Tác giả:G.Ohsawa Thái Khắc Lễ dịch

1. 0
N I L C T SINH
(G.Ohsawa)
Thái Kh c L d ch

2. 1
N I L C T SINH
(G.Ohsawa)
Thái Kh c L d ch
M c L c
Chương1 : ngu n s c m nh vô hình - ti m th c
Chương 2 : uy l c c a trí tư ng tư ng
Chương 3 : ý chí và tư ng tư ng
Chương 4 : ám th và t k ám th
Chương 5 : th n kinh dinh dưõng - th n kinh c a ti m th c.
Chương 6 : kh năng thiên nhiên c a cơ th hay kh năng c a ti m th c ?
Chương 7 : phân tâm h c và t k ám th
Chương 8 : tìm hi u ti m th c qua các trò chơi
Chương 9 : t k ám th và cu c i
Chương 10 : qui c th c hành t k ám th L i huy n di u
Chương 11 : t k ám th và v n giáo d c thi u nhi
Chương 12 : s ưu vi t c a phương pháp
Ph l c : gi i h n c a t k ám th n phép dư ng sinh Ohsawa
THAY L I T A
M t v thi n sư già m c ch ng xu t huy t não, m t ng chân b b i, l i mang ch ng
ti u ti n b t c m, vì s ph m t i b t kính trư c Ph t ài m i khi l bái ho c tham thi n
nên n nh tôi ch a b nh.
Sau khi thăm b nh tôi ra th c ơn ghi thêm cách kho 12gr cá v i nư c tương dùng
2 l n m i tu n.
Th y v y nhà sư b i r i b o r ng:
-- Khó lòng quá, su t i tôi không bao gi ăn cá c , ã 75 năm r i!
Tôi iên u vì v n này!!! Tôi nghĩ nát nư c…Tôi li n thay th món cá b ng th r
cây b công anh.
B n mươi ngày sau, v sư già tr l i, kho m nh như m t chàng trai. Nư c ti u ã
gi m n hai ph n ba, ông i l i như thư ng r i.
Tuy nhiên kh i băn khoăn, tôi phái m t trong nh ng môn sinh c a tôi n t i chùa
quan sát cách n u nư ng và l i ăn u ng c a v thi n sư như th nào. Lúc tr v ,
ngư i môn sinh y trình r ng:
-- L quá! Canh n u v i miso thì lõng bõng c nư c là nư c, cơm thì n a s ng n a
chín, món b công anh xào khô thì c c như l c i tròn… Úi chà chà! Th mà v
lão sư ăn m t cách i m nhiên.
M t l n n a tôi l i iên u!!! Th c ơn há ch t m quan tr ng th y u mà thôi ru?
T m quan tr ng chính y u là c tin? là n i tâm? là sinh khí?
GEORGES OHSAWA
Yin-Yang 12-1967

3. 2
N I L C T SINH
(G.Ohsawa)
Thái Kh c L d ch
CHƯƠNG 1 : NGU N S C M NH VÔ HÌNH -
TI M TH C

4. 3
L sinh l m lũi trên ư ng v ,bư c chân n ng tr ch,lòng tràn ng p m t ngu n chán ngán vô
biên….Thôi còn chi n a m ng vàng son, v a m i hôm nào ây khi c p l u chõng i thi; ư c v ng
cân ai võng l ng,áo mão xênh xang t lâu p ..ô hô ã tan thành mây khói….Mư i m y năm
èn sách há k t thúc b ng m t n i ni m tuy t v ng th này ru! Ch ng bu n ăn u ng, như cái
xác không h n chàng thư sinh l c th th n i t t ng sáng cho n khi m t tr i ng bóng,r i
vì quá khát chàng ghé vào m t túp l u tranh d ng bên c nh r ng tùng im mát xin h p
nư c.Trong căn nhà c sơ sài nhưng ngăn n p, m t c già m c m c ang loay hoay nhen l a
n u n i cháo kê.L sinh chào h i c già,xin bát nư c.U ng xong r i m i th y là mình ã quá m t
mõi,Sinh bèn xin vô phép ngh lưng trên chi c chõng tre kê c nh b p.Ám nh theo c nh trư ng thi,
m i v a ch p m t chàng li n m ng th y mình i thi,nhưng lúc xư ng danh l i tr ng nguyên,
ư c vua ban áo mão cân ai, ư c du ngo n trong vư n thư ng uy n, ư c h hàng làng xóm
ón ti p tr ng th gi a oàn c qu t uy nghi.Chàng ư c b ra làm quan, cư i v là m t tuy t th
giai nhân con nhà trâm anh th phi t, r i sinh con cái, v con hu ,ho n l hanh thông,bình
l ng s ng m t cu c i giàu sang th t sung sư ng như bình sinh chàng h ng mơ tư ng. Mư i hai
năm h nh phúc trôi qua,b ng âu gi c cư p trong nư c n i lên,m t êm kia khu v c chàng b
t phá, nhà c a xóm làng b thiêu hu , ngư i và súc v t ph n l n u ch t cháy ho c b tr ng
thương trong bi n l a.
L sinh b ch y,tay d t v ,tay d t con thơ nhưng ph n thì l a cháy ngút tr i,ph n xô y nhau
tranh ư ng ch y trư c,ph n thì gi c cư p tàn b o th ng tay âm chém, ch ng bao lâu con cái l c
d n ch ng bi t s ng ch t ra sao.Cu i cùng n ngư i v yêu quí mà chàng quy t tình b o v cũng
b b n cư p cư ng o t em i, còn chàng thì b tên tư ng cư p âm m t gươm vào b vai k p
thét lên m t ti ng gi t mình th c d y,bàng hoàng h i tư ng l i bao nhiêu c nh tư ng hoan l c ã
di n ra trong mư i hai năm tr i d ng d c s ng trong h nh phúc ư c k t thúc b ng m t bi n c
tang thương, r i l i ngao ngán nhìn n i cháo kê còn chưa chín thong th b c hơi ang sôi trên b p
l a… Gi c m ng hoàng lương c a L sinh i ư ng thư ng ư c văn nhân thi sĩ nh c n
than th i ngư i ng n ng i: “Tu ng o hoá ã bày ra y Ki p phù sinh trông th y mà au”
[Cung oán ngâm khúc] Nhưng ngày nay v i s phân tích tâm lý c a các tri t gia tây phương thì
gi c m ng L sinh ch là s b c l tâm tình qua nh ng quá trình ph c t p c a ti m th c trong tình
tr ng có nh ng ư c nguy n không ư c tho mãn ho c nh ng khuynh hư ng b c ch . V y ti m
th c là gì?là m t năng l c tinh th n?là m t s c m nh huy n bí? Hãy thong th , chúng ta s tìm
hi u d n d n r i s tìm cách s d ng trong m t phương pháp h u ích,th c d ng ,gi n d ,có th
c i t o th ch t và tinh th n em l i h nh phúc và thành công trong i c a chúng ta: phương
pháp t k ám th . T k ám th v i l i th c hành gi n d và không t n kém ã giúp ,an i,c u
ch a và tr lành hàng v n b nh nhân m c nh ng b nh nan y v tinh th n và v t ch t. Nhưng mu n
hi u rõ nh ng hi n tư ng v ám th hay nói cho úng hơn v t k ám th , i u c t y u là ph i
hi u r ng trong m i chúng ta u có hai b n ngã hoàn toàn khác nhau, c hai u thông tu nhưng
m t ý th c và m t vô ý th c ho c ti m th c. Ý th c là kh năng nh n th c nh ng s x y ra trong
b n ngã chúng ta,là tinh th n t tr c giác nh ng hi n tr ng và hành vi c a mình.Khi chúng ta chú
ý n m t s gì thì có th nói s y chi m trung tâm i m ý th c. Nhưng ngoài a h t ý th c
còn có nh ng hi n tr ng tâm lý ta không th nh n th c tr c ti p ư c; chúng nó thu c v m t cõi
khác ư c ngư i ta g i là ti m th c. Vì ti m th c nên s hi n di n c a nó thư ng không m y ai
ý. Các hi n tr ng ti m th c tuy không th bi t ư c m t cách tr c ti p nhưng ta có th bi t
ư c m t cách gián ti p. Nh các hi n tư ng c a ti m th c gây thành tác d ng tâm lý r i qua s
hi u bi t gián ti p y, chúng ta có th i n m t nh n th c tr c ti p v ti m th c. Qua kinh
nghi m,n u không công nh n cõi ti m th c,ngư i ta không th gi i nghĩa m t s r t l n nh ng
hi n tư ng tâm lý. Các hi n tư ng này ph i k như là tác d ng c a nh ng hi n tr ng ti m th c mà
ta không th nh n bi t tr c ti p ư c. Và ngày nay các nhà tâm lý h c u ph i công nh n r ng
ngu n năng l c v n năng thúc y dòng sinh ho t con ngư i là ti m th c. Hai tri t gia
Schopenhauer và Hattman còn i xa hơn khi b o r ng t n áy s v t u có “ý s ng ti m th c”
mà ý th c c a con ngư i và loài v t ch là cái bèo b t n i b p b nh trên.
Leibnitz,Hamilton,Taine,Myers,William Jame u công nh n r ng ti m th c là m t th c h u tâm
lý vĩ i, còn ý th c ch là m t ph n nh c a ti m th c,” m t g n sóng chi u lân quang trên bi n

5. 4
th m mênh mông c a ti m th c” Khoa phân tâm h c do Freud sáng l p cũng xây p n n t ng lý
thuy t : a s b nh t t con ngư i sinh ra là do b i m t s y u t sinh ho t tâm lý không th nh p
vào trung tâm i m ý th c hoà h p v i nhau làm thành m t b n ngã duy nh t.Các b nh t t
có th gây ra do m t s c m xúc tinh th n m nh ã rút h p ý th c l i quá,có khi chính do ta t c
ch các khuynh hư ng,các tình c m c a mình và d n ép chúng vào trong sâu th m ti m th c.
Không ph i tìm ki m âu xa, n u ch u khó quan sát n i tâm, ta cũng th y khá nhi u hi n tư ng
ti m th c. ng l c i u khi n m i sinh ho t n i tâm, hành vi, ngôn ng h ng ngày c a chúng ta
thư ng tàng n trong bóng t i ti m th c và ch hi n ra ý th c khi có cơ h i. Trong chúng ta l m
lúc ai l i ch ng có nh ng bu n vui vô c , không bi t t i âu. M t ngư i cha yêu con mình th m
thi t mà hình như không bi t n tình yêu y nhưng vì m t hoàn c nh nào ó ph i xa con thì lúc
y m i c m th y rõ ràng. Trai thương v cũ, gái nh ch ng xưa, ti ng sét ái tình cũng là nh ng
thiên tình s lâm ly c a nh ng m i tình u ngang trái u là nh ng hi n tư ng ti m th c v tình
c m.
Vì thói quen chúng ta có nh ng c m giác vô th c: Trên quãng ư ng ta thư ng i hai bên l ta có
tr ng cây, ta ch ng bao gi chú ý là có bao nhiêu cây ho c cây tr ng cách nhau kho ng bao nhiêu
thư c, nhưng m t bu i sáng nào ó, chúng ta i ngang m t o n ư ng và b ng c m th y thi u
m t cái gì, nhìn k l i m i bi t r ng có m t cây b b i i lúc nào không rõ. M i mi t làm vi c b n
không nghe ti ng tích t c c a ng h . g n ư ng ho xa, quen nghe ti ng tàu qua l i, b n
không ý n chi c tàu êm nào cũng ch y ngang nhà vào úng m t gi nh t nh, nhưng
tho ng ho c có êm nào nó không ch y là b n bi t nó không ch y qua. Ký c là m t tr ng thái
ti m th c vì chúng ta không có ý th c gì v hoài ni m t n t i trong ó: dĩ vãng luôn luôn hi n t i,
nhưng hi n t i trong ti m th c. M t tri giác g m có r t nhi u y u t dĩ vãng ư c nh l i, tri giác
là nh l i. Trong trí tư ng tư ng sáng t o, công vi c c a ti m th c em l i r t nhi u k t qu . T t
c các cu c sáng t o v k thu t, phát minh v k thu t, khoa h c u t cõi ti m th c n khu t xa
xăm phát xu t ra. M t v n nan gi i, m t bài toán nghĩ mãi không ra b c mình b i ng , sáng
mai th c d y b ng nhiên tìm ra l i gi i áp vì trí tu ã ho t ng trong cõi ti m th c su t êm.
Tư tư ng chúng ta thư ng nhanh như ch p, hình như nó t ng h p các ý tư ng, các phán oán, các
lý lu n, ưa chúng ta n k t lu n nhanh chóng n n i chúng ta không thì gi có ý th c v
các ý tư ng, các phán oán kia. Ti m th c ch ng nh ng là m t l i khí cho công tác trí tu mà
nh ng v n ng do b n năng và t p quán u là nh ng v n ng ti m th c, ch ng h n lúc i,
ng, ng i, n m chúng ta t nhiên c ng gi quân bình mà không bi t. M i ngư i ai cũng
bi t ch ng m ng du, ai cũng bi t ch ng m ng du ban êm trong tr ng thái mê ng th mà ch i
d y ra kh i phòng, sau khi thay qu n áo, xu ng t ng c p, i ngang hành lang và sau khi thi hành
nh ng c ng nào ó ho c hoàn thành m t công vi c nào ó thì tr l i phòng n m ng l i và
ngày mai t v h t s c ng c nhiên khi th y công vi c b d ngày hôm qua sao hôm nay l i hoàn
t t m t các kỳ d như v y ,tuy r ng chính mình ã làm mà ch ng bi t gì ráo. Th xác ngư i này ã
vâng theo m t s c m nh nào n u không ph i là s c m nh c a ti m th c? Nh ng ngư i b b nh
cân não, nh t là nh ng ngư i àn bà b b nh hysteria có nh ng ho t ng, nh ng c ch không th
gi i thích ư c n u không hi u s sinh ho t c a ti m th c. T d trư ng h p m t b nh nhân
hysteria b b nh m t cánh tay tê li t h n i, ngư i ta ng ng sau b c màn cho ngư i b nh kh i
trông th y và chích vào cánh tay tê b i kia 9 mũi kim, r i b o b nh nhân nói ra m t con s nào ó
thì chính là s 9 mà ngư i b nh ch n nói: ngư i àn bà này ã c m th y các mũi chích b ng
ti m th c. Bây gi chúng ta hãy quan sát trư ng h p r t thư ng th y v ch ng s ng run tay chân
(delirum tremens) c a ngư i nghi n rư u: như k n i cơn iên, y v dao, búa, rìu ho c g y g c gí
và phang, chém m t cách gi n d nh ng k nào vô phư c quanh qu n g n y. Khi cơn b nh h
xu ng, trí khôn ph c h i tr l i, y nhìn m t cách ghê t m quang c nh máu trư c m t y ch ng
bi t r ng chính y là th ph m. Ph i chăng ây cũng là ti m th c d t d n k kh n n n i vào ư ng
t i ác? Có nh ng b nh nhân b thôi miên, sau khi t nh d y có th nh l i mà ý th c không hay bi t
nh ng i u ngư i ta ra l nh cho h trong gi c ng thôi miên và thi hành y như v y. Thí d ngư i
ta b o m t ngư i b thôi miên vào th b y tu n sau úng 12 gi ra ngoài sân v tay ba ti ng và
qu th , úng ngày gi trên, ngư i b thôi miên thi hành như m nh l nh trên mà không rõ t i sao:
h làm theo s thúc y c a ti m th c. Phương th c này trong khoa thôi miên g i là h i d n d

6. 5
(post-suggestion). Gi i h n phân bi t ý th c và ti m th c vì v y không rõ r t và thư ng bi n
chuy n, khi h p tác v i nhau, khi xung t nhau nhưng trong sinh ho t bình thư ng chúng nó
luôn luôn giúp , b túc cho nhau. ng nói chi n a h t huy n bí c a bùa, chú, n, quy t hay
nh ng tr ng thái c bi t c a tâm linh v tôn giáo trong nh ng lúc tham thi n nh p nh, quán
tư ng ho c nguy n c u mà ti m th c ương nhiên gi vai trò chúa t , nói sơ trong a h t văn
chương, ti m th c cũng chi m m t a v chính y u. Ngư i ta nh n th y r ng nhi m v c a ý th c
không ph i là sáng t o mà thú nh n nh ng gì xu t phát t ti m th c và di n t ra thôi. Shelley b o
r ng: “Thi ca không ph i như s lý lu n, m t kh năng có th v n d ng theo ý mu n c a mình.
M t thi sĩ không th nói r ng h mu n làm thơ. Ngay c m t i thi hào cũng không th nói như
v y”. Và “khi nh ng ý tư ng nung n u tâm trí tôi, nó li n sôi s c lên và tuôn trào nh ng hình nh,
nh ng danh t nhanh n n i tôi không tài nào g n l c ư c”. Các văn nhân, ngh sĩ, k trư c
ngư i sau u xác nh n r ng các tác ph m c a h u ư c sáng tác t bên ngoài c a ý th c mà
ưa n. Nói v bài thơ Milton c a ông ta, Blake nói: “Tôi ã vi t bài thơ này như có k c
th ng vào tai m i l n 12 và ôi khi 30 hàng ch ng h suy nghĩ trư c và còn ngư c l i v i ý c a
tôi là ng khác!” Georges Eliot nói v i J.W. Cross r ng nh ng gì c s c nh t trong các tác
ph m c a bà ta y l i chính là nh ng o n mà bà ta cho r ng có k nào tá nh p vào bà ta; bà ta có
c m tư ng r ng b n ngã c a bà ta ch là d ng c cho cái “vong h n” ó sai s . Keats tuyên b
r ng s mô t nhân v t Apollon trong t p III tác ph m Hyperion c a ông ã ư c vi t ra “trong
lúc tình c hay như m t trò ma thu t, như m t cái gì ư c ngư i ta em n hi n cho”. Ông ta
còn nói r ng ông ta “không h có ý th c n s p c a m t tư tư ng hay m t thành ng trư c
khi nó ư c hình thành ho c vi t ra. Th r i ông ta âm ra ng c nhiên và nghĩ r ng ây là sáng tác
c a m t k nào khác úng hơn là c a ông ta!” N sĩ Guyon thú th t r ng trư c khi vi t bà ta
ch ng h hay bi t bà s p vi t nh ng gì; trong khi vi t bà ta th y r ng ây là nh ng i u bà ta chưa
bao gi hay bi t.
Goethe nói v nh ng bài thơ c a ông: “l i thơ làm ra tôi ch ch không ph i tôi làm ra l i thơ”.
Musset b o r ng: “Ngư i ta không làm gì c , ngư i ta l ng nghe; dư ng như có m t k vô hình
ph nhĩ cho b n”. Lamartine cũng nói: “Không ph i tôi suy nghĩ mà chính là nh ng ý tư ng suy
nghĩ cho tôi”. Ti m th c thu th p muôn ngàn c m tư ng thoát ngoài ánh sáng c a ý th c và th c
ra ti m th c cũng là cái kho ch a ng c m giác, nh ng tình c m ý th c mà vì nhu c u sinh ho t
th c t c a chúng ta ph i quên i, ph i c ch l i: t t c các kinh nghi m c a sinh ho t ý th c u
thu góp, hàm tàng l i trong cõi ti m th c, nh ng cái mà ý th c ã tri giác ư c tr i qua ngày
tháng, thì chính ti m th c thu nh n l y và t ng h p l i thành h th ng và m t ngày kia s tr l i
cho ý th c xây p tư tư ng thêm. N u như chúng ta so sánh b n ngã ý th c và b n ngã ti m
th c, chúng ta nh n th y r ng trong lúc ý th c thư ng có m t ký c ch ng m y trung thành thì trái
l i ti m th c có m t ký c kỳ di u, hoàn toàn, ghi nh n mà ta không hay bi t m i bi n c nh
nh t, m i vi c ã x y ra dù không quan tr ng trong i ta như ta ã th y trư c kia. Hơn n a nó l i
nh d và ngây thơ ch p nh n không c n lý lu n nh ng gì ngư i ta nói v i nó. Và dư ng như
chính nó l i ch huy cơ năng t t c t ng ph c a chúng ta qua trung gian c a não b và th n kinh
dinh dư ng nên ã x y ra s vi c n y mà nghe qua xem như ngh ch lý: n u như b n ngã ti m th c
tư ng r ng cơ quan này hay cơ quan kia ho t ng i u hoà hay tr ng i ho c chúng ta c m th y
c m giác này, c m giác n , c m tư ng kia thì y như v y, t ng ph y s ho t ng i u hoà hay
tr ng i ho c là chúng ta c m th y c m giác này ho c c m tư ng n . V n này chúng ta s bàn
r ng trong các chương sau. Ch ng nh ng ti m th c ch huy nh ng ng tác c a cơ th chúng ta
mà nó còn lãnh o s thành t u b t câu ho t ng nào c a chúng ta, nó phân tích, t ng h p m i
hi n tư ng, ng tác, i u khi n m i sinh ho t tâm lý chúng ta mà ph i chăng trí tư ng tư ng là
m t ng tác c a ti m th c ã n m vai trò ch ng trong m i sinh ho t c a i s ng chúng ta vì
a s nh ng hoài ni m, c m giác, ý tư ng c a ta u ư c ghi nh n vào ti m th c b ng nh ng
nh tư ng và ngay nh ng ý ni m tr u tư ng cũng ph i d a vào nh tư ng mà thành l p cũng như
nh cái có mà hi u cái không. Theo Duy th c c a Tri t h c ông Phương, ti m th c ư c g i là
Alaya, có công năng hàm tàng nh ng kinh nghi m và nh tư ng c a con ngư i, là căn b n kh i
sinh m i phát hi n lưu hành: t t c h t gi ng m i hi n tư ng u ti m ph c trong th c này. Hàm
tàng ây không ph i ch có nghĩa ch a ng mà g m c nghĩa huân t p t c là ch a nhóm b ng

7. 6
cách xông ư p và t p nhi m. Th c Alaya quán xuy n n i tâm, bao g m ký c là năng l c gi gìn
t t c nh ng kinh nghi m cá nhân, nh ng i u h c h i và trí tư ng tư ng là năng l c t di n l i
trong trí não nh ng i v t ã tri giác trư c và nh nh ng y u t mư n dĩ vãng ki n t o ra
nh ng quan ni m m i, nh ng hình nh m i. i u mà ít ai nghĩ n là ti m th c c a chúng ta t
th nó là vô biên thì ti m năng c a ký c và c a trí tư ng tư ng cũng vô biên. Trí nh là gì? N u
chúng ta khôi ph c toàn di n ti m năng hàm tàng c a ký c, ch ng nh ng chúng ta có th h i
tư ng l i th i niên thi u c a chúng ta mà c nguyên th vô biên c a chúng ta và c c a nh ng k
khác, i u này gi i thích các phép l c thông c a các nhà tu Ph t. ôi nhà tâm lý h c Tây phương
b o r ng b não c a chúng ta v i hàng t t bào c a nó là nơi mà m i s ư c ghi nh . Ph n này
c a b não ghi nh nh ng chuy n này và ph n kia c a b não ghi nh nh ng chuy n kia, … H
k t lu n r ng vài b ph n c a b não là kho ch a ký c, r ng trí nh ư c ghi nh n như nó ư c
ghi nh n trên băng nh a máy ghi âm. Cái mà ta g i là hoài ni m ch là m t d u v t v t ch t in vào
t bào óc não nhưng khi ư c khêu g i ra thì có kèm theo m t hi n tư ng ý th c, nhưng ó ch là
m t hi n tư ng ph tòng, m t ph n nh không c n kíp gì. B n tính c t y u c a hoài ni m là v t
ch t. Nhưng ai trong chúng ta mà l i ch ng hi u r ng t t c các t ch c t bào c a chúng ta u
ư c nuôi dư ng b ng khí huy t và thư ng xuyên bi n d ch hàng ngày. Cách ây 10 năm, các t
bào não c a chúng ta hoàn toàn khác bi t tình tr ng hi n nay c a chúng do s sanh di t i thay
không ng ng c a t t c m i t bào. Th mà chúng ta có th h i tư ng l i nh ng gì ã x y ra cách
ây 10 ho c 50 năm v trư c! Nhi u nhà khoa h c b o r ng n u m t ph n nào ó c a b óc b t n
h i, lúc ó chúng ta không th nh l i ư c nh ng i u nào ó. H nghĩ r ng ph n ó ch a tr
m t th gì gi ng như m t kho hàng, m t v a thóc. i u này sai: ph n c bi t kia c a b não có
m t kh năng nào ó làm cho nó s c di n d ch nh ng rung ng trong sâu th m c a ti m th c
vô biên. Tư tư ng và ký c c a chúng ta không ph i do chúng ta làm nên, nói úng ra chúng i
vào trong chúng ta ch ng khác nào âm nh c i vào trong máy radio. Khi nh ng b ph n c a máy
radio không ư c tinh vi t t p, nó không th phát thanh rõ r t; khi b óc c a chúng ta b t n h i,
nó không th di n d ch chi u dài các lu ng sóng và k t qu là m t trí nh . Ngư i ta ch bi t b
não là cơ quan phát sinh tri giác, ký c,v.v… ch không bi t bên trong cơ quan này còn có m t
ti m th c vô hình mà v n năng i u khi n. Ký c vũ tr , ngư i n g i là Akasha, Ph t h c g i
là nghi p c nh. Ti m th c vô hình nhưng r ng l n vô biên, bao trùm kh p vũ tr . Ti m th c hàm
tàng các h t gi ng và phát kh i các hi n hành. Nh tính ch t ph bi n ó c a ti m th c nên ngư i
ta m i có th c t nghĩa nh ng gi c m ng tiên tri, các hi n tr ng d giác, vi n c m và thông tinh.
Ti m th c là c a chung cho m i ch t, m i loài nh tính ch t công c ng y m i có th gi i thích
ư c ch ng nh ng là các ho t ng c a loài ngư i và súc v t, s sinh trư ng c a cây c i, s khôn
khéo c a chúng trong vi c ơm hoa k t nh y mà còn c t nghĩa ư c các hi n tư ng hoá h c như
s k t tinh và lý h c như s chuy n ng c a nam châm. Kinh d ch là b sách tri t h c ch ng
nh ng thuy t minh s bi n hoá i thay c a s v t mà còn gi ng d y s liên h tương quan th ng
nh t c a cá th và toàn th , s c m thông m t thi t gi a ti m th c b n ngã v i ti m th c tha nhân
n ti m th c i ng v n v t, nghĩa là c m t quan ni m v vũ tr c a c nhân, do ó v sau
ngư i ta áp d ng thành l p các khoa lý s , b c ph , chiêm tinh, … tiên oán linh nghi m các
vi c quá kh , v lai m t cách huy n di u. Ti m th c vô biên c a vũ tr th hi n trong con ngư i là
gi ng h u tình li n b ch p làm b n ngã và óng khung trong v trí h p hòi c a cá nhân qua các
i u ki n v t ch t và tinh th n th hư ng. Ti m th c hàm ch a nh ng ch ng t v n s n có t vô
th và do “t p s thành ch ng” b i thói quen mà thành, tuy b t p nhi m vì ngã ch p, ây ti m
th c v n thâu nh n, hàm tàng s huân t p c a b t c ch ng t nào không phân bi t thi n ác r i
g p nhân duyên và th i cơ s phát kh i, hi n hành. Nhưng mu n s c phát kh i hi n hành, các
ch ng t này ph i năng l c. M t ch ng t m i gieo l n u trong ti m th c là m t ti m năng
m i ư c huân sinh, ti m năng này n u mu n ư c phát tri n, l n m nh c n ph i ư c ti p l c,
tăng cư ng b ng cách gieo i gieo l i nh ng ch ng t cùng lo i ó. T p quán óng ây vai trò
vô cùng quan tr ng: chúng ta càng huân t p nghĩa là m t th h t gi ng càng gieo i gieo l i nhi u
l n, nói m t cách khác m t ch ng t ã gieo ti m th c ư c g i i g i l i cho nó xu t hi n
nhi u l n ý th c r i tái nh p ti m th c thì ti m năng c a nó càng ư c chóng huân trư ng
s c kh i hi n. Ti m th c m i ngư i ch a m t s ch ng t tính ch t khác nhau, do ó m i

8. 7
ngư i có m t khuynh hư ng khác nhau. Có ngư i thích văn chương, có k ham khoa h c, có k
ưa tri t lý; ngư i thì h c âm nh c mau nh , k h c h i ho chóng thành, ngư i h c tri t lý s m
hi u, … ch ng qua là vì h có s n ch ng t trong ti m th c v môn h s trư ng. Cũng như s
bi n d ch vô thư ng c a v n s v n v t trong vũ tr , các ch ng t trong ti m th c c a con ngư i
m i phút m i i thay ph m, lư ng, ti m th c phút sau ã khác v i ti m th c phút trư c cũng
như dòng ch y l ng l kia ngày hôm nay không gi ng v i dòng nư c ngày hôm qua. Tuy r ng
các ch ng t n i ti p nhau mà t n t i ch ng h gián o n, nh ng ch ng t cũ v n còn nhưng b
chôn sâu trong quên lãng ch i nhân duyên, như ng ch cho nh ng ch ng t m i ư c huân
t p vào, ư c trư ng thành, ư c kh i hi n r i huân t p các ch ng t khác. Hi n hành huân
ch ng t và ch ng t sinh hi n hành, bi n chuy n nhưng thư ng h ng t o nên dòng sinh m nh
c a ki p ngư i r i luân h i trong l c o. Và chính nh khám phá s bi n d ch các ch ng t
trong ti m th c nên chúng ta có th dùng h t gi ng t k ám th bi n d ch t t c theo ý mình.
Chúng ta có th sáng t o m t cách hoàn toàn t do nh ng giai o n sinh m nh p tương lai
cũng như trư c kia ta ã vô tình t k ám th ph i tr i qua nh ng ngày m m, t i tăm, b nh
t t, … S huân t p các l i t k ám th vào ti m th c hi n t i chính là s phát ng nên ngu n
sinh l c nguyên nhân c a giai o n tương lai v y. Duy th c nói r ng: “Cùng t t pháp gi i, t t c
các pháp không ngoài ch ng t và hi n hành”.

9. 8
N I L C T SINH
(G.Ohsawa)
Thái Kh c L d ch
CHƯƠNG 2 : UY L C C A TRÍ TƯ NG TƯ NG

10. 9
Tư ng tư ng là t di n l i trong trí não nh ng i v t ã tri giác trư c và nh nh ng y u t mư n
dĩ vãng, ki n t o ra nh ng quan ni m m i, nh ng hình nh m i. Theo nh nghĩa trên, tư ng
tư ng có th chia làm hai lo i:
1-- Tư ng tư ng ph c h i làm cho xu t hi n l i ý th c hình nh nh ng bi n c ã qua, ây là
h i c c nh tư ng như trong hai câu thơ c a c Nguy n Du : “Trư c sau nào th y bóng ngư i,
Hoa ào năm ngoái còn cư i gió ông!”
2-- Tư ng tư ng sáng t o là tư ng tư ng gây d ng nên nh ng nh tư ng m i,g m tư ng tư ng
sáng t o t phát như trong lúc chiêm bao và tư ng tư ng sáng t o d ng tâm do s c ng tác c a
tư ng tư ng và lý trí như trong các công cu c phát minh,khoa h c,m thu t,văn chương,thi
phú,v.v…
Th L ã dùng nh ng tư ng tư ng sáng t o d ng tâm t ti ng hát :
“Ti ng hát trong như nư c Ng c Tuy n,
Êm như hơi gió tho ng cung tiên,
Cao như thông vút,bu n như li u,
Gió l ng, mây ng ng ta ng yên…”
Nhưng tư ng tư ng sáng t o còn có m t lo i do t t b nh gây nên. Như Hàn M c T nhìn ám
mây trôi mà có o tư ng r ng :
“Mây ch t u i dòng sông v ng l ng, Trôi thây v xa t n cõi vô biên…”
Tư ng tư ng ph c h i gi m t vai trò quan tr ng trong i s ng tâm lý con ngư i. M i g p m t
ngư i không quen bi t ôi khi ngư i ta c m th y yêu hay ghét nhau t phút ban u. ây không
ph i là tình c mà do nh ng c m tình thương ghét s n có i v i nh ng hình nh tương t xa
xưa…Thi sĩ Nguy n ình Thư di n t c m tư ng ó trong b n câu thơ : “Xinh p ngây thơ
nhi u thi u n , Lòng nghe sao l m t quen thân, Tu ng như trư c – khi nào y— Có g p nhau
âu ã m t l n…”
Tư ng tư ng trú n trong ti m th c,có th tr nên sâu m hơn, rõ r t hơn, tươi sáng hơn nh
ư c g i i g i l i nhi u l n ho c nó có th tr nên mong manh và lu m i vì ã quên lãng b lâu
ngày. quan sát nh hư ng c a trí tư ng tư ng trên v t ch t như th nào, giáo sư Cazanelli ã
dùng kính nh thí nghi m. Trong phòng t i, ông tư ng tư ng n m t hình nh gì, m t cái bát,
m t quy n sách ho c m t chi c xe hơi ch ng h n và nhìn s ng vào phim nh (m t có tráng thu c)
cách m t 20cm. Nhìn như v y 20 phút, trong trí luôn luôn gi v ng hình nh v t c a
mình tư ng tư ng. Sau ó em kính nh ra r a, li n th y hi n trên m t phim nh úng hình nh
c a v t ông ta ã tư ng tư ng trong trí. Tính ch t lu-m hay rõ r t là do s c tư ng tư ng c a ta có
m nh và rõ r t hay không. Thí nghi m n y nhi u ngư i ã th qua u t k t qu t t p như
v y. Còn nói v nh hư ng c a tư ng tư ng n th ch t con ngư i ch c nhi u ngư i xem báo chí
ã ư c nghe k câu chuy n sau ây x y ra M : M t n giáo sư da tr ng c a m t i h c
ư ng n N u ư c có ch ng làm ngh sĩ m t hôm ang ng i chăm chú xem sách c nh c a s ,
b ng nghe có ti ng ng l , ng ng nhìn ra sân thì th y m t ngư i da en to l n d t n b thương
máu ư t m c vai, m t mày hơ hãi như mu n xông vào nhà bà tìm nơi n n p vì b nhi u k thù
ang rư t theo u i gi t. Bà b xúc ng m nh vì lúc b y gi bà ang có thai m t vài tháng.
T hôm ó bà b hình nh rùng r n c a ngư i da en kia ám nh hoài dù ngư i ch ng h t lòng
gi i thích tr n an và ki m cách làm cho bà khuây kh a. Th r i 7, 8 tháng sau bà h sanh m t
em bé en th i en thui ch ng gi ng b m nó m t tí nào! a bé là n n nhân c a trí tư ng tư ng
c a m nó. M t bác sĩ k l i m t cu c thí nghi m ngư i ta th làm nơi m t nhóm b nh nhân trong
m t b nh vi n n . Hôm y bác sĩ d n ngư i y tá cho m i ngư i b nh u ng 3 mu ng nư c ư ng
hòa s n trong m t cái chai riêng. Sau ó ngư i y tá cu ng quít xin l i v i các b nh nhân ã u ng
th nư c vô h i kia r ng trong lúc sơ ý ông ta ã rót nh m th thu c m a. Th là ch ng bao lâu
4/5 b nh nhân u ng th nư c ư ng vô công vô ph t kia thi nhau nôn m a t tung như ã u ng
úng li u thu c m a th t v y. Tư ng tư ng nh hư ng n cơ th con ngư i, nói âu xa ch c n
ý nh ng vi c h ng ngày chung quanh cũng th y. Tư ng tư ng me chua trong mi ng t
nhiên ch y nư c b t; tư ng tư ng trèo lên núi cao dư i chân như tu ng nh c m i; ban êm th y
o n dây tư ng tư ng là r n th t kinh tái m t; ư ng t i v ng ngư i tư ng tư ng có ma li n n i
da gà l nh xương s ng… Qua nh n xét nh ng hi n tư ng n y chúng ta cũng th y r ng lĩnh v c

11. 10
c a trí tư ng tư ng ch ng chung m t giang sơn v i ý chí. Ý chí ch ng có m t tác d ng nào trên
các tuy n nư c b t cũng như các tuy n trong b tiêu hóa, nói chung là trên m i tuy n trong cơ th ;
trí tư ng tư ng trái l i tác d ng m nh m trên các tuy n và ngay t gi phút này chúng ta cũng
thoáng th y r ng m i khi chúng ta mu n có m t s bi n c i nào v s xu t ti t c a các tuy n thì
không ph i ý chí là nơi chúng ta c y trông mà chính là nơi trí tư ng tư ng v y.
Bi t bao nhiêu ngư i ã sinh ra b nh t t m au vì óc tư ng tư ng c a mình gây ra. V i T n
có ông L c Qu ng m i b n n nhà u ng rư u, vì ban êm th p èn l m , cái vành chén chi u
bóng vào chén rư u, ngư i b n tư ng tư ng là con r n bò. V sau c tư ng tư ng là ông L c
Qu ng nuôi r n l y n c c thu c mình nên t phát b nh. V sau ư c ngư i gi i thích, ông b n
bi t ó là do tư ng tư ng l m nên li n h t b nh. Trí tư ng tư ng làm cho ngư i ta sinh b nh cũng
như làm cho ngư i ta h t b nh. Câu chuy n sau ây càng làm cho ta th y rõ kh năng c a trí
tư ng tư ng: “Hoàn công nư c T i săn ngoài m, có Qu n Tr ng theo h u. Hoàn công trông
th y qu , n m tay Qu n Tr ng h i r ng: - Tr ng ph có th y gì không? Qu n Tr ng thưa: - Th n
không th y gì c ! Hoàn công v , nghe trong ngư i khó ch u như là m t vía r i sinh m, n m li t
giư ng m y hôm không ra ch u. Có ngư i h c trò tên là Cáo Ngao vào ra m t nói r ng: - Nhà vua
au là t mình làm c , ch ma qu nào làm ư c! Phàm ch ng khí tán mà không thu l i ư c thì
tinh th n suy y u; cái khí y b c lên trên không thông xu ng ư c thì làm cho ngư i ta hay gi n
d ; cái khí y t dư i không v n lên ư c thì làm cho ngư i ta hay mê lú chóng quên; Cái khí
y không lên không xu ng k t b ng thì sinh ra ho ng h t. Hoàn công h i: - Th nhưng có qu
th c không? Cáo Ngao thưa: - t có th công, sông có Hà bá, núi có sơn th n, bi n có Long
vương, m có qu g i là Uy-di. Hoàn công h i: Hình d ng Uy-di th nào? Cáo Ngao thưa: - Qu
Uy-di to như cái c i xe, dài như các càng xe, m c áo tía, i mũ , tính hay s ti ng s m, ti ng
xe, h nghe th y thì ng s ng, hai tay ôm l y u. Ai trông th y thì… r i làm nên nghi p bá.
Hoàn công v n có chí mu n làm Bá, nghe nói h n h cư i r ng “ y ta trông th y cũng như th
y!” Nói o n s a mũ m c áo, ng i d y, chưa h t m t ngày, b nh ã kh i t bao gi không bi t.”
Do trí tư ng tư ng i u d mà hình nh qu Uy Di gây nên b nh cho Hoàn Công. R i khi nghe
nói :”Ai trông th y qu Uy Di thì r i làm nên nghi p bá” cũng l i hình nh qu Uy Di ó nhưng do
tư ng tư ng i u hay mà lành b nh. Khá khen Cáo Ngao ngày xưa mà ã s m bi t dùng l i ám
th kích thích trí tư ng tư ng h p v i ý nguy n sâu kín c a Hoàn Công ch a lành b nh m t
cách tài tình. Trí tư ng tư ng ôi khi gi t ngư i m t cách d dàng mà ít ai có th ng ư c. Tri u
Vô Tu t gi t Trí Bá nhưng lòng gi n chưa nguôi, m i em cái s c a Trí Bá làm bình chưa nư c
ti u. D Như ng, gia th n c a Trí Bá, hay ư c vi c y li n quy t chí báo thù cho ch , hai l n
mưu sát Tri u Vô Tu t nhưng vi c không thành, l n sau b b t, lúc em ra chém thì D Như ng
nư c m t ch y ròng ròng mà nói r ng : --K ã quy t báo thù thì không bao gi s ch t, ch hi m
vì nghĩa c chưa áp n.Tôi hai l n báo thù b th t b i nay b ngài gi t, vong h n tôi xu ng su i
vàng s ngàn i ôm h n. N u là k nhân t , xin ngài c i áo cho tôi ánh m y cái vào áo ngài r i
có ch t tôi m i h d . Tri u Vô Tu t thương tình k trung nghĩa, c i áo c m bào trao cho D
Như ng. D Như ng tay c m roi, m t nhìn áo, trí tư ng tư ng áo kia chính là Tri u Vô Tu t r i
nh y t i v t vào chi c áo ba l n, mi ng hét l n : -- Ngày nay ta m i tr ư c thù cho Trí Bá. Nói
xong, rút dao âm c t v n. Quân sĩ nh t áo em dâng cho Tri u Vô Tu t xem l i th y nh ng v t
roi u có rư m máu,th t kinh nói : -- Ôi chao, ta không ng D Như ng l i thù sâu oán n ng như
th này. Vì th y D Như ng ánh áo rư m máu tươi nên sau ó Tri u Vô Tu t s hãi sanh b nh
không bao lâu thì ch t. D Như ng v i uy l c c a trí tư ng tư ng ã t o ra m t s m u nhi m và
Tri u Vô Tu t do trí tư ng tư ng mà s hãi n mang tr ng b nh r i b mình. Tư ng tư ng
ch ng nh ng gi t ngư i sau m t th i gian t t b nh mà tư ng tư ng còn có th gi t ngư i ngay
trong ch c lát như nh ng câu chuy n sau ây : Câu chuy n này x y ra Thanh Hóa, cách ây
m y ch c năm ư c báo chí dư lu n bàn tán r t nhi u m t . Nguyên t i m t trư ng n có m t
lũ h c trò ngh ch ng m, m t hôm g n d p ngh hè bèn r nhau s p t chương trình tìm cách tr
thù ngư i gác c ng trư ng tr ng k lu t thư ng làm khó d không cho h c sinh vào l p khi chúng
i tr ho c không cho ra kh i trư ng trong nh ng gi ra chơi.Chúng l a anh ta vào trong m t căn
phòng r i l p th trói l i và b t quì gi a phòng còn b n h c sinh thì c nhau l p thành m t tòa
án xét x nh ng “t i ác” c a anh gác c ng trư ng ã ph m trong b y lâu nay i v i h c sinh.

12. 11
Chúng tr nh tr ng bu c t i g t gao và cu i cùng thì lên án x t . Anh gác c ng tuy lo l ng nhưng
cũng không l y gì làm khi p m cho l m,nhưng n khi th y chúng hì h c khiêng ra m t th t g
d y và lư i dao phay to tư ng trư c m t thì anh ta xanh m t và run r y xin tha t i. Không khí
trong phòng nghiêm tr ng,ông chánh án c a “tòa án h c sinh” n y tuyên b ch khoan h ng cho
anh ta s ng thêm ba phút mà thôi sám h i nh ng “hành vi ác ôn,nh ng t i l i tày tr i” c a anh
ã c gan xúc ph m i v i các “v h c sinh chí tôn chí kính” t trư c n nay r i s hành quy t.
Sau ba phút, m t h c sinh ư c c làm ao ph th nh n l nh nh t dao ng nghiêm, còn anh gác
c ng thì chúng b t kè u trên th t g . M t hi u l nh hô lên, m t h c sinh ng sau lưng h c sinh
c m dao bư c t i c m m t chi c khăn tay nh nhúng nư c ánh lên c “t i nhân” m t ti ng
“b ch”, ng th i ông chánh án truy n cho ng d y. Nhưng anh gác c ng không bao gi ng
d y n a: anh ã ch t th t, anh ã ch t vì trò chơi tai quái c a lũ h c sinh, anh ã ch t vì tư ng
tư ng r ng mình b chém th t b ng lư i dao phay to tư ng! Và sau ây là m t cu c thí nghi m
h n hòi ki m i m s c m nh c a trí tư ng tư ng. Cũng như trò chơi vô ý th c c a lũ h c sinh
ngh ch ng m trên, thí nghi m sau ây t o cho n n nhân m t s t k ám th ã t gi t mình trong
ch c lát: Trư c ây Copenhangne, th ô an M ch, chính quy n ã giao cho các bác sĩ m t
tên tù t t i thí nghi m năng l c c a trí tư ng tư ng. Tên t tù kh n n n kia b bu c c ng vào
m t chi c bàn b ng dây th ng ch c ch n. Ngư i ta b t m t nó l i và tuyên b r ng s c t m ch
máu c nó và như v y cho máu ch y n khi nào h t thì thôi. Sau ó m t y sĩ l y kim nh n
r ch m t ư ng l p da ngoài trên c hơi rư m máu r i m t ng nư c m ư c s a so n trư c
g n c ngư i t t i cho ch y vào úng ch r ch nh kia và gi t tí tách u u xu ng m t
chi c thau h ng dư i t. K th hình áng thương kia tư ng tư ng r ng mình ang b m t máu,
ch u ng ư c m t h i n khi tư ng tư ng r ng mình m t h t c máu r i thì g c xu ng ch t
h n trong lúc y chưa h b m t qua m t gi t máu nào! Trí tư ng tư ng ch ng nh ng nh hư ng cá
nhân mà cũng thư ng nh hư ng c t p th . Trư c ây ã có nhi u l n trong r p xi nê ban u có
m t ôi ngư i do tư ng tư ng c a mình b o r ng mùi gi hay thu c súng ang cháy, k ó truy n
mi ng nhau, n m t lúc m i ngư i u ng i th y có mùi thu c súng cháy mà ngư i ta s mìn
hay l u n n ch m nên hè nhau, p nhau mà ch y c r p!!! S Trung Hoa chép r ng: “Ngày
xưa vua nư c Vi t là ông Câu Ti n, m t ngày kia d n quân xu t tr n b ng có ngư i th dân em
m t b u giao- t u dâng hi n cho vương. Song Câu Ti n mu n ban cho c quân sĩ t r ng s
cam kh cùng chung hư ng v i nhau nhưng sao cho ư c vì ch có m t b u. Nghĩ như v y r i
ông bèn em b u rư u xu ng sông cùng t t c quân sĩ múc nư c có hòa rư u sông lên u ng
ai n y cùng ư c hư ng. Tư ng ó ch là m t hành ng t tình thân ái c a ngh thu t ch huy
theo l i “ph t chi binh” hay âu ba quân u ngã ra say mèm. Do y văn chương Trung Hoa
có i n tích “túy cáo tam quân”. Trí tư ng tư ng con ngư i còn gây l m hi n tư ng siêu nhiên.
Sách “Sưu th n ký” chép r ng: nư c S có ông Hùng C , ban êm i ư ng th y viên á n m
lù lù bên lùm cây, tư ng tư ng y là con c p núp v ngư i, giương cung ra b n lút mũi tên
vàng, n xem rõ l i m i hay là á. Ông ta l y làm ng c nhiên nghĩ r ng làm sao á c ng như v y
mà tên b t vàng có th b n th ng ư c nên bèn giương cung b n l i th l n n a thì tên văng ra
không tr y d u gì nơi hòn á c .
S Trung Hoa còn chép chuy n i Hán có ông Lý Qu ng là Thái thú t B c Bình m t hôm i
săn th y m t ng thù lù trong ám c , tư ng tư ng y là c p, giương cung b n lút mũi tên b t
kim khí. n khi xem m i bi t là á, b n th l i nhi u l n nhưng không tài nào th ng á ư c. Do
s c m thông c a ti m th c cá nhân v i ti m th c c a vũ tr , nên trí tư ng tư ng có th kích thích
c s c s ng c a c cây. Truy n Hi u t chép r ng: nư c Ngô có ông M nh Tông, t là Vũ
Công, cha m t s m, m già b nh n ng. G p tháng mùa ông mà bà l i òi ăn canh măng cho
ư c vì quái b nh c a bà ch dùng măng tươi m i c u s ng ư c. M nh Tông thương m nhưng
suy nghĩ ch ng còn cách gì tìm ng măng tươi vì ti t l nh tre âu có sanh măng! Tuy v y
M nh Tông v n ao ư c ph i ki m âu cho ra ư c m t măng nên su t ngày n ng i bên ám tre
nơi bàn c c, c tư ng tư ng mãi nh ng m t măng non n o tr c lên bên nh ng g c măng già. S c
tư ng tư ng c a M nh Tông mãnh li t n n i kích thích nh ng ti m năng huy n bí c a tre làm
cho tr c lên m y m t măng M nh Tông ch t v n u canh dâng m . gi i quy t v n
thương ghét, t ông sang Tây ngày xưa và ngay c ngày nay, ngư i ta áp d ng các phép thư, trù

13. 12
ho c luy n bùa yêu xây d ng trên nguyên t c dùng s c m nh vô hình c a trí tư ng tư ng. Âu
châu thông thư ng khi mu n trù y m cho m t ngư i nào b au m ho c ch t chóc ngư i ta
thư ng n n nh ng hình tư ng b ng sáp bên trong có ch a móng tay và tóc c a k b thư trù.
Ngư i ta tư ng tư ng hình nh ngư i mình mu n trù y m nh p vào tư ng sáp và sau m t th i
gian khi trí tư ng tư ng ã thu n th c, nhìn tư ng sáp như th y trư c m t k thù th t c a mình
ang b hành h , ang ch u c c hình au n m i b . Á ông thì ngư i ta b n m t ngư i n m
b ng rơm, kê tên tu i, ngày sinh tháng , r i ngày ngày vào nh ng gi nào nh t nh thì n
trư c ngư i rơm mà nguy n r a m ng nhi c, t t c căm h n tư ng tư ng như ang i di n
v i k thù th t s trư c m t. n giai o n cu i cùng thì ngư i ta dùng cung tên b ng tre b n vào
các y u huy t c a ngư i rơm xem như k t thúc sinh m nh c a k thù. ó là ghét nhau, còn như
thương nhau, nhưng ôi khi ch là thương th m nh tr m, cách bi t nhau vì v n giàu nghèo, vì
giai c p, vì không ư c h i môn ăng, vì v n tôn giáo, … và k si tình thì lúc nào cũng c
tìm cách san b ng nh ng chư ng ng i v t trên n o ư ng tình. Th r i ngư i ta tư ng tư ng n
cách ch luy n bùa yêu. Sau ây là m t phương pháp luy n bùa yêu c a ngư i Mư ng b ng hoa
d hương mà ph i chăng s thành công ư c xem như m t cách t k ám th mà ng l c ư c
v n d ng là trí tư ng tư ng. Hoa d hương còn g i là d lý hương, tên khoa h c là cestrum,
nocturnum, Murr. Hoa d hương n u ai ý cũng công nh n là th hoa có m t mùi hương huy n
o l lùng, m t mùi hương mơ h , ph ng ph t như xa như g n, có lúc l i n ng n c kh t khe, êm
càng khuya càng thêm th m thía. Canh trư ng v ng v ta i âu m t mình ho c i qua m t ngôi
n r m r p trong ó ph ng ph t mùi hoa d hương thì l p t c ta rùng mình h i h p, có c m giác
như có nh ng h n ma bóng qu n hi n âu ây… Ph i chăng hoa d hương v n s n có m t ma
l c huy n bí quy n rũ, mê ho c lòng ngư i nên ngư i Mư ng ã khéo ch n r i dùng trí tư ng
tư ng luy n cho nó m t linh h n làm bùa yêu, chi m o t qu tim nh ng ngư i phái p…
Ngư i luy n phép ch n ngày m ng m t, r m, hay 21 Âm l ch, i lúc gà gáy u canh hai, em
theo m t cái ãy v i dày bên trong ng s n hai mu ng b t băng phi n th t tinh khi t và
m t mu ng b t g o l t lâu năm. L a m t cành d hương nào nhi u hoa r i m mi ng ãy ra, ng t
t cành hoa r i cho vào ãy và th t ch t mi ng ãy l i. Sau ó ph i h t s c tư ng tư ng cho
cành hoa n trong ãy có hình nh m t cô gái p m c tr ng ang l lơi cư i c t v i mình, có
th trao i ư c nh ng câu âu y m, m n n ng, nhưng tình ph i thành, ý ph i th t và thi t tha như
Tú Uyên i v i ngư i trong tranh c a truy n Bích câu kỳ ng . Ngư i luy n phép ôm ãy vào
lòng, nâng niu hôn hít, nói nh ng câu tình t ái ân cho n h t canh hai sang u canh ba m i i
ngh . Kiên tâm nh n n i di n luôn nh ng c nh y êm n y qua êm khác, bao gi cũng luôn m t
tr ng canh m i thôi, cho ư c úng m t tháng thì dùng lư i dao m i c t bó hoa trên u
giư ng r i êm êm c b t u lúc i ng thì tư ng tư ng n ngư i con gái n n i v sau trong
lúc ng mê t nhiên th y ngư i con gái y hi n ra ch p ch n như bóng hoa, t c là lúc ã luy n
xong phép v y. Bây gi ch còn ph i l y b t tr ng trong ãy v i y r c vào óa hoa tươi hay
gói trong mùi soa, mi ng ni m câu chú: “Ninh tông phàn, h a tai pin s n” ng th i kh ưa qua
mũi b t c ngư i thi u n nào thì ngư i y s h t d thương yêu k luy n phép. Phép n y r t th n
hi u nhưng n u không ph i dùng xây d ng nên v nên ch ng mà dùng vào nh ng m c ích
b t lương thì ngư i luy n phép nh t nh b ph n qu s g p tai n n r i ro ghê g m ho c b iên
cu ng. Nh t B n, trong ngành võ h c ngư i ta cũng bi t v n d ng, hư ng d n trí tư ng tư ng
hóa gi i nh ng m c c m, t o c t tin, tăng cư ng n i l c n m ph n chi n th ng… M t
tay ô v t n i danh tên là Onami (Sóng L n) s ng vào u th i Minh Tr Thiên Hoàng. Onami r t
kh e m nh và gi i v thu t u v t. Trong nh ng cu c u riêng tư anh ta ã ánh b i luôn c
th y, nhưng anh ta l i b nh ng h c trò mình ném xu ng ài trong nh ng cu c u công khai.
Anh ta c m th y x u h vô cùng. Onami th y c n s giúp c a m t thi n sư. Hakuin, m t thi n
sư lang thang, ang d ng bư c t i m t ngôi n nh g n y, vì th Onami n vi ng Hakuin và
nói cho Hakuin nghe chuy n bu n c a mình. Hakuin khuyên: “Tên anh là Sóng L n, v y t i nay
hãy l i ây. Hãy tư ng tư ng anh là nh ng con sóng l n ó. Anh s là m t tay ô v t không bi t
s hãi là gì. Anh s là nh ng con sóng kh ng l ó ang ùa quét h t t t c m i v t trư c m t,
ang nu t ch ng t t c con ư ng c a chúng. Hãy làm như th và anh s là m t tay ô v t vô ch
trên t n y.” Hakuin rút lui. Onami ng i tr m tư, c g ng tư ng tư ng mình là nh ng con sóng.

14. 13
Onami nghĩ n nhi u v t khác nhau. R i t t anh ta chuy n sang c m giác th y sóng càng lúc
càng nhi u. êm càng khuya, sóng càng l n. Chúng quét s ch t t c nh ng bông hoa c m trong
nh ng chi c c bình. Ngay c tư ng Ph t trên bàn th cũng b ng p l t. Trư c khi tr i sáng, ngôi
n ch còn là m t cơn th y tri u dâng lên c a bi n c mênh mông. Sáng hôm sau, Hakuin tìm
th y Onami còn ang thi n nh, trên m t anh ta thoáng nh m t n cư i. Hakuin p nh vào vai
nhà ô v t: “Bây gi thì không còn gì có th qu y r y anh ư c n a! Anh là nh ng con sóng ó.
Anh s quét s ch m i v t trư c m t anh.” Ngay hôm ó, Onami vào cu c tr c nghi m. Anh ta ã
th ng. Sau ó Nh t không ai ánh b i anh ta ư c. Trí tư ng tư ng ch ng nh ng tham d vào
m i sinh ho t phi n toái h ng ngày c a cu c i t c l y mà nh ng ng tu hành các tôn giáo cũng
s d ng trí tư ng tư ng trong c u cánh gi i thoát b ng các phép quán tư ng, s dơ b n c a thân
xác con ngư i ho c hình nh cao quí tôn nghiêm c a nh ng ng mình tôn th , sùng tin, v.v…
Trong Ph t giáo, m i tín u có th ư c Ph t A Di à ti p vãng sanh C c L c b ng cách
v n d ng trí tư ng tư ng c a mình theo l i Ph t d y. Ph t Thích Ca truy n cho ngài A Nan và bà
Thái H u Vi Hy c th y 16 phép tư ng tư ng kim thân Ph t A Di à nơi cõi C c L c v i hai
v B Tát theo h u ngài là Quán Th Âm và i Th Chí trong kinh “Quán Vô Lư ng Th Ph t”
mà ngư i ta thư ng quen g i là “Th p l c quán kinh”. Quan sát nh ng kh năng c a trí tư ng
tư ng ai cũng th y r ng chúng ta có th khám phá nh ng nguyên t c nghiên c u m t phương
pháp h u hi u có th s d ng ng tác hùng h u c a ti m th c ó trong nh ng m c ích ích l i
như s a i tánh tình, c i t o sinh l c, ch a lành b nh t t, h c trong lúc ng và th c hi n chân
h nh phúc…

15. 14
N I L C T SINH
(G.Ohsawa)
Thái Kh c L d ch
CHƯƠNG 3 : Ý CHÍ VÀ TƯ NG TƯ NG

16. 15
Kinh Kha i ngư i b n là Cáp Nhi p cùng i Hàm Dương hành thích T n Th y Hoàng,
nhưng Thái t an vì nóng lòng gi t b o chúa nên c T n Vũ Dương theo giúp Kinh Kha. T n
Vũ Dương là m t dũng sĩ uy vũ nh t c a nư c Yên. Kinh Kha cùng T n Vũ Dương mang u
Phàn Ô Kỳ và b n c Lương em ngàn vàng út lót Mông Gi xin y t ki n T n Th y Hoàng.
Vua T n nghe gi t ư c Phàn Ô Kỳ, m ng r , truy n thi t i tri u cung Hàm Dương, òi Kinh
Kha vào y t ki n. Kinh Kha gi u con dao trong áo, bưng cái h p có ng u Phàn Ô Kỳ i vào,
còn T n Vũ Dương bưng cái h p a c Lương theo sau. V a bư c lên th m,T n Vũ Dương
s c m t tr ng nh t như ngư i ch t, trông có dáng s hãi quá. Qu n th n th y v y h i : -- S gi
làm sao l i bi n s c như th ? Kinh Kha ngoãnh l i nhìn Vũ Dương, m m cư i, r i ung dung bư c
lên b trư c m t vua T n tâu :
-- T n Dương là k quê mùa chưa bao gi ư c th y thiên nhan vì v y nên s quá bi n s c, xin
i vương ra ơn tha th cho ư c phép làm tròn ph n s trư c thiên nhan. Vua T n nói : -- N u
T n Vũ Dương khi p s như th thì ch m t mình chánh s lên i n cũng ư c. T h u li n u i
T n Vũ Dương xu ng th m. Vua T n b o Kinh Kha m h p ra,qu nhiên trong h p có ng 6ù
Phàn Ô Kỳ. Vua T n th y Kinh Kha í áp ung dung, th n s c hòa nhã không chút gì nghi ng
c , b o Kinh Kha l y b n em lên xem. B y gi T n Vũ Dương bưng cái h p a ang cúi
u quì dư i th m..Kinh Kha bư c xu ng l y dâng lên vua T n, v a c m b c a thì b ng m i
dao dư i áo Kinh Kha l ra không th che d u ư c n a.Ho ng s Kinh Kha li n n m l y áo vua
T n rút dao âm vào ng c nhưng vi c mưu sát không thành,Kinh Kha ch t, h n cho Thái t
an, s u cho Cao Ti m Ly v i ti ng sáo não nùng muôn i còn văng v ng bên dòng sông
D ch Th y… Ngư i i sau ai cũng kính ph c cái ch t uy dũng c a Kinh Kha, nhưng ít ai ý vì
nguyên nhân sâu xa nào mà Kinh Kha không gi t ư c vua T n. T n Th y Hoàng thoát ch t là
nh s xung t n i tâm c a dũng sĩ T n Vũ Dương. Bi t s m nh cao quý tr ng i c a mình, ra
i là ã xem thư ng s s ng ch t, th y trư c cái ch t, ch i cái ch t, ch mong sao cho mình
ch t mà s m nh vuông tròn, dĩ nhiên dũng sĩ T n Vũ Dương lúc i di n ki n vua T n ã c ý
dùng ý chí d n lòng s hãi, dùng ý chí l y bình tĩnh gi th n s c t nhiên, hay âu trí tư ng
tư ng ch ng ch u như ng ý chí nên T n Vũ Dương lúc v a bư c lên th m thì s c m t li n tr ng
nh t như ngư i ch t, s s hãi phát l rõ r t ra ngoài làm h ng chưong trình hành thích, làm hư
i cu c, làm Kinh Kha ph i ch t mà nhi m v không tròn. Kinh Kha không gi t ư c T n Th y
Hoàng vì s xung t gi a ý chí và tư ng tư ng c a dũng sĩ T n Vũ Dương! S xung t mà
Kinh Kha ã ph n nào tiên li u khi Kinh Kha ngõ ý i ngư i b n thân là Cáp Nhi p i theo giúp
s c. Kinh Kha qu th c ã t n m c thư ng th a uyên thâm c a Ki m o, t n ch “ngũ
u n giai không” nên hi u ch sâu kín nh t c a lòng ngư i, hi u r ng “th ng nhân gi h u l c,t
th ng gi cư ng”… Bây gi chúng ta th tìm hi u chút ít v ý chí cùng s liên quan gi a ý chí và
tư ng tư ng. Ho t ng ý chí là m t ho t ng qui hư ng v m t m c ích có ý th c và có suy
nghĩ. Nhưng có m t i m t i quan tr ng mà ta nên lưu ý là ý chí xem qua dư ng như là m t quy t
nh t do nhưng th t ra luôn luôn l thu c vào khuynh hư ng và trong i s ng th c t ý chí và
ư c v ng thư ng phát bi u cùng m t nghĩa như nhau : ti ng ư c ao có th di n t ra m t ý mu n
th c s mà ti ng mu n, ti ng ý chí nhi u khi ch t ra m t ư c v ng,m t d trù… Vì sao mà ph i
dùng ý chí ?
Mê xem hát bóng, tr i n ng chang chang, c u bé cu c b i hàng m y cây s n r p mua vé
vào xem thì âu có dùng ý chí ! Thích lên cho ư c t t nh Hy Mã L p Sơn , b t ch p nh c nh n
gian kh , bão tuy t, b t ch p s ng ch t hi m nghèo , ngư i leo núi hi u kỳ ây cũng ch ng h xài
n ý chí ! Nhà thám hi m hăng hái len lõi vào r ng sâu y thú d , r n rít, chông gai, y lam
sơn chư ng khí, th n ch t luôn luôn rình r p bên mình cũng không m y may dùng n ý chí ! H
không dùng n ý chí vì h làm nh ng i u h ưa thích gi n d , ch có th thôi. Có s quy t nh
c a ý chí là khi nào các lý do [là nh ng i u không mu n mà ph i làm] và ng l c [là nh ng
i u thâm tâm ưa thích] tranh th nhau và không gi i quy t, nên ngư i ta c do d mãi cho n
khi ý chí can thi p vào m t cách tích c c và phá tan s do d y i. Do y nói n ý chí t c là
m c nhiên nói n s xung t, s tranh ch p, s g ng gư ng,… i ta có th t m cho r ng ý
chí i di n cho suy nghĩ, cho ý th c, còn trí tư ng tư ng là i di n cho khuynh hư ng, cho ti m
th c. N u như d t i n tìm nghĩa c a ch “ý chí”, chúng ta s tìm th y nh nghĩa như sau :

17. 16
“kh năng quy t nh t do nh ng hành vi nào ó”. Chúng ta thư ng ch p nh n nh nghĩa này
như là úng, không phê bình vào âu ư c. Th mà không có gì sai hơn và cái ý chí này mà
chúng ta yêu sách m t cách t ph luôn luôn như ng bư c cho trí tư ng tư ng. y là m t nh
lu t tuy t i không tr m t ngo i l nào. H n có ngư i s hét to lên : “ Láo khoét ! Ngh ch i !”.
Nhưng tôi xin thưa : “Tuy t không, chân lý, hoàn toàn chân lý.” Và mu n tin như v y, các b n
hãy nhìn chung quanh mình và ph i quan sát nh ng gì b n th y. Lúc b y gi b n s nh n th y
r ng nh ng gì tôi nói ây không ph i là m t lý thuy t hư o, ra do m t b óc b nh ho n nhưng
là m t s bi u l c a s th t mà thôi. Gi như chúng ta t trên m t t m t t m ván dài 10m và
r ng 0m25 , dĩ nhiên là t t c m i ngư i u có th i t u này n u kia t m ván ch ng b xìa
chân ra ngoài. Bây gi chúng ta thay i i u ki n c a cu c thí nghi m, t d ngư i ta t t m
ván trên hai cây c t cao 30m thì th h i k nào mà có th i ch ng 1m trên con ư ng h p ó ?
Lúc b y gi ai b o b n i mà b n ch u i cho. Mà r i cho có i, i n a, i chưa ư c hai bư c
b n ã run l y b y và dù có c g ng d n t t c ý chí vào, nh t nh là b n v n rơi xu ng t. V y
th h i t i sao b n ch ng té khi t m ván n m trên t và t i sao b n s té khi t m ván ư c ưa
lên th t cao ? Nó có gì âu, ch vì trong trư ng h p u b n tư ng tư ng r ng b n i qua t m ván
ó m t cách d dàng trái l i trong trư ng h p th hai b n tư ng tư ng r ng b n không th i qua
ư c. Hãy lưu ý r ng dù b n mu n i qua cho m y i n a nhưng n u b n tư ng tư ng r ng b n
không th i qua ư c, b n tuy t i không th làm vi c ó.
Còn như các ngư i th m c, th n ,th l p nhà h có th i qua nh ng t m ván trên cao như
th kia là vì h tư ng tư ng r ng h có th i ư c. S chóng m t, c m giác ng p ch ng có
nguyên nhân nào khác hơn là hình nh chúng ta tư ng tư ng ra là chúng ta s p té ; hình nh này
li n ư c bi n i thành hành vi b t ch p m i n l c c a ý chí c a chúng ta, và s bi n i thành
hành vi càng nhanh chóng n u s n l c ch ng ch i c a ý chí càng mãnh li t. Chúng ta hãy xem
xét m t ngư i m c b nh m t ng , n u như h ng c g ng ng , h s ư c an t nh trên
giư ng. N u trái l i h quy t ng cho ư c thì càng n l c ch ng nào, h càng b khích ng
ch ng n y. Há b n ch ng ý r ng càng mu n nh l i tên m t ngư i mà b n tư ng ã quên,càng
tìm càng m t d ng cho n lúc ng nghĩ r ng “mình quên” mà thay th b ng ý nghĩ r ng mình
s p nh , th là cái tên kia tr v l ng l ng ch ng m t chút d ng công. Ai i xe p u nh l i lúc
u m i t p, mình ng i trên xe, n m v ng ghi- ông ch s té, b ng gi a ư ng có con bò i
ngang qua hay ôi khi th y viên s i viên g ch khá l n gi a ư ng, th là ta dùng h t ý chí c lách
xe tránh cho kỳ ư c v t chư ng ng i, nhưng h càng rán s c tránh thì kỳ c c làm sao xe l i c
âm s m vào v t mà ta mu n tránh. H i bé i h c , trong l p ôi khi h c sinh g p chuy n bu n
cư i, vì s th y ph t, càng nín cư i thì l i càng b t cư i to hơn. Ngày xưa Tăng Sâm t Phi
v n là ngư i hi n h u, o c, chí hi u, bà m v n ngư i trung tín m t d tin con. y có
ngư i trùng danh v i ông gi t ch t ngư i. M t ngư i h t hãi ch y n b o m ông r ng : “Tăng
Sâm gi t ngư i”. Bà m nói : “Ch ng khi nào con ta l i gi t ngư i”. R i bà c i m nhiên ng i
d t c i. M t lúc l i có ngư i n b o : “Tăng Sâm gi t ngư i”. Bà m không nói gì, v n c i m
nhiên d t c i. M t lúc n a l i có ngư i n b o : “Tăng Sâm gi t ngư i”. Bà m s cu ng, quăng
thoi, trèo qua tư ng ch y tr n ! Trong nh ng trư ng h p trên, m i ngư i trong cu c s nghĩ ra
sao ? T n Vũ Dương mu n ng s hãi , mu n bình tĩnh, mu n ng tái m t nhưng T n Vũ
Dương không th nào không s hãi và gi th n s c cho bình thư ng ư c. Tôi mu n ng té
nhưng tôi không th nào ngăn ư c. Tôi mu n ng nhưng tôi không th ng ư c. Tôi mu n nh
l i nhũ danh bà OHSAWA nhưng tôi không th nh ư c. Tôi mu n tránh chư ng ng i v t nhưng
tôi không th tránh ư c. Tôi mu n nín cư i mà tôi không th nín ư c.Bà m Tăng Sâm mu n
i m nhiên mà bà không th i m nhiên ư c… Có bi t bao nhiêu ngư i thông minh, h c r ng
khi ra ng nói trư c công chúng thì lu ng cu ng run gi ng, run r y c tay chân mà vì mu n gi
th di n càng dùng ý chí t ch càng run r y hơn. Ai trong quân i u ư c bi t có nhi u x
th tài ba, thư ng ngày t p b n thì trăm phát trăm trúng nhưng n khi ra x trư ng b n thi nh t là
các th súng nh như colt,rouleau,v.v…thì l i run tay, run chân, càng c dùng ý chí kìm hãm l i
càng như lên cơn s t rét cu i cùng ph i b cu c thi ho c có g ng gư ng thì cũng b n trư t
ích…. Như ta ã th y, trong m i cu c xung t n y luôn luôn trí tư ng tư ng bao gi cũng
th ng ý chí, không tr m t ngo i l nào. Cũng v i tinh th n này khi lâm tr n m t c p ch huy

18. 17
xung phong i trư c thì các ng i th y u xông lên, trái l i n u b o r ng “m nh ai n y ch y”
thì s th m b i ã quy t nh rõ ràng. Vì sao ? y b i trong trư ng h p u quân sĩ tư ng tư ng
h ph i ti n t i và trong trưòng h p sau h tư ng tư ng r ng h b th t b i và h ph i ch y tìm
sinh l . Panurge hi u rõ tác d ng c a trí tư ng tư ng nên khi ông ta mu n tr thù m t anh lái
buôn c u i cùng tàu v i ông ta, bèn mua con c u l n nh t trong àn và ném xu ng bi n, bi t
trư c r ng tr n àn s theo nhau mà nh y h t xu ng bi n. Chúng ta là ngư i nhưng chúng ta cũng
gi ng ít nhi u loài c u và ngư c v i ý chí c a chúng ta, chúng ta ành thúc th theo gương k
khác, tư ng tư ng r ng chúng ta không th làm khác hơn. Tôi có th k thêm nhi u ví d khác
nhưng k l m quá nhàm. Tuy v y tôi không th không lên ti ng v vi c này ch ng t s c m nh vĩ
i c a trí tư ng tư ng , nói m t cách khác c a ti m th c trong cu c tranh ch p c a nó v i ý chí.
Có nh ng chàng nghi n rư u th c tâm mu n ng u ng n a, nhưng không th b ư c. H i h ,
h s tr l i m t cách thành th t v i b n r ng h r t mu n ti t , rư u làm cho h ghê t m nhưng
h v n b xô y vào thói x u u ng rư u không phương chi kháng c , b t ch p ý chí c a h , b t
ch p nh ng tai h i mà h bi t r ng s n v i h … Cũng v y, có nhi u k ph m tr ng t i ngoài ý
mu n c a h , và khi ngư i ta h i h t i sao l i làm như v y, h tr l i: “Tôi không th d ng ư c,
có m t s c m nh vô hình thúc y tôi mà tôi không kháng c n i”. Và anh say rư u và k ph m
tr ng t i u nói úng; h b cư ng bách ph i làm nh ng gì h làm ch b i lý do h tư ng tư ng
“không th d ng”. B i v y cho nên chúng ta là nh ng k r t t ph v ý chí cương quy t c a
chúng ta, chúng ta tin chúng ta t do làm nh ng vi c chúng ta làm, hay âu trên th c t chúng ta
ch là nh ng con bù nhìn áng thương ư c gi t dây b i trí tư ng tư ng, b i khuynh hư ng c a
chúng ta. Chúng ta thôi là nh ng con bù nhìn ó khi chúng ta n m bí quy t hư ng d n trí tư ng
tư ng c i t o khuynh hư ng sâu kín c a chúng ta… thêm vui cho câu chuy n ý chí và tư ng
tư ng chúng ta hãy thư ng th c b n câu thơ não lòng c a thi sĩ H Dz nh mà trong ó m i ngư i
u nhìn th y s tranh ch p n i tâm gay c n gi a ý chí và trí tư ng tư ng. Ph i chăng bài thơ này
có s c truy n c m n i lòng chua xót c a thi sĩ cho ngư i c nh thi sĩ ã có thiên tài di n t
úng s xung t c a lòng mình lên m t gi y : “Anh i ngay em i l y ch ng, Anh v l y v th
là xong!
V anh không gi ng em là m y, Anh l y cho anh l nh lòng…” ành r ng : “ai i phân tích
m t mùi hương…”nhưng ây là trư ng h p c bi t, chúng ta ành m o mu i làm công vi c y
vì…s ích l i c a t k ám th … “Anh i ngày em i l y ch ng”. Vì l giáo, vì hoàn c nh, vì dư
lu n ho c vì m t lý do nào khác không cho phép sum h p v i ngư i yêu, chàng thi sĩ ành dùng ý
chí i ngày ngư i yêu i l y ch ng, nhưng ti m th c th m ư c v ng ngày ngư i yêu lên xe hoa
không bao gi x y n. Làm sao bi t ư c như v y ? Vì câu thơ sau ã ti t l tâm tình th m kín
kia ra : “Anh v l y v th là xong!” Câu thơ này phô di n m t s ào thoát c a tâm tư k mu n
ch ng g p lòng mình, mu n ào thoát m t s th t não lòng mà thi sĩ ch ng mu n lưu trong ý th c
b ng cách l y v , b ng cách l p l tr ng c a lòng mình b ng m t ngư i v thay th ngư i yêu.
Nhưng tình c m âu có gi i quy t gi n d như v y, m i dây oan nghi t v tình trư ng âu có th
tháo g như v y: “Khuy n quân m c tác ng tâm ki t, nh t ki t ng tâm gi i b t khai!” kia mà.
M i tình ăn sâu trong ti m th c nhưng thi sĩ không ch u hi u cho như v y nên tư ng r ng “anh v
l y v th là xong”. “Th là xong” che gi u m t s ch y tr n, khuynh hư ng tìm m t s o n
tuy t v i au kh , tìm m t ni m lãng quên b ng m t s c ch vào ti m th c. ây có m t s
xung t gi a ý chí và ti m th c, m t s gư ng g o ch y tr n au kh mà không thoát dư c, m t
ý mu n t ch b ng c ch . Nhưng s c ch b th t b i, trí tư ng tư ng ti m n trong m i tình
tuy t v ng c d p t t vùng lên như s c b t c a chi c lò xo, âm th m qu t l i s c àn áp c a ý chí
thi sĩ, chuy n thành ng l c thúc y s l a ch n ngư i v có nét m t tương t hình nh ngư i
yêu mà ý th c c quên : “V anh không gi ng em là m y” Khi ý th c b o “không gi ng em là
m y”, ý th c v n không t b ý chí tr n tránh, ch i b hình nh ngư i yêu,con ngư i s p i l y
ch ng kh l i cho mình nhưng mà chính trí tư ng tư ng th ng l i ã làm ng l c thúc y s
l a ch n m t ngư i v có nh ng hình nét gi ng ngư i yêu vì “không gi ng em là m y” bi u l
m t s ám nh bóng dáng ngư i yêu trong tâm tư th m kín c a thi sĩ. S c ch tâm linh, s tr n
tránh hình nh ngư i yêu tư ng trưng s gieo kh cho mình k t tinh b ng s thay th m t ngư i

19. 18
v nhưng th m b i v i s l a ch n theo trí tư ng tư ng qua hình nh ngư i yêu cu i cùng thú
nh n s au kh ch ng bi t lúc nào nguôi: “Anh l y cho anh l nh lòng…”
Nhưng r i lòng anh s l nh mãi…và trong qu ng i còn l i v sau này s có nhi u lúc t nhiên
anh than th : “Tôi bu n không bi t vì sao tôi bu n…” ho c âm th m nu t l như nhà thơ Xuân
Di u ngày xưa : “Anh v n tư ng chuy n ùa khi tu i nh , Ai có ng lòng v ã t bao! M t
không ư t nhưng bao hàng l nh Len t - tê th m tr m ch y quay vào…”

20. 19
N I L C T SINH
(G.Ohsawa)
Thái Kh c L d ch
CHƯƠNG 4 : ÁM TH VÀ T K ÁM TH

21. 20
“Tào Tháo l p n Ki n -Th ” nhưng thi u g l n làm cái rư ng n vĩ i. C n th n mách có
cây lê cao 10 trư ng c nh m Dư c Long. Tào Tháo sai ngư i i n nhưng g c ng quá, búa
ch t không vào. Tào Tháo không tin có chuy n l như v y, ích thân c xu t quân sĩ ra s c n
nhưng cũng vô hi u. Khi y có m y v bô lão trong làng ra mà can r ng: “Cây c th này ã vài
trăm năm nay có th n nhân d a trên y, không nên n âu”. Tháo c gi n mà r ng: “Bình sinh ta
i kh p trong thiên h ã dư 40 năm. T thiên t cho n th dân ai l i không s ta. Bây gi th n
nào l i dám c i ta kia?” Nói r i li n rút gươm báu eo bên lưng bư c l i mà ch t; gươm ch t vào
thì nghe kêu rang r ng, nh a cây như máu văng ra y mình Tào Tháo. Tháo c kinh, quăng
gươm, lên ng a mà v . êm y lòng băn khoăn n m không yên, ng i nơi gi a n d a gh mà
ng , x y th y m t ngư i m c áo en, b tóc xõa, ch ng gươm i th ng n trư c m t Tào Tháo
mà n t r ng: “Ta là th n cây lê ây,mi l p n Ki n Th , ý mi mu n soán ngh ch mi l i n mà
n cây th n m c c a ta, nay ta bi t mi h t s r i cho nên ta n mà gi t mi.” Tháo c kinh kêu
l n r ng: “ Võ sĩ âu?” Ngư i y giơ gươm lên mà chém. Tào Tháo la lên m t ti ng li n gi t
mình t nh d y thì c m th y nh c u l m, ch u không n i, ch a ch y th nào cũng không b t.
Có ngư i gi i thi u Hoa à là v th n y th i b y gi , Tào Tháo cho ngư i rư c v . Hoa à sau
khi ch n m ch và xem b nh tâu r ng: “ i vương nh c u ây là b i ch ng phong mà ra, g c
nó trong óc, u ng thu c không lành ư c, ph i u ng thang “ma-ph ” cho mê i r i m xương
s ng l y nư c phong trong óc ra thì m i lành ng”. Tào Tháo a nghi cho r ng Hoa à mu n
gi t mình nên không nghe và b t giam v th n y r i sau ó ki m cách ám h i trong ng c th t. Tào
Tháo t ngày gi t Hoa à r i thì b nh th càng ngày càng n ng. Môt êm Tháo ng n canh ba,
vùng phát xây x m bèn th c d y n m d a gh . X y nghe có ti ng như xé l a, Tháo th t kinh th c
d y bư c ra xem thì th y Ph c hoàng h u, ng quí phi,hai v hoàng t và m t b n ng Th a,
h t th y là mư i m y ngư i ngày trư c b Tháo mưu h i, y mình v y máu ng lơ l ng gi a
thinh không, kêu văng v ng mà b o thư ng m ng.Tháo rút gươm chém kh ng, b ng nghe m t
ti ng r m thì s p g c n phía Tây nam. Tháo c kinh té nhào xu ng t. Quân h u vào cung
khác mà dư ng b nh. êm sau l i nghe ti ng àn ông, àn bà khóc lóc om sòm. Tháo cho òi
qu n th n vào mà r ng: “Ta vào tr n m c ã b n mươi năm nay không h tin chuy n quái d , ngày
nay sao l i như v y?” Qu n th n tâu r ng: “Xin i vương hãy khi n th y pháp l p àn mà c u
kh n thánh th n và m tà tr n qu ”.Tháo nghe nói thì than r ng: “M c t i v i Tr i thì còn c u nơi
nào cho ng.Ph n s ta ã mãn, có phép chi mà c u n i!” Qua ngày sau thì m t mù t y b nh
tr nên tr m tr ng ch ng ư c m y hôm thì ch t. Quan sát quá trình bi n chuy n tâm lý c a Tào
Tháo, ta th y ư c s phát l c a ti m th c, s c m nh c a l i ám th , năng l c c a trí tư ng
tư ng , gi i h n kh năng c a ý chí và s quan tr ng c a các ch ng t gieo vào ti m th c. Tào
Tháo dư 40 năm xông pha trong gươm ao máu l a tranh vương bá, chi m m t ph n ba
nư c Trung Hoa nào ph i k ý chí t m thư ng. Xưa nay “mu n là ư c” , t thiên t n th dân
ai cũng ph i kiêng s ông, th mà l n này l i ho ng s n ch t vì m t ông th n không âu. V
th n y muôn thu c a Trung Qu c là Hoa à sau khi ch n m ch xem b nh, há ch ng b o r ng
ông ta nh c u là b i ch ng phong sao ? L i nói c a nh ng c già có m t lòng tin m c m c
không ng ã tr thành m t l i ám th kh c li t i v i con ngư i a nghi, nhi u tư ng tư ng như
Tào Tháo. Khi nghe nói cây g c ng n i búa ch t không vào, chuy n l này không kh i kích
thích m nh trí tư ng tư ng và óc hi u kỳ c a Tào Tháo. Ch ng ki n s l ó ng tác tư ng
tư ng càng ho t ng m nh trong ti m th c. n khi nghe các bô lão b o “Cây c th này ã vài
trăm năm nay có th n nhân d a trên y”, Tào Tháo c m th y ý mu n làm n c a mình l i thêm
m t s tr ng i n a nên n i gi n b o r ng : “Th n nào l i dám trái ý ta”. Trong lúc y ý th c Tào
Tháo thì b t ch p th n nhân nhưng vì nh ng xúc ng do các i u quái d ã x y nên l i ám th
c a các bô lão kia l t vào ti m th c Tháo, kích thích ng tác tư ng tư ng c a ông, ng m ng m
ho t ng,liên tư ng, h i c,ki m i m l i m i hình nh và ý ni m cũ v các câu chuy n qu th n
thu th p ư c t trư c n nay k t h p thành m t năng l c tâm lý s n sàng ph n i ý mu n c a
ý th c. L i ám th c a các bô lão ư c bi n i thành t k ám th . Nhưng quy t nh c a ý chí
Tào Tháo ư c bi u l b ng nhát gươm chém vào thân cây lê. Nhưng nhát gươm g ng gư ng kia
ã thành nhát gươm nh m nh c a Tào Công. Khi “nh a cây như máu văng ra” li n truy n
m t s c m nh kinh h n cho ý ni m “th n nhân” c a l i ám th và c a nh ng hình nh cũ n tàng

22. 21
trong ti m th c c a Tào Tháo tr i d y, ánh ng g c l p t c ý chí kiên cư ng t ng ngang d c dư
40 năm trong thiên h c a ông ta. C ch kinh hãi “quăng gươm lên ng a mà v ” là bi u th cho
s phá s n c a ý chí, s th m b i c a ý chí trư c s c m nh v n năng c a trí tư ng tư ng trong
ti m th c, d n ư ng cho s sáng t o gi c m ng th y th n nhân xách gươm n chém tr thù, là
i u t t nhiên ph i n mà ai cũng có th oán trư c ư c sau khi ã c chương “ý chi và tư ng
tư ng” . “Nay ta bi t mi h t s r i cho nên ta n mà gi t mi” úng là l ì l c a trí tư ng tư ng
th ng th c a Tháo ang nói v i ý chí th m b i c a Tháo v y. Nhưng trí tư ng tư ng không quên
ánh th c siêu ngã Tháo lâu nay b ý chí Tháo c ch k t án Tháo trư c khi chém Tháo : “Ta
là th n cây lê ây, mi l p n th Ki n Th , ý mi mu n soán ngh ch, mi l i n mà n cây th n
m c c a ta…” R i như nư c v b , trí tư ng tư ng th a th ng làm s ng d y nh ng ý tư ng,
nh ng hình nh chôn sâu trong dĩ vãng. ây ta còn d p ư c th y bi u di n b ng c ch c th
s xung t gi a siêu ngã và th c ngã, gi a ý chí và tư ng tư ng; qui ư c xã h i, luân lý, tín
ngư ng, phong t c…hình nh nh ng ngư i xưa b Tháo mưu h i, nh ng oan h n, u ng t ã vì
Tháo mà ch t tư ng âu ã phôi pha cùng năm tháng nào ng âu v n ti m ph c trong tâm tư c a
Tháo ch ngày òi thư ng m ng. Tháo c dùng ý chí xua u i nh ng hình nh ó b ng cách
vung gươm chém kh ng, gây v r i hãi kinh té nhào xu ng t. ây là s ch ng i vô
v ng c a ý chí trư c s c m nh c a tư ng tư ng mà ý chí c a Tào Tháo ư c tư ng trưng b ng
cây gươm. “Ta ra vào tr n m c ã 40 năm nay, không h tin vi c quái d , ngày nay sao l i như
v y?” Tào Tháo không tin vi c quái d nhưng chuy n quái d c x y ra v i Tháo cu i cùng
Tháo ành an ph n, cam tâm ch u tr n v i l i than tuy t v ng lúc qu n th n khuyên l p àn tr
ma kh qu : “M c t i v i tr i thì còn c u nơi nào cho ng. Ph n s ta ã mãn, có phép chi mà
c u n i!” Siêu ngã c a Tào Tháo ã vùng d y k t án Tháo và nh n l i thú t i trong gi phút
cu i cùng c a i Tháo. Nh ng tín ngư ng, thành ki n,luân lý, qui ư c c a xã h i trư c ây Táo
Tháo d p b và thay th vào y b ng nh ng ng y thuy t,th o n, mưu cơ,sách lư c th a
mãn tham v ng tranh vương bá, m t ý chí như v y ai có ng m t l i ám th m c m c kia l i
khơi ngu n s ng l i cho nh ng quan ni m “m c t i v i Tr i”, hình nh nh ng h n ma òi m ng
t lâu b c ch trong ti m th c. Chung c c là Tào Tháo ã ph i ch t vì t k ám th “v th n
nhân” trong l i ám th c a các c già m c m c kia! Ám th hay úng hơn t k ám th là m t v n
nghe như r t m i l t nư c chúng ta nhưng th t ra nó cũng xưa như qu t. M i là m i
theo cái nghĩa t trư c n nay ít ai nghiên c u hay nghiên c u sai l m và do ó không ư c a
s hi u rõ; còn xưa là vì nó ã có k t ngày xu t hi n loài ngư i trên qu t. Qu v y, t k ám
th là m t khí c chúng ta s h u t lúc m i sinh ra i và khí c y hay hơn th n a, s c m nh y
ư c phú b m m t uy l c phi thư ng, vô lư ng mà tùy trư ng h p t o ra nh ng k t qu t t p
ho c r t tai h i. ây là m t phương pháp gi n d và ích l i l n cho t t c m i ngư i mu n c i t o
th ch t và tinh th n c a mình. Khi ngư i ta bi t em nó ra th c d ng m t cách ý th c, trư c h t
ngư i ta tránh gây cho nh ng k khác nh ng t k ám th tai h i mà nh ng h u qu có th r t tàn
kh c và sau ó ngư i ta gây ra m t cách ý th c nh ng t k ám th t t lành gi i khai nh ng c
ch tâm lý, em l i s c kh e th ch t cho ngư i b nh, s c kh e tinh th n cho nh ng ngư i au
th n kinh, nh ng ngư i trí não l n l n, n n nhân vô tình nh ng t k ám th trư c ây và hư ng
d n vào con ư ng t t nh ng k có khuynh hư ng i vào ác o. Ai cũng bi t b n tính loài ngư i
v n s n có hai khuynh hư ng căn b n: khuynh hư ng v k xui khi n chúng ta ra s c b o t n l y
b n ngã và làm to b n ngã c a mình và khuynh hư ng v tha thúc y chúng ta thoát ra ngoài b n
ngã k t h p v i ng lo i, v i b n th vô cùng tuy t i, v i ti m th c vô biên, ngu n m ch
chung s s ng c a v n v t trong vũ tr , ngu n m ch chân, thi n ,m … Khuynh hư ng là m t
ng l c tàng n trong ti m th c, d b cho nh ng hi n tr ng tâm lý, nó không ph i là m t th c
t i chúng ta quan sát ư c m t cách tr c ti p, nó ch là nguyên t c c a nh ng hi n tr ng tâm lý
nào ó. Khuynh hư ng thu c cõi ti m th c cho nên chúng ta bi t ư c có khuynh hư ng là nh
tác d ng c a nó. T k ám th gieo h t gi ng vào ti m th c là bi n c i các khuynh hư ng ho c
tái t o các khuynh hư ng ngay t ngu n g c c a nó vì khuynh hư ng có tính cách vĩnh c u, căn
b n, ch l c, trái l i khoái l c au kh và c m xúc ch là nh ng hi n tr ng chóng qua. Khuynh
hư ng ư c k t h p b i nh ng ch ng t do ta vô tâm thu nh n ho c do ta t ý gieo r c vào luôn
luôn t n t i trong ti m th c và chúng ta ch ý n nó khi nó b c n tr làm chúng ta au kh

23. 22
ho c khi nó ư c th a mãn nên chúng ta c m th y h nh phúc. Nh t k ám th , chúng ta c i t o
ư c khuynh hư ng t c chúng ta c i t o ư c cu c i b ng l i “b t tranh nhi thi n th ng” không
ph i dùng n b o l c, không ph i dùng n ý chí, không gây tranh ch p vì trong ti m th c
khuynh hư ng i u khi n toàn th sinh ho t tâm lý. Khuynh hư ng lãnh o sinh ho t c m tình vì
ai cũng bi t r ng h nh phúc hay au kh ch là khuynh hư ng ư c thõa mãn hay b tr ngăn.
Khuynh hư ng ch huy m i sinh ho t ho t ng vì chúng ta ch ho t ng dư i s thúc y c a
m t khuynh hư ng. B n năng, t p quán, d c v ng và ngay c ý chí i n a cũng u l thu c vào
khuynh hư ng. V sinh ho t trí tu , chúng ta ghi nh , nghĩ tư ng thư ng là th a mãn nh ng
nhu c u th c t và cũng là vì tính hi u kỳ mu n bi t nh ng i u theo s thích c a khuynh hư ng
chúng ta. Trong các ng tác c a sinh ho t trí tu , trí tư ng tư ng gi m t vai trò tích c c t i ư
quan tr ng quán xuy n c thân tâm ít ai ng n mà ng l c thúc y là khuynh hư ng c a con
ngư i. Trên lãnh v c tr li u, t k ám th không có ý nghĩa là tư ng tư ng suông r ng mình h t
au ho c lành b nh r i thì au n h t , b nh ho n lành m t cách hư o, t m b r i tình tr ng
cơ th hư ho i, suy như c, au v n còn y mà là tư ng tư ng trong ti m th c nh hư ng n
th n kinh h r i gây tác d ng trên m i cơ năng và cơ quan t ng ph trong cơ th c th s a
sang nh ng ch t n h i l p l i quân bình v trư c kia và c i t o th c s sinh l c con ngư i n
ch sung túc, lành m nh. T k ám th ch ng ph i là m t s t ng ơn gi n mà là c m t s
phát minh và sáng t o do s huy ng toàn di n nh ng y u t ph c t p c a ti m th c huy n bí
th c hi n m t s m u nhi m vư t trên lý lu n thông thư ng c a chúng ta. Theo nh ng i u ta ã
th y trư c ây, chúng ta có th ví trí tư ng tư ng như m t thác nư c lôi cu n m t cách tàn kh c
k n n nhân x u s b t ch p ý mu n dũng mãnh c a y là l i cho ư c vào b . Dòng n ơc xi t kia
dư ng như b t tr , tuy v y n u bi t cách v n d ng b n s xoay dòng, d n nó vào nhà máy và y
b n s bi n s c m nh c a nó thành cơ l c, nhi t l c, i n l c,… N u ví d này b n chưa cho là ,
chúng ta hãy ví trí tư ng tư ng như m t con ng a r ng ch ng có yên cương. Ngư i k mã có th
làm ư c gì khi leo lên lưng nó hay là t quy n nó mu n d n i âu thì i? Và n u ngư i k
mã n i khùng lên thì cu c ch y thư ng ư c k t thúc vào trong h th m. Còn n u ngư i k mã
s m bi t t yên cương cho ng a thì dĩ nhiên là c c di n s i thay. Lúc b y gi không ph i
ng a thích i âu thì c phóng b a mà ngư i k mã là k ho ch nh l trình cho ng a ph i i.
Bây gi chúng ta ã hi u s c m nh v n năng c a b n ngã ti m th c , c a khuynh hư ng, c a
tư ng tư ng, tôi s gi i bày r ng b n ngã ti m th c xem như b t tr ó cũng có th ch ph c ư c
m t cách d dàng như m t dòng nư c xi t hay m t con ng a hoang. Nhưng trư c khi i xa hơn
chúng ta c n ph i nh nghĩa m t cách k càng hai danh t mà ngư i ta thư ng dùng nhưng chưa
m y ai hi u rõ l m. ó là hai danh t “ám th ” và “t k ám th ”. V y ám th là gì? Ngư i ta có
th nh nghĩa “ch th b ng m t cách vô hình” ho c nói m t cách nôm na là “ ưa m t ý ni m vào
tâm trí m t ngư i nào”. Công vi c này có th t có hay không? Nói cho th t ra thì không có. Qu
v y, ám th v n t nó ch ng có. Nó ch có th có v i i u ki n t t y u là bi n i thành t k ám
th nơi ngư i th c m. Và danh t y chúng ta có th nh nghĩa : “t mình ưa m t ý ni m vào
ti m th c c a mình th c hi n thành s th t”. B n có th ám th m t i u gì cho m t k nào
nhưng n u ti m th c c a k này không ch p nh n i u ám th y , n u nó không tiêu hóa bi n
thành t k ám th thì ch ng phát sinh ư c k t qu nào. Quá trình bi n c i ám th thành t k ám
th và k t qu c a nó chúng ta ã ư c d p ch ng ki n trong nh ng ngày cu i cùng c a cu c i
Tào Tháo. Do ó mu n áp d ng h u hi u trong i s ng hàng ngày c a chúng ta, i u c t y u c a
t k ám th là không ư c cư ng bách mình làm i u gì mà ch giúp cho mình làm nh ng i u
mình thích làm nhưng trư c ây mình tư ng không th làm ư c. ây không có s xung t mà
ch có s h p tác. ây không ph i nh ý chí tác d ng nhưng do m t s c m nh vô biên c a ti m
th c mà mình bi t cách s d ng. N u như có nhi u ngư i không t ư c nh ng k t qu m mãn
v i phép t k ám th , y b i ho c h thi u tin tư ng ho c b i h d ng công c g ng là trư ng
h p thư ng x y ra. Mu n thi hành t k ám th cho có k t qu t t p thì tuy t i c n thi t là
ng dùng m t s c c g ng nào.
S c g ng ám ch vi c dùng ý chí nên trong v n t k ám th ý chí nh t nh ph i d p sang
m t bên. Ta ph i nh c y hoàn toàn vào trí tư ng tư ng. N u b n thích t k ám th thì b n hãy
làm m t cách t nhiên, m t cách gi n d v i s tin tư ng và nh t là ch ng có s c g ng gư ng

24. 23
g o nào. N u s t k ám th vô hình và thư ng là tai h i thành t u m t cách d dàng, y là b i nó
ch ng h d ng công. Hãy tin ch c ư c cái b n tìm và b n s ư c mi n r ng i u y h p lý. T
k ám th thi hành m t cách tha thi t, tin tư ng, nh n n i, chuyên c n s t k t qu rõ ràng như
hai v i hai là b n, trong a h t nh ng i u h p lý. K t qu c a t k ám th ph i chăng t o ra là
do huân t p và Aristote có l n nói: “ T p quán là m t b n năng th hai”. V y chúng ta th xem s
khác nhau gi a b n năng và t k ám th như th nào? Nghe qua thì dư ng như gi ng nhau nhưng
th t ra l i có i u khác nhau: Nơi b n năng phương ti n thì h u th c và c u cánh thì ti m th c,
trái l i trong s t k ám th thì m c ích l i là h u th c còn phương ti n l i ti m th c v y.

25. 24
N I L C T SINH
(G.Ohsawa)
Thái Kh c L d ch
CHƯƠNG 5 : TH N KINH DINH DƯÕNG - TH N
KINH C A TI M TH C.

26. 25
Ngũ T Tư b vua S gi t cha và anh, tìm ư ng lưu vong ngo i qu c mư n quân v ánh vua S
tr thù. Vua S mu n tránh h u ho n bèn cho h a hình y t b ng , ra ch d ai b t ư c Ngũ T Tư
thì tr ng thư ng b c ti n và phong làm thư ng tư ng,l i rao kh p các nư c chư h u nư c nào
ch a ch p Ngũ T Tu s c binh v n t i. Ngũ T Tư lúc n c a i Chiêu Quan vì quan quân
canh phòng nghiêm nh t ã b y ngày ch i mà khó n i i qua l t, sau m t êm suy nghĩ, c
tư ng tư ng mong sao cho di n m o mình thay i ngư i khác không nhìn ra, n sáng ngày
soi gương xem l i thì râu tóc u b c phơ, nh y l p mưu cho quan quân b t l m Hoàng Ph
N t r i th a lúc l n x n trà tr n vào ám dân chúng mà qua ư c c a thành, sau làm nên nghi p
l n,tr ư c thù nhà. Ngày xưa thì ngư i ta cho y là m t phép l do th n tiên c u giúp nhưng
ngày nay khoa sinh v t h c ã cho chúng ta bi t r ng hi n tư ng này là do tư ng tư ng tác d ng
trên th n kinh dinh dư ng, kích thích các n i h ch và t bào mà gây ra. c p n v n tâm
linh, ngư i ta không th không kh o sát n th n kinh h . Trong thân th ngư i ta, th n kinh g m
2 b chính : h th n kinh não t y và h th n kinh dinh dư ng. H não t y ư c c u t o b i não b ,
t y xương s ng và m t s dây th n kinh. Qua trung gian các giác quan nó cho ta tri giác và qua
trung gian các b p th t nó giúp cho ta ho t ng h ng ngày. Nhưng chính nh th n kinh dinh
dư ng mà các t ng ph h p tác v i nh ng s ti p xúc c a chúng ta cùng i s ng bên ngoài. H
th n kinh dinh dư ng có nhi m v i u hòa s chuy n v n c a các cơ quan dinh dư ng [d
dày,ru t,tim,ph i…] và kh u kính c a các m ch máu nh nh ng dây th n kinh i n các tuy n
và các cơ tâm, cơ trơn. Các cơ quan dinh dư ng ch ng ch u tùy thu c ý mu n c a chúng ta. Ta
không th nào tăng hay gi m theo ý mu n kh u kính c a các ng m ch ho c nh p p c a tim
hay là s co bóp ru t c a chúng ta vì s ho t ng y không t ý. Khi ta ng , các c ng hô h p,
nh p p c a tim, nhu ng c a ru t v n ti n hành i u hòa. V y s ho t ng c a h dinh dư ng
có tính ph n x . Có m t s trung khu ph n x giúp t ng cho các t ng ph . Ví d m t o n ru t
tách r i kh i cơ th n u ư c n i li n v i m t b máy tu n hoàn nhân t o, v n ti p t c sinh ho t
bình thư ng. M t qu th n ư c ghép vào li n kh i s bài ti t. a s các t ng ph u có m t s
t l p nào ó, chúng có th c ho t ng khi b tách r i kh i cơ th nh các dây th n kinh dinh
dư ng t tr . Bác sĩ Alexis Carrel cho r ng th n kinh dinh dư ng là th n kinh c a ti m th c, là
th n kinh c a tâm linh huy n bí. Th t v y, n u ý ta s th y r ng trong th n kinh h c a chúng
ta t t c các s i th n kinh u là nh ng s i có my-ê-lin máu tr ng ho c ánh xa c tr th n kinh
kh u giác và các s i tr c giao c m c a h dinh dư ng là nh ng s i không my-ê-lin máu xám
ng m t lo i v i toàn th các s i th n kinh c a loài không xương s ng g m nh ng gi ng v t
s ng theo b n năng và ti m th c.
H th n kinh dinh dư ng ch y u g m hai chu i th n kinh tr c giao c m n m d c dài theo xương
s ng và th n kinh i giao c m. Các lư i th n kinh c a h tr c giao c m b gián o n b i nh ng
khúc phình to hình thoi mà ngư i ta g i là h ch giao c m v i m t t ng s là 23 c p : 3 c p h ch
c , 12 c p ng c, 4 c p th t lưng, và 4 c p c t bàn. K t h ch ng c th nh t n h ch th t lưng
th ba, chúng ư c n i li n v i t y xương s ng b ng nh ng s i th n kinh nh g i là nhánh thông
tr ng và nhánh thông xám và b a nh ng s i th n kinh vào các t ng ph , các m ch máu, các n i
h ch, các h ch ngoài da,v.v.. Các dây th n kinh này trên l trình c a chúng nhi u nơi ã qui t
thành nh ng màn lư i th n kinh ch ng ch t qu n quít l y nhau g i là tùng th n kinh trong y có
r i rác nh ng h ch ngo i biên và các s i th n kinh i giao c m. M t trong nh ng tùng quan
tr ng là tùng thái dương n m phía dư i hoành cách m c. Nó ch a các h ch thư ng tràng-h , h ch
th n và c hai h ch l n hình cung hay là h ch bán nguy t úp trên d dày.T các h ch ó nó giăng
lư i th n kinh lên d dày, lên hoành cách m c, ru t, gan, i ng m ch, tim,th n, tỳ t ng, t y
t ng. ngư i ta m nh danh tùng thái dương là “b não c a b ng” b i vì nó ch huy m i cơ năng các
t ng ph trong b ng. Ngoài ra còn có tùng tim, tùng tràng-h ,tùng h v . H i giao c m n i
tr c não t y v i nh ng cơ quan ti p nh n các s i th n kinh h tr c giao c m. Các ư ng th n kinh
chính c a h i giao c m g m nh ng lư i th n kinh thu c h não t y [th n kinh s ] và m t s
s i i giao c m cùng các h ch ngo i biên. Dây th n kinh quan tr ng nh t c a h i giao c m là
th n kinh ph v vì nó bao g m các ư ng c m giác, v n ng và bài ti t c a các t ng ph . Các
s i c m giác phát xu t t nhi u cơ quan : y t h u, thanh qu n, tim, khí qu n, ph i, th c qu n, d
dày, gan, ru t non. Các s i v n ng, bài ti t phát xu t t m t nhân sàn não-th t th tư, i n

27. 26
các tùng ngo i biên như tùng tim, tùng ph i và tùng thái dương l n v i các s i tr c giao c m. T
các tùng y phát ra nh ng s i h u-h ch i n các t ng ph . Các trung khu th n kinh dinh dư ng
i u khi n m i cơ quan, qui nh m i công vi c c a chúng. M t khác nh s ti p xúc c a chúng
v i t y xương s ng, v i hành t y,v i não b , chúng ph i trí ho t ng các t ng ph v i ho t ng
các b p th t trong nh ng c ng òi h i s c g ng c a toàn thân. Hai h i, tr c, nhi m v ôi
bên thư ng i l p nhưng l i b túc cho nhau, ki m ch l n nhau duy trì quân bình ng tác
các cơ quan c a i s ng dinh dư ng ng v t, b ngoài xem như c l p i v i h th n kinh
não t y. B i tác d ng c a nó, tim ,ru t chúng ta và a s các t ng ph c a chúng ta có th s ng
trong cơ th chúng ta m t i s ng dư ng như c l p m c d u nh ng trung khu ph n x g i là
tr c giao c m và i giao c m u phát nguyên t trong hành t y ho c trong t y xương s ng mà
nh ng h ch tr c giao c m hay i giao c m ch là nh ng tr m ti p l c. N u ý nh n xét ta th y
r ng nh ng h ch giao c m ư c k t h p v i h th ng não t y ba ch ng khác nhau b ng nh ng
nhánh n i li n v i ph n c , ng c,lưng và c t b n c a trung khu não t y. Các dây th n kinh dinh
dư ng c a vùng c và vùng c t b n u là i giao c m. Các dây th n kinh vùng ng c, lưng thì
u thu c v tr c giao c m. Ho t ng hai h tr c , i tương ph n nhau , các t ng ph vì v y c n
có m t s quân bình em l i s c kh e cho cơ th . Ngư i ta có th b t m t con chó ho c con mèo
tách r i kh i thân th chúng h n làm m t kh i c l c ph , ngũ t ng cùng các huy t qu n và các
dây th n kinh c a chúng mà tim v n p, mà máu v n không ng ng ch y. Toàn th b lông này
n u ư c vào m t môi trư ng có nhi t thích h p và cung c p dư ng khí cho hai lá ph i
thì nó v n ti p t c s ng : tim v n p, d dày, ru t v n co bóp và tiêu hóa các th c ăn. N u ngư i
ta ch gi i ph u phá m t s liên h gi a th n kinh dinh dư ng và th n kinh h t y não thì con
v t v n s ng, v n còn tính t ng nhưng không ho t ng như trư c : b t nó ch y thì m t lúc sau
tim p m nh, con v t y u d n r i ng t i, nó l i không ch u ư c l nh vì cơ năng i u hòa thân
nhi t ã m t. Con v t m t h t kh năng ho t ng, tranh u, tranh s ng vì s v n ng các cơ
quan dinh dư ng không thích ng v i nh ng i u ki n bên ngoài n a, ti m th c không d m t
ph n quan tr ng trong i s ng nó n a. Th n kinh dinh dư ng tác d ng trên nh p tim, trên s co
giãn kh u kính các ng m ch, các b p th t ru t và trên s xu t ti t các n i h ch. Lu ng th n kinh
ư c truy n ra trong y như trư ng h p nh ng th n kinh v n ng t nh ng h ch trung ương n
các cơ quan. M i cơ quan u có hai lo i th n kinh tr c và i giao c m giăng b a. Th n kinh i
giao c m ch ng nh p tim và th n kinh tr c giao c m gia t c nh p tim. Th n kinh i giao c m
thu h p con ngươi, th n kinh tr c giao c m làm n r ng con ngươi ra.. Các c ng c a ru t b
ch m l i do th n kinh tr c giao c m và co bóp m nh hơn nh th n kinh i giao c m.Do ưu th
và s sai bi t c a th n kinh tr c giao c m ho c i giao c m mà m i ngư i có m t khí ch t khác
nhau. Chính nh th n kinh này i u ti t s tu n hoàn khí huy t trong m i cơ quan. Qua nh ng
nh n xét h ng ngày ta th y r ng các trung khu não t y và h dinh dư ng có liên quan m t thi t v i
nhau. Th t v y khi b xúc c m m nh da m t có th lên hay tái i, tim p nhanh; khi s hãi
cũng như lúc quá vui m ng s tiêu hóa u kém i. Ngoài ra các ph n x bài ti t nư c b t khi
tư ng tư ng món ăn ngon cũng là m t thí d v nh hư ng c a trí tư ng tư ng i v i h dinh
dư ng. Các nh n xét y ch ng t r ng nh ng c m xúc m nh và nh ng nh tư ng c a ti m th c ã
tác d ng trên t ng th giác và v não phát sinh nh ng lu ng th n kinh i n các s i v n ng
t ng ph , v n m ch và xu t ti t ho c nh hư ng n các cơ quan dinh dư ng. L i n a ví như khi
b au nhói tim ch ng h n, t nhiên ta t tay vào ch au y : ó là vì lu ng th n kinh phát
xu t t tim [ho c các t ng ph khác cũng v y] ư c d n truy n n các trung khu não t y làm cho
ta bi t au r i t ó lu ng th n kinh v n ng ư c d n truy n xu ng các cơ v n cánh tay.
ây là m t thí d v h dinh dư ng gây nh hư ng n các trung khu não t y. Nói tóm l i, th n
kinh dinh dư ng liên quan m t thi t v i trung khu não t y và ph i trí m i ho t ng c a cơ th .
Nó còn ư c s h tr c a t ng th giác [ thalamus] là nơi ti p v n nh ng s i c m giác i lên v
não và cũng là trung khu ph n x bi u l các m i xúc ng. Nh ng thương tích và nh ng m c
sưng vùng này thư ng gây ra nh ng xáo tr n các cơ năng tình c m. Thêm vào ó chính nh
trung gian các n i h ch mà các ngươi n r ng hay thu h p, s l i con m t, s xu t ti t ch t
adrénaline trong máu, s ngưng xu t ti t d ch v ,v.v… B i v y cho nên các tr ng thái ti m th c v
tư ng tư ng và c m xúc c a chúng ta có m t tác d ng rõ r t trên ho t ng các t ng ph . Bi t bao

28. 27
nhiêu b nh d dày và b nh tim ã kh i s b ng nh ng s r i lo n v th n kinh. Xem ó ta th y
r ng hai h th ng th n kinh não b và dinh dư ng không ph i riêng bi t như trư c kia nhi u
ngư i thư ng l m tư ng. Th t ra chúng liên h m t thi t trên phương di n cơ th h c, h xáo tr n
ph n này thì ph n kia cũng b xáo tr n theo. Ho t ng c a chúng tuy tương ph n nhau nhưng l i
b túc cho nhau t o thành m t cơ năng h p nh t, hoàn m cho s c kh e con ngư i. M t khác,
hai h th n kinh này u oc nuôi dư ng và l thu c vào b máy tu n hoàn c a khí huy t và
nư c lâm ba, cũng b chi ph i b i toàn th cơ th . Chúng ta cũng th kh o sát qua v tương quan
gi a th n kinh và n i h ch và c bi t là nh ng tương quan tr c ti p hay gián ti p gi a não b và
các n i h ch vì ai cũng rõ n i h ch chi ph i m t ph n l n s c kh e hay b nh t t m au. Nhi u
h ch như tuy n não thùy và tuy n thư ng th n u ư c c u t o b ng các t bào n i h ch và t
bào th n kinh. Các tuy n này ho t ng dư i nh hư ng c a th n kinh dinh dư ng. Các hóa ch t
do chúng ti t ra cũng gây m t hi u qu trên các huy t qu n không khác gì dây th n kinh. Nó tăng
thêm quy n l c cho th n kinh. Gi ng như th n kinh tr c giao c m, ch t adrénaline thu h p kh u
kính các huy t qu n. M i h ch n i ti t u có s hi n di n c a th n kinh tr c giao c m và i
giao c m c u t o b i nh ng lư i th n kinh thu c v lo i s i xám hay s i Remk, nghĩa là không có
ch t my-ê-lin và ư c b c b ng m t cái v sachwann. Các s i này phát nguyên t nh ng h ch
th n kinh, n i li n v i nhau như chúng ta ã th y nh ng trung khu n m trong t y xương s ng
hay trong hành t y. Hơn n a hai n i ti t t i quan tr ng là tuy n não thùy và tùng-qu u liên
quan ch t ch v i não ph n mà ngươi ta g i là não gi a. V y thì dư ng như t t c các n i h ch
u có nh ng trung khu trong th n kinh h trung ương.Th mà nh ng trung khu này là nơi phát
xu t nh ng ph n x ho c ti t ch các ph n x và cũng là nh ng trung khu thu nh n nh ng lu ng
th n kinh do nh ng kích thích bên trong hay bên ngoài u có th có m t s ph n x trên h th ng
n i h ch. Th t v y, s quan sát và kinh nghi m ch ng minh r ng b nh ni u băng, b nh ư ng
ni u a c m, b nh áp huy t cao, các s r i lo n tâm linh trong kỳ kinh nguy t, nhi u trư ng h p
c ng ng m ch và thư ng thưòng a s các b nh g i là “thu c tâm-thân” u m t ph n l n do
s kích ng c m xúc nh ng h ch n i ti t. Nhưng chúng ta cũng nên lưu ý ành r ng hai h th n
kinh não t y và dinh dư ng m t thi t quan h v i nhau v phương di n sinh lý h c và tương giao
nh hư ng nhưng tác d ng c a não b trên nh ng cơ năng dinh dư ng thư ng không ư c m nh
l m. Tuy nhiên v i s tham d c a ti m th c, tác d ng này có th tr thành r t quan tr ng trong
nh ng h n lo n vì b nh th n kinh và b nh thu c tâm thân. B nh do th n kinh gây ra có th khoác
m t b m t b nh ch ng riêng bi t c a t ng ph hay b ph n nào khác trong ngư i nhưng th c th
c a m u c trưng tùy thu c vào nh ng nhi u lo n ch y u c a tinh th n, nh ng ch ng phù thũng
thu c ý b nh, m t cơn s t do th n kinh, nh ng s suy như c, nh ng kinh tuy n hô h p, nh ng
ch ng no hơi, nh ng ch ng e m a, nh ng ch ng ăn không bi t ngon, nh ng ch ng sinh trư ng
b ng, nh ng ch ng sưng màng b ng gi , nh ng tri u ch ng sưng ru t dư, nh ng ch ng bón v i
s co gi t h u môn và ru t cùng, nguyên nhân hoàn toàn do ti m th c tác d ng trên th n kinh mà
gây ra. V phía cơ quan sinh d c và ti u ti n, ngoài c m giác quá m n [t c là s bén nh y quá à]
c a ng ái, c a bàng quang, c a bu ng tr ng, c a t cung, c a âm h , c a ng c hành, ngư i ta
cũng nh n th y ch ng th n kinh a ni u có th ưa n ch b t b nh nhân m i ngày i ti u t 25
n 30 lít. Tri u ch ng trái l i b nh bí ti u ti n [vô ni u] cũng có th do th n kinh, ngư i b nh i
ti u h t s c ít trong hàng tu n, hàng tháng, có khi tuy t nhiên ch ng h i ti u trong ôi ba ngày
làm cu ng cu ng nh ng ngư i thân thu c chung quanh và gieo s b i r i cho y sĩ. Cũng có nh ng
b nh nư c ti u có ch t n b ch và nh ng b nh ái ư ng th n kinh. V cơ quan sinh d c, như i
ta bi t r ng nh ng ch ng li t dương và li t âm u là i nh ng tỳ-t t c a th n kinh và cũng
ch c có nhi u ngư i nghe nói n nh ng v có nghén tư ng tư ng. Trong trư ng h p này dư i
tác d ng c a tư ng tư ng , các n i h ch kích thích các nhũ tuy n làm cho vú l n ra và m k t t
làm b ng ngư i àn bà l n d n. Ngư i ta tìm th y nh ng ngư i au tim gi , b nh nhân h c a h
giao c m và nh ng h ch n i ti t. Nh ng trư ng h p câm và i c và nh ng trư ng h p mù lòa vì
th n kinh cũng ch ng thi u gì.. V l i trong nh ng năm g n ây bác sĩ Gillepsi , m t danh y v
nhãn khoa. Anh ã nghiên c u hàng ngàn trư ng h p nhãn l c b suy gi m tr m tr ng trong lúc
c p m t c a b nh nhân hoàn toàn m y may ch ng b t n thương. Nh ng s r i lo n v nhãn quan
này k t ngư i nh thì m c ch ng c n th mà k n ng thì ui mù thi t th . Nguyên nhân sâu xa

29. 28
v b nh t t c a nh ng ngư i này u do ho c là ư c v ng sâu kín trong ti m th c không mu n
trông th y cu c i chung quanh mình n a tr n tránh th gi i bên ngoài ho c m t s căng
th ng v tình c m cao gây ra do ý tư ng lo âu ho c là s lo s vô căn c v s c m t c a mình.
V trư ng h p sau cùng này bác sĩ Irving Vics c bi t lưu ý chúng ta r ng n u k nào c tâm
ni m, c tư ng tư ng r ng th giác c a mình ang m t d n thì nh t nh s m mu n gì r i k y
cũng s mù. nh ng s m t thi t quan h nói trên ã ư c ch ng minh trong i s ng h ng ngày
chung quanh ta do nh ng t k ám th tai h i mà chúng ta vô tình h p th ph i mà ít ai ý n.
Bây gi chúng ta th kh o sát nh ng cu c thí nghi m lý thú ư c m nh danh là nh ng ph n x có
i u ki n c a nhà bác h c Pavlov và môn phái c a ông ta t ng l ng danh kh p th gi i. Nghe b n
nh c ngư i yêu thư ng hát thu thi u th i, c già b ng c m th y lòng mình tràn ng p m t n i
ni m thương nh , tim nhói lên vì nh ng k ni m n ng nàn tư ng ã phôi pha cùng năm tháng…
a bé ng chơi c nh cha nó b ng vô tình làm rơi chi c ĩa s t t o nên m t ti ng “keng”. Ngư i
cha v n là m t võ sĩ n i danh ang ng i xem báo b ng v t ng d y th th như có m t cư ng
ch ang xông n. Con mèo m i l n th y chi c h p là nó nhìn ch m ch p và li m mép n
m t bên kêu meo meo m t cách thèm thu ng. Nghe i u nh c xưa c già s c nh n ngư i yêu
và tim nhói lên nh ng c m tình thu hoa niên; nghe ti ng “keng” nhà quy n thu t tư ng như k
ch ang xông n t n côngmình m i khi tr ng tài ánh ki ng; con mèo tư ng tư ng n món
th t m ngon lành mà ch nó thư ng moi trong chi c h p ra cho nó ăn nên nó thèm thu ng
li m mép. Danh t “ph n x có i u ki n” xu t hi n cùng v i các cu c thí nghi m c a Pavlov như
sau: Ai cũng bi t r ng ăn khi ti p xúc v i màng nhày, lư i và mi ng s gây ra ph n x xu t ti t
nư c b t. Ho c cũng có th gây ra s xu t ti t nư c b t y b ng cách nh m t gi t a-cit acêtic
loãng hay m t gi t nư c mu i vào lư i m t con chó. ó là m t ph n x tuy t i hay vô i u
ki n. Bây gi ta ch n m t tác nhân kích thích nào ó, thư ng không nh hư ng n s bài ti t
nư c b t như ti ng chuông, tia sáng chói ch ng h n. em gõ m t ti ng chuông r i cho chó ăn th t,
sau nhi u ngày thí nghi m như th ta th y ch c n gõ ti ng chuông mà không cho ăn cũng th y
con chó ch y nư c b t. Ti ng chuông là m t i u ki n gây ra s bài ti t nư c b t cho nên ph n x
trên ư c g i là ph n x có i u ki n . con ngư i s xu t ti t này ư c g i là s xu t ti t tâm
linh. S dĩ có hi n tư ng trên là vì có s h n h p gi a hai y u t ng th i x y ra cùng m t lúc và
sau nhi u l n ư c di n i di n l i ghi sâu vào ti m th c, chúng tương ng nhau và tác d ng
trên th n kinh h phát ng thành nh ng ph n ng v cơ th . Nói tóm l i s tương quan thư ng
xuyên gi a m t kích thích chính bên ngoài và s áp ng c a cơ th g i là ph n x tuy t i hay
vô i u ki n và s áp ng t m th i v i kích thích ph kia là ph n x có i u ki n. Kích thích ph
và kích thích chính làm thành m t toàn th ti m th c, h cái này xu t hi n thì cái kia cũng ư c
khêu g i ra. V y s dĩ có s ph n x có i u ki n là nh có liên tư ng ng th i. Theo quan ni m
môn phái Pavlov ngày trư c thì nh ng ph n x có i u ki n là m t quá trình ch qui t ph n v
não nhưng trên th c t như ngày nay khoa h c ã khám phá thì v phương di n v t ch t chính quá
trình y di n bi n trung khu i u ch nh n m trong ph n dư i c a não b . Theo ó, áp d ng vào
y khoa nguyên t c ph n x có i u ki n v i m t tín hi u t m thư ng ngư i ta có th phát ng
nh ng ph n ng c th c bi t ch ng khác nào do tác d ng c a kích thích t các n i h ch ví d
như làm gi m ư ng lư ng trong máu và ngay c n s ph n ng mi n d ch cho cơ th . M t
b nh nhân ái ư ng nhi u l n chích ch t in-su-lin, m i l n chích u nghe ti ng ng h ré reo,
l n sau ch c n l p l i tín hi u n y và l y cây kim may chích m nh vào da ch thư ng chích thu c
th là cơ th t ng t o nh ng ph n ng gi m b t ư ng lư ng ch ng khác nào có chích ch t
in-su-lin v y. Tây y mu n tránh b t u c b nh nhân b ng thu c ng cũng thư ng áp d ng
phương pháp ph n x có i u ki n n y và thay th thu c ng b ng m t lo i thu c vô h i. Và sau
ây là m t cu c thí nghi m khá h p d n c a môn Pavlov v ph n ng mi n d ch c p t c c a cơ
th gi ng th nh m t tín hi u: ti ng chuông ho c s cào nh trên da. Metalnikof mi n d ch b nh
d ch t nơi nh ng con th b ng cách chích thu c ch ng nhi u l n. M i l n chích ông ta ánh m t
ti ng chuông hay cào nh trên lưng con v t. Ông ta ngh tiêm khi mi n d ch tánh ã ư c phát
sinh nhưng mi n d ch tánh này d n d n nh t phai cùng ngày tháng. Khi con th không còn mi n
d ch v i b nh d ch t n a, ta ch c n cho nó nghe l i ti ng chuông ngày trư c ho c cào trên lưng
nó th là trong cơ th con th phát sinh tr l i tính mi n d ch ngày trư c. Nó ch ng i m t cách