1. www.econopolis.be
Een Duurzame New Deal voor
Vlaanderen
November 2009
ECONOPOLIS NV Joe Englishstraat 54 - 2140 Antwerpen T 03/3 666 555 info@econopolis.be - www.econopolis.be

2. Een
Duurzame
Nieuwe
Economie
Met
duurzame
jobs
Een
investeringsproject
voor
de
volgende
generatie
November 2009

3. +&$
(
() $"&(,
*&" '
!'
Information
!"#$#%&"'()*&"!'
Knowledge
-!Financial
-! Economic
-! Sustainable
-! Long term view
N/
TIO TION
CA A
E DU UNIC
M
C OM
Econopolis levert economisch en financieel advies.
Duurzaamheid en langetermijnvisies onderscheiden ons van andere advieshuizen, naast een ongekleurde in-
valshoek.
Meer informatie over onze organisatie vindt U op www.econopolis.be
© Econopolis NV, 2009. Alle rechten voorbehouden
Verantwoordelijk uitgever : Geert Noels
E-mail : info@econopolis.be
Econopolis NV - Joe Englishstraat 54 - 2140 Antwerpen
ECONOPOLIS NV - Duurzame New Deal voor Vlaanderen

4. Inhoudsopgave
Waarom een investeringsproject ?
5
Deel I - Verandering kan verlamming veroorzaken
5
Deel II - Voorbereiden voor nieuwe opportuniteiten
6
Deel III - Duurzaamheid = partnership bedrijven en overheid
10
Deel IV - De voordelen van een kleine regio
12
Deel V - Financiering door de bevolking is mogelijk
13
Een duurzame New Deal voor Vlaanderen
14
Durven anders denken...
14
Vlaamse Investeringsprojecten “Duurzame New Deal”
15
Durven investeren
16
VIA (Vlaanderen in Actie) een gezicht geven
16
Buitenlandse investeringen zijn cruciaal
18
Energie en milieu: concrete projecten
20
Vlaams Energiebedrijf
20
Vlaamse Baaien - Slimme Kustontwikkeling
22
De auto van de toekomst
24
Duurzame sociale New Deal
27
Besluit
28
CV’s
29
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 4-

5. Waarom een investeringsproject ?
Deel I - Verandering kan verlamming veroorzaken
1. De economische crisis treft Vlaanderen erg hard. We zullen in de volgende jaren een sterke
afname zien van een aantal sectoren die in het verleden de economische welvaart hebben
gedragen. Dit creëert onzekerheid over de toekomst.
2. De wereldeconomie zit in een sterke veranderingsfase. Een juiste strategische keuze maken
vandaag zal erg belangrijk zijn. De structurele verandering biedt immers ook opportuniteiten.
Moeten we oude stersectoren loslaten ? Moeten we specialiseren in enkele sectoren ?
Moeten we de kaart trekken van hoogtechnologie ? Moeten we ons tevreden stellen met
logistiek centrum ? Hebben we een rol als dienstencentrum ? Welk soort vaardigheden
moeten we ontwikkelen ?
3. Het Vlaamse familiekapitaal heeft in het verleden voor heel wat ondernemingen en
initiatieven gezorgd. De bankcrisis heeft hier zware littekens nagelaten. De slagkracht van
familiale groepen om nieuwe initiatieven op te starten is beperkt geworden. Dit betekent
geenszins dat er geen nieuwe projecten zijn, ze zijn echter eerder kleinschalig. Vlaanderen
kan wel heel wat spaarvermogen mobiliseren, maar daarvoor ontbreekt op dit moment een
wervend project.
4. Het ontbreekt aan de andere kant niet aan noodzakelijke investeringsprojecten. Vlaanderen
moet investeren in een nieuwe economie, in een nieuwe infrastructuur. De klimaatwijziging
noopt ons tot aanpassingen om de Vlaamse kust en rivierregio’s te beschermen. Onze
energie-infrastructuur moet aangepast worden aan de nieuwe technologieën. Publieke
gebouwen en (sociale) woningen vragen om verbetering van isolatie, alternatieve energieën en
slimmere energiesystemen.
5. Een kernidee in dit rapport is dat we in moeilijke tijden moeten durven investeren. Maar dat
die investeringen de groeikracht, de weerbaarheid en de sociale verbondenheid van
Vlaanderen moeten dienen. Dan schept investeren ook vertrouwen. Het kan fatalisme
omzetten in optimisme. Investeren in duurzame, economisch noodzakelijke projecten met een
positieve return voor de volgende generatie zal de bevolking perspectief en dus vertrouwen
bieden.
6. De impuls voor een belangrijk duurzaam investeringsproject voor Vlaanderen kan best van de
overheid komen. Maar een partnership met ondernemingen en private investeerders is
belangrijk om verschillende redenen. Het zal de efficiëntie, de groeikracht en de sociale
draagkracht van zo’n project verhogen.
7. Een Duurzame New Deal heeft dus de volgende karakteristieken: een brede visie op enkele
belangrijke en noodzakelijke investeringsprojecten, met een objectieve en rationele opbrengst
voor de volgende generatie, die de sociale cohesie en het vertrouwen in de toekomst zullen
vertrekken, en de duurzame groeikracht van de Vlaamse economie zullen verbeteren.
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 5-

6. Deel II - Voorbereiden voor nieuwe opportuniteiten
1. Concreet zijn er verschillende belangrijke investeringsprojecten, die niet los van elkaar kunnen
gezien worden. Ze draaien rond twee belangrijke langetermijnthema’s die grote nieuwe investeringen
vereisen, en die belangrijke economische terugverdieneffecten hebben:
1.1. Energie
Vlaanderen moet zich voorbereiden op de post-fossiele periode. Tevens moet er een keuze
worden gemaakt wat betreft de belangrijke nucleaire energieproductie.
Verder zijn er belangrijke opportuniteiten in alternatieve energievormen: zon, wind, geothermie,
algen, etc.
1.2. Milieu
Vlaanderen moet zich houden aan de Kyoto-akkoorden. Voor een dichtbevolkte en industriële
regio lijkt dit op het eerste zicht niet eenvoudig.
Maar milieu biedt ook mogelijkheden: cradle to cradle, een groen transportnetwerk, energie-
efficiëntie en milieuvriendelijke activiteiten kunnen ook een belangrijk kenmerk worden van de
Vlaamse economie, en op die manier een exporttroef worden.
2. Energie: van de nood een troef maken...
Op energievlak heeft Vlaanderen een engagement genomen. Het wil een nieuw energiebedrijf starten (zie
verder). Maar opdat dit ook echt een nieuwe dynamiek zou geven aan de Vlaamse energiemarkt, zullen
enkele valkuilen moeten vermeden worden.
Een eigen energiebedrijf kan verschillende belangrijke troeven voor de Vlaamse economie inhouden:
2.1. Competitieve energiekosten: dit is belangrijk voor de industrie, die vandaag klaagt dat ze te
dure energieprijzen moet betalen. Concurrentie kan hierin verbetering brengen. Ook voor de
gewone consument is dit een positieve zaak.
2.2. Eigen technologie ontwikkelen: verschillende nieuwe en beloftevolle technologieën worden
vandaag ontwikkeld in Vlaamse bedrijven en onderzoekscentra. Ze zouden baat hebben bij een
belangrijke referentiemarkt.
2.3. Verminderde importafhankelijkheid: Vlaanderen blijft te afhankelijk van import van
olieproducten en gas. Daarnaast bedraagt de import van elektriciteit reeds meer dan 10% van
de vraag. Eigen energie opwekken is belangrijk. Ook energie-efficiëntie speelt hierbij een niet te
onderschatten rol.
2.4. Dividend voor de overheid en de bevolking. Een eigen Vlaams energiebedrijf kan een
belangrijke inkomstenbron worden van de overheid, en ook dividenden genereren voor de
bevolking en beleggers. Het voorbeeld van Telenet toont aan dat dit een succesvolle
onderneming kan zijn voor overheid én private beleggers.
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 6-

7. 2.5. Impuls aan de Vlaamse industrie: verschillende Vlaamse en buitenlandse industriële bedrijven
met vestigingen in onze regio zouden voordeel kunnen hebben bij deze investeringsprojecten.
Door de leidende functie kunnen ze daardoor eventueel ook de buitenlandse gelijkaardige
projecten gaan opvolgen, en wordt Vlaanderen een kennishub.
3. Milieu: groeien zoals China...
3.1. De markt van milieutechnologieën heeft één van de sterkste groeiritmes. De toekomstige groei
wordt geschat op minstens 6% per jaar. Vandaag is dit een markt van 1,650 miljard €. In 2020
zou dit een markt worden van minsten 3,100 miljard €.
3.2. In Duitsland wordt dit ook in de praktijk omgezet. De groei van de tewerkstelling in groene jobs
was er 14% tussen 2005 en 2007 (Bron: IG Metal). De inkomsten- en tewerkstellingsgroei in
leidende sectoren is erg aantrekkelijk:
Verwachte tewerkstellingsgroei Verwachte inkomstengroei
9%%':37$,7><"#"4$"4, 9%%':37$,7><"#"4$"4,
9%%':337,;34$'<$=$$', 9%%':337,;34$'<$=$$',
56&3#73(3-$7$(4,$(, %!!&'%!$!" 56&3#73(3-$7$(4,$(, $!!'($!#!"
'$080#3-$, '$080#3-$,
%!!#'%!!(" $!!)($!!*"
!34$'"33#$/0"1(2$, !34$'"33#$/0"1(2$,
.($'-"$$/0"1(2$, .($'-"$$/0"1(2$,
!"#"$%&'"$()$#"*+$,$($'-"$, !"#"$%&'"$()$#"*+$,$($'-"$,
!" #" $!" $#" %!" %#" !" #!" $!" %!" &!"
3.3. De sectoren die vandaag het meest met de groene en duurzaamheidsuitdaging worden
geconfronteerd1 zijn net van strategisch belang voor de Vlaamse economie. Chemie,
metaalverwerking maar ook energie en bouw worden vandaag voor de groene uitdaging
geplaatst.
3.4. Milieutechnologie zal één van de strategische verankeringspunten zijn voor deze sectoren.
3.5. Een vergroening van het wagenpark richting hybride en elektrische voertuigen stimuleert niet
enkel innovatie in de autosector, maar heeft ook een positief effect op de problematische
uitstoot van fijn stof in Vlaanderen. Een noodzakelijke stap in de richting is de uitbouw van een
netwerk van oplaadpunten.
1 Bron: studie MIT, oktober 2009
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 7-

8. 3)&45&)"#'61"'7%8&$96%"'8$%'"*'8$6%&4$:;&%"'$"'
.$2$%*0%<-")2)#$%'
%#"
%!"
$#"
$!"
#"
!"
&"
!"#$"%%&$"#' ()*+' !"%&#$%' ,-%.$%' /%0112'
4. Sociale effecten: de bevolking gelooft in de groene toekomst
De Vlaamse bevolking is mee met de groene economie. Duurzaamheid is ook ingeburgerd en er is een
groeiende bezorgdheid bij onze ondernemingen.
Toch is hier nog een lange weg af te leggen. De mentaliteitswijziging wordt voor een belangrijk stuk
door overheidsinitiatieven veroorzaakt:
4.1. Groene stroomcertificaten
4.2. CO2 heffingen op voertuigen
4.3. Eco-taksen allerhande
Maar de overheid kan ook stimulerend werken: door de bevolking mee te laten investeren in haar
energie- en milieuprojecten, verhoogt eveneens de sensibillisering.
5. Waarom een “duurzame economische politiek” of een “Green New Deal” ?
In verschillende landen wordt op dit moment werk gemaakt van een dergelijke politiek. Het doel is een
aantal uitdagingen te combineren :
 Groene en duurzame economische activiteiten worden bijvoorbeeld in Duitsland ontwikkeld en
gestimuleerd om de industrie een nieuwe impuls en groeimotor te geven
 Zo wordt van de nood een deugd gemaakt: ecologische uitdagingen zijn een noodzaak, maar zo
worden ze omgevormd tot opportuniteiten: nieuwe producten, nieuwe markten, economische
groei en jobs
 Strenge klimaatnormen worden als een “trigger” beschouwd voor innovatie
 Een groene weg uit de crisis versterkt eveneens het sociale draagvlak. De spanning tussen
economie en ecologie wordt weggehaald.
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 8-

9. 6. In de Vlaamse situatie zien we de volgende combinatie van uitdagingen die met een
“Sustainable New Deal” (SND) in nieuwe opportuniteiten kunnen worden omgevormd:
‣Verbetering competitiviteit
✓Verlagen totale productiekost
✓Verminderen energieafhankelijkheid
‣Groei genereren
✓Creëren groene jobs
✓Exporteren knowhow en producten
✓Herstelplan
‣Verbeteren duurzaamheid economie
✓C2C, wat leidt tot innovatie
✓Makkelijker bereiken Kyoto, respecteren Europese
milieuwetgeving
✓Het onvermijdelijke voorbereiden
✓Sociale cohesie en welvaart van de volgende generatie
✓Hoge toegevoegde waarde
‣Milieuvriendelijker
✓Levenskwaliteit verbeteren
✓Fijn stof, water, broeikasgassen
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 9-

10. Deel III - Duurzaamheid = partnership bedrijven en overheid
Duurzaamheid is voor ondernemingen prioriteit geworden. Het duidt op een langetermijnvisie op
winstgevendheid, medewerkers en de omgeving. De economische crisis heeft deze prioriteit niet
verlaagd, maar wel bemoeilijkt. Want duurzaamheid vereist meestal nieuwe investeringen, om
kwalitatieve normen te verbeteren, personeel op te leiden en milieu of energie beter te beheren.
En dat is vandaag het echte probleem.
Voor de bedrijven is hét grote obstakel om aan duurzaamheid te werken geen gebrek aan
overtuiging, wel aan middelen. Bedrijven kunnen niet investeren in de lange termijn, als ze moeite
hebben om de korte termijn te overleven.
De recente studie van MIT (oktober 2009) legt deze paradox vast. Voor enkele belangrijke sectoren
voor de Vlaamse economie geven we de details weer in de onderstaande grafiek:
M+)"3-"1,)"N,O+8/.3P;-),"4N-)+;,O"N388,8"(F"4./+83-+5,"4>"*((.Q++>1,3*"
4>"),"Q,R,8"38"2.+;5P;"L"
K+8E)"*4" ?).+),/0"L"
7/8)0*$9%&'
7/8)0*$9%&':;<' :;<'
'()*+),*"-).+),/0"
5#%&*6'1%$#' ')1,."2.34.35,-" 5#%&*6'1%$#'
64)"7489387,*"
2/#$34' 2/#$34'
:+7;"4<".,-4(.7,-"
.+/0*$)1-+/' =7484>37".,7,--348" .+/0*$)1-+/'
?@A:@").+*,B4C"
()*+,+-"#' ()*+,+-"#'
D48E)";84F"
!"#$%&&' 6AG" !"#$%&&'
!" #$" $!" %$" &!!" !" #!" H!" I!" J!"
Source: MIT, October 2009 ?,7)4.,8"*3,"N,O+8/.3P;"Q3P8"944."S,O/3T"938*,8"
*((.Q++>1,3*",./"N,O+8/.3P;U">++."1,NN,8"83,)"
*,">3**,O,8""4>"1,)"(3)"),"94,.,8"V"
Voor sleutelsectoren van de Vlaamse economie is er een moeilijkheid om te werken aan een
duurzaamheidsstrategie: het grote obstakel is een gebrek aan middelen om deze strategie in de
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 10 -

11. praktijk om te zetten. De overheid kan hier een helpende hand toesteken. Bedrijven en sectoren die
duurzaamheidsinvesteringen willen doen, zouden hiervoor kunnen aangemoedigd worden.
Maar de overheid moet vooral zelf het voorbeeld geven en investeren in de infrastructuur die
duurzaamheid uitstraalt:
• Energie-efficiëntie is de belangrijkste bron van duurzame alternatieve energie
• Aanmoedigen van duurzame energie is een belangrijk signaal vanwege de overheid
Automobiel, chemie en farmaceutica zijn drie erg belangrijke sectoren voor Vlaanderen. Elk van de
drie zullen ze meer overlevingskansen hebben als ze kunnen investeren in duurzaamheid. Alledrie zijn
ze door de crisis gedwongen om de korte termijn te laten primeren. Een partnership met de overheid
dringt zich hier op rond:
 de auto van de toekomst en duurzame mobiliteit
 duurzaam gebruik van materialen, C2C en totale levenscyclus van chemische producten
 duurzaam onderzoek en ontwikkeling in life sciences
Voor de overheid is een sectoraal beleid steeds moeilijker dan een infrastructuurbeleid. Daarom
zal het eerste luik de nadruk krijgen, en het tweede vooral een verantwoordelijkheid van de bedrijven
zelf blijven, met mogelijke facilitering door de overheid en universiteiten.
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 11 -

12. Deel IV - De voordelen van een kleine regio
Een verspreid vooroordeel is dat een klein land geen rol van betekenis kan spelen in twee belangrijke
domeinen zoals energie en milieu. Dit is volledig onjuist. Onze grootte is net een voordeel om een
Sustainable New Deal succesvoller te implementeren dan in de meeste andere westerse
industrielanden.
De troeven van Vlaanderen:
• Een klein land kan een voordeel zijn (cfr. Israël, Denemarken, Nederland, zelfs IJsland…)
✓ Makkelijker voor elektrificatie van het wagenpark
✓ Smart grid makkelijker, minder duur, meer potentieel
✓ Potentieel in huizenmarkt
✓ Publiek transport
• Nog altijd een belangrijke industriële kern
✓ Automobiel/mobiliteit cluster is goede startpositie
✓ Enorm potentieel in “best in class” productie in energie-intensieve sectoren
✓ Interactie universiteiten/industrie
• Materialen
✓ Een groot aantal producenten van wereldklasse (Lhoist, Carmeuse, Umicore, Bekaert,
Etex, …)
✓ Veel beschikbare knowhow : universiteiten-onderzoekscentra
Eveneens wordt regelmatig opgeworpen dat een New Deal en bijhorende investeringen alleen
kunnen gebeuren in grote landen, en dat kleine landen moeten mee-surfen op deze inspanningen. In
dit bijzondere geval en bij de besproken projecten is dit echter niet het geval:
 Het betreft projecten met een link met de eigen regio
 Die voldoen aan een noodzaak, voor de huidige generatie maar vooral voor de volgende
generatie
 De investeringen zijn noodzakelijk, en zullen niet door buitenlandse investeerders worden
gedaan op dezelfde manier.
 De investeringen zouden sowieso moeten gebeuren op lange termijn. Maar door ze vandaag
reeds te starten, verhogen ze de groeikracht van de Vlaamse regio.
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 12 -

13. Deel V - Financiering door de bevolking is mogelijk
Deze investeringsprojecten vragen om grote financiële middelen. Voor de overheid is een
volledige financiering niet opportuun:
 Het begrotingskader laat geen grote extra inspanningen toe
 Extra overheidsschulden zijn niet wenselijk voor de Vlaamse overheid
Anderzijds is een privé-financiering mogelijk
 er is voldoende spaarvermogen
 de bevolking is bereid om te investeren in een toekomst voor zijn eigen kinderen en
kleinkinderen
 deze projecten zijn vrij veilig, en zijn in belangrijke mate verbonden aan overheidsopdrachten
en/of van stabiele inkomsten van de eigen bevolking
 er zijn verschillende succesvolle voorbeelden uit het buitenland
Met andere woorden: een PPS of zelfs een financiering door het publieke spaarvermogen is mogelijk.
Zo is een “duurzaamheidsfonds” van 2,5 miljard euro slechts een kleine inspanning voor de
Vlaamse bevolking. In de eerste acht maanden van 2009 stegen de spaarinlagen in België met ruim
28 miljard euro. De totale tegoeden op spaarboekjes bedragen 178 miljard euro. Als we
veronderstellen dat 60% van de spaarinlagen van de Vlaamse belastingbetaler komt, dan is een
volkslening van 2,5 miljard euro slechts 10% van de jaaraangroei, en een fractie van de totale
spaartegoeden.
Een volkslening is vooral mogelijk omdat er een aspect van cashflow aanwezig is. Deze projecten
genereren inkomsten die een stabiele coupon en afbetaling mogelijk maken. Het is dus ook de ideale
belegging voor de gepensioneerde bevolking.
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 13 -

14. Een duurzame New Deal voor Vlaanderen
Durven anders denken...
We staan voor belangrijke veranderingen. Er verdwijnen massaal veel jobs in onze stersectoren, en in
bedrijven die we vroeger als onze parels beschouwden: GM, J&J, KBC, ... Zelfs in de beloftevolle
Vlaamse technologiebedrijven die na FTI ontstonden is de neergang sterk: Barco, Option, Icos etc.
Er is nood aan een nieuwe dynamiek, een plan en een investeringsproject dat wervend is.
We moeten opletten om de overheid niet een rol als ondernemer te geven. We moeten leren uit
fouten uit het verleden op dit vlak:
 Verspilling door projecten met weinig economische return
 Verspilling door slechte projectbeheersing en overschrijding van de kosten
 Weinig innovatie en daardoor weinig export van knowhow en nieuwe producten
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 14 -

15. Daarom dringt een partnership zich op: de overheid kan projecten initiëren, maar moet dit doen in
samenwerking met ondernemers en ondernemingen, private investeerders en (eventueel
buitenlandse) technologiepartners.
Concreet zijn er een aantal wederzijds ondersteunende investeringsprojecten:
Vlaamse Investeringsprojecten “Duurzame New Deal”2
Grootte Sector Project Omschrijving, Privé-partners en
voorbeelden
1 Energie Vlaams energiebedrijf Grootverbruikers: Umicore, BASF, Bayer,
Mittal - producenten: Electrawinds, Essent
- studiebureaus: 3E, Haskoning
1 Energie Smart Grid Eandis, Infrax, Alcatel-Lucent, Belgacom,
Telenet, Laborelec, Imec, Niko, VITO, 3E
1 Milieu Vlaamse Baaien Baggerbedrijven, energie, toerisme,
infrastructuur
2 Industrie HEV en EV Auto-industrie, elektriciteitsproducenten,
(Hybride en Elektrische batterijen - Toyota, Volvo, Bosch, Green
Voertuigen) Propulsions, Umicore, Essent, Colruyt,
Melexis
3 Energie Laadpunten wagens Leasingmaatschappij, producent van
laadpalen - LeasePlan, ThePlugInCompany
2 Bouw Minder energieverbruik ESCO’s, bouwbedrijven, isolatie - Siemens,
Deceuninck, Reynaerts, 3E, ...
2 Bouw Passiefhuizen/Lage energie Architecten, aannemers, studiebureaus,
woningen fabrikanten
3 Industrie C2C/duurzame materialen Bewustmaking: Unizo, VOKA, Agoria, MVO
Vlaanderen - bedrijven: Haskoning, Indaver,
Beckaert
... ... ... ...
Deze projecten zijn op termijn onvermijdelijk. Ze kunnen echter een belangrijke stimulans
geven in deze crisisperiode door ze sneller te laten uitvoeren. Ze zouden Vlaanderen een
voorsprong geven, een imago als leidende regio in duurzaamheid.
2 Eigen Analyse, indicatieve, niet exhaustieve lijst
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 15 -

16. Durven investeren
De bevolking durft wel degelijk investeren in zijn eigen economie. Dat is in het verleden genoeg
gebleken op het vlak van individuele ondernemingen. Een belangrijk infrastructuurplan kan door de
Vlaamse bevolking gefinancierd worden, en zal ook de betrokkenheid van de bevolking daardoor
vergroten. Deze investering is immers met een :
• Langetermijn horizon: minimum 20 tot 30 jaar voor de infrastructuurwerken, 10 à 20 jaar voor
de ondernemingsplannen
• Inflatiegelinkt: de inkomsten zijn inflatie-gebonden, en verhogen daardoor de aantrekkelijkheid
(cfr. Aquafin)
• Stabiele investering, stabiele inkomsten: deze investeringen zijn stabiel, verbonden aan de
economie, en met een duidelijke finaliteit. Zonder initiatief zullen ze echter uitgesteld worden, of
slechts in erg beperkte mate op gang komen. Het is dus een kwestie om deze patsituatie te
doorbreken.
• Pensioenvorming: met dit project kunnen we ook een sociaal probleem mee oplossen. Dit
investeringsproject biedt een mogelijkheid om aan een groep van onze bevolking die een rente-
inkomst nodig heeft, een positief project aan te bieden.
• Duurzame investering: daarbij komt dat dit een 100% duurzame investering is, iets wat alle
partijen kan verzoenen.
Deze “Duurzame New Deal” is dus niet alleen een investeringsproject om de economie te
herlanceren, de competitiviteit van de regio te verbeteren en een sterke economie voor de
volgende generatie te creëren. Het helpt daarenboven ook de oudere generatie om haar
vergrijzing te financieren. Een project waar de vorige generatie kan investeren in de toekomst van
de volgende generatie en dat op een duurzame wijze.
VIA (Vlaanderen in Actie) een gezicht geven
Het is niet de eerste keer dat een groot relanceplan wordt opgezet. Eind jaren ’50 werd een
Regionaal Expansieplan opgezet, dat investeringen aanmoedigde.
Na de crisis van begin jaren ’80 werd Flanders Technology het exponent van een vernieuwde
Vlaamse economische durf, ondernemerschap en technologie.
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 16 -

17. Een “Sustainable New Deal“ met enkele belangrijke projecten kan op dezelfde wijze een nieuw
elan geven aan de Vlaamse economie:
- Speelt in op vraag en trend van de bedrijven
- Gesteund door de bevolking
- Nood aan referentieprojecten en coördinatie door de overheid
- Een snelle impuls op het moment dat het economisch nodig is
Door privé-partners en de bevolking vanaf het begin mee te betrekken vermijden we enkele grote
risico’s van relanceplannen die door de overheid alleen worden opgezet:
• weerstand van bevolking
• verzet van allerlei groeperingen
• nutteloze en weinig rendabele projecten
• weinig duurzame accenten
De voorbeelden in het buitenland bewijzen dit ook: het vertrouwen van de bevolking groeit als er
wordt geïnvesteerd in de economie, als de overheid dit doet in partnership met de eigen bevolking en
bedrijfsrelevante projecten ondersteunt.
Een “Sustainable New Deal” kan aldus een perfect verlengstuk zijn van Vlaanderen in
Actie. Door met een duurzaamheidsbril dit plan te bekijken kan sneller een selectie worden
gemaakt van prioritaire projecten en maatregelen. Aldus zal ViA een concrete invulling
krijgen, net zoals FTI aan de DIRV-actie van de Vlaamse Regering.
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 17 -

18. Buitenlandse investeringen zijn cruciaal
Een Sustainable New Deal moet er ook voor zorgen dat Vlaanderen opnieuw de aandacht trekt van
buitenlandse bedrijven. We moeten de uitstroom doen stoppen en inwaartse investeringen realiseren.
Buitenlandse investeringen zijn immers cruciaal om de productiviteit op te krikken van onze econo-
mie. Dat blijkt uit een Nederlandse studie, van november 2009.
Arbeidsproductiviteit per werknemer, naar hoofdkantoor van de moederonderneming
Cijferes eind 2007
Bron: CBS 3
Vooral de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Japan scoren goed. Onlangs bleek nogmaals
dat we minder investeringen aantrekken. Deze indicator mag niet verwaarloosd worden:
 de aantrekkelijkheid van een regio voor buitenlandse investeerders is cruciaal voor de ar-
beidsproductiviteit van de economie
 buitenlandse bedrijven brengen knowhow en processen mee die de productiviteit verhogen,
maar vooral ook spill-over effecten hebben naar lokale bedrijven en sectoren.
3 Internationalisation Monitor 2009 - November 2009 - ISBN: 978-90-357-1840-1.
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 18 -

19.  het verliezen van sommige sectoren van wereldklasse zoals chemie, automotive en energie,
heeft een sterk negatieve impact. Behoud ervan is dus cruciaal, en geenszins te vergelijken
met vroegere verschuivingen in bijvoorbeeld landbouw, steenkool of ijzerproductie.
Als Vlaanderen in de Champions’ League van de economie wil blijven meespelen, zal het alles moe-
ten doen om deze topsectoren te behouden, en meer nog buitenlandse investeringen erin aantrek-
ken. Verlies betekent een degradatie naar de economische derde klasse, en dat is geen optie.
Een Sustainable New Deal in belangrijke sectoren zoals boven beschreven, zou dus zeker
de aantrekkelijkheid en interesse verhogen voor buitenlandse groepen om in Vlaanderen te
investeren.
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 19 -

20. Energie en milieu: concrete projecten
Vlaams Energiebedrijf
Er wordt in het Regeerakkoord gesproken over een Vlaams Energiebedrijf. Maar als dit succesvol wil
zijn moet er aan een aantal belangrijke karakteristieken worden voldaan.
Dit is vooral belangrijk om een echte nieuwe speler in de energiemarkt te zetten, en niet
een speler die schatplichtig zal blijven aan de bestaande dominante speler.
De oprichting van een Vlaams Energiebedrijf kan immers een doorbraak betekenen voor zowel de
ontwikkeling van groene stroom in Vlaanderen, het stimuleren van de technologische innovatie, het
investeren in energie-efficiëntie en energiebesparing, het behalen van de emissiedoelstellingen als
voor het verzekeren van competitieve kleinhandelsprijzen door het doorbreken van het quasi-mono-
polie. De creatie van duurzame jobs is een bijkomend voordeel.
Het Vlaams Energiebedrijf kan op verschillende vlakken een rol spelen. Het komt erop aan om die
taken voor het Vlaams Energiebedrijf te definiëren die met de grootste impact de beleidsdoelstellin-
gen van de Vlaamse regering kunnen realiseren.
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 20 -

21. Het is niet eenvoudig om als nieuwe spelers toe te treden tot de Vlaamse energiemarkt. Maar het is
zeker niet onmogelijk. Visie, snelheid en eendracht van alle spelers kunnen echter tot een succesvolle
creatie leiden. De kenmerken van de Vlaamse energiemarkt moeten steeds voor ogen worden ge-
houden om het doel te bereiken:
 Het aantal verbruikers dat verandert van leverancier is beperkt, zeker in vergelijking met
onze buurlanden. Prijs-incentives zijn niet voldoende, een uitgebreide informatiecampagne is
essentieel. De VREG kan op dit vlak een belangrijke rol spelen.
 De snelle introductie van smart grids (slimme netwerken) is noodzakelijk voor het introduce-
ren van grote hoeveelheden lokaal opgewekte groene energie op het net. Een verhoogde effi-
ciëntie is een positief gevolg van de installatie van slimme meters.
 Hernieuwbare energie wordt in Vlaanderen op verschillende manieren gesubsidieerd. De vraag
rijst of een overheid die subsidies uitdeelt, daar ook zelf gebruik van kan maken.
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 21 -

22.  De elektriciteitsmarkt en groene technologie staan niet stil, snelheid is een sleutelwoord in dit
proces. De complexiteit van onze structuren kan dit bemoeilijken. Er zal dus een sterke poli-
tieke leiding en coördinatie van dit project nodig zijn.
 Nucleaire energie bepaalt op dit moment de positie van de energiespelers. Kan Vlaanderen
nog een eigen initiatief ontwikkelen, of eventueel een aandeel van de productiecapaciteit van
Electrabel verwerven ?
Vlaamse Baaien - Slimme Kustontwikkeling
Vlaamse Baaien is een innovatief en ambitieus project omtrent de bescherming en
ontwikkeling van de Vlaamse kust, met een visie tot 2100.
De Vlaamse kustlijn bevat acht zwakke schakels, die bij een grote storm vandaag reeds een groot
probleem vormen. De klimaatverandering leidt tot een verwachte zeespiegelstijging van 20 cm tot
potentieel 2 meter in 2100. Een kustbeschermingsplan is dus geen luxe maar een noodzaak.
Nederland heeft op dit vlak een permanent investeringsplan, waardoor het vandaag minder
kwetsbaar is dan Vlaanderen4 .
Op korte termijn gaat dit Vlaamse plan van duinverbreding en strandophoging tot het verhogen van
de zandbanken voor de kust. Op langere termijn kunnen de zandbanken verhoogd worden tot
multifunctionele eilanden. Zo gaat men van een terugwijkende kustlijn met een smalle harde kust naar
een brede zandige zeewering.
Duurzaamheid is een belangrijk aspect van het project Vlaamse Baaien. Kustveiligheid kan worden
gecombineerd met natuur, toerisme, recreatie, ontwikkeling van logistiek en duurzame
energieproductie. Op het vlak van kustprojecten zijn er al 10 mogelijke projecten: onder meer een
jachthaven in Knokke-Heist, infrastructuur voor mariene energiewinning, uitbreiding van het strand
van Knokke-Heist en het Zwin en een Europees Zeil- en Watersportcentrum. De zeewaartse
uitbreiding van de haven van Zeebrugge kan een sleutelrol spelen in economische projecten, en zelfs
een zet zijn tegen de Nederlandse vertragingspolitiek van Vlaamse logistieke projecten.
De kust wordt zo een aangename woonruimte, met voldoende werkgelegenheid en uitgebreide
mogelijkheden tot recreatie. Er zijn alleen voordelen voor Vlaanderen van dit infrastructuurplan:
4 http://www.deltawerken.com/Kustbescherming/70.html
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 22 -

23.  Het bouwt voort op het reeds in gang gezette Geïntegreerd Kustbeveiligingsplan met
maatregelen op de korte termijn.
 Langetermijnvisie voor verhoging van de veiligheid en duurzame ontwikkeling van de
kuststreek
 Het is een visitekaartje voor Vlaanderen en zijn bedrijven naar buitenlandse investeerders toe
 Het zal een stimulans zijn voor innovatie en transfer van knowhow naar concrete economische
projecten
 Vlaanderen kan niet achterblijven: Nederland investeert jaarlijks meer dan 1 miljard €. Ook
Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk hebben ambitieuze plannen.
De kostprijs voor de korte termijn kustbescherming wordt geschat op 300 miljoen €, waarvan 200
miljoen € voor de ontwikkeling, het resterende bedrag voor continu onderhoud. De financiering kan
op een manier gebeuren, die de Vlaamse begroting niet verzwaart:
 PPS: overheid & private partners 5
 Financiering via obligatieleningen door een NV
 Europese Investeringsbank
 Creative invulling maakt inkomsten mogelijk, waardoor private initiatieven deze projecten
kunnen overnemen, en financiering door de financiële markten
Afgaande op de reacties na de voorstelling in mei 2009 is er een breed maatschappelijk draagvlak,
mits de belangrijkste actoren voldoende worden gehoord.
De ontwikkeling van de kunstmatige eilanden voor de Vlaamse kust zijn een uitbreiding van dit idee.
Deze projecten kunnen met een doordachte en creatieve economische invulling omgevormd worden
van een project dat veel geld kost aan de gemeenschap, tot een project dat inkomsten kan
genereren. Logistieke, recreatieve, energie- en andere projecten kunnen op deze nieuwe eilanden
een invulling krijgen. In het buitenland worden dergelijke projecten eveneens grondig bestudeerd.
5 een buitenlands voorbeeld is Pevensey Bay in het VK: private partners & Environment Agency
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 23 -

24. De auto van de toekomst
De autosector staat voor grote veranderingen. Het is belangrijk hierop voorbereid te zijn, op tijd te
anticiperen. De sluiting van Renault te Vilvoorde en de nakende sluiting van Opel in Antwerpen tonen
de kwetsbaarheid van onze Vlaamse economie op dat vlak. Doemdenkers over automobiel missen
enkele belangrijke punten:
• Mobiliteitsoplossingen zullen altijd een belangrijke markt blijven, zelfs in ons land.
• Vergelijkbare industrielanden behouden wel deze activiteit, ze maken er ook een strategi-
sche prioriteit van.
• Er is een overcapaciteit in de traditionele voertuigen, maar tegelijkertijd is er een race tussen
producenten om de wagen van de toekomst te ontwikkelen.
Het is dan ook bij dit laatste punt dat de kansen liggen:
• Automobielproducenten zijn vragende partij voor R&D en andere hulp om de auto van de toe-
komst te ontwikkelen.
• Daarin spelen heel andere factoren dan alleen loonkosten en afzetmarkt: knowhow, cluster van
toeleverende bedrijven, batterijtechnologie etc.
Een bestaande automobielactiviteit met een kritische massa is en blijft het beste startpunt
om een innovatie te lanceren, en om een “auto van de toekomst” mee te ontwikkelen en
mee te helpen bouwen.
Voornaamste uitdagingen voor de nieuwe generatie auto’s zijn een lager energieverbruik en een be-
perking van de schadelijke emissies (zowel fijn stof, NOx als CO2). Lichtere materialen, een efficiënte-
re motor en het gebruik van biobrandstoffen naast de klassieke brandstoffen zijn een eerste stap.
Een echte revolutie is de elektrificatie van het voertuigenpark. Deze omschakeling zal geleidelijk
plaatsvinden:
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 24 -

25. De geleidelijke elektrificatie van het Vlaamse wagenpark stimuleert innovatie en competitiviteit van de
Vlaamse autosector, doet de brandstofafhankelijkheid dalen en beperkt de transportemissies.
Een eerste toepassing voor deze nieuwe generatie voertuigen zou snel kunnen geïmplementeerd
worden bij stadsverkeer, koerierdiensten en taxi’s.
De Vlaamse overheid kan een positieve invloed uitoefenen op de volgende knelpunten:
• Een infrastructuurnetwerk is noodzakelijk voor de integratie van elektrische voertuigen in
het wagenpark. Zolang dit niet voldoende ontwikkeld is, komt de elektrificatie niet op gang. De
infrastructuur bestaat uit een combinatie van aansluitingen in de huizen en publieke laadsta-
tions. Essentieel hierbij is het vastleggen van (Europese) standaarden voor de aansluiting.
• De integratie in het netwerk wordt vereenvoudigd door de ontwikkeling van een smart grid
(slim netwerk). Zo kan enerzijds de plaatselijke hoge vraag bij het opladen worden opgevan-
gen, anderzijds kan de opgeslagen energie in de batterij op piekvraag-momenten worden
geïnjecteerd in het net.
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 25 -

26. • Hybride en elektrische wagens hebben momenteel een kostprijs die 40-50% hoger ligt dan
de klassieke wagens. Subsidies of belastingvoordeel kunnen hier deels aan tegemoet komen.
Japan, Israël, Denemarken en Portugal passen deze tactiek met succes toe.
• Een samenwerking tussen de autoindustrie en de leveranciers en partners buiten de sector
(elektriciteitsleveranciers, batterijproducenten, …) stimuleert het onderzoek en verhoogt de
knowhow. Op dit vlak vormt Flanders Drive een mooi initiatief. Het concurrentievoordeel van
de gesubsidieerde projecten (Flanders Drive, VITO) mag echter de mogelijkheden van andere
innovatieve bedrijven niet beperken.
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 26 -

27. Duurzame sociale New Deal
Om een Duurzame New Deal te maken, is er ook een duurzame sociaal engagement nodig. De
bevolking, de verschillende belangengroepen samen met de politiek, moeten zo’n project willen
dragen.
 De crisis heeft zonder twijfel het draagvlak voor een ambitieus project vergroot.
 De mogelijkheid om mee te investeren zou de weerstand ook sterk verminderen.
 Naar het voorbeeld van de New Deal onder Roosevelt zou een “New Deal Braintrust” moeten
komen die dit project verder uitwerkt.
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 27 -

28. Besluit
!! Waarom een Duurzame New Deal en een investeringsproject voor
Vlaanderen ?!
"! verandering kan verlamming veroorzaken!
"! Vlaanderen heeft nood aan innovatieve, duurzame, zichtbare projecten!
"! voorbereiden voor nieuwe opportuniteiten!
"! duurzaamheid = partnership bedrijven overheid!
"! voordelen kleine regio!
"! financiering door de bevolking is mogelijk!
!! Wat betekent een Duurzame New Deal ?!
"! durven anders denken!
"! durven investeren!
"! Bevolking mobiliseren, betrekken!
"! Vlaanderen in Actie een gezicht geven!
"! behouden/aantrekken van nieuwe investeerders!
!! Welke projecten kunnen reeds concreet worden gestart:!
"! Vlaams Energiebedrijf!
"! Vlaamse Baaien!
"! De auto van de toekomst!
"! = drie onderling versterkende projecten!
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 28 -

29. CV’s
Geert Noels
Geboren te Antwerpen (1967), gehuwd, twee kinderen.
Economie (Antwerpen), MBA (Leuven)
1990 PwC, 1992 VOKA, 1994 Petercam, 2009 Econopolis
In zijn professionele leven volgt hij sinds jaren de internationale economie en de financiële markten.
Hij was ook columnist bij het economische weekblad Trends en de Franstalige tegenhanger
Tendances. De afgelopen jaren groeide hij uit tot een bekende opiniemaker over financiële en
economische onderwerpen. Hij is een veelgevraagd spreker over economie en beleggen.
Sociale projecten die zijn hart wegdragen, zijn: Anautica, Monnikenheide en SOS-Kinderdorpen.
Geert is ook actief betrokken bij Ikaros-Solar. Voorts is hij ook bestuurder bij het VKW en de
Koninklijke Schenking. Hij zetelt in de jury van Manager van het Jaar en die van Onderneming van het
Jaar. Hij maakt deel uit de commissie Lamfalussy, die een nieuwe financiële architectuur moet
uittekenen.
Heleen Van Hoof
Geboren te Antwerpen (1985)
Burgerlijk Ingenieur (KUL) - Master in Energy, Erasmusjaar Amiens - Frankrijk (Master in Advanced
Power and Electrical Engineering)
2008 Altran, 2009 Econopolis
Heleen Van Hoof is ‘green consultant’ bij Econopolis. Tijdens haar studies als burgerlijk ingenieur
koos ze voor een specialisatie in energie en een stage bij een studiebureau voor hernieuwbare
energie. Verbonden aan de energieafdeling van Altran, een consultancy bedrijf, werkte ze in de
strategieafdeling van een Belgische energieproducent. Haar bijzondere interesse gaat uit naar de
huidige energieproblematiek en groene economie.
Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 29 -

30. Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 30 -

31. Een Duurzame New Deal voor Vlaanderen
- 31 -

32. +&$
(
() $"&(,
*&" '
!'
Information
!"#$#%&"'()*&"!'
Knowledge
-!Financial
-! Economic
-! Sustainable
-! Long term view
N/
TIO TION
CA A
E DU UNIC
M
C OM
Econopolis levert economisch en financieel advies.
Duurzaamheid en langetermijnvisies onderscheiden ons van andere advieshuizen, naast een ongekleurde in-
valshoek.
Meer informatie over onze organisatie vindt U op www.econopolis.be
© Econopolis NV, 2009. Alle rechten voorbehouden
Verantwoordelijk uitgever : Geert Noels
E-mail : info@econopolis.be
Econopolis NV - Joe Englishstraat 54 - 2140 Antwerpen
ECONOPOLIS NV - Duurzame New Deal voor Vlaanderen