De Nederlandse woningvoorraad bevat grote aantallen flats, portiekwoningen en appartementencomplexen die niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Voor een snelle en efficiënte renovatie introduceert Fermacell het ‘halve-doos-in-doos-concept’. Een revolutionaire droogbouwoplossing die hedendaagse comfort geeft aan verouderde woningen. De unieke materiaaleigenschappen van de fermacell Gipsvezelplaten maken het mogelijk om in renovatiewoningen nieuwbouwniveau (K=3) te realiseren door woningscheidende wanden aan slechts een zijde van een systeemwand te voorzien. Daarmee wordt aanzienlijk bespaard op materiaal en manuren ten opzichte van de traditionele doos-in-doos-oplossing. Zonder in te leveren op kwaliteit! Bovendien is het verlies aan verhuurbaar oppervlak minimaal. De systeemoplossingen die Fermacell binnen het halve-doos-in-doos-concept ontwikkelde voor vloeren, plafonds en wanden, zijn uitgebreid onderzocht. Ze voldoen, mits juist toegepast, aan de eisen die het Bouwbesluit stelt op het gebied van geluidsisolatie, brandwerendheid en thermische isolatie. Renoveren volgens het halve-doos-in-doos-concept van Fermacell: - Tot Bouwbesluitniveau (K=3) - Minder manuren - Minder materiaal - Minimaal verlies aan verhuurbaar oppervlak - Thermische verbetering ≥ Rc 3,5 m² K/W en ≥ Rc 5,0 m² K/W. Het onafhankelijke adviesbureau Peutz voerde in 2012 een onderzoek uit naar de te verwachten geluidsisolatie van buitenwanden en woningscheidende constructies in appartementencomplexen, die gerenoveerd zijn volgens het halve-doos-in-doos-concept van Fermacell. Op basis van dit onderzoek concludeert Peutz dat renovatie volgens het halve-doos-in-doos-concept in het merendeel van de doorgerekende situaties voldoet aan de huidige geluidsisolatie-eisen, zoals vastgelegd in het Bouwbesluit 2012.

1. Maximale woon- en woningwaarde-
vermeerdering met minimale kosten
fermacell
Renovatie halve-doos-in-doos
Revolutie
in renovatie
Versie januari 2015

2. 1. Nieuw! Het ‘halve-doos-in-
doos-concept’ van fermacell 3
1.1 Renoveren boven nieuwbouw 3
1.2 Financiële en klimatologische
ontwikkelingen 3
1.3 Duurzaam renoveren loont 3
1.4 Meer dan vijf miljoen energie-
onzuinige woningen 4
1.5 Geluidsoverlast vermindert
het woongenot 4
1.6 Er is nog veel winst te behalen 4
1.7 Ontwikkelingen in de
woningbouw 4
2. Revolutie in renovatie 5
2.1 Het halve-doos-in-doos-concept 5
2.2 Renoveren volgens het
halve-doos-in-doosconcept
van fermacell 5
2.3 Door Peutz bevestigd 5
2.4 Normen en streefwaarden
geluidswering 5
2.5 Eengetalswaarden 5
2.6 Elke bouwperiode heeft
zijn eigen kenmerken 6
2.7 Vooroorlogse woningen
(tot 1945) 6
2.8 Vroeg-naoorlogse woningen
(1946-1964) 6
2.9 Woningnoodwoningen
(1965-1974) 7
2.10 Energiecrisiswoningen
(1975-1991) 7
3. Bouwdetails 8
3.1 Vooroorlogse woningen 8-13
3.2 Vroeg-naoorlogse woningen 14-19
3.3 Woningnoodwoningen 20-25
3.4 Energiecrisiswoningen 26-31
Voor elke woningrenovatie
de beste oplossing
fermacell ontwikkelt en levert droge
afbouwsystemen speciaal voor de
renovatiemarkt. U realiseert snel en ge-
makkelijk degelijke afbouwconstructies
voor wanden, vloeren, plafonds, gevels
en daken. Onze duurzame oplossingen
voldoen aan alle eisen die de huidige tijd
aan comfortabel en veilig wonen stelt.
fermacell Gipsvezelplaten zijn boven-
dien samengesteld uit 100% natuur-
lijke en volledig recyclebare materialen.
Daardoor passen ze perfect in het
concept duurzaam bouwen.
De samenstelling geeft gipsvezel-
platen unieke eigenschappen:
n Stootvast
n Extreem belastbaar
n Brandwerend
n Geluidswerend
n Warmte-isolerend
n Waterafstotend
Inhoud
2

3. 35%
15%
31%
15%
4%
Industrie
Overige
Landbouw
Gebouwen
Vervoer
De Nederlandse woningvoorraad bevat grote aantallen flats, portiekwoningen
en appartementencomplexen die niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd.
Voor een snelle en efficiënte renovatie introduceert fermacell het ‘halve-doos-
in-doos-concept’. Een revolutionaire droogbouwoplossing die hedendaagse
comfort geeft aan verouderde woningen. Wat het ‘halve-doos-in-doos-concept’
inhoudt, leest u verderop in deze brochure. Eerst vertellen we u graag meer
over de stand van de huidige woningvoorraad en de noodzaak om oude energie-
onzuinige woningen te renoveren. Daarna ziet u tot in detail welke revolutionaire
oplossing fermacell hiervoor biedt.
1.1 Renoveren boven nieuwbouw
Gemeenten maken de laatste jaren
tempo met stedelijke vernieuwing.
Probleemwijken worden krachtwijken,
vaak door bestaande woningen te slopen
en vervangende nieuwbouw te plegen
voor een gevarieerde doelgroep. Dat
levert veel lof op, maar er is ook kritiek.
Want door sloop gaan de stedenbouw-
kundige kwaliteit en de sociale struc-
tuur van wijken verloren. Immers veel
van de oorspronkelijke bewoners keren
na de nieuwbouw niet terug. Het duurt
tenslotte enige tijd voordat de nieuw-
bouw is gerealiseerd. Bovendien levert
nieuwbouw hogere woonlasten op.
Uit onderzoek blijkt dat veel bewoners
ook tevreden zijn met een beperkte op-
knapbeurt van hun huis. Zij vinden het
wonen in een vertrouwde omgeving
belangrijker dan optimaal comfort.
Daarnaast leert de ervaring dat reno-
vatie van woningen nieuw elan brengt
in een buurt. Dat geldt zeker wanneer
tegelijkertijd met de renovatie ook de
openbare ruimte wordt opgeknapt.
Tot slot zorgt renovatie vaak voor meer
differentiatie in de woningvoorraad
(eengezins/gestapeld, huur/koop).
1.2 Financiële en klimatologische
ontwikkelingen
Nederland staat de komende jaren
dus voor de grootscheepse ‘Operatie
Renovatie’. Deze is niet alleen ingegeven
door de groeiende wens om stedenbouw­
kundige kwaliteit en sociale structuur
van wijken te behouden. Ook financiële
en klimatologische ontwikkelingen
spelen een belangrijke rol. Nederland
blijft achter bij de met de Europese Unie
afgesproken doel-stellingen voor het
terugdringen van schadelijke emissies
en energiegebruik. Daarnaast zijn de
gasprijzen de afgelopen jaren sterk
gestegen. De verwachting is dat aan
die stijging voorlopig geen einde komt.
1.3 Duurzaam renoveren loont
Duurzaam renoveren van een groot deel
van de bestaande Nederlandse woning­
voorraad is dus absolute nood-zaak. Die
operatie vergt grote investeringen, maar
de opbrengsten zijn naar verwachting
nog groter. Een lagere energierekening,
een verhoogd wooncomfort én een
positieve bijdrage aan de klimaatdoel­
stellingen liggen binnen handbereik.
Afhankelijk van de gekozen renovatie­
methode zijn de terugverdientijden over
het algemeen kort en is de besparing op
lange termijn groot.
Rekenmodellen van Archidat wijzen uit
dat grootscheepse renovatie naar
energielabel A++ op lange termijn het
meest voordelig is. Het lijkt een grote
opgave, maar die is absoluut lonend.
Een minder hoog ambitieniveau zoals,
label B of A, ligt voor de hand, maar is
duidelijk minder interessant dan A++.
Renoveren naar label C is op korte
termijn een goede investering, maar
blijkt op lange termijn niet aan de
voordelen van een A++ label te kunnen
voldoen.
Afb. 1. Verhoudingen CO2
-reductie in Nederland
(Bron: CO2
benchmark)
1. Nieuw! Het ‘halve-doos-in-doos-concept’
van fermacell
3

4. 35%
15%
31%
15%
4%
Industrie
Overige
Landbouw
Gebouwen
Vervoer
20%
14%
5%
19%
26%
6%
10%
1.4 Meer dan vijf miljoen energie-
onzuinige woningen
De bestaande Nederlandse woning-
voorraad telt momenteel zo'n 7,2 miljoen
woningen, voor 7,4 miljoen huishoudens.
Van deze 7,2 miljoen Nederlandse
woningen zijn er meer dan vijf miljoen
energie-onzuinig: ze hebben energie­
label C of lager. Het renoveren van deze
woningen is de komende jaren een
belangrijke opgave voor de bouw. Temeer
omdat de vraag naar nieuwe woningen
verder afneemt. Volgens berekeningen
van het Centraal Bureau voor de
Statistiek (CBS) groeit de Nederlandse
bevolking door van 16,6 miljoen naar
17,5 miljoen inwoners in 2038. Het
verwachte aantal huishoudens groeit
fors, van 7,4 miljoen nu tot 8,5 miljoen in
2045. Oorzaak is de vergrijzing en de
daarmee gepaarde groei van het aantal
eenpersoonshuishoudens.
1.5 Geluidsoverlast vermindert
het woongenot
Uit onderzoek van de Rijksuniversiteit
Utrecht blijkt dat mensen een woning
zonder geluidsoverlast van buren als
een van de zeven basisvoorzieningen
beschouwen. Zij vinden burenlawaai
even erg als bijvoorbeeld criminaliteit in
hun woonomgeving. In 1986 verleende
de politie in Nederland zo’n 70.000 keer
assistentie vanwege burenlawaai.
Dat bezorgde naar schatting 950 tot
1.200 politiemensen een volledige
dagtaak (onderzoek RIGO). TNO stelde
vast dat ongeveer twee op de drie
Nederlanders regelmatig geluidshinder
ondervindt van de buren. Burenlawaai
verdrong zelfs verkeerslawaai in de top
5 van veroorzakers van geluidoverlast.
In grote steden komt burenlawaai vaker
voor dan in kleine gemeenten.
Mensen wonen dichter op elkaar, vaak
in gestapelde bouwblokken. Stedelijke
gemeenten worden regelmatig
geconfronteerd met problemen die
te maken hebben met burenlawaai
(VROM 2007). Uit een, door de Nationale
Woningraad uitgevoerd onderzoek, blijkt
dat 94% van de ondervraagde woning­
corporaties regelmatig klachten van
huurders ontvangt over burenlawaai.
Geluidsoverlast is voor huurders veruit
de belangrijkste reden om bij de ver­
huurder te klagen over de buren. In 1991
besteedde gemiddeld één medewerker
per corporatie een halve dagtaak aan de
problemen rond burenlawaai.
1.6 Er is nog veel winst te behalen
Om meer inzicht te krijgen in de stand
en staat van de Nederlandse woning­
voorraad stelde Archidat een database
op, gebaseerd op onderzoeksgegevens
van het CBS, Woononderzoek Nederland
(WoON 2006) en het DataWonen.nl-
bestand van de Rijksoverheid en Agent­
schapNL. Er is gekeken naar het aantal
en type woningen en naar de verschil­
lende bouwperiodes, energetische
kwaliteit en toegepaste bouwtechnieken.
Conclusie: meer dan de helft van de
woningvoorraad is gebouwd voor de
energiecrisis van 1973. Deze woningen
voldoen oorspronkelijk aan energielabel
G of F. Door plaatsing van CV-ketels,
dubbel glas en/of isolatie is de energie­
zuinigheid vaak licht verbeterd. Hierdoor
komt de gemiddelde energielabel van
deze woningen nu uit op E. Maar er valt
nog veel winst te behalen op het gebied
van energiezuinigheid, wooncomfort en
duurzaamheid.
1.7 Ontwikkelingen in de
woningbouw
De meest recente ontwikkelingen in de
Nederlandse woningbouw spelen zich
af op het gebied van duurzaamheid en
energiezuinigheid. De overheid speelt
hierin een belangrijke rol, door het
aanscherpen van de Energieprestatie­
coëfficiënt (EPC) en de Rc-waarde van
de thermische schil voor nieuwbouw-
woningen. Ook stimuleert de overheid
energetische verbetering van de
bestaande woningvoorraad. Een voor­
beeld hiervan is de wijziging in het
woningwaarderingsstelsel. Sinds 1 juli
2011 telt het energielabel mee bij de
puntenberekening van huurwoningen,
die bepalend is voor de hoogte van
de huurprijs. Ondanks deze positieve
tendens kan de huidige woningvoorraad
nog een grote inhaalslag maken op het
gebied van energiezuinigheid. Naast het
energetisch verbeteren van de schil,
kunnen tegelijkertijd de geluidsisolatie,
brand-werendheid, koudebruggen en
eventuele vochtproblemen aangepakt
worden. Verder laat de luchtdichtheid
van de schil vaak nog te wensen over.
Afb. 2. Percentages woningen naar energie-
label in Nederland. Totaal 7,2 miljoen woningen
waarvan ruim 5 miljoen onzuinig.
(Bron: Archidat)
4

5. verhouding co2 reductie
2.1 Het halve-doos-in-doos-concept
fermacell introduceert voor een snelle
en efficiënte renovatie het ‘halve-doos-
in-doos-concept’. Een revolutionaire
droogbouwoplossing die hedendaagse
comfort biedt aan verouderde woningen.
De unieke materiaaleigenschappen van
onze fermacell Gipsvezelplaten maken
het mogelijk om in renovatiewoningen
nieuwbouwniveau (K=3) te realiseren
door woningscheidende wanden aan
slechts een zijde van een systeemwand
te voorzien. Daarmee bespaart u aan­
zienlijk op materiaal en manuren ten
opzichte van de traditionele doos-in-
doosoplossing. Zonder in te leveren
op kwaliteit! Bovendien is het verlies
aan verhuurbaar oppervlak minimaal.
De systeemoplossingen die wij binnen
het halve-doos-in-doos-concept
ontwikkelden voor vloeren, plafonds
en wanden, zijn uitgebreid onderzocht.
Ze voldoen, mits juist toegepast, aan
de eisen die het Bouwbesluit stelt op
het gebied van geluidsisolatie, brand­
werendheid en thermische isolatie.
2.2 Renoveren volgens het halve-
doos-in-doosconcept van fermacell:
n Tot Bouwbesluitniveau (K=3)
n Minder manuren
n Minder materiaal
n Minimaal verlies aan verhuurbaar
oppervlak
n Thermische verbetering
≥ Rc 3,5 m2
K/W en ≥ Rc 5,0 m2
K/W.
2.3 Door Peutz bevestigd
Het onafhankelijke adviesbureau Peutz
voerde in 2012 een onderzoek uit naar
de te verwachten geluidsisolatie van
buitenwanden en woningscheidende
constructies in appartementen-
complexen, die gerenoveerd zijn volgens
het halve-doos-in-doos-concept van
fermacell. Op basis van dit onderzoek
concludeert Peutz dat renovatie volgens
het halve-doos-in-doos-concept in
het merendeel van de doorgerekende
situaties voldoet aan de huidige geluids­
isolatie-eisen, zoals vastgelegd in het
Bouwbesluit 2012.
Een uitzondering vormen scheidings­
vloeren in woningen die voorzien zijn van
een lichte holle bakstenen scheidings­
vloer en lichtbetonnen combinatievloer.
Peutz adviseert in deze situatie aanvul-
lende geluidmetingen in een represen-
tatieve praktijksituatie, om zodoende
meer inzicht te verkrijgen in de te reali-
seren lucht- en contact-geluidsisolatie.
2.4 Normen en streefwaarden
geluidswering
Het Bouwbesluit 2012 stelt eisen
waar­aan de geluidswering voor
(nieuw) te bouwen woningen moet
voldoen. Bouwvergunningen die na de
invoering van dit nieuwe Besluit worden
aangevraagd, moeten met betrekking
tot de geluidswering tussen woningen
minimaal voldoen aan de volgende eisen
(artikel 3.16 en 3.17):
n Het volgens NEN 5077 bepaalde
karakteristieke lucht-geluidsniveau-
verschil voor de geluidsoverdracht
van een besloten ruimte naar een
verblijfsgebied van een aangrenzende
gebruiksfunctie (of woonfunctie) is
niet kleiner dan 52 dB.
n Het volgens NEN 5077 bepaalde ge-
wogen contactgeluidniveau voor de
geluidsoverdracht van een besloten
ruimte naar een verblijfsgebied van
een aangrenzende gebruiksfunctie (of
woonfunctie) is niet groter dan 47 dB.
Betreft de te beschermen ruimte
een niet in het verblijfsgebied gelegen
besloten ruimte, dan gelden 5 dB
minder strenge eisen.
In situaties waarin een verhoogde
geluidswering wordt nagestreefd,
wordt vaak gebruik gemaakt van de in
de norm NEN 1070:1999 aangegeven
kwaliteitsklassen voor geluidwering.
De kwaliteitscijfers bestrijken globaal de
kwaliteitsniveaus van net haalbaar met
de huidige techniek (k=1), conform de
huidige bouwpraktijk (k=3), tot minimaal
noodzakelijk bij woningverbetering
(k=5). Kwaliteitscijfer k=2 komt overeen
met de verhoogde geluidswering.
2.5 Eengetalswaarden
Aansluitend op de Europese normen zijn
in de huidige versie van het Bouw­besluit
de ééngetalswaarden gewijzigd.
De relatie tussen de ‘oude’ en de
‘nieuwe’ grootheden kan als volgt
worden samengevat:
DnT;A,k
≈ Ilu,k
+ 51 en LnT;A
≈ 59 – Ico
Tabel 1. Geluidsisolatie naar kwaliteitscijfer
Te beschermen ruimte is een
verblijfsruimte van een woning.
Bron van geluid in een ruimte
buiten de woning.
Kwaliteitscijfer
K=1 K=2 K=3 K=4 K=5
Luchtgeluidsisolatie DnT;A ≥ 62 DnT;A ≥ 57 DnT;A ≥ 52 DnT;A ≥ 47 DnT;A ≥ 42
Contactgeluidsisolatie LnT;A ≥ 44 LnT;A ≥ 49 LnT;A ≥ 54 LnT;A ≥ 59 LnT;A ≥ 64
2. Revolutie in renovatie
5

6. verhouding co2 reductie
35%
15%
31%
15%
4%
Industrie
Overige
Landbouw
Gebouwen
Vervoer
16%
25%
21%
20%
18%
Bouwbesluit
1992-2011
Energiecrisis
1975-1991
Woningnood
1965-1974
Vroeg-naoorlogs
1946-1964
Vooroorlogs
‹1945
Percentages Nederlandse woningvoorraad
20%
14%
5%
19%
26%
6%
10%
v
35%
15%
31%
15%
4%
Industrie
Overige
Landbouw
Gebouwen
Vervoer
16%
25%
21%
20%
18%
Bouwbesluit
1992-2011
Energiecrisis
1975-1991
Woningnood
1965-1974
Vroeg-naoorlogs
1946-1964
Vooroorlogs
‹1945
20%
14%
5%
19%
26%
6%
10%
0
200.000
400.000
600.000
800.000
1.000.000
1.200.000
1.400.000
Bouwbesluit
Energiecrisis
Woningnood
Vroeg-naoorlogs
Vooroorlogs
een-
gezins-
woningen
meer-
gezins-
woningen
2.6 Elke bouwperiode heeft
zijn eigen kenmerken
Om te bepalen welke van onze systeem­
oplossingen het beste bij uw renovatie­
project past, kunnen we de Nederlandse
woningvoorraad het best in verschillende
bouwperiodes verdelen. De woningen
uit een bepaalde bouwperiode kennen
belang­rijke bouwtechnische overeen­
komsten, die doorgaans om dezelfde
renovatieoplossingen vragen. Er is
overigens geen scherpe overgang
tussen de verschillende bouwperiodes.
Vaak voltrokken veranderingen zich
geleidelijk. De woningen van na 1991
laten we hier buiten beschouwing omdat
vanaf dat moment het Bouwbesluit van
kracht werd.
n Vooroorlogse woningen (tot 1945)
n Vroeg-naoorlogse woningen
(1946-1964)
n Woningnoodwoningen (1965-1974)
n Energiecrisiswoningen (1975-1991)
(Bron: Archidat)
2.7 Vooroorlogse woningen
(tot 1945)
Ongeveer 20% van de Nederlandse
woningvoorraad is voor 1945 gebouwd.
De wanden van deze woningen zijn vaak
massief: steens of anderhalfsteens. Pas
in 1920 verschenen sporadisch de eerste
spouwwanden, met een vocht­werend
buitenblad en een dragend en/of
woningscheidend binnenblad. Maar het
duurde tot 1946 alvorens spouwmuren
de standaard werden. Vooroorlogse
woningen hebben meestal een houten
kap- en vloerconstructie. De eerste keer
dat in Nederland gesproken wordt over
geluidswering, is in Artikel 195 van de
Amsterdamse Bouwverordening in 1929.
De prestaties op het gebied van geluids­
isolatie zijn in vooroorlogse woningen
echter matig tot slecht. Halfsteens-/
steensdikke woning­scheidende wanden
voldoen matig. Ook met de thermische
isolatie is het bij deze woningen niet
best gesteld en vaak zelfs afwezig.
n Voor renovatieoplossingen met
fermacell zie pag 8 t/m 13
2.8 Vroeg-naoorlogse woningen
(1946-1964)
In de Tweede Wereldoorlog kreeg de
Nederlandse woningvoorraad een flinke
klap te verwerken. Na de oorlog kwam
de nieuwbouw bovendien maar langzaam
op gang, door een tekort aan bouw­
materialen en deskundige bouw­vakkers.
Het industriële bouwen won langzaam
terrein. Toch zijn de meeste woningen
uit deze periode nog traditioneel
gebouwd, zoals men voor de oorlog
gewend was. De gevels bestaan uit
ongeïsoleerde, doorgaans gemetselde,
spouwmuren. De begane grondvloer en
dakconstructie zijn uitgevoerd in hout,
maar door materiaaltekort maken soms
ook in steenachtige materialen (holle
baksteenvloer) hun opwachting. Ook
doordat de bouw op zoek gaat naar
snelle, goedkope, niet-traditionele
bouwwijzen. De woningen zijn in
vergelijking met vooroorlogse woningen
relatief klein en verkeren bovendien
bouwkundig in matige staat.
De prestaties op het gebied van geluids-
werendheid en thermische isolatie zijn
slecht. De eerste eisen waaraan de
geluidswering in en tussen woningen
moet voldoen, zijn vastgelegd in norm-
ontwerp V1070 uit 1952. Vanwege het
ontbreken van voldoende wetenschap-
pelijke kennis, bevatte deze voornorm
nog geen meetmethode. Omdat er op
dat moment vooral behoefte was aan
uitbreiding van de woningvoorraad, is
Afb. 3. Percentages Nederlandse woningvoorraad
(Bron: Archidat)
Afb. 4. Aantallen per woningsoort
(Bron: Archidat)
6

7. weinig prioriteit aan gegeven. Ongeveer
16% van de huidige woningvoorraad is
in de periode 1946-1964 gebouwd.
n Voor renovatieoplossingen met
fermacell zie pag 14 t/m 19
2.9 Woningnoodwoningen
(1965-1974)
Ongeveer 18% van de Nederlandse
woningvoorraad stamt uit de periode
1965-1974. Deze bouwperiode kenmerkt
zich door een toenemende woningnood.
Massaproductie lost alle woonproble-
men op, zo luidde destijds de gedachte.
Systeembouw en in het werk gestort
beton waren in deze periode populair.
Ze zorgden voor de gewenste kortere
bouwtijden en daarmee voor een hoge
productie. De principes van deze sys-
teembouw zijn gebaseerd op standaard-
componenten zoals balken, kolommen,
vloeren en dakelementen; later ook
gevelelementen in architectonisch be-
ton. Bijna elke fabrikant had zijn eigen
systeem. De verschillen waren klein.
In hoog tempo verrezen hele woonwijken.
De gevels van deze woningen bestaan
uit ongeïsoleerde spouwwanden in com-
binatie met stapel- en paneelbouw (klein-
schalige, geprefabriceerde vulelementen).
De hoge bouwsnelheid ging ten koste
van de kwaliteit van de woningen: te
dunne wanden, slechte thermische en
akoestische isolatie, povere afwerking.
In de toegepaste vloersystemen kan be-
tonrot voor grote problemen zorgen. Ook
komen op verschillende plaatsen koude­
bruggen voor. Op het gebied van geluids-
werendheid scoren de woningen slecht.
De eerste norm NEN 1070 uit 1962 was
van grote invloed op de bouwpraktijk in
de jaren na het verschijnen ervan. Bij
het beoordelen van nieuw te bouwen
woningen en woningprojecten op hun
akoestische eigenschappen, werd de
norm algemeen als richtlijn gehanteerd.
De norm bevatte begrippen en definities
van de te hanteren grootheden voor
lucht- en contactgeluidsisolatie, naast
maatstaven om de kwaliteit van de ge-
luidswering in één getal uit te drukken.
Daar onder ook de eisen waaraan de ge-
luidswering in woningen moest voldoen.
n Voor renovatieoplossingen met
fermacell zie pag 20 t/m 25
2.10 Energiecrisiswoningen
(1975-1991)
Als gevolg van de oliecrisis in 1973
stelde de overheid vanaf 1973 isolatie-
eisen aan daken en gevels. Woningen
werden beperkt geïsoleerd en dubbel-
glas behoorde tot de standaard.
De prestaties op het gebied van geluids-
isolatie verbeteren enigszins door de
toepassing van zwaardere bouwcon-
structies, die zich in deze periode licht
doorontwikkelen. De kwaliteit van de
woningen kan matig genoemd worden.
Tien jaar na het verschijnen van de eerste
druk van de NEN 1070, ontwikkelde de
kennis van akoestiek, de woningbouw
en de woning-inrichting zich sterk.
Bovendien bleek de norm uit 1962 op
een aantal punten niet geheel juist. De
tweede druk verscheen in 1976. In deze
NEN 1070 (1976) zijn nog geen eisen ge-
formuleerd ten aanzien van de sterkte
van geluiden in het gebouw afkomstig
van buiten, zoals verkeersgeluiden en
industriegeluiden. In 1979 werd de Wet
Geluidhinder aangenomen (Staatsblad
nr. 99, 1979). Deze wet bracht tevens een
aanpassing in de Woningwet tot stand,
die het wettelijk kader schiep voor het
regelen van deze materie. Deze regeling
lag vast in het Besluit Geluidwering
Gebouwen, die ook eisen stelt aan de
geluidswering van gevels en daken.
Tot 1982 werden de eisen aan de lucht-
en contactgeluidsisolatie tussen wonin-
gen in de gemeentelijke bouwverorde-
ningen overgenomen. Daarna zijn ze
aangevuld met de eisen uit het Besluit
Geluidwering Gebouwen (BGG, 1982) en
vanaf 1992 uit het Bouwbesluit (NNI,
2000). In februari 1986 verscheen een
aanvulling op de NEN 1070 uit 1976. Van
de totale Nederlandse woningvoorraad
is ongeveer een kwart gebouwd in de
periode tussen 1975 en 1991.
n Voor renovatieoplossingen met
fermacell zie pag 26 t/m 31
In het vervolg van deze brochure geven
we van de vier hierboven beschreven
bouwperiodes telkens drie voorbeelden
van renovatieoplossingen met fermacell.
Naast de in deze brochure opgenomen
bouwdetailtekeningen, heeft fermacell
nog ruim 100 renovatiedetails meer
uitgewerkt. Neem voor een maatwerk-
advies voor uw specifieke renovatie-
project(en) contact op met een van onze
technisch adviseurs. Zij kunnen u het
halve-doos-in-doos-concept verder
toelichten en toepassen op uw situatie.
Kijk voor meer informatie op:
www.fermacell.nl
www.archidat.nl/bouwcad-online/
renovatie-en-verbouw/leverancier
7

8. Bouw- en referentiedetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
Bouwdetail gebaseerd op: Bestaande toestand
houten vloerdelen
houten balklaag
kooflijst
rachelwerk
rietlaag
stucwerk
stucwerk
steens metselwerk
balken onderling
verspringend aangebracht
haakanker
Energiezuinige renovatie en verbouw
Vooroorlogse woningen - bouwperiode ≤ 1945
101918022
10 210 10
230
fermacell - bouwdetail 042 - 043 (bestaand)
Verdiepingsvloer met woningscheidende wand
8

9. kantstrook
kitvoeg of
fermacell
Voegengips*
met scheidingsstrook
wandopbouw
fermacell Gipsvezelpl.
50 mm glaswol
luchtspouw
stucwerk
steens metselwerk
plafondopbouw 2 H 21
100 mm steenwol
veerregel h.o.h. 300 mm
(vrije afstand fermacell
Gipsvezelplaat tot
bouwmuur max. 150mm)
fermacell
Gipsvezelplaat 2x10 mm
(alternatief: 2 H 26 / 2 H 26²)
vloeropbouw
vloerafwerking
fermacell
Vloerelement 2 E 26**:
2x 12,5 mm fermacell
9 mm vilt
(indien noodzakelijk
egaliseren met fermacell
Droge egalisatiekorrels)
houten vloerdelen
houten balklaag
fermacell bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
fermacell - bouwdetail 042
Verdiepingsvloer met woningscheidende wand
Montagewanden en vloerelementen (half-doos-in-doos)
Vooroorlogse woningen - bouwperiode ≤ 1945
* Zie ook: verwerkingsrichtlijnen Fermacell BV.
** Alternatief; vloeropbouw met vloerverwarming
Bouwdetail gebaseerd op: knooppunt wand-vloer:
geluid:
horizontaal
verticaal
WBDBO ≥ 60 min.
kwaliteitcijfer 3 (bouwbesluit)
DnT;A = 56 dB LnT;A = 54 dB
DnT;A = 54 dB LnT;A = 53 dB
125
50
10
10 210 10
3025
2027100802234
283
9

10. Bouwdetail gebaseerd op: bestaande toestand
Bouw- en referentiedetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
stucwerk
steens metselwerk
21010
230
10 210 10
Energiezuinige renovatie en verbouw
Vooroorlogse woningen - bouwperiode ≤ 1945
fermacell - bouwdetail 048 - 051 (bestaand)
Buitenwand met woningscheidende wand
10

11. kitvoeg of
fermacell Voegengips**
met scheidingsstrook
slagplug h.o.h. max 1000 mm
wandopbouw
fermacell Gipsvezelplaat
50 mm glaswol
luchtspouw
stucwerk
steens metselwerk
wandopbouw
stucwerk
steens metselwerk
HR-isolatieplaat
waterwerende,
dampdoorlatende laag
regelwerk min. 24x48 mm
spouw
fermacell Powerpanel H2
O
spanningsverdelende laag
wapeningslaag
steenstrips (alternatief:
fermacell Stucsysteem*)
minerale wol t.b.v. opvangen
onregelmatigheden buitenblad
stijlen 38x120 mm
regelwerk min. 24x48 mm
fermacell bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
Montagewanden en gevelelementen (half-doos-in-doos)
Vooroorlogse woningen - bouwperiode ≤ 1945
* FC = fermacell / Pp = Powerpanel
FC Pp HD wapeningsband
FC Pp HD wapeningslijm
FC Pp HD basismortel (raaplaag en eindlaag)
FC Pp HD wapeningsweefsel (in basismortel geïntegreerd) ** Zie ook: verwerkingsrichtlijnen Fermacell BV.
Bouwdetail gebaseerd op: gevel: Rc ≥ 5,0 m² K/W RAtr = 45 dB(A) bij een gesloten gevel
bij gevel met raam (afm. cf. daglichttoetredingseisen bb2012);
GA,k = 25 dB(A) (basis uitvoering) G A,k = 34 dB(A) (plus uitvoering)
WBDBO ≥ 60 min. DnT;A ≥ 52 dBbinnenwand:
fermacell - bouwdetail 048
Buitenwand met woningscheidende wand
125
50
10
10 210 10
3025
15
125
24241202521010
11

12. Bouw- en referentiedetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
Bouwdetail gebaseerd op: bestaande toestand
vertinlaag
gemetselde fundering
kruipruimte
steens metselwerk
ventilatiekanaal met
muisdicht rooster
trasraam
houten vloerdelen
houten balklaag
stucwerk
maaiveld -280
210 10
220
18022
P = 0
Energiezuinige renovatie en verbouw
Vooroorlogse woningen - bouwperiode ≤ 1945
fermacell - bouwdetail 052 - 055 (bestaand)
Fundering met buitenwand (eindgevel)
12

13. kruipruimte
bodemafsluiting
hoeklijn t.b.v. bevestiging
achterconstructie
indien noodzakelijk
vochtwerend behandelen
vochtbestendige isolatieplaat
kantstrook
waterwerende laag
maaiveld -180
fermacell
Powerpanel HD 15 mm
wandopbouw
steenstrips
wapeningslaag
spanningsverdelende laag
(alternatief: fermacell
Stucsysteem*)
fermacell
Powerpanel H2
O
luchtspouw
regelwerk min. 24x48 mm
waterwerende,
dampdoorlatende laag
HR-isolatieplaat
stijlen 38x120 mm
minerale wol
steens metselwerk
vloeropbouw
vloerafwerking
fermacell
Vloerelement 2 E 26**
2x 12,5 mm fermacell
9 mm vilt
(indien noodzakelijk
egaliseren met fermacell
Droge egalisatiekorrels)
houten vloerdelen
isolatie tussen balklaag
HR-isolatiestrook
fermacell bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
* FC = fermacell / Pp = Powerpanel
FC Pp HD wapeningsband
FC Pp HD wapeningslijm
FC Pp HD basismortel (raaplaag en eindlaag)
FC Pp HD wapeningsweefsel (in basismortel geïntegreerd)
Gevel- en vloerelementen
Vooroorlogse woningen - bouwperiode ≤ 1945
** Alternatief; vloeropbouw met vloerverwarming
Bouwdetail gebaseerd op: gevel: Rc ≥ 5,0 m² K/W RAtr = 45 dB(A) bij een gesloten gevel
bij gevel met raam (afm. cf. daglichttoetredingseisen bb2012);
GA,k = 25 dB(A) (basis uitvoering) GA,k = 34 dB(A) (plus uitvoering)
vloer: Rc ≥ 5,0 m² K/W
fermacell - bouwdetail 052
Fundering met buitenwand (eindgevel)
4405
sokkelprofiel
let op ventilatie
15
125
24 24 120 25 210 10
13

14. steens metselwerk
stucwerk
betonspecie
vloeropbouw
vloerafwerking
holle baksteenvloer
Bouw- en referentiedetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
Bouwdetail gebaseerd op: bestaande toestand
Energiezuinige renovatie en verbouw
Vroeg-naoorlogse woningen - bouwperiode 1946-1964
101205020
10 210 10
230
fermacell - bouwdetail 064 - 065 (bestaand)
Verdiepingsvloer met woningscheidende wand
14

15. plafondopbouw 2 H 21
veerregel h.o.h. 300 mm
(gevuld met glaswol)
fermacell
Gipsvezelplaat 2x10 mm
(alternatief: 2 H 26 / 2 H 26²)
stucwerk
U-randprofiel, akoestisch
ontkoppeld, bevestiging m.b.v.
slagplug h.o.h. 600 mm
kantstrook
slagplug h.o.h.
max. 700 mm
wandopbouw
fermacell
Gipsvezelpl.
50 mm glaswol
luchtspouw
stucwerk
steens metselwerk
kitvoeg of
fermacell
Voegengips** met
scheidingsstrook
vloeropbouw
vloerafwerking
fermacell
Vloerelement 2 E 35**
2x 12,5 mm fermacell
20 mm minerale wol
(indien noodzakelijk
egaliseren met fermacell
Droge egalisatiekorrels)
holle baksteenvloer
fermacell bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
* Zie ook: verwerkingsrichtlijnen Fermacell BV.
** Alternatief; vloeropbouw met vloerverwarming
Bouwdetail gebaseerd op: knooppunt wand-vloer:
geluid:
horizontaal
verticaal
2027101702025
272
fermacell - bouwdetail 064
Verdiepingsvloer met woningscheidende wand
125
50
10
10 210 10
10
50 125
375
Montagewanden en vloerelementen (doos-in-doos)
Vroeg-naoorlogse woningen - bouwperiode 1946-1964
WBDBO ≥ 60 min.
kwaliteitcijfer 3 (bouwbesluit)
DnT;A = 58 dB LnT;A = 41 dB
DnT;A = 52 dB LnT;A = 53 dB
15

16. Bouwdetail gebaseerd op: bestaande toestand
Bouw- en referentiedetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
steens metselwerk
stucwerk
wandopbouw
metselwerk
luchtspouw
vertinlaag
metselwerk
Energiezuinige renovatie en verbouw
Vroeg-naoorlogse woningen - bouwperiode 1946-1964
230
10 210 10
1006010010
fermacell - bouwdetail 070 - 073 (bestaand)
Buitenwand met woningscheidende wand
16

17. kitvoeg of
fermacell Voegengips**
met scheidingsstrook
slagplug h.o.h. max. 1000 mm
wandopbouw
fermacell Gipsvezelplaat
50 mm glaswol
luchtspouw
stucwerk
steens metselwerk
wandopbouw
fermacell Gipsvezelplaat
50 mm glaswol
luchtspouw
stucwerk
metselwerk
vertinlaag
HR-isolatieplaat
waterwerende,
dampdoorlatende laag
spouw
fermacell Powerpanel H2
O
spanningsverdelende laag
wapeningslaag
steenstrips (alternatief:
fermacell stucsysteem*)
stijlen 38x95 mm
regelwerk min. 24x48 mm
fermacell bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
Montagewanden en gevelelementen (doos-in-doos)
Vroeg-naoorlogse woningen - bouwperiode 1946-1964
* FC = fermacell / Pp = Powerpanel
FC Pp HD wapeningsband
FC Pp HD wapeningslijm
FC Pp HD basismortel (raaplaag en eindlaag)
FC Pp HD wapeningsweefsel (in basismortel geïntegreerd) ** Zie ook: verwerkingsrichtlijnen Fermacell BV.
125
50
10
10 210 10
10
50 125
375
15
125
28100510010
10
50125
fermacell - bouwdetail 071
Buitenwand met woningscheidende wand
Bouwdetail gebaseerd op: gevel: Rc ≥ 5,0 m² K/W RAtr = 67 dB(A) bij een gesloten gevel
bij gevel met raam (afm. cf. daglichttoetredingseisen bb2012);
GA,k = 25 dB(A) (basis uitvoering) GA,k = 34 dB(A) (plus uitvoering)
binnenwand: WBDBO ≥ 60 min. DnT;A ≥ 58 dB
17

18. stucwerk
kruipruimte
ventilatiekoker met
muisdicht rooster
valspecie
maaiveld -280
trasraam
fundering
vloeropbouw
vloerafwerking
holle baksteenvloer
wandopbouw
metselwerk
luchtspouw
vertinlaag
metselwerk
Bouw- en referentiedetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
Bouwdetail gebaseerd op: bestaande toestand
Energiezuinige renovatie en verbouw
Vroeg-naoorlogse woningen - bouwperiode 1946-1964
100 60 100 10
270
P = 0
1205020
fermacell - bouwdetail 074 - 077 (bestaand)
Fundering met buitenwand (langsgevel)
18

19. kruipruimte
bodemafsluiting
hoeklijn t.b.v. bevestiging
achterconstructie
slagplug h.o.h. max 700mm
wandopbouw
steenstrips
wapeningslaag
spanningsverdelende laag
(alternatief:
fermacell Stucsysteem*)
fermacell Powerpanel H2
O
luchtspouw
regelwerk min. 24x48 mm
waterwerende,
dampdoorlatende laag
HR-isolatieplaat
stijlen 38x95 mm
metselwerk
vochtbestendige isolatieplaat
fermacell Powerpanel HD 15 mm
kantstrook
fundering
vloeropbouw
vloerafwerking
fermacell
Vloerelement 2 E 26:
2x 12,5 mm fermacell
9 mm vilt
(indien noodzakelijk
egaliseren met
fermacell Droge
egalisatiekorrels)
holle baksteenvloer
HR-isolatieplaat
voorzetwand
luchtspouw
50 mm glaswol
fermacell Gipsvezelpl.
fermacell bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
Montagewanden en gevelelementen (doos-in-doos)
Vroeg-naoorlogse woningen - bouwperiode 1946-1964
* FC = fermacell / Pp = Powerpanel
FC Pp HD wapeningsband
FC Pp HD wapeningslijm
FC Pp HD basismortel (raaplaag en eindlaag)
FC Pp HD wapeningsweefsel (in basismortel geïntegreerd)
Bouwdetail gebaseerd op: gevel: Rc ≥ 5,0 m² K/W RAtr = 67 dB(A) bij een gesloten gevel
bij gevel met raam (afm. cf. daglichttoetredingseisen bb2012);
GA,k = 25 dB(A) (basis uitvoering) GA,k = 34 dB(A) (plus uitvoering)
vloer: Rc ≥ 5,0 m² K/W
fermacell - bouwdetail 075
Fundering met buitenwand (langsgevel)
15
125
28 100 5 100 10
10
50 125
343
12017034
P = 0
maaiveld -240
let op ventilatie
sokkelprofiel
19

20. vloeropbouw
vloerafwerking
dekvloer
combinatievloer
stucwerk
stucwerk
gestapelde wand
Bouw- en referentiedetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
Bouwdetail gebaseerd op: bestaande toestand
Energiezuinige renovatie en verbouw
Woningnoodwoningen - bouwperiode 1965-1974
fermacell - bouwdetail 086 - 089 (bestaand)
Verdiepingsvloer met woningscheidende wand
102002020
10 210 10
230
20

21. stucwerk
kantstrook
slagplug h.o.h.
max. 700 mm
wandopbouw
50 mm glaswol
luchtspouw
stucwerk
gestapelde wand
kitvoeg of fermacell
Voegengips* met
scheidingsstrook
U-randprofiel, akoestisch
ontkoppeld, bevestiging m.b.v.
slagplug h.o.h. 600 mm
plafondopbouw 2 H 21
veerregel h.o.h. 300 mm
(gevuld met glaswol)
fermacell
Gipsvezelplaat 2x10 mm
(alternatief: 2 H 26 / 2 H 26²)
vloeropbouw
vloerafwerking
fermacell
Vloerelement 2 E 35**
2x 12,5 mm fermacell
20 mm minerale wol
(indien noodzakelijk
egaliseren met fermacell
Droge egalisatiekorrels)
dekvloer
combinatievloer
fermacell bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
Montagewanden en vloerelementen (half-doos-in-doos)
Woningnoodwoningen - bouwperiode 1965-1974
* Zie ook: verwerkingsrichtlijnen Fermacell BV.
Bouwdetail gebaseerd op: knooppunt wand-vloer:
geluid:
horizontaal
verticaal
** Alternatief; vloeropbouw met vloerverwarming
fermacell - bouwdetail 086
Verdiepingsvloer met woningscheidende wand
125
50
10
10 210 10
10
50 125
375
20271020020
20
25
322
WBDBO ≥ 60 min.
kwaliteitcijfer 3 (bouwbesluit)
DnT;A = 54 dB LnT;A = 44 dB
DnT;A = 53 dB LnT;A = 58 dB
fermacell Gipsvezelpl.
21

22. stucwerk
gestapelde wand
wandopbouw
gestapeld binnenblad
vertinlaag
luchtspouw
metselwerk
verankering
Bouw- en referentiedetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
Bouwdetail gebaseerd op: bestaande toestand
Energiezuinige renovatie en verbouw
Woningnoodwoningen - bouwperiode 1965-1974
1006010010
270
10 210 10
230
fermacell - bouwdetail 092 - 095 (bestaand)
Buitenwand met woningscheidende wand
22

23. kitvoeg of
fermacell Voegengips**
met scheidingsstrook
slagplug h.o.h. max. 1000 mm
stijlen 38x95 mm
regelwerk min. 24x48 mm
wandopbouw
fermacell Gipsvezelplaat
50 mm glaswol
luchtspouw
stucwerk
gestapelde wand
vertinlaag
HR-isolatieplaat
waterwerende,
dampdoorlatende laag
spouw
fermacell Powerpanel H2
O
spanningsverdelende laag
wapeningslaag
steenstrips (alternatief:
fermacell Stucsysteem*)
wandopbouw
fermacell Gipsvezelplaat
50 mm glaswol
luchtspouw
stucwerk
gestapelde wand
fermacell bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
Montagewanden en gevelelementen (doos-in-doos)
Woningnoodwoningen - bouwperiode 1965-1974
* FC = fermacell / Pp = Powerpanel
FC Pp HD wapeningsband
FC Pp HD wapeningslijm
FC Pp HD basismortel (raaplaag en eindlaag)
FC Pp HD wapeningsweefsel (in basismortel geïntegreerd) ** Zie ook: verwerkingsrichtlijnen Fermacell BV.
15
125
28100510010
10
50125
125
50
10
10 210 10
10
50 125
375
fermacell - bouwdetail 093
Buitenwand met woningscheidende wand
Bouwdetail gebaseerd op: gevel: Rc ≥ 5,0 m² K/W RAtr = 67 dB(A) bij een gesloten gevel
bij gevel met raam (afm. cf. daglichttoetredingseisen bb2012);
GA,k = 25 dB(A) (basis uitvoering) GA,k = 34 dB(A) (plus uitvoering)
binnenwand: WBDBO ≥ 60 min. DnT;A ≥ 54 dB
geluid: kwaliteitcijfer 3 (bouwbesluit)
23

24. maaiveld -270
stucwerk
ventilatiekoker met
muisdichtrooster
valspecie
fundering
trasraam
kruipruimte
vloeropbouw
vloerafwerking
dekvloer
segmentvloer
wandopbouw
metselwerk
luchtspouw
vertinlaag
gestapeld binnenblad
Bouw- en referentiedetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
Bouwdetail gebaseerd op: bestaande toestand
1802020
100 60 100 10
270
Energiezuinige renovatie en verbouw
Woningnoodwoningen - bouwperiode 1965-1974
P = 0
fermacell - bouwdetail 096 - 099 (bestaand)
Fundering met buitenwand (langsgevel)
24

25. kruipruimte
voorzetwand
luchtspouw
50 mm glaswol
fermacell Gipsvezelplaat
vloeropbouw
vloerafwerking
fermacell
Vloerelement 2 E 16:
2x 10 mm fermacell
9 mm vilt
(indien noodzakelijk
egaliseren met fermacell
Droge egalisatiekorrels)
dekvloer
segmentvloer
HR-isolatieschuim
bodemafsluiting
ventilatiekoker met
muisdichtrooster
hoeklijn t.b.v. bevestiging
achterconstructie
fermacell
Powerpanel HD 15 mm
fundering
vochtbestendige isolatieplaat
wandopbouw
steenstrips
wapeningslaag
spanningsverdelende laag
(alternatief:
fermacell Stucsysteem*)
fermacell Powerpanel H2
O
luchtspouw
regelwerk min. 24x48 mm
waterwerende,
dampdoorlatende laag
HR-isolatieplaat
stijlen 38x100 mm
vertinlaag
gestapeld binnenblad
maaiveld -180
fermacell bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
* FC = fermacell / Pp = Powerpanel
FC Pp HD wapeningsband
FC Pp HD wapeningslijm
FC Pp HD basismortel (raaplaag en eindlaag)
FC Pp HD wapeningsweefsel (in basismortel geïntegreerd)
Gevel- en vloerelementen en montagewanden (doos-in-doos)
Woningnoodwoningen - bouwperiode 1965-1974
Bouwdetail gebaseerd op: gevel: Rc ≥ 5,0 m² K/W RAtr = 67 dB(A) bij een gesloten gevel
bij gevel met raam (afm. cf. daglichttoetredingseisen bb2012);
GA,k = 25 dB(A) (basis uitvoering) GA,k = 34 dB(A) (plus uitvoering)
vloer: Rc ≥ 5,0 m² K/W
fermacell - bouwdetail 097
Fundering met buitenwand (langsgevel)
351802029
15
125
28 100 5 100 10
10
50 125
343
sokkelprofiel
P = 0
let op ventilatie
25

26. stucwerk
woningscheidende wand
i.h.w. gestorte wand
stucwerk
vloeropbouw
vloerafwerking
dekvloer
i.h.w. gestorte vloer
Bouw- en referentiedetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
Energiezuinige renovatie en verbouw
Energiecrisiswoningen - bouwperiode 1975-1991
10 230 10
250
101752020
Bouwdetail gebaseerd op: bestaande toestand
fermacell - bouwdetail 108 - 109 (bestaand)
Verdiepingsvloer met woningscheidende wand
26

27. 50 mm glaswol
luchtspouw
stucwerk
i.h.w. gestorte wand
kitvoeg of
fermacell
Voegengips*
met scheidingsstrook
stucwerk
U-randprofiel, akoestisch
ontkoppeld, bevestiging m.b.v.
slagplug h.o.h. 600 mm
plafondopbouw 2 H 21
veerregel h.o.h. 300 mm
(gevuld met glaswol)
fermacell
Gipsvezelplaat 2x10 mm
(alternatief: 2 H 26 / 2 H 26²)
kantstrook
slagplug h.o.h.
max. 700 mm
vloeropbouw
vloerafwerking
fermacell
Vloerelement 2 E 16**
2x 10 mm fermacell
9 mm vilt
(indien noodzakelijk
egaliseren met fermacell
Droge egalisatiekorrels)
dekvloer
i.h.w. gestorte vloer
fermacell bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
Montagewanden en vloerelementen (half-doos-in-doos)
Energiecrisiswoningen - bouwperiode 1975-1991
* Zie ook: verwerkingsrichtlijnen Fermacell BV.
** Alternatief; vloeropbouw met vloerverwarming
Bouwdetail gebaseerd op: knooppunt wand-vloer:
geluid:
horizontaal
verticaal
WBDBO ≥ 60 min.
kwaliteitcijfer 3 (bouwbesluit)
DnT;A = 57 dB LnT;A = 47 dB
DnT;A = 53 dB LnT;A = 55 dB
125
50
10
10 230 10
3225
fermacell - bouwdetail 108
Verdiepingsvloer met woningscheidende wand
2027101752029
281
wandopbouw
fermacell Gipsvezelpl.
27

28. stucwerk
stelblok
woningscheidende wand
i.h.w. gestorte wand
stelanker
wandopbouw
prefab beton binnenblad
spouwisolatie
luchtspouw
metselwerkafdichting
dilatatievoeg voorzien
van afdichtingsband
Bouw- en referentiedetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
Energiezuinige renovatie en verbouw
Energiecrisiswoningen - bouwperiode 1975-1991
100305010010
290
10 230 10
250
Bouwdetail gebaseerd op: Rc wand ≥ 1,3 m² K/W
fermacell - bouwdetail 114 - 117 (bestaand)
Buitenwand met woningscheidende wand
28

29. stijlen 38x100 mm
regelwerk min. 24x48 mm
wandopbouw
fermacell Gipsvezelplaat
50 mm glaswol
luchtspouw
stucwerk
i.h.w. gestorte wand
wandopbouw
prefab beton binnenblad
vertinlaag
HR-isolatieplaat
waterwerende,
dampdoorlatende laag
spouw
fermacell Powerpanel H2
O
spanningsverdelende laag
wapeningslaag
steenstrips (alternatief:
fermacell stucsysteem*)
kitvoeg of
fermacell Voegengips**
met scheidingsstrook
slagplug h.o.h.
max. 1000 mm
luchtdicht membraan
fermacell bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
Montagewanden en gevelelementen (half-doos-in-doos)
Energiecrisiswoningen - bouwperiode 1975-1991
* FC = fermacell / Pp = Powerpanel
FC Pp HD wapeningsband
FC Pp HD wapeningslijm
FC Pp HD basismortel (raaplaag en eindlaag)
FC Pp HD wapeningsweefsel (in basismortel geïntegreerd) ** Zie ook: verwerkingsrichtlijnen Fermacell BV.
Bouwdetail gebaseerd op: gevel: Rc ≥ 5,0 m² K/W RAtr = 45 dB(A) bij een gesloten gevel
bij gevel met raam (afm. cf. daglichttoetredingseisen bb2012);
GA,k = 25 dB(A) (basis uitvoering) GA,k = 34 dB(A) (plus uitvoering)
binnenwand: WBDBO ≥ 60 min. DnT;A ≥ 52 dB
125
50
10
10 230 10
3225
15
125
2814010010
fermacell - bouwdetail 114
Buitenwand met woningscheidende wand
29

30. maaiveld 125-P
open stootvoeg
t.b.v. vochtafvoer
open stootvoeg
t.b.v. ventilatie
ventilatiekoker met
muisdichtrooster
fundering
waterkerende laag
stucwerk
uitsparing t.b.v. ventilatie
afdichting
trasraam
wandopbouw
metselwerk
luchtspouw
spouwisolatie
prefab beton binnenblad
Bouw- en referentiedetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
Energiezuinige renovatie en verbouw
Energiecrisiswoningen - bouwperiode 1975-1991
100 30 50 100 10
290
P = 0
3153020
300
Bouwdetail gebaseerd op: Rc wand ≥ 1,3 m² K/W Rc vloer ≥ 1,3 m² K/W
fermacell - bouwdetail 118 - 121 (bestaand)
Fundering met buitenwand (langsgevel)
vloeropbouw
vloerafwerking
dekvloer
ribcassettevloer
30

31. afdichting
stucwerk
vloeropbouw
vloerafwerking
fermacell
Vloerelement 2 E 16:
2x 10 mm fermacell
9 mm vilt
(indien noodzakelijk
egaliseren met fermacell
Droge egalisatiekorrels)
dekvloer
ribcassettevloer
na-isolatie
hoeklijn t.b.v. bevestiging
achterconstructie
waterkerende laag
fundering
vochtbestendige isolatieplaat
wandopbouw
steenstrips
wapeningslaag
spanningsverdelende laag
(alternatief:
fermacell stucsysteem*)
fermacell Powerpanel H2
O
luchtspouw
regelwerk min. 24x48 mm
waterwerende,
dampdoorlatende laag
HR-isolatieplaat
stijlen 38x100 mm
prefab beton binnenblad
maaiveld -180
fermacell Powerpanel HD 15 mm
fermacell bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
Montagewanden en gevelelementen (half-doos-in-doos)
Energiecrisiswoningen - bouwperiode 1975-1991
* FC = fermacell / Pp = Powerpanel
FC Pp HD wapeningsband
FC Pp HD wapeningslijm
FC Pp HD basismortel (raaplaag en eindlaag)
FC Pp HD wapeningsweefsel (in basismortel geïntegreerd)
Bouwdetail gebaseerd op: gevel: Rc ≥ 5,0 m² K/W RAtr = 45 dB(A) bij een gesloten gevel
bij gevel met raam (afm. cf. daglichttoetredingseisen bb2012);
GA,k = 25 dB(A) (basis uitvoering) GA,k = 34 dB(A) (plus uitvoering)
vloer: Rc ≥ 5,0 m² K/W
3153029
15
125
28 140 100 10
3055
let op ventilatie
P = 0
sokkelprofiel
300
fermacell - bouwdetail 118
Fundering met buitenwand (langsgevel)
31

32. Alleen de actuele versie is geldig.
U vindt deze op onze website.
Versie: 01/2015.
Deze brochure is met de grootst
mogelijke zorgvuldigheid samengesteld.
Technische wijzigingen voorbehouden.
Fermacell BV aanvaardt geen enkele
aansprakelijkheid voor eventuele
schade die voortkomt uit fouten,
van welke aard dan ook, die in deze
brochure zouden kunnen voorkomen.
Wanneer u informatie in dit
document mist, neemt u contact op
met Fermacell BV.
fermacell®
is een geregistreerd merk
van de XELLA-groep.
Fermacell BV
Postbus 398
6600 AJ Wijchen
Tel.: +31 (0)24 649 51 11
Fax: +31 (0)24 649 51 26
fermacell-nl@xella.com
www.fermacell.nl
België:
Postbus 16
8790 Waregem
Vlaanderen (m.u.v. Vlaams Brabant):
Tel. : +32 (0)475 708 437
Groot-Brussel + Brabant
(Vlaams- en Waals-Brabant):
Tel. : +32 (0)471 273 051
fermacell-be@xella.com
www.fermacell.be
FC-025-00027