1. Улаанбаатар Их Сургууль
Бизнес менежментийн тэнхим
Корпорацийн санхүү
Лекц №1
Удиртгал хичээл
Хичээлийн индекс: BA 301
Хичээлийн кредит: 3
Судлах анги: СМ-3, ҮМ-4

2. Сэдвийн агуулга
 Санхүүгийн шинжлэх ухааны үүсэл, санхүү түүний
бүрэлдэхүүн хэсгүүд
 Санхүү нь бизнесийн үйл ажиллагааг хөдөлгөгч
хүч болох нь
 Бизнесийн байгууллагын санхүүгийн удирдлагын
үүрэг, зорилго

3. “Санхүү бол мөнгийг удирдах ухаан,
мөнгийг удирдах урлаг”
 Эдийн засгийн ухаан нь “Хязгаартай
нөөц баялгаар хүний хязгааргүй
хэрэгцээг хэрхэн яаж үр ашигтай
хангах тухай асуудал” –ыг судалдаг
бол санхүүгийн шинжлэх ухаан нь
“Хязгаарлагдмал
нөөц
баялгийг
хүний хязгааргүй хэрэгцээнд хэрхэн
үр ашигтай ашиглах тухай асуудал”
– ыг судалдаг.

4. Олон улсын бизнесийн байгууллагын
үндсэн 3 хэлбэр
Нэг хүний аж ахуй
Õîðøîî
Корпораци
Давуу
тал
1. Ашиг нь зөвхөн
өөрийнх нь
2.Зохион байгуулалт,
үйл
ажиллагааны
зардал бага
3. Татвар бага
1.
Илүү
хөрөнгө
цуглуулах боломжтой
2. Удирдлага илүү
чадварлаг
1. Хувьцаа эзэмшигчид
оруулсан
хөрөнгөнөөс
илүүг алдахгүй
2. Эзэд нь түргэн солигдох
боломжтой
3. Хөрөнгийн зах зээлд
оролцох боломжтой
Сул
тал
1. Тараахад хялбар
1.
Хоршигч
нас
2. Бүх алдагдлыг эзэн барвал хоршоо тардаг.
хариуцна
2. Үйл ажиллагааны
3. Өсөлт удаан
өргөжилт муу
1. Давхар татвартай
(Корпораци, ноогдол ашиг
хүртэгчид )
2. Зохион байгуулалтын
зардал их
3.
Засгийн
газрын
зохицуулалтад илүү их
өртөмтгий

5. Санхүү нь бизнесийн үйл ажиллагааг
хөдөлгөгч хүч мөн.
Албадууд
Зорилго
Маркетинг Аливаа зах зээл дээрх хангагдаагүй эрэлт
хэрэгцээг олж илрүүлэх
/Маркетингийн төлөвлөлт хийх/
Үйлдвэрлэл
Хангагдаагүй эрэлт хэрэгцээг хангаж
болох бүтээгдэхүүн үйлчилгээг бий
болгох / Үйлдвэрлэлийн төлөвлөлт хийх/
Санхүү
Бүтээгдэхүүн үйлчилгээг бий болгоход
шаардагдах хөрөнгө, түүний эх үүсвэрийг
шийдэх /Санхүүгийн төлөвлөлт хийх/

6.  Байгууллага
амжилт олохын үндэс нь нэг
талаас бизнес эрхлэх эрүүл саруул орчин,
нөгөө талаас тухайн байгууллагыг үр
ашигтайгаар удирдаж чадах удирдлагын үйл
ажиллагаа байдаг. Үүнд санхүүгийн орчин,
санхүүгийн
удирдлагын
асуудлууд
ч
мэдэгдэхүйц нөлөө үзүүлдэг.

7. Санхүүгийн талаарх онолын
урсгалууд
1. Ашгийг нэмэгдүүлэх тухай онол
2. Үйлдвэрлэл, борлуулалтын хэмжээг нэмэгдүүлэх
тухай онол
3. Эрх ашиг сонирхлыг нэгтгэн зангидах тухай онол
4. Аж ахуйн үнэ цэнийг нэмэгдүүлэх тухай онол
5. Хувь нийлүүлэгчдийн хөрөнгө, баялгийг нэмэгдүүлэх
тухай онол
Дээрх
онолын
урсгалууд
нь
бизнесийн
байгууллагын
санхүүгийн
удирдлагын
үйл
ажиллагааг үнэлж, дүгнэх шалгуур үзүүлэлтүүд
оршдог.

8. Бизнесийн байгууллагын санхүүгийн удирдлагын
үйл ажиллагаандаа мөрдлөг болгох хууль эрх зүйн
актуудад:
1. Улсын их хурлаас баталж гаргасан хууль
тогтоомжууд
2. Засгийн
газраас
гаргасан
тогтоол, шийдвэрүүд
3. Яам, хэрэгжүүлэгч агентлаг, тусгай газраас
баталж
гаргасан
тогтоол, шийдвэр, дүрэм, журам, заавар, зөв
лөмж
4. Тухайн байгууллагын дотооддоо мөрддөг
дүрэм, журам, удирдамж зэрэг эрх зүйн
шинжтэй баримт бичгүүд орно.

9. Бизнесийн байгууллагын санхүүгийн үйл
ажиллагааг дараах бүрдэл хэсгүүдийн
тусламжтайгаар удирдаж болно. Үүнд.
 Санхүүгийн боловсон хүчин / Хүний нөөц /
 Санхүүгийн албаны бүтэц, зохион байгуулалт
 Санхүүгийн хэрэгслүүд
 Санхүүгийн арга, аргачлалууд
 Санхүүгийн мэдээ, мэдээллүүд
 Санхүүгийн харилцаанд ашиглагдах техник
хэрэгслүүд

10. Аливаа аж ахуйн нэгжийн үйл ажиллагаа нь
дараах гурван асуудлын хариуг
хэрхэн олохоос эхэлдэг.
1) Үйл
ажиллагаа
явуулахад
шаардагдах
санхүүжилтийн эх үүсвэрийг хаанаас олох, түүний
бүтцийг яаж оновчтой болгох тухай асуудал
2) Аж ахуйн нэгжийн хөрөнгийн хэмжээ, түүний бүтэц
ямар байх вэ? Өөрөөр хэлбэл хуримтлуулсан
хөрөнгөө юунд зарцуулах тухай асууудал
3) Аж ахуйн нэгжийн төлбөрийн чадвар болон
санхүүгийн тогтвортой байдлыг хангасан санхүүгийн
удирдлагыг хэрхэн зохион байгуулах, өөрөөр хэлбэл
санхүүгийн харьцаануудыг яаж зохистой хэмжээнд
барих тухай асуудал

11. Бизнесийн байгууллагын санхүүгийн удирдлага нь өмнөө
дараах зорилтуудыг дэвшүүлж болно. Үүнд:
o Борлуулалтын хэмжээг нэмэгдүүлэх
o Зардлыг аль болох хэмнэх /бууруулах/
o Ашгийн төвшинг нэмэгдүүлэх
o Төлбөрийн чадвараа дээшлүүлэх
o Хөрөнгийн хөрвөх чадварыг хангах
o Учирч болох эрсдлийг даван туулах чадвартай байх
o Хөрөнгө оруулалтын өгөөжийг нэмэгдүүлэх
o Санхүүгийн үйл ажиллагааг үндэслэлтэй төлөвлөх
o Хөрөнгийн ашиглалтыг сайжруулах
o Хямд өртөгтэй эх үүсвэрээр санхүүжих

12. Бизнесийн байгууллагын санхүүгийн удирдлага нь
өмнөө дараах зорилтуудыг дэвшүүлж болно. Үүнд:
 Капиталын бүтцийг оновчтой болгох
 Ашиглагдаагүй нөөц боломжуудыг илрүүлэн ашиглах
 Компанийхаа үнэ цэнийг нэмэгдүүлэх
 Зах зээлд өрсөлдөх чадвараа нэмэгдүлэх
 Бараа материал, бэлэн мөнгөний нөөцийг оновчтой




түвшинд барих
Найдваргүй авлагуудыг бууруулах
Зээл, татварын талаар оновчтой бодлого баримтлах
Хүчин чадлыг зохистой түвшинд ашиглах
Хөрөнгийн эргэцийг түргэтгэх зэрэг байж болно.

13. Ашигласан материал
1. Л. Жаргал, Ж. Бат-Өлзий “Санхүүгийн менежмент”
2.
3.
4.
5.
гуравдугаар хэвлэл, УБ хот 2008 он
Р. Баянсан “Бизнесийн санхүү” УБ хот 2003 он
Б. Бүжинлхам “Санхүүгийн удирдлага” УБ хот 2004
он
Ц. Аюурзана “Компаний санхүү” УБ хот 2009 он
Stephen A.Ross, Randolph W.Westerfield, Jeffrey
F.Jaffe “ Corporate finance” 1996 In the United States of
America