2. Ödemeler Dengesine İlişkin Temel Kavramlar
Ödemeler Dengesi: Ödemeler dengesi, geniş anlamıyla,
bir ekonomide yerleşik kişilerin diğer ekonomilerde
yerleşik kişiler (yurt dışında yerleşikler) ile belli bir
dönem içinde yapmış oldukları ekonomik işlemlerin
sistematik kayıtlarını elde etmek üzere hazırlanan
istatistiki bir rapordur.
3. Ödemeler Dengesine İlişkin Temel Kavramlar
Cari Hesap: Ekonomide, bir ülkenin cari hesabı, hem mal
ve hizmetlerin ihracat ve ithalatının hem de uluslararası
sermaye transferlerinin değerini kaydeder. Ödemeler
dengesinin iki bileşeninden biridir, diğeri sermaye
hesabıdır. Bir ülkenin ithal ettiği mallara ve hizmetlere
ödediği miktar, ihraç ettiği mallar ve hizmetlere ödediği
miktarı aşıyor ise cari açık oluşur.
4. Ödemeler Dengesine İlişkin Temel Kavramlar
Dış Ticaret Açığı: Ticaret dengesi, ticari denge veya net
ihracat, bir ülkenin belirli bir zaman diliminde yaptığı
ihracat ve ithalatın parasal değeri arasındaki farktır.
Bazen mallar için ticaret dengesi ile hizmetler için bir
ticaret dengesi arasında bir ayrım yapılır.
5. Ödemeler Dengesine İlişkin Temel Kavramlar
Sermaye Hesabı: Makroekonomi ve uluslararası
finansta, sermaye ve finans hesabı olarak da bilinen
sermaye hesabı, yatırım işleminin bir ekonomiye net
akışını kaydeder. Ödemeler dengesinin iki ana
bileşeninden biridir. Diğeri cari hesaptır.
6. Ödemeler Dengesine İlişkin Temel Kavramlar
Finans Hesabı: Kısa, orta ve uzun vadeli kredi giriş ve çıkışları ve
bunların geri ödemeleri, doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve
bunların tasfiyeleri, portföy yatırımları, hisse senedi yatırımları, IMF
kredileri gibi her türlü finansal borçlanma ve sermaye hareketlerini
kapsamaktadır.
7. Ödemeler Dengesine İlişkin Temel Kavramlar
Rezerv Varlıklar: Uluslararası rezervler; ülkelerin para otoriteleri
tarafından kontrol edilen, kullanıma hazır, birbirlerine çevrilebilme
özelliği bulunan ve uluslararası ödeme aracı olarak kabul edilen
varlıklardır.
8. Dış Ticaretin Ulusal Boyutu
Net Hata/Noksan: Bir ülkenin dış dünya ile ekonomik ilişkilerini
gösteren ödemeler dengesine ilişkin verilerin derlenmesinde ortaya
çıkan hatalar ve eksikliklerin ödemeler dengesi tablosunda
gösterildiği kaleme net hata ve noksan adı veriliyor. Bu dört denge de
artı veya eksi işaret taşıyabilir.
10. TR'de Önde
Gelen Sektörler
Tekstil ve Hazır Giyim Sektörü
Kimya Sektörü
Tarım ve Gıda Sektörü
Savunma Sanayi Sektörü
Enerji Sektörü
Makine Sektörü
Otomotiv Sektörü
Demir-Çelik Sektörü
Sanayi Sektörleri
Turizm
Yurtdışı Müteahhitlik ve Teknik
Müşavirlik
Sağlık Turizmi
Bilişim
Eğitim
Kültürel ve Yaratıcı Endüstriler
Lojistik
Hizmet Sektörleri
Yurtdışı Yatırım
16. İhracat Sofistikasyonumuz
İhracat sofistikasyonu, ürettiğiniz bir ürünü dünyada ne kadar az ülke
üretebiliyorsa o kadar yüksek teknolojili, ne kadar çok ülke üretiyorsa o kadar
düşük teknoloji üretim yaptığınızı gösterir.
Bunu en iyi gösteren gösterge, kg başına ihracattır. Gelişmiş ülkelerde bu
rakam 3-3,5 Dolar bandında iken, TR'nin 1 Dolar civarındadır.
Genelde az gelişmiş ülkeler hammadde göndermekte, karşılığında ise teknoloji
ürünü almaktadır. Hammadde satışı ise ihracat sofistikasyonunun düşük
olmasına neden olmaktadır.
17. İhracatın İthalatı Karşılama Oranı
Türkiye, geleneksel olarak cari açık sorunu olan, büyümek için sermaye ithal
etmek zorunda kalan, birikimleri kendine yetmeyen bir ülkedir.
TR'de istisnai durumlar dışında geleneksel olarak ithalatı ihracatın fazla olan
bir dış ticaret yapısına sahiptir.
İhracatın ithalatı karşılama oranı kimi dönemler %85'e çıksa da, son dönemde
%70'lere kadar gerilemiştir. Bunda da baskılanan döviz kurunun etkisi
olmuştur.