط‬َ‫ت‬ْ‫س‬‫ا‬
َ
‫ّل‬
‫وا‬‫ب‬َ‫ل‬ْ‫غ‬‫ت‬
‫ة‬ َ
‫َل‬َ‫ص‬
َ‫ل‬ْ‫ب‬َ‫ق‬
ِ‫وع‬‫ل‬‫ط‬
ِ
‫س‬ْ‫م‬َ‫ش‬‫ال‬
‫ة‬ َ
‫َل‬َ‫ص‬ َ‫و‬
َ‫ل‬ْ‫ب‬َ‫ق‬
ِ‫ب‬‫و‬‫ر‬‫غ‬
َ‫ش‬‫ال‬
ِ
‫س‬ْ‫م‬
‫وا‬‫ل‬َ‫ع‬ْ‫ف‬‫ا‬َ‫ف‬
".
“Ju do ta shihni Zotin tuaj ashtu sikurse shihni këtë hënë. Ju nuk
do të keni vështirësi në shikimin e saj. Nëse keni mundësi të mos
mposhteni (nga angazhimet, shkujdesi apo gjumi) në namazin
përpara lindjes së diellit dhe namazit përpara perëndimit të diellit,
atëherë bëjeni!”26
Fjala e tij: “Atëherë fytyrat” - e besimtarëve - “do të shikojnë
Fytyrën e Zotit”. - Domethënë: Ata do ta shikojnë Atë realisht me
sytë e tyre, sikure ka thënë Allahu i Lartësuar nga çdo e metë:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﱉ‬
‫ﱊ‬
‫ﱋ‬
‫ﱌ‬
‫ﱍ‬
‫ﱎ‬
‫ﱏ‬
‫ﱐ‬
‫ﱠ‬
:‫ة‬
‫يام‬ ‫الق‬
٢٢
-
٢٣
25
Transmeton Muslimi nr. 181-182.
26
Transmeton Bukhariu nr. 7434 dhe Muslimi nr. 633.

53
“Disa fytyra atë Ditë do të jenë të shkëlqyera (Nadirah), duke
parë Zotin e tyre.” [Surja el-Kijameh, 22-23] Fjala e Tij:
“Nadirah” vjen nga fjala ‘Nudrah’, e cila do të thotë: bukuri dhe
shkëlqim. Fjala e Tij: “duke parë Zotin e tyre.”. Domethënë: Ata
do ta shikojnë Atë me sytë e tyre.
Hasan el-Basri ka thënë: “Fytyra e tyre ka të drejtë të shkëlqejë,
përderisa ajo sheh te Krijuesi.”27
Fjala e tij: “Syri i tyre rridhte lotë për një kohë të gjatë”.
Domethënë: Sa shumë u mbushte me lot syri i tyre në këtë botë!
Ndoshta, loti i përmendur këtu ka lidhje me atë që ka kaluar,
domethënë, ka lidhje me përmallimin e shikimit te Fytyra e Allahut
të Lartësuar nga çdo e metë. Imam ibën Kajjim - Allahu e mëshiroftë
- ka përmendur disa lloje të qarash, prej tyre është e qara nga
dashuria dhe përmallimi.28
Sa shumë janë përmalluar zemrat e tyre; sa shumë janë përmalluar
shpirtat e tyre; sa shumë kanë dëshiruar, shpresuar dhe kanë kanë
bërë lutje që Zoti i tyre t’i nderoi ata me këtë shikim, duke marrë
shembull kështu Pejgamberin e tyre ‫ﷺ‬ në lutjen e tij:
"
َ‫ك‬‫ل‬َ‫أ‬ْ‫س‬َ‫أ‬
َ‫ة‬َ‫ذ‬َ‫ل‬
ِ
‫ر‬َ‫ظ‬َ‫ن‬‫ال‬
َ‫ك‬ِ‫ه‬ْ‫ج‬ َ‫و‬
َ‫ق‬ ْ‫و‬َ‫ش‬‫ال‬ َ‫و‬
َ‫ِك‬‫ئ‬‫ا‬َ‫ق‬ِ‫ل‬
‫ِي‬‫ف‬
ِ
‫ْر‬‫ي‬َ‫غ‬
َ‫ء‬‫ا‬َ‫ر‬َ‫ض‬
‫ة‬ َ‫ر‬ ِ
‫ض‬‫م‬
َ
‫َة‬‫ن‬ْ‫ت‬ِ‫ف‬
".‫ة‬َ‫ل‬ ِ
‫ض‬‫م‬
27
Transmeton Taberiu në ‘Xhami’ul Bejan’ vëll 23 fq. 507.
28
‘Zadul Mead’ vëll. 1 fq. 177. Llojet e të qarëve të cilat ka përmendur në
përgjithësi janë gjashtë: E para: E qara nga mëshira. E dyta: E qara nga
frika. E treta: E qara nga dashuria dhe malli. E katërta: E qara nga gëzimi
dhe lumturia. E pesta: E qara nga padurimi i dhimbjes. E gjashta: E qara
nga pikëllimi.

54
"...të kërkoj kënaqësinë e shikimit në Fytyrën Tënde dhe
përmallimin për takimin Tënd, pa vështirësi dhe pa sprova që
devijojnë." 29
Fjala e tij: “Atëherë, Zoti i tyre Mëshirëplotë do t’u shfaqet atyre
duke u dhënë selam”. Fjala ‘et-texhel-li’ domethënë: shfaqje e plotë.
Allahu do të shfaqet për ata fytyra, dhe kështu, atyre do t’u shtohet
nderimi me shikimin e Zotit të tyre Bujar. Poeti ka përmendur emrin
‘Mëshirëplotë’ për të tërhequr vëmendjen se këtë nderim të madh,
ata e kanë arritur me Mëshirën e Allahut të Lartësuar nga çdo e metë,
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﳠ‬
‫ﳡ‬
‫ﳢ‬
‫ﳣ‬
‫ﱠ‬
:‫زاب‬‫األح‬
٤٣
“Dhe Ai është gjithnjë Mëshirëplotë për besimtarët.” [Surja el-
Ahzab, 43]
Është vërtetuar nga i Dërguari i Allahut ‫ﷺ‬ se ka thënë:
‫ى‬َ‫ل‬َ‫ج‬َ‫ت‬َ‫ي‬َ‫ف‬
ْ‫م‬‫ه‬َ‫ل‬
‫ك‬َ‫ح‬ْ‫ض‬َ‫ي‬ .
"...dhe Ai i shfaqet atyre duke qeshur..."30
Domethënë: Ditën e
Gjykimit.
Fjala e tij: “duke u dhënë selam”, - sikurse ka ardhur në Kuranin e
Lartë:
‫ﭐ‬‫ﱡ‬‫ﭐ‬
‫ﱘ‬
‫ﱙ‬
‫ﱚ‬
‫ﱛ‬
‫ﱜ‬
‫ﱝ‬
‫ﱠ‬
:‫س‬
‫ي‬
٥٨
29
Transmeton Nesaiu nr. 1305 dhe e ka saktësuar Shejkh Albani në ‘el-
Kelimut Tajjib’ 106.
30

Shpjegimi i poezisë el-Haijjeh

Shpjegimi i poezisë el-Haijjeh

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

Similar a Shpjegimi i poezisë el-Haijjeh

Similar a Shpjegimi i poezisë el-Haijjeh (20)

Más de Lexo dhe Mëso

Más de Lexo dhe Mëso (20)

Shpjegimi i poezisë el-Haijjeh