2. GESTALT
KURAMI
NEDIR?
Gestalt psikolojisi ya da
gestaltizm 20. Yüzyılın ilk
yarısında Almanya’da ortaya
çıkmıştır.
Gestalt, İngilizce'de "birleşik
bütün" anlamına gelir ve
genellikle bütünün, parçaların
toplamından daha büyük olduğu
fikriyle ilişkilendirilir.
Bu kurama göre bütün, parçaların
toplamından farklı bir anlam ifade
eder ve birey, bütünü parçalarına
ayrıştırarak değil, bütünlük içinde
algılar.
3. Örneğin;
Bir nehirde su zerrecikleri her an değişmektedir.
Ancak nehir varlığını sürdürmektedir. Bir toplum
içerisinde insanlar doğup, büyür ve ölürler. Ama
toplum süre gider.
Veya “Kalem” sözcüğünü “k-a-l-e-m” harflerine
böldüğümüz zaman anlamı kalmaz. Doğadaki
nesneler ve olaylar da en küçük parçaları değil,
büyük parçaları ve bütünü incelendiğinde daha iyi
anlaşılabilmektedir.
5. 1.Yakınlık ilkesi
Bu ilkeye göre insanlar çeşitli
nesneleri algılarken birbirine
yakın olanları grup oluşturarak
algılarlar. Bu ilke günlük hayatta
sık sık reklam amblemlerinde,
olayın ilişkili yönünü vurgulamak
için kullanılır.
6. 2.Benzerlik ilkesi
Bu ilkeye göre eğer parçalar birbirine
benziyorsa, bu çeşitli parçalar algısal olarak
birbirleriyle gruplaşır. Bu benzerlik; şekil, renk,
gölgelendirme ya da bu gibi diğer özelliklerle
meydana gelebilir. Algı sıraları benzerlik
ilkesinden kaynaklanır.
7. 3.Tamamlama
(Kapatma) İlkesi:
Bu ilkeye göre nesneler
tamamlanmasa bile insanlar
bu nesneleri bütün bir şekil,
harf, resim gibi algılar. Yani
resmin bütünün bazı
parçaları olmadığı zaman
bizim algımız bu görsel
parçaları tamamlar.
8. 4.Şekil ve Zemin ilkesi
Anlam yaratmak için biçim ve çevreleyen alan
arasındaki ilişkiyi algılama kapasitesini
tanımlar. Gestalt teorisindeki ilkeler tek tek ele
alındığında; şekil, gözlenen uyarıcıda bireyin
dikkatini odakladığı bölümken, zemin ise
şeklin gerisinde, dikkat edilmeyen, algı alanına
girmeyen kısımdır. İnsanların bir görsele nasıl
baktıklarına bağlı olarak, figürü (ön plan) ya
da zemini (arka plan) öne çıkan olarak
görürler.
9. 5.Devamlılık ilkesi
Nesnelerin parçalarının bir grup oluşturuyormuş gibi
algılanma eğiliminde olduğunu, ve bu sebeple bir nesnenin
parçalarının, yan yana konumlandırıldıkları durumda algısal
bütünlük yarattıklarını belirtir. İki nesnenin kesişmeleri
durumunda, bireyler bu iki nesneyi iki ayrı bölünmemiş
nesne şeklinde algılarlar. Uyarıcılar, kesişime rağmen ayrı
görünmeyi sürdürürler. Keskin ve net yön değişimleri olan
nesneleri grup olarak görüp tek bir nesne olarak daha az
algılama eğilimindeyizdir.
10. 6.Basitlik
ilkesi
Uyarıcıların en basit halleriyle algılanma eğiliminde olduğunu
açıklar. Aynı zamanda minimum bilişsel çaba ile görsel anlamı
algılama yeteneğini de ifade eder. Bu nedenle, bu yasa aynı
zamanda İyi Figür Yasası olarak da bilinir. Basit grafikler veri
iletmek için daha iyidir. Görsel olarak karmaşık çizelgelere göre
beyin tarafından işlenmesi ve hatırlanması daha kolaydır.
11. “Gestalt ilkeleri gözde değil akıldadır”
denir. İnsanların çizelgeleri ve düzenleri
nasıl algıladıklarını anlayarak, bilgiyi etkili
bir şekilde ileten kararlı veri
görselleştirmeleri oluşturabilirsiniz.
Bir dahaki sefere bir çizim gördüğünüzde,
karşınızdaki grafikte herhangi bir Gestalt
ilkesinin uygulanıp uygulanmadığını
anlamaya çalışabilirsiniz.