In een atrium bevinden zich vaak veel personen, goede ventilatie en een RWA systeem zorgen dan voor een comfortabele en veilige omgeving.

1. © Colt International
Continue ventilatie en een RWA systeem in een atrium, natuurlijk!
Een atrium – een centrale ruimte in een
gebouw – kenmerkt zich door de
aanwezigheid van veel personen. Het is
daarom meer dan wenselijk om het atrium
voldoende te ventileren en zo warmte,
kooldioxide en lichaamsgeur uit de ruimte te
halen. Maar ventilatie in een atrium is niet
alleen belangrijk voor een comfortabele,
maar óók voor een veilige omgeving. Welke
functie(s) vervult ventilatie nu precies in een
atrium?
Continue ventilatie
Voor een comfortabele omgeving is continue ventilatie wenselijk. Sterker nog, dit wordt vanuit het
bouwbesluit vereist. In het bouwbesluit is een minimumeis beschreven. De noodzakelijke
ventilatiecapaciteit is echter te bepalen door een warmtelastberekening. De uitkomst kan dus afwijken
van de minimumeis zoals genoemd. Deze warmtelastberekening bestaat uit:
• De externe warmtebelasting (bijvoorbeeld zonnewarmte)
• De interne warmtebelasting (bijvoorbeeld verlichting en aantal personen)
De totaal aanwezige warmtebelasting (extern + intern) levert uiteindelijk de ventilatiecapaciteit op.
Rook- en Warmteafvoer (RWA)
Niet alleen kenmerkt een atrium zich door veel personen op vaak een relatief kleine oppervlakte, deze
personen zijn vaak niet bekend met de omgeving. Voor ventilatie bij een calamiteit – bijvoorbeeld een
brand – heb je daarom grotere ventilatiecapaciteiten nodig dan in andere ruimtes. In deze behoefte
voorziet een systeem voor Rook- en Warmteafvoer (RWA). Er zijn twee soorten RWA-systemen:
• natuurlijke RWA-systemen: afvoer van rook en hitte op basis van haar thermische
eigenschap
• mechanische RWA-systemen: geforceerde afvoer van rook en hitte
Natuurlijke ventilatie is een gratis manier van ventileren en hiermee vaak de meest interessante
ventilatievorm. Maar soms is natuurlijke ventilatie niet mogelijk of niet wenselijk. Welk systeem het
beste bij jouw situatie past, hangt af van een aantal factoren:

2. © Colt International
• Hoeveel gevels zijn er beschikbaar om luchttoevoervoorzieningen te plaatsen?
• Is er sprake van hoogbouw?
• Is er voldoende oppervlakte om het natuurlijke ventilatiesysteem te plaatsen?
• Wat is de temperatuur van de af te voeren rook?
• Heeft deze rook voldoende thermische eigenschap?
• Is er voldoende vermogen beschikbaar?
Aerodynamische vrije oppervlakte bij natuurlijke RWA
Op basis van bovenstaande factoren en bijbehorende berekeningen volgen aerodynamische
capaciteiten. Het aerodynamisch oppervlak is het effectieve oppervlak van een opening, dat bepalend
is voor de doorlaat van lucht of rook. De verhouding tussen het aerodynamisch oppervlak en het
werkelijk oppervlak van een luchttoevoerrooster of een ventilatie-eenheid noemen we de
contractiefactor (Cv). Elk product heeft een eigen contractiefactor.
Voorbeeld
Stel: je hebt 10 m
2
aerodynamische afvoercapaciteit nodig. Je hebt een ventilatie-eenheid
geselecteerd met een contractiefactor van 0,65. Dan dien je in ca. 15 m
2
geometrische (werkelijke)
doorlaat te voorzien. Ook moet je rekening houden met mogelijk aanwezige obstakels, waardoor er
wellicht nog meer werkelijke doorlaat moet komen. Denk hierbij aan beschermroosters, luchtkanalen,
lichtlijnen en staalconstructie.
Mechanische afvoercapaciteiten
Als je kiest voor mechanische ventilatie, dan leveren de berekeningen de afvoercapaciteiten op,
uitgedrukt in m
3
/s of m
3
/h. Het is belangrijk dat de geselecteerde ventilator alle weerstanden kan
overbruggen (kanalen, dempers, inlaat, roosters) om in het gewenste afvoerdebiet te voorzien.
Een ketting is zo sterk als de zwakste schakel
Het plaatsen van de juiste afvoeroppervlakte of het installeren van het juiste ventilatiedebiet is één.
Wil je hier optimaal van kunnen profiteren, dan is een juiste regeling noodzakelijk (windrichting,
windsnelheid, neerslag, temperatuur, CO2, frequentieomvormer). Door hier in de ontwerpfase de
juiste aandacht aan te besteden en dit onder te brengen bij één partij – van ontwerp tot onderhoud –
heb je hier op de lange termijn profijt van. Het levert je kostenbesparingen en maximaal comfort op.
Bovendien ben je verzekerd van een systeem met het vereiste veiligheidsniveau.
Keuze van de apparatuur
Installatie van de ventilatiesystemen vindt gewoonlijk zo hoog mogelijk plaats: op het dak of verticaal
in een opstand rondom het atrium. De toevoervoorzieningen worden juist zo laag mogelijk in een
wand plaats. Het is belangrijk om te kiezen voor een betrouwbaar product, omdat de ventilatoren voor
continue ventilatie de hele dag open- en dichtgaan. De beste keuze is een ventilator die als complete
eenheid is getest; de kans op gebreken is dan kleiner. Ik geef je een tiental overwegingen bij de keuze
van de apparatuur:

3. © Colt International
1. Zijn de ventilatoren getest en gecertificeerd overeenkomstig EN 12101-2?
2. Wat is de Cv waarde van het product?
3. Is continue ventilatie gewenst, ook als het regent?
4. Is daglicht gewenst, middels de ventilatie-eenheden?
5. Wat is de U-waarde en de luchtdoorlaatbaarheid van het product?
6. Is geluiddemping nodig? Is een frequentieregeling nodig?
7. Welke ondersteuning is er vereist voor de ventilator?
8. Van welke windbelasting gaat het ontwerp uit?
9. Hoe is het systeem te besturen?
10. Welke positie van de toevoervoorzieningen is optimaal om letsel en beknelling te voorkomen?
Vind je het lastig om de prestatie-eisen tegenover comfort en veiligheid te zetten? Zou jij deze
afweging zelf maken of zou je in een vroeg stadium van de ontwerpfase een specialist inschakelen? Ik
ben benieuwd naar jouw mening. Post een reactie! Wil je meer informatie over natuurlijke ventilatie en
RWA in atria? Download dan onderstaande Case study van De La Salle.