1. Veel winst te halen met verduurzamen bestaande bouw
Wie gaat daadwerkelijk werk maken van de bestaande voorraad?
Donderdag 3 december 2009 vond de manifestatie ‘Daadkrachtig Duurzaam’
plaats, de afronding van het project ‘Naar een duurzame voorraad’.
Dagvoorzitter Mary Fiers, wethouder Eindhoven, riep op om nu vooral door te
pakken. ‘Kennis en ervaring uitwisselen is essentieel, maar het daadwerkelijk
verduurzamen van de voorraad is het doel’, aldus Fiers. Ook VROM juicht een
vervolg toe, waarbij deze eerste ervaringen worden omgezet in de praktijk.’
Alleen dan kunnen partijen de belofte van klimaat- of energieneutraal
waarmaken.
De G27 nam in 2008 het initiatief voor dit landelijke
project om ervaring op te doen met het
prestatiegericht werken bij verbetering van de
bestaande bouw en kennis hierover te delen. Het
aantal deelnemers groeide in totaal uit tot zo’n 40
gemeenten, corporaties en schoolbesturen. In de
slotbijeenkomst zijn niet alleen praktijkervaringen
besproken, conclusies getrokken, maar is ook vooruit
gekeken. Tijdens de middagsessie overhandigde Gert
van den Elsen (projectgroep) het eindrapport aan Piet
van Luijk van VROM (zie foto).
Prestatiegericht werken goed toepasbaar voor bestaande bouw
Uit de ervaringen van de deelnemers komt naar
Handreikingen gemeenten
voren dat prestatiegericht werken ook prima
toepasbaar is voor de bestaande voorraad. GPR Marjolein van der Klauw deed in
Gebouw brengt overzichtelijk de uitgangssituatie opdracht van W/E onderzoek naar de
in beeld, tevens kan berekend worden wat het praktijkervaringen van gemeenten met
effect is van beoogde ingrepen en of dit voldoet duurzame nieuwbouw om succes-
aan de vooraf gestelde ambities. Op basis van factoren te kunnen benoemen. Het
berekeningen kunnen weloverwogen beslissingen resultaat is een zeer toegankelijk
worden genomen of renovatie zinvol is en op rapport met praktische tips voor
welke wijze. Punt van aandacht is de gemeenten. Zij vertelde tijdens haar
communicatie met bewoners en gebruikers. Juist presentatie welke factoren van
bij renovaties is communicatie een essentieel doorslaggevend belang zijn.
onderdeel in het traject om een renovatie goed
te laten verlopen.
Voor iedereen is duidelijk dat verduurzamen van bestaande bouw een flinke winst
oplevert, niet alleen financieel ook voor het milieu en de gezondheid. De aanpak van
bestaande woningen en gebouwen levert veelal forse energiebesparingen op. Ook blijkt
dat bij diverse projecten reducties van de CO2-uitstoot van 50% of meer gerealiseerd kan
worden. Daarnaast leiden renovaties vaak tot een beter binnenmilieu met positieve
effecten voor de gezondheid. Tot slot kan bij renovatie aandacht gegeven worden aan de
huidige gebruikerswensen en hierdoor leegstand worden voorkomen.

2. Daadkrachtig vervolg met doel klimaatneutraal
Voor veel deelnemers was het een eerste kennismaking met prestatiegericht werken.
Tijdens de bijeenkomst vertelden gemeenten Den Haag, Maastricht en corporatie
Stadgenoot over hun ervaringen. Duidelijk werd dat slechts een klein aantal deelnemers
een vervolgstap heeft kunnen zetten door de werkwijze beleidsmatig te verankeren.
Daarom wordt een vervolg vanuit de projectgroep en VROM aangemoedigd, want alleen
dan kunnen doelstellingen als
klimaatneutraal of energieneutraal Kwantificeren en communiceren
realiteit worden.
Piet van Luijk (VROM) prijst de constructieve
Voor een vervolgproject raadt Van samenwerking met de projectgroep. Met twee
den Elsen aan om in ieder geval kernwoorden typeert hij dit project; kwantificeren
meer commitment te vragen aan en communiceren. Kwantificeren is de basis van
deelnemers door een actieve inbreng prestatiegericht werken. Wat is de
en financiële bijdrage. uitgangssituatie en waar wil je naar toe? Alleen
dan valt de verbeterslag te monitoren. Centraal in
Op dit moment tonen deze
het traject staat communicatie. Het spreken van
gemeenten interesse voor een
één taal is wezenlijk, aldus Van Luijk. Voor
vervolg. Dat zijn Alkmaar, Apeldoorn,
beleidsmakers wordt het makkelijker als
Breda, Den Haag, Eindhoven,
instrumenten op elkaar afgestemd zijn. Tot slot
Haarlem, Heerlen, Helmond, Tilburg
pleit hij voor een integrale in plaats van een
en Venlo. Woningcorporaties en
sectorale werkwijze, wat zowel binnen VROM als
schoolbesturen worden ook voor het
gemeenten allesbehalve vanzelfsprekend is.
vervolg uitgenodigd wederom te.
Duurzaamheid gebouwen krijgt Gemeenschappelijke taal
Aan het einde van de middag werd gesproken over de ontwikkeling van een
gemeenschappelijke taal voor duurzaamheid gebouwen. Een belangrijk onderwerp dat
breed leeft en waar nog veel onduidelijkheid over is. John Mak van W/E adviseurs vertelt
dat een harmonisatietraject is ingezet voor GPR Gebouw, BREEAM-NL en Greencalc+. Op
verzoek van DGBC, Sureac, G32 en W/E steunt VROM de ontwikkeling van een
gezamenlijke onderlegger en te komen tot één bepalingsmethode. Het doel van de
harmonisatie is dat onderliggende bepalingsmethoden voor overlappende thema’s van de
instrumenten hetzelfde zijn. Voor gebruikers betekent dit dat zij vanuit hun eigen
behoefte voor een instrument kunnen kiezen. De verschillende instrumenten blijven
afzonderlijk bestaan, omdat elk specifieke gebruiksdoelen en gebruikersgroepen heeft. De
planning is dat tot de zomer onderleggers vastgesteld worden voor gemeenschappelijke

3. thema’s, zoals materialen, energie, water en gezondheid. Op basis van de resultaten
worden in de tweede helft van het jaar de instrumenten aangepast en zal een strategie
voor de overige onderwerpen worden bepaald.
Interesse in Daadkrachtig Verduurzamen van de voorraad?
Voor deelname aan het vervolg kunt u contact opnemen met Joop Bemelmans,
bestuursadviseur gemeente Eindhoven: j.bemelmans@eindhoven.nl of 040-2382294.
Jolanda Reitsma (wethouder gemeente Apeldoorn) legt nadruk op het mogelijk maken
van verduurzamen van bestaande bouw. ‘Met financiële regelingen krijg je mensen in
beweging en dat is van belang. Opgetogen vertelt ze, ‘dat nog zo’n 30 regelingen in de
maak zijn voor burgers.’
Verder benadrukt Reitsma het belang van het delen van kennis. ‘Als grote gemeente
willen we graag onze verworven expertise regionaal inzetten en kleine gemeenten
ondersteunen. Alleen, ook wij kunnen ons geld maar één keer besteden. We hebben bij
VROM het verzoek neergelegd om deze actieve trekkersrol waar te kunnen maken
middels een financiële ondersteuning.’
Jetty Karthaus (gemeente Den Haag) geeft aan dat zij bijvoorbeeld gebruik maken van
aantrekkelijke regelingen om verduurzaming te stimuleren. ‘Bij duurzame renovaties
neemt de gemeente een deel van de kosten op zich, als 30% CO2-reductie wordt
gerealiseerd en de woningen voor dezelfde doelgroep beschikbaar blijven. Het mag niet
zo zijn dat verduurzaming leidt tot uitsluiting van groepen.’
Aleida Verheus (corporatie Stadgenoot) geeft aan dat zij specifieke beweegreden hadden
voor deelname. Zij willen renovaties niet alleen meer vanuit onderhoudskosten gaan
benaderen, maar vanuit een breder perspectief. Het perspectief van leefbaarheid en
bewoonbaarheid, waarbij verschillende afdelingen van de eigen organisatie een rol
hebben en daarom betrokken zijn. Voor Stadgenoot stond het verbeteren van de interne
samenwerking centraal om de eigen voorraad duurzaam en efficiënt te verbeteren.
Van links naar
rechts: Jetty
Karthaus, Mary Fiers
(dagvoorzitter),
Aleida Verheus en
Sander Schoutrop
vertellen over hun
ervaringen.
Sander Schoutrop (Gemeentelijk Vastgoed, gemeente Maastricht). ‘We hebben de
werkwijze toegepast op een oude busremise voor de huisvesting van gemeentewerken.
Het gebouw is grotendeels in goede staat, behalve het kantoorgedeelte. Naast het
verbouwen van het kantoor is het de bedoeling om duurzame maatregelen toe te passen,
zoals vergaande isolatie en hergebruik van water.’