Shkrimtare te shquar shkrimtar

1. Projekt
Tema:Shkrimtar te shquar shkrimtar
INFORMACIONERRETH:NDREMJEDA;DRITERO
AGOLLI ;GJERGJFISHTA; NAIMFRASHERI
Jeta
Ndre Mjeda, poet i shquar dhe veprimtar e patriot. Lindi në Shkodër nga i ati
Jakë Zefi (Kryeziu) dhe ëma Luçije (Dominika) Thaçi. I ati ishte me origjinë
nga Mirdita ndërsa e ëma nga Malcit e Pukës. Si i ri me intelekt të zhvilluar, i
talentuar dhe studioz, tërhoqi vëmendjen e jezuitëve, të cilët menduan ta bënin
prift. Në edukimin e tij patën ndikim shkrimtari jezuit Anton Xanoni (1863-1915)
dhe poeti françeskan Leonardo de Martino (1830-1923)[2]
. Ai vazhdoi më pas
studimet fetare në Spanjë, Itali e Poloni[3]
. Në fillim ndenji tre muaj në
pranverë 1880 në fshatin Cossé-le-Vivien afër Lavalit në perëndim të Francës,
kurse më pas ndoqi një kolegj në manastirin Kartuzian të Porta Coeli-t në veri të
Valencias në Spanjë, ku studioi për letërsi.
Më 1883 e gjejmë në Kroaci, ku studion retorikë, latinisht dhe italisht në një
institut jezuit në Kraljevica (ital. Porto Re) në bregdetin dalmat. Nga 1884 deri
në fillim të vitit 1887 u stërvit në një kolegj që drejtohej atje nga
Universiteti Gregorian i Romës, kurse më 1887 u transferua në një kolegj
Gregorian tjetër në Kieri (Chieri), në juglindje të Torinos, ku ndenji deri në
fund të atij viti. Në fillim dha mësim në një shkollë të lartë fetare në Kroaci.
Në këto vite Ndre Mjeda filloi të shkruajë poezi shqip, ndër to edhe vjershën
melankolike mjaft të lexuar Vaji i bylbylit, botuar më 1887 në broshurën Scahiri
Elierz (Poeti i nderuar), ku shpreh mallin për vendin e tij. Po e kësaj periudhe
është vjersha Vorri i Skanderbegut. Tema e shqiptarit në mërgim, që e merr malli
për atdheun nën zgjedhën turke, ishte më se e zakontë në letërsinë e Rilindjes,
sidomos në dhjetëvjeçarin pas dështimit të Lidhjes së Prizrenit. Edhe shumë
vjersha të tjera nga penda e tij u kushtohen temave të tilla kombëtare. Por në
poezinë e Mjedës ndihet ndikimi jo vetëm i kulturës rilindëse të kohës, por edhe
i mësuesit të tij Leonardo De Martino, poetit katolik shkodran, përmbledhja
poetike e të cilit e përpunuar bukur me 442 faqe e në dy gjuhë L'Arpa di un
italo-albanese (Harpa e një italo-shqiptari) kishte dalë në Venedik më 1881. Po
aq ndihet në vargun e Mjedës edhe ndikimi i poetëve bashkëkohës të Italisë:
atdhetarit Xhozue Karduçi (Giosuè Carducci, 1835-1907), medituesit Xhovani

2. Paskoli (Giovanni Pascoli, 1855-1912), të ndjeshmit Gabriele D'Anuncio (Gabriele
D'Annunzio, 1863-1938) si dhe i letërsisë latine të lashtësisë klasike.
Jeta
Dritëro Agolli lindi më 13 tetor 1931 në Menkulas të Rrethit të
Devollit afër Korçës dhe u nda nga jeta më 3 shkurt 2017 në Tiranë. Pasi mori
mësimet e para në vendlindje, vazhdoi gjìmnazin e Gjirokastrës, një shkollë me
mjaft traditë. Ai vazhdoi studimet e tij në Falkutetin e Arteve në Shën
Petersburg. Ka punuar shumë kohë gazetar në gazetën e përditshme "Zëri i
popullit", dhe për shumë vjet ka qenë Kryetar i Lidhjes së shkrimtarëve dhe
artistëve të Shqipërisë. Për tridhjetë vjet me radhë Dritëro Agolli u zgjodh
deputet. Krijimtaria e tij letrare është mjaft e pasur në gjini e lloje të
ndryshme: poezi, poema, tregime, novela, romane, drama, skenarë filmash etj.
Është fitues i disa çmimeve dhe i nderimeve të tjera. Disa prej veprave më të
rëndësishme të tij janë përkthyer në Perëndim e në Lindje. Dritëro Agolli hyri që
në fillim në letërsinë shqiptare (vitet'60) si një protagonist i saj, duke i
ndryshuar përmasën e së ardhmes. Në veprën e Agollit e pa veten si protagonist
bujku dhe bariu, fshatari dhe studenti, malësori dhe fusharaku. Agolli i bë poeti
i tokës dhe i dashurisë për të, shkrimtari i filozofisë dhe i dhimbjes njerëzore.
Vepra letrare e Dritëro Agollit krijoi traditën e re të letërsisë shqiptare. Ajo
na bën të ndihemi me dinjitet përballë botës së madhe. Shkrimtar i madh i një
"gjuhe të vogël", ai është po aq i dashur prej lexuesve bashkëkombas, sa dhe në
metropolet e kulturës botërore. Dritëro Agolli dhe brezi i tij letrar (vitet '60)
nuk u paraqitën me ndonjë poetikë të re, sido që u diskutua mjaft edhe për rimën
dhe ritmin, për vargun e lirë dhe vargun e rregullt, për "rreptësinë" e poezisë.
Më shumë përvoja e tij krijuese, se traktatet teorike, bëri që të ndryshohej
rrënjësisht tradita e vjershërimit shqip. Dritëro Agolli u shfaq në letërsi si
një autor me kërkesa të larta për poezinë. Ai synoi një poezi më të përveçme, me
më shumë individualitet. Agolli krijoi poezinë e "un-it", përkundër poezisë së
"ne-ve", që shkruhej "për të bashkuar masat". Agolli krijoi një model të ri
vjershërimi në problematikë dhe në mjeshtërinë letrare, gërshetoi natyrshëm
vlerat tradicionale të poezisë me mënyra të reja të shprehjes poetike.
Thjeshtësia e komunikimit, mesazhet universale dhe shprehja e hapur e
ndjeshmërisë janë shtyllat e forta ku mbështetet poezia e tij. Në prozën e tij
Agolli solli risi vetëm në strukturën narrative, por dhe në galerinë e
personazheve të veta. Ata janë sa të çuditshëm aq dhe të zakonshëm, sa tragjikë
aq edhe komikë, sa të thjeshtë aq edhe madhështorë. Frazeologjia e pasur
popullore dhe filozofia jetësore e bëjnë përgjithësisht tërë veprën letrare të
Agollit sot për sot ndër më të lexuarën.Në moshën 85 vjeçare ndahet nga jeta me
një semundje kronike në mushkri por, ai do të mbetet një nga figurat më të
shquara të penës shqiptare.

3. Gjergj Fishta
“Fishta asht nji Homer shqiptar. Ai nuk asht vetëm nji poet i madh
kombëtar. Ai asht nga ma të mëdhajt në botë. E randsishme asht që ai të
njihet prej saj”. - Zef Valentini
Gjergj Fishta (Fishtë, 23 dhjetor 1871 - Shkodër, 30 dhjetor 1940) ishte frat
françeskan, njeri i letrave[1]
, piktor, arkitekt[2]
, deputet, anëtar i Akademisë
Italiane të Shkencave dhe mbrojtës i Shqipërisë në arenën ndërkombëtare.
Për gjysmë shekulli ishte figura mbizotëruese e letërsisë shqipe, madje që
kur ishte gjallë u kurorëzua "poet kombëtar". Pas vitit 1945, kur u vendos
regjimi komunist, vepra e Fishtës u ndalua dhe qëndroi e tillë derisa u
përmbys diktatura komuniste.[3]
Naim Frasheri
Naim Frashëri (Frashër, 25 maj 1846 - Stamboll, 20 tetor 1900) ka qenë nëpunës
dhe intelektual i Perandorisë Osmane, poeti më i madh i Rilindjes Kombëtare,
hartues tekstesh dhe veprimtar i shquar i arsimit
Jeta
Naimi lindi në fshatin Frashër të Vilajetit të Janinës (sot në rrethin e
Përmetit), i biri i Halit beut (1797–1859) dhe Emine hanëmit (1814–1861). Nga i
ati ishin pasardhës fisnikësh e timarlinjsh me prejardhje nga Berati që më vonë u
njohën si Dulellarët e Frashërllinjve, ndërsa familja e së ëmës qenë pinjoj
të Iljaz bej Mirahorit.
Në vendlindje bëri mësimet fillore dhe nisi të mësonte turqishten
osmane, Arabishten dhe Persishten në Teqenë e Frashërit. Pas vdekjes së
prindërve, me në krye vëllain e madh që ishte bërë zot shtëpie, Abdylin, më 1865
familja u shpërngul në Janinë, ku bashkë me vëllanë më të vogël Samiun, mbaroi
gjimnazin grek "Zosimea" më 1869.
Më 1871 shkoi në Stamboll, ku qëndroi vetëm tetë muaj, sepse dhembja e kraharorit
e detyroi të kthehej në Janinë. Në vitet 1874-76 punoi si drejtor dogane
në Sarandë. Sëmundja e kraharorit dhe dhembjet në gjunjtë nga reumatizma, e

4. shtrënguan të largohej nga Saranda dhe shkoi për kurim gjashtë muaj në banjat
e Badenit në Perandorinë Austro-Hungareze. Më 1878 punoi tetë muaj si drejtor të
dhjetash (ashari mydiri) në Berat. Më 1882 rishkoi në Stamboll, ku punoi në
fillim në detyrën e anëtarit e pastaj të Kryetarit të Komisionit të Inspektimit
dhe Kontrollit dhe më vonë, të Kryetarit të Këshillit të Lartë të Arsimit dhe të
Zëvendësministrit të Arsimit. Më 14 gusht 1882, nënshkroi lejen për botimin
e Gramatikës së Kristoforidhit[2]
. Pas arrestimit të vëllait Abdyl në Janinë në
fund të prillit 1881, nisi të luajë një rol të rëndësishëm në veprimtarinë
kombëtare të shqiptarëve të atjeshëm.